در احاديث و برخي متون تاريخي پيامبر(ص) پس از آگاهي از ماجراي كربلا توسط پيك وحي گريه و سوگواري نمودند.
عايشه مي‏گويد: "روزي جبرئيل بر رسول خدا(ص) نازل شد و به آن حضرت وحي نمود. حسين نزد پيامبر(ص) وارد شد و از شانه و پشت آن جناب بالا مي‏رفت و بازي مي‏كرد. جبرييل گفت: يا محمد! ان امتك ستفتن بعدك و يقتل ابنك هذا من بعدك و مدّيده فأتاه بتربه بيضاء و قال في هذه الارض يقتل ابنك اسمها الطف. فلما ذهب جبرئيل خرج رسول اللّه الي اصحابه و التربه في يده و فيهم ابوبكر و عمر و علي و حذيفه و عمار و ابوذر و هو يبكي فقالوا ما يبكيك يا رسول اللّه فقال: أخبرني جبرئيل ان ابني الحسين يقتل بعدي بأرض الطف و جائني بهذه التربه فأخبرني ان فيها مضجعه؛ اي محمد! به زودي امت تو فتنه مي‏كنند و اين فرزند كوچك تو را پس از تو خواهند كشت. آنگاه جبرييل دست برد و خاك سفيد رنگي آورد و گفت: فرزندت در اين سرزمين كشته مي‏شود. نام آن طف است! پس از آنكه جبرييل از نزد رسول خدا(ص) رفت، آن حضرت در حالي كه خاك را در دست داشت و گريه مي‏كرد بر گروهي از يارانش كه ابوبكر، عمر، علي، حذيفه عمار و ابوذر در بين آنها حضور داشتند وارد شدند و فرمودند: جبرئيل به من خبر داده است كه فرزندم حسين پس از من در سرزميني به نام طف كشته مي‏شود و اين خاك را به من نشان داده كه محل شهادت و قبر او در اين خاك خواهد بود". (1)

پي نوشت:
1. ماوردي، علي بن محمد (قرن پنجم) اعلام النبوه، ناشر دار الكتب العلميه، بيروت، ص 108؛ سيد مرتضي العسكري، سال چاپ1410- 1990 م، ناشر مؤسسه النعمان للطباعه والنشر والتوزيع- بيروت- لبنان، ج3، ص34.

بنا بر بيان امام صادق(ع)، روزي امام حسين(ع) بر برادرش امام حسن(ع) وارد شد و تا ايشان را ديد، اشك از چشمانش جاري شد. امام حسن(ع) سبب را پرسيد و ايشان در جواب به ماجراي شهادت مظلومانه امام حسن(ع) به وسيله سم اشاره كرد و امام حسن(ع) در جواب به ايشان فرمود: "لا يوم كيومك يا ابا عبد الله؛ هيچ روزي مثل روز تو نيست" و بعد به شهادت امام به دست سپاه ظالم اشاره كرد. (1) امير المومنين (ع) نيز اين جمله را فرموده است(2). همچنين مضمون سخني از زين العابدين‏ عليه السلام آمده كه روزي امام سجاد عليه السلام به پسر عباس‏ عليه السلام نگاه كرد و گريست. و ياد از روز احد كرد كه حمزه در آن كشته شد، سپس ياد از موته كرد كه جعفر بن ابي طالب آنجا به ‏شهادت رسيد. سپس فرمود: "لايوم كيوم الحسين، ازدلف اليه ثلاثون الف رجل يزعمون‏ انهم من هذه الامه كل يتقرب الي الله عزوجل بدمه و هو بالله يذكرهم فلا يتعظون حتي ‏قتلوه بغيا و ظلما و عدوانا...(3)

پي نوشت:

1. شيخ صدوق، امالي، بيروت، اعلمي، 1400 ق، ص 177.
2. معالي السبطين، ج 2، ص 10؛ ابن شهر آشوب، مناقب، ج 4، ص 86.
3. ناسخ التواريخ، ج 4، ص 73 (به نقل از امالي صدوق)؛ بحارالانوار، ج 22، ص 274.

