به گزارش روابط عمومی مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، حجت الاسلام دکتر مجتبی افشار پور «عضو هیأت علمی جامعه المصطفی (ص) العالمیه» به ارائه طرح خویش پرداخت.

ایشان در این پژوهش به بررسی فرایند تصمیم گیری و تغییر اراده از زاویه مبادی آن و نیز چگونگی تحقق تصمیم مورد انتظار از منظر حکمت متعالیه پرداخت. بر اساس حکمت متعالیه و علم النفس فلسفی، تغییر در تصمیم و حصول اراده، ناشی از یکسری مبادی است و این مبادی، در نهایت منتهی به اراده و اجماع می شود که همان تصمیم بر انجام یا ترک فعل است. این مبادی، بر انواع معرفتی و غیر معرفتی و نیز ادراکی و تحریکی تقسیم می شوند و هر یک به نحوی در ایجاد تصمیم تاثیرگذارند. در این جلسه، بعد از ترسیم نقش این عوامل در تصمیم، به بیان مدلهای تاثیرگذاری این مبادی در انجام یک عمل خاص پرداخته شد.

شایان ذکر است مطالب ارائه شده در این جلسه توسط حجت الاسلام و المسلمین دکتر گرجیان «استاد تمام و عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشگاه باقرالعلوم(ع)» و حجت الاسلام ناصر عزیزی «دانش آموخته سطح 4 حوزه علمیه قم و مدرس موسسه امام صادق(ع) و عضو گروه معارف موسسه شناخت» بعد از استماع نکات دکتر افشارپور، به بیان نکات مثبت و منفی این اثر پرداختند. ناقدان محترم، این پژوهش را در سطح مطلوب و به نوعی امتداد اجتماعی مباحث فلسفی دانستند.

به گزارش روابط عمومی مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، با توجه به سوالات متعدد از این مرکز درباره وحدت وجود، لذا به تشخیص گروه علمی کلام و اعتقادات طی جلسه ای این مبحث مهم و ابعاد مختلف آن با حضور دکتر مجید احسن از اساتید مدعو گروه فلسفه دانشگاه امام صادق علیه السلام مورد واکاوی قرار گرفت.

در ابتدای نشست دکتر مجید احسن مساله وحدت وجود یا وحدت شخصیه وجود را بنیادی ترین مساله و در عین حال پر چالش ترین مساله در عرفان برشمرد و گفت: در این موضوع موافقین و مخالفین در مقابل هم صف کشیده و توحید ناب تا کفر محض را محصول این دیدگاه می دانند.

وی افزود: بحث از این مساله به دلیل ماهیت خاص آن که با مهمترین آموزه دینی یعنی خدا گره خورده است در حصار اهل تخصص باقی نمانده و متعاطیان غیر تخصصی نیز پیدا کرده است که البته نقش فقها و اندیشمندان مخالف را نیز در این باره نباید نادیده گرفت.

این پژوهشگر فلسفه در ادامه بحث خود با اشاره به مسائلی همچون تبیین جایگاه وحدت و کثرت در سنت عرفانی، تبیین آموزه وحدت وجود، تبیین تقریرهای مختلف از این آموزه، بررسی ادله عقلی و نقلی و شواهد ارائه شده در اثبات آن، بررسی لوازم قول به این دیدگاه در تفسیر متون دینی، بیان دیدگاههای مخالف و بررسی دلائل آنها در نقد نظریه وحدت وجود و... توضیح داد که انتظار بررسی همه این عناوین در یک نشست ممکن نیست؛ اگرچه بدون آگاهی دقیق از آنها، فهم مواضع مخالف و موافق در این باب را مشکل و بلکه ناممکن می سازد و بر این اساس  تلاش خواهیم کرد تا با امعان نظر به مساله «جایگاه وحدت و کثرت و نسبت میان آن دو در سنت عرفانی» بحث را پی بگیریم.