ابن کثير از مفسران بزرگ اهل سنت در تفسير آيه مباهله «فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ(سوره آلعمران، آيه ??) هرگاه بعد از علم و دانشى كه(در باره مسيح) به تو رسيده، (باز) كسانى با تو به محاجه و ستيز برخيزند، به آنها بگو: بياييد ما فرزندان خود را دعوت كنيم، شما هم فرزندان خود را. ما زنان خويش را دعوت نماييم، شما هم زنان خود را. ما از نفوس خود دعوت كنيم، شما هم از نفوس خود. آنگاه مباهله كنيم، و لعنت خدا را بر دروغگويان قرار دهيم. »
در روايتي که از جابر در منابع اهل سنت آمده است نقل مي کند که منظور از «ابنائنا» حسن و حسين مي باشند. (1) بنابراين، بر اساس آيه قرآن و روايت واردشده، خداوند آنان را اولاد پيامبر(ص) به حساب آورده است.
و در روايت صحيح آمده که خود پيامبر(ص) امام حسن و امام حسين را به عنوان فرزندان خود نام مي برد:
«. . . عن علي، قال: لما ولد الحسن ... فجاء رسول اللَّه صلى اللَّه عليه و سلّم، فقال: أروني ابني ... قال: ... هو حسن، فلما ولد الحسين فذكر مثله، و قال: ... هو حسين، فلما ولد الثالث قال مثله. و قال: بل هو محسّن. ثمّ قال: سمّيتهم بأسماء ولد هارون: شبّر و شبّير و مشبّر، إسناده صحيح؛(2)
علي(ع): نقل مي کند که چون امام حسن متولد شد، ... پيامبر(ص) آمد و فرمود: پسرم را بياور [تا براي او نامي انتخاب کنم]... پيامبر(ص) فرمود: نام او حسن است. و بعد از ولادت امام حسين نيز همين جريان پيش آمد.... »
در اينکه به امام حسن و امام حسين(ع) فرزندان پيامبر گفته مي شده، شکي وجود ندارد. متعارف اين بود که به آن دو، ابن رسول الله گفته مي شد. طبري نقل مي کند، وقتي امام حسين(ع) از مکه به سوي عراق در حال حرکت بود، فرزدق که از جريان آگاه مي شود. خدمت حضرت ميرسد و مي گويد:. . . بابي وامي ياابن رسول الله ما اعجلک عن الحج. . .، پدر و مادرم فدايت شوند، اي فرزند رسول خدا، چه باعث شد که حج را انجام نداده از مکه خارج شديد. . . ؟(3) آنان گرچه فرزندان حضرت علي و فاطمه(س) بودند، ولي به جهت مقام و مرتبه اي که داشتند، به عنوان فرزندان رسول خدا(ص)، مورد خطاب قرار مي گرفتند.

پي نوشتها:         
1. ابن كثير دمشقى، اسماعيل بن عمرو، تفسير القرآن العظيم(ابن كثير)، بيروت، دار الكتب العلمية، منشورات محمدعلى بيضون، 1419 ق، ج‏2، ص 47: «قال أبو بكر بن مردويه: حدثنا سليمان بن أحمد حدثنا أحمد بن داود المكي، حدثنا بشر بن مهران حدثنا محمد بن دينار، عن داود بن أبي هند، عن الشعبي، عن جابر، قال: قدم على النبي صلّى اللّه عليه و سلّم العاقب و الطيب، فدعاهما إلى الملاعنة فواعده على أن يلاعناه الغداة، قال: فغدا رسول اللّه صلّى اللّه عليه و سلّم، فأخذ بيد علي و فاطمة و الحسن و الحسين، ثم أرسل إليهما، فأبيا أن يجيبا و أقرا له بالخراج، قال: فقال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و سلّم «و الذي بعثني بالحق لو قالا: لا، لأمطر عليهم الوادي نارا» قال جابر، و فيهم نزلت نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَكُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَكُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَكُمْ قال جابر أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَكُمْ رسول اللّه صلّى اللّه عليه و سلّم و علي بن أبي طالب و أَبْناءَنا الحسن و الحسين وَ نِساءَنا فاطمة. و هكذا رواه الحاكم في مستدركه عن علي بن عيسى، عن أحمد بن محمد الأزهري، عن علي بن حجر، عن علي بن مسهر، عن داود بن أبي هند به بمعناه، ثم قال: صحيح على شرط مسلم. »
2. ابن حجر عسقلاني، احمد بن علي‏، الإصابة في تمييز الصحابة به كوشش: عبدالمنان، حسان‏، ‏ ناشر: بيت الأفكار الدولية، ج ‏6، ص 192؛ ابن اثير(عز الدين)، اسد الغابه في معرفه الصحابه، تهران، المکتبة الا سلاميه، 1336 شمسي، ج 2، ص 10.
3. محمد بن جرير طبري، تاريخ طبري، قاهره، مطبعة الاستقامة، 1358، تحقيق گروهي از علما. ج 4، ص 230.