احسن افزود: جایگاه نفس الامری وحدت و کثرت در نگاه عارفان محل تامل در این جلسه محل بحث است و  لذا باید میان وحدت شهود عرفانی و وحدت وجود عرفانی تفکیک قائل شویم.

ارزیاب گروه اعتقادات مرکز ملی پاسخگویی گفت: فرق است میان "وحدت بینی" که حیث روانشناختی داشته و لزوما بنیادی هستی شناختی ندارد و "وحدت بودی" که حیث نفس الامری و انتولوژیک دارد. وی سپس کوشید با تقریر نظریات متکلمان و فلاسفه به نحو سلبی نشان دهد که نظریه وحدت وجود عرفانی چه تمایزی با دیگر نظریات دارد.

وی به عنوان نمونه به دیدگاه های قائل به اشتراک لفظی وجود به نحو مطلق و اشتراک لفظی وجود میان واجب و ممکن و توضیح لوازم خاص دیدگاه آنها همچون لزوم تعطیل امکان شناخت حضرت حق و الهیات سلبی و ...، نظریه تشکیک عامی و کثرت تباینی مشائی و نیز تشکیک خاصی اشراقی و صدرایی اشاره کرد و سپس با اصطلاحات فنی فلسفی، کوشید تا نسبت وحدت و کثرت را در هر یک از آنها تنسیق نماید.

احسن در ادامه در راستای تلاش برای واکاوی نسبت وحدت و کثرت در دیدگاه عرفای مسلمان بیانات و عین عبارات برخی از مشاهیر عرفانی را قرائت کرده و بیان کرد که کثرت در سنت عرفانی هرگز انکار نمی شود بلکه صرفا موطن آن عوض می شود. در این رویکرد، کثرت دیگر امری مقابلِ وحدت نیست پس نفی هر کثرت مقابل، به معنای نفی کثرت نمی باشد. ایشان با اشاره به بحثهای عرفا از تمایز احاطی، حضرات خمس، اعیان ثابته و اعیان خارجه، تشکیک و...  بیان کرد در صورت نسبت نفی کثرت به ایشان، این مباحث معنای محصلی نخواهد داشت. ایشان در ادامه اشاره کرد طرح کثرت در عرفان اسلامی چنان گسترده و غلیظ است که می توان  مدعی شد که گستره کثرتی که در عرفان طرح می شود چنان است که احدی از غیر عارفین به آن پی نبرده اند.

استاد مدعو گروه فلسفه دانشگاه تهران با استفاده از تعبیر هیچ فیلسوف و متکلمی در قول به کثرت به گرد پای عارفان نرسیده است تشریح کرد: بر این اساس، قول به "همه کثرت خدایی" و یا "نفی هر کثرتیو توهم محض شمردن کثرات" به دلیل لوازم باطل عقلی و نقلی شان قرائت مقبول و رایج عرفان اسلامی نمی باشد چرا که در نگاه ایشان عینیت در تلقی عرفی و تمایز عُزلی به نحو توامان مورد انکار قرار می گیرد. از دیدگاه دکتر احسن اینها محکماتی است که متشابهات عارفان تنها به فنای فی الله رسیده را باید با آنها تطبیق و توجیه نمود و نه برعکس.

وی در انتهای بحث با تمرکز بر اطلاق مقسمی و مساله عدم تناهی حضرت حق کوشید تصویر  برخی عارفان مسلمان از مساله وحدت شخصیه وجود را تبیین نماید.

پرسش و پاسخ حول این مساله و ارائه برخی راهکارها به کارشناسان گروه اعتقادات مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی در پاسخ به سوالات پرتکرار مردمی در باب این مساله خصوصا با توجه به اختلاف فقها و علما درباره آن، پایان بخش این نشست دو ساعته بود.

شایان ذکر است نشست‏های علمی در بخش‏ پشتیبانی علمی مرکز در گروه های قرآن و حدیث، احکام، اخلاق، مشاوره، کلام و تاریخ، با رویکرد پاسخگویی به طور پیوسته با حضور اساتید مبرز برگزار می‏شود.

همچنین این جلسات با رعایت تمامی دستورالعمل های بهداشتی برگزار می گردد.

به گزارش روابط عمومی مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، در ابتدای نشست حجت الاسلام محمد کاظم حقانی «ارزیاب عالی گروه کلام مرکز ملی پاسخگویی» در تبیین مدعای اصلی گفت: مدعای اصلی آن است که در پاسخ به شبهه پلورالیسم دینی نمی‌توان بر تفکیک دو حوزه شناخت و معرفت شبهه را پاسخ داد و در واقع از آنجا که هدف دین نجات و سعادت انسان‌هاست،‌ آنچه مهم است نیز همان مسئله نجات است.

حجت الاسلام حقانی افزود: براساس تقسیم نظریه‌های عدالت در اندیشه اسلامی به سه نظریه اراده مطلق الهی، عدالت حداقلی و عدالت حداکثری مشاهده می‌شود که در هیچ یک از این سه مبنا نجات و سعادت انسان وابسته به صدق گزاره‌های اعتقادی او نیست و نجات انسان وابسته به تلاش او در راه کشف حقیقت و نیت خالص اوست.

وی ادامه داد: البته بنابر مبنای عدالت حداقلی، درباره جاهلان قاصر یا مستضعفان، نوعی ملازمه بین صدق باورها و نجات وجود دارد. زیرا ایشان معتقدند که مستضعفان به خاطر عدم صدق باورهایشان مستحق بهشت نیستند.

در ادامه حجت الاسلام محسن آزادی «کارشناس پاسخگوی گروه کلام» در نقد به مباحث گفت: این تبیین دارای ابهامات اساسی معرفت‌شناختی است. نخست، تمرکز تبیین بر قاصرین، فروکاستن مسئله به مورد خاص است و ثانیاً آنچه از ادله به دست می‌آید، نجات قاصرین نه به جهت ملازمه میان مجاهده برای فهم و نجات است، که تفضل و بر اساس دلیل خارجی است. بنابراین نجات قاصرین نه براساس استحقاق که به دلیل مسئله‌ای خارج از موضوع است.

وی افزود: ثالثاً اگر قائل به عدم تلازم میان ایمان به واقع و سعادت شویم و این ملازمه را میان تلاش برای فهم واقع و نجات ترسیم کنیم با اشکالات اساسی مواجه مواجه می‌شویم که شامل:
الف: نفس تلاش برای فهم واقع، بی ثمر است. چرا که واقع موضوعیت و اثر حقیقی ندارد.

ب: شخصی که با تلاش به حقانیت دینی می‌رسد ولی به آن ایمان نمی‌آورد، مثال نقض تبیین فوق است.

ج: این تبیین با اصرار انبیا و دعوت کتب مقدس به ایمان به خدا و تقسیم حق و باطل ناسازگار است.

در انتهای جلسه کارشناسان گروه کلام پرسش و پاسخ پیرامون سؤالات حول این موضوع را مطرح و بررسی کردند.

شایان ذکر است نشست‏های علمی در بخش‏ پشتیبانی علمی مرکز در گروه های قرآن و حدیث، احکام، اخلاق، مشاوره، کلام و تاریخ، با رویکرد پاسخگویی به طور پیوسته با حضور اساتید مبرز برگزار می‏شود.

همچنین این جلسات با رعایت تمامی دستورالعمل های بهداشتی برگزار می گردد.

به گزارش روابط عمومی مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، حجت الاسلام دکتر محمد جواد اصغری «مدیر گروه پاسخگویی تلفنی مرکز ملی پاسخگویی» در این نشست با تبیین الحاد تاریخی و الحاد مدرن، چارچوب نظری و مولفه های الحاد مدرن را تبیین کرد.