نام اين فرشته فطرس مي باشد، كه يكي از فرشتگان الهي است، روايات متعددي درباره جريان بخشش او وجود دارد، كه مضمون و محتواي آن ها يك سان است.
در اين روايت آمده است: "فطرس فرشته اي بود، كه گردا گرد عرش الهي در گردش بود و درباره دستوري از اوامر خداوند كوتاهي و سستي ورزيد. بالش به كيفر اين نافرماني چيده شد و به يكي از جزيره ها تبعيد گرديد. هنگامي كه امام حسين(ع) متولد شد، جبريل براي عرض تبريك به پيامبر به سوي زمين فرود آمد و در راه با فطرس ديدار كرد. جبريل به وي پيشنهاد كرد، براي عرض تبريك و تهنيت، با او نزد پيامبر برود. هنگامي كه جبريل او را به حضور پيامبر برد، به امر پيامبر، بالش را به بدن پاك امام حسين(ع) ماليد و سلامتش را باز يافت". (1)
عده اي از بزرگان معتقدند، داستان فطرس با آيات صريح قرآن كه ويژگي هاي فرشتگان را برشمرده، آن ها را بندگان مطيع و كريم و شايسته خداوند معرفي مي كند و از هر نوع سرپيچي و نافرماني پيراسته مي داند، سازگاري ندارد؛ پس بايد اين گونه روايات را نادرست شماريم؛ به فرض درستي شان، بدان سبب كه نكته اي فراتر از ادراك ما دارند، بايد علمش را به اهلش يعني اولياي برگزيده الهي واگذاريم و خود را در فهم آن ناتوان بدانيم.
در مقابل عده اي بر اين باورند، كه فرشتگان اصناف و درجه هاي گوناگون دارند. گروهي مقرّبند و گروهي در درجه پايين تر جاي گرفته اند. آياتي كه هر گونه نافرماني و سرپيچي را از فرشتگان نفي مي كنند، به فرشتگان مقرب مربوط است. فطرس از فرشتگان مقرب نبود، تا از هر نوع سركشي پيراسته باشد؛ به ويژه آن كه تخلّف و سرپيچي فطرس در برخي روايات كندي و سستي ورزيدن خوانده شده كه نوعي ترك اولي است، نه گناه. چنان كه پيامبران(ع) نيز درجات مختلف دارند: " تلك الرسل فضّلنا بعضهم علي بعض؛ بعضي پيامبران را بر بعضي برتري بخشيديم. "(2)
عده اي از انبيا ترك اولي داشتند؛ ولي جمعي مانند پيامبر(ص) و خاندان پاكش جز اراده الهي اراده اي نداشتند و حتي از ترك اولي نيز پيراسته بودند.
در برخي از اين روايات كه اشاره شد، جرم فطرس كه مورد شفاعت امام حسين(ع) قرار گرفت، يك نوع غرور و خود بزرگ بيني بود.

جهت اطلاع بيشتر رجوع كنيد، به مقاله: پژوهشي در روايات فُطرس ملَك، از محمد احساني فر، در مجله علوم حديث شماره 34.

پي نوشت ها:
1) كشي، رجال كشي، مشهد، انتشارات دانشگاه مشهد، 1348ش، ص583؛ صدوق،  أمالي،   بيروت ، اعلمي، چ پنجم،   1400ق،   ص137؛ ابن قولويه،   كامل الزيارات،   نجف،   مرتضوي، چ اول، 1356ق، ص66؛ فتال نيشابوري، روضه الواعضين، قم، انتشارات رضي، چ اول، بي تا، ج1، ص356؛ مسعودي، اثبات الوصيه، قم، انصاريان، چ سوم، 1426ق، ص164؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل أبي طالب، قم، مؤسسه العلامه للنشر، 1379ق، ج4، ص74؛ مجلسي، بحار الأنوار، تهران، اسلاميه، چ دوم، 1363ش، ج44، ص182. (نرم افزار سيره معصومان)
2) بقره(2) آيه 253؛ بحارالانوار، پيشين، ج 56، ص184.