وی با بیان جدید نبودن اصل الحاد، این جریان را به عنوان یک جریان ضد خداباوری دانست و گفت: همیشه اندیشه خداناباوری در بین بشر وجود داشته است اما جریان الحاد مدرن با مبانی و اصول ویژه خود کاملا جریان جدیدی محسوب می شود که سوالات و شبهات نوین و بی سابقه ای را در برابر اندیشه خداباوری و دینداری نهاده است.

مدیر گروه پاسخگویی تلفنی مرکز ملی پاسخگویی ادامه داد: اگر چه خاستگاه اندیشه های الحاد مدرن، جهان غرب است، اما باید دانست که همچون الحاد تاریخی مرزهای جغرافیایی خویش را در نوردیده است و خصوصا در دهه های اخیر در جوامع اسلامی و جامعه ما نیز ورود و نفوذ یافته و خصوصا در فضای مجازی به زبان فارسی ترجمه شده و اندیشه های الهی را به چالش کشیده است.

وی در تشریح الحاد تاریخی گفت: جریان الحادی و خداناباورانه است که در قالب های متفاوت همیشه در میان بشر وجود داشته است و مهمترین شاخصه آن رویکرد سلبی نسبت به خداباوری و باورهای مرتبط با آن بوده است.

دکتر اصغری جریان مارکسیسم (ماتریالیسم دیالکتیک) را مهمترین جریان الحاد تاریخی در دو قرن دانست که توسط کارل مارکس و متاثر از هگل و فوئرباخ، رویکردی کاملا سلبی و حتی خصمانه نسبت به دین و باورهای دینی داشتند.

عضو هیات عملی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام در توضیح خداناباوران جدید، به نویسندگانی اشاره کرد که در اوایل قرن بیست و یکم در باب خداناباوری آثاری را منتشر کرده اند من جمله سم هریس، ریچارد داوکینز، دنیل دنت و کریستفر هیچن و در ادامه به آثار و اندیشه های هر یک اشاره کرد.

حجت الاسلام اصغری سه مولفه الحاد مدرن را اینطور برشمرد: مولفه متافیزیکی که خداناباوران جدید در این مطلب هم عقیده هستند که هیچ واقعیت فراطبیعی و الهی از هیچ نوعی وجود ندارد؛ مولفه معرفت شناختی که عبارت است از این ادعای مشترک که باور دینی، امری نامعقول است و مولفه اخلاقی که عبارت از این فرض است که یک معیار اخلاقی سکولار عام و عینی وجود دارد.

در انتهای نشست نوع رویکرد پاسخگویی به سوالات مرتبط با این موضوع طرح و گفتگو شد.

شایان ذکر است نشست‏های علمی در بخش‏ پشتیبانی علمی مرکز در گروه های قرآن و حدیث، احکام، اخلاق، مشاوره، کلام و تاریخ، با رویکرد پاسخگویی به طور پیوسته با حضور اساتید مبرز برگزار می‏شود.

به گزارش روابط عمومی مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، حجت الاسلام والمسلمین اصغری «مدیر علمی گروه کلام» با اعلام این خبر گفت: این کارگاه دوساعته با حضور استاد شمس الدینی به منظور تقویت فعالیت ها و پژوهش های علمی در محیط اینترنت برگزار گردید.

وی در خصوص سرفصل های کارگاه گفت: راهبردهای پژوهش مدار در موتور جستجوی گوگل، نکات جستجوی علمی در گوگل و بررسی مراحل پژوهش در محیط وب مهم ترین مباحث مطرح شده در این کارگاه بود.

مدیر علمی گروه کلام افزود: معرفی پایگاه های اطلاعاتی، ابزارهای پژوهشی گوگل، موتورهای جستجوی علمی، پایگاه های استنادی و پایگاه های کتاب شناختی از دیگر مباحثی بود که در کارگاه مطرح و مهارت های استفاده دقیق تر از آنها مورد بررسی قرار گرفت.

گفتنی است نشست‏ها و کارگاه علمی در بخش‏ پشتیبانی علمی مرکز در گروه های قرآن و حدیث، احکام، اخلاق، مشاوره، کلام و تاریخ، به منظور تقویت مهارت های پاسخگویی و پژوهشی کارشناسان به طور پیوسته با حضور اساتید مبرز برگزار می‏شود.

به گزارش روابط عمومی مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، دکتر میلاد نوری در این نشست رویکردهای ضمن مقدمه ای به بررسی رویکرد الهیات به تکامل پرداخت.

این استاد دانشگاه در ابتدا سرفصل های مباحث را اینطور برشمرد: بینش جز به کل، بینش کل به جز، بینش دوسویه، تصویر امروزین از شکل گیری حیات زیستی در تکامل کیهانی، بینش تکاملی و مسائل الهیات و سپس به بحث حدوث جسمانی نفس و مسئلۀ الهیات پرداخت و خودآگاهی و الهیات.

وی با بیان ماهیت علم مدرن که جوهرگریز است و به جای پرسش از چیستی به پرسش از چگونگی می پردازد تا با توضیح عالم بتواند آن را به خدمت بگیرد، گفت: علم مدرن تلاش می کند دنیا را بر اساس بیان نسبت های ریاضی توضیح دهد و در نگاه مدرن انسان جزئی از این عالم یکپارچه است که با روند تکاملی از انفجار بزرگ آغاز گشته است و پیدایش انسان روندی متفاوت از این یکپارچگی ندارد و روند این نگاه از دکارت و ورود ریاضی برای توضیح پدیده ها آغاز گشت و با نیوتن که نیوتن تلاش کرد تا با تبیین قوانین اجزاء، کل عالم را توضیح دهد اوج گرفت و انیشتین با نسبیت عام یکپارچگی بیشتری بین قواعد عالم ایجاد کرد.

دکتر میلاد نوری در ادامه افزود: عنصر اساسی تشکیل موجودات زنده کربن است که در ستارگان دوردست میلیاردها سال قبل ساخته شده است و تکامل به معنی پیچیده تر شدن باعث شد تا ترکیب کربنی در قالب DNA قابلیت حفاظت از بقای خود را پیدا کند و در راستای این حفاظت دائما موجود هماهنگ تری با محیط خود به وجود آورد.

وی افزود: دنیای مدرن تلاش می کند همه وجود انسان را مادی توصیف کند ولی از توضیح ادراک انسان از منظر اول شخص عاجز است؛ ولی با حرکت جوهری ملاصدرا می توان بین تکامل به معنای مدرن و اثبات روح برای انسان آشتی برقرار کرده و آن دو را مکمل هم دانست به این صورت که علم مدرن مراحل تشکیل و تکامل جسم انسان را توضیح می دهد و حرکت جوهری بیان می کند بدن انسان در طی مراحل تکوین خود به چنان پیچیدگی می رسد که دارای ویژگی خودآگاهی برتری می گردد که با صرف جسم بودن قابل توصیف نیست.

استاد فلسفه دانشگاه شهید مطهری در جمع بندی مباحث گفت: ماده هست، اما ماده خود هستی نیست؛ الکترون و پروتون هستند، اما آنها خود هستی نیستند؛ کربن و آب هستند ولی آنها خود هستی نیستند؛ سلول زنده هست، ولی سلول زنده خود هستی نیست؛ گیاه هست ولی گیاه خود هستی نیست؛ حیوان هست؛ اما حیوان خود هستی نیست؛ نهایتا انسان هست، و هستی را می یابد و به این ترتیب اصل هستی، تمام پیکره جهان را چنان وحدت می بخشد که نهایتا انسانِ خودآگاه به مثابه خودآگاهی خود هستی و جهان به ظهور می رسد و انسان خودآگاهی جهان است و در طی حرکت تکاملی جهان به خوداگاهی دست یافته است و جوهر جهان در حرکت است و از مادۀ المواد تا ملکوت کشش پیدا کرده است. اما باید دانست که ماده، هستی نیست، بلکه از هستی بهره مند است و در بستر » هستی«  است که به ساحت خود آگاهی می رسد.