اگر چه در فرهنگ اعراب يكي از جهات قرار دادن كنيه ها براي اشخاص با توجه به نام فرزند او مي باشد و اشخاص را با نام فرزند بزرگتر خود مي خواندند. مثلاً به امام علي عليه السلام "ابا الحسن" مي گويند. به اين دليل كه فرزند(پسر) بزرگ ايشان، امام حسن(ع) بود. اما وجوه ديگري نيز در نام گرفتن برخي از افراد به الغاب و كنيه ها وجود داشته است كه در مجموع باعث شده است در تحليل كنيه "اباعبدالله" براي امام حسين(ع)، سه نكته قابل ذكر باشد:
1. در ميان اعراب خصوصا بزرگان قبائل مرسوم بود كه در بدو تولد براي نوزادان خود خصوصا نوزاداني كه به جهت جايگاه خانوادگي مقامي خاص داشتند علاوه بر اسم، كنيه اي نيز تعيين مي شد، كه در همين راستا پيامبر اكرم(ص) كنيه "اباعبدالله" را از همان سنين كودكي براي نواده خود حضرت سيد الشهداء برگزيدند(1). حتي روايات فراواني داريم كه امام حسين(ع)در دوران كودكي و قبل از تولد فرزندانش در لسان پيامبر و امير المومنين " ابا عبدالله "خوانده شده است:
عَنْ امام الصادق(ع) قالَ: " قالَ عليٌ (ع)لِلْحُسَيْنِ(ع): يا اباعَبداللهِ اُسْوَهٌ اَنْتَ قَدْماً. فقالَ: جُعِلْتُ فِداكَ ما حالي؟ ... امام صادق عليه السلام فرمود: " علي عليه السلام به حسين عليه السلام فرمود: اي اباعبدالله تو از پيش اسوه مردم بوده اي. [ حسين عليه السلام ] عرض كرد: فدايت شوم حال من چگونه است؟ فرمود: دانشي داري كه ايشان بدان نادان اند و زود است كه دانشمند از دانش خود بهره جويند. اي فرزندم گوش فردار و بينا باش قبل از آنكه [ واقعه اي] تو را دريابد. قسم به آن كه جانم در دست اوست بني اميه خون تو را مي ريزند اما نمي توانند تو را از آئينت برگردانند و از ياد پروردگارت غافل سازند. حسين(ع) فرمود: قسم به آن كه جانم در دست اوست كافي است. من بدانچه خدا فرود آورده است اقرار كردم و سخن پيامبر را دروغ نمي شمارم. (2)
2. بر اساس برخي اقوال تاريخي امام حسين(ع) فرزندي به نام عبدالله داشت كه در كربلا به شهادت رسيد. برخي عبد الله را نام ديگر علي اصغر دانسته اند. اما بر اساس برخي از اقوال تاريخي عبدالله، نوزادي است كه در كربلا به دنيا آمد و مادرش رباب بود. كه نشان مي دهد او فرزندي غير از علي اصغر(ع) بوده است(3).
3. برخي نيز با توجه به معناي اين كنيه "پدر بندگان خدا " با اين تحليل كه قيام امام حسين(ع)، موجب بقاي دين و يكتاپرستي بود و پرستش هر يگانه پرستي در دنيا تا قيامت، مرهون حركت و شهادت امام است، اگر امام حسين(ع) قيام نمي نمود و خون پاك خود و فرزندان و يارانش را نثار نمي كرد ديگر نشاني از توحيد و عبوديت باقي نمي ماند كه مردم عبد آن خدا و عامل به آن توحيد باشند. از اين رو، حكمت اطلاق اين كنيه بر ايشان را به اين دليل دانستند كه او پدر تمام بندگان خداست؛ يا همان "اباعبدالله". (4)
و همچنين برخي با اين تحليل كه قيام حضرت موجب حفظ اسلام و رسالت پيامبر اسلام گشت و در واقع امام حسين(ع) احيا كننده شريعت جد خود گشت، و لذا ايشان "پدر حضرت محمد" يا همان"اباعبدالله" نام گرفت چون يكي از القاب و نامهاي پيامبر "عبدالله" نقل شده است. (5)
پي نوشت ها:
1. علامه مجلسي، بحارالانوار، الوفاء بيروت، 1404ق، ج44، ص 251.
2. ابن قولويه قمي، كامل الزيارات، انتشارات مرتضويه نجف اشرف، 1356 ق، ص 72.
3. ابن واضح يعقوبي، تاريخ يعقوبي بيروت، دار صادر. 1379 ق، ج 2، ص 181.
4. آيت الله عندليب، ثارالله، مركز مطالعات راهبردي خيمه، بي تا، ص 47.
5. خداوند در قرآن متعدد پامبر را با نام(عبد خدا) نام مي برد(فرقان (25) آيه 1).