این جلسه با پرسش و پاسخ کارشناسان پاسخگوی گروه کلام به پایان رسید.

گفتنی است نشست‏های علمی در بخش‏ پشتیبانی علمی مرکز در گروه های قرآن و حدیث، احکام، اخلاق، مشاوره، کلام و تاریخ، با رویکرد پاسخگویی به طور پیوسته با حضور اساتید مبرز برگزار می‏شود.

به گزارش روابط عمومی مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، حجت الاسلام والمسلمین محمد شهبازیان در این نشست با معرفی دقیق خاستگاه این جریان، به بررسی اهداف و نوع مقابله با این جریان انحرافی پرداخت.

پژوهشگر مباحث مهدویت در ابتدا با معرفی جریان احمد اسماعیل که خود را احمدالحسن می‌نامند، گفت: این گروه از سال 1382 کار تبلیغ خود را آغاز کرده و ادعا دارند احمداسماعیل فرزند پنجم امام زمان است که در حال حاضر به عنوان یمانی نقش تبلیغ برای حضرت دارد و بعد از وفات ایشان به عنوان اولین مهدی از دوازده مهدی جانشین حضرت خواهد شد.

استاد حوزه علمیه افزود: این جریان منکر رجعت بوده و معتقدند رسول خدا 24 وصی دارد و مستند آن نیز روایات مختلفی هستند که بیشتر آن ها شاذ بوده و علاوه بر ضعف سند با روایات دیگر در تضاد هستند که از جمله این روایات می توان به این موارد اشاره کرد: «يَا عَلِيُّ إِنَّهُ سَيَكُونُ بَعْدِي اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً وَ مِنْ بَعْدِهِمْ اثْنَا عَشَرَ مَهْدِيّاً»، «المهدی مَولدُهُ بِالمُدَینَه»، و «اُفكّر فی‌ مولود یكون من ظهر الحادی عشر من ولدی».

وی گفت: احمد برای تطبیق خود بر روایات از سه موضع بهره می گیرد: بشارت توسط معصومین در خواب، ادعای مرگ سریع مدعی دروغینی که از حدیث وصایت استفاده کند و مناظره امام رضا(ع) با جاثلیق.

در انتهای نشست، کارشناسان پاسخگو سؤال های خود را در مورد نوع مواجهه و نوع شناسی پاسخ ها به این جریان انحرافی مطرح کردند.

شایان ذکر است نشست‏های علمی در بخش‏ پشتیبانی علمی مرکز در گروه های قرآن و حدیث، احکام، اخلاق، مشاوره، کلام و تاریخ، با رویکرد پاسخگویی به طور پیوسته با حضور اساتید مبرز برگزار می‏شود.

به گزارش روابط عمومی مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، در این نشست که از سوی گروه کلام مرکز برگزار شد، حجت الاسلام والمسلمین آرین پور رویکردهای مختلف به احادیث طینت و نسبت آنها با اختیار انسان را بیان کرد.

وی گفت: به طور كلي مي توان محتواي روايات طينت را در سه بخـش سـاماندهـي كـرد؛ یک، رواياتي كه به شكل گيري طينت ها و سنخ طينت مؤمن و كافراشاره مـي كنـد؛ دو، رواياتي كه به اختلاط و امتزاج طينت مؤمن و كافر تصـريح مـي كننـد و سه، رواياتي كه در آنها بعد از بيان شكل گيري طينت ها به بحث اخراج ذرات اصـحاب يمـين و اصحاب شمال وتكليف آنها نيزاشاره شده است.

وی در انتها با بیان رویکرهای مختلف به طینت به بررسی هر یک پرداخت.

درخور ذکر است نشست‏های علمی در بخش‏ پشتیبانی علمی مرکز در گروه های قرآن و حدیث، احکام، اخلاق، مشاوره، کلام و تاریخ، با رویکرد پاسخگویی به طور پیوسته با حضور اساتید مبرز برگزار می‏شود.