رئیس پاسخگویی تلفنی و پیامکی مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی:
دو سامانه صندوق صوتی با شماره تماس 096400 و پیامکی 30009640 در ایام نوروز آماده پاسخگویی به سوالات دینی هموطنان عزیز می باشد.
به گزارش روابط عمومی مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی، حجت الاسلام والمسلمین محمود سقائی رئیس پاسخگویی تلفنی و پیامکی ضمن تبریک سال نو و آروزی سراسر سلامت و سعادت برای هموطنان عزیز اظهار داشت:
پاسخگویی تلفنی مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی تا روز 14 فروردین تعطیل می باشد. اما پاسخگویی به همه سوالات دینی از مسیرهای دیگر پاسخگویی امکان پذیر است.
وی در ادامه گفت: در بخش تلفنی مرکز ملی پاسخگویی دو سامانه صندوق صوتی با شماره تماس 096400 و پیامکی 30009640 به صورت 24 ساعته آمادگی پاسخگویی به سوالات دینی هموطنان عزیز را دارد.
ایشان افزود: در بخش صندوق صوتی، پرسشگران گرامی می توانند شماره 096400 را گرفته و با گرفتن شماره 1 پرسش خود را مطرح و کد پیگیری را دریافت نموده و حداکثر تا 24 ساعت آینده پاسخ آن را با گرفتن عدد 2 دریافت نمایند.
رئیس پاسخگویی تلفنی و پیامک مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی ادامه داد: در بخش پیامکی می توانند با استفاده از شماره پیامك 30009640، و سامانه پیامکی www.30009640.ir سوالات فقهی و احكام شرعی خود را با ذکر نام مرجع تقلید ارسال كنند و تلاش مرکز بر این است كه در كمترین زمان ممكن (حداکثر24ساعت) پاسخ پیامك‌ها را ارسال نماید.
سقائی در پایان خاطر نشان کرد: کاربران گرامی همچنین می توانند از طریق اینترنت به نشانی www.pasokhgoo.ir با مسیرهای پاسخگویی در فضای مجازی آشنا شده و پرسش های خود را مطرح و پاسخ آن را دریافت نمایند.

وی در بخش اول سخنان خود را فارغ از انتظارات کلان سازمان‌های فرهنگی بیان کرد و گفت: هدف از ارائه این مطالب رسیدن به مفاهمه مشترک و ارائه طرح و روش و ایده برای افرادی است که در حوزه پاسخگویی به سؤالات دینی مردم دغدغه دارند.

رئیس دفترتبلیغات اسلامی اصفهان در ادامه افزود: فضای امروز جامعه به لحاظ اقتضاء و امکانات و شرایط فضایی مبهم، پیچیده و حساس است و مسائل نسبت به گذشته از شتاب قابل‌توجهی برخوردار است. به‌طور مثال درگذشته عمر مسئله‌های اجتماعی تقریباً هر 50 سال یک‌بار جابه‌جا می‌شد ولی اکنون شرایط متفاوت است و آسیبی که دیروز متوجه جامعه شده است و ما نتوانستیم هنوز آن را هضم کنیم و راه‌حلی برای آن ارائه نماییم، با مسئله بعدی مواجه می‌شویم.

وی ادامه داد: درگذشته فاصله میان مسائل زیاد بود و چه‌بسا 10 سال مسئله‌ای آزمایش می‌شد و قریب 20 سال اجرا می‌شد و قوام دینی جامعه نیز حفظ می‌شد اما امروز شرایط فرق کرده و مسائل به‌صورت آنلاین است و شاید حضور ما در فضای مجازی سبب شده تا این سرعت را حس نکنیم، مانند راننده‌ای که وقتی وسیله نقلیه‌اش سرعت گرفت متوجه حدفاصل سرعت بین 90 تا 140 کیلومتر نشود.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمد قطبی در ادامه به نمونه‌ای از شتاب مسائل در عصر حاضر اشاره کرد و گفت: درگذشته در رابطه با باستان‌گرایی با یک مدل روبه‌رو بودیم و خیلی راحت می‌توانستیم آن را نقد کنیم و پاسخ دهیم، اما الآن به‌صورت ناگهانی و در فاصله کمتر از 5 روز جمعیتی بالغ‌بر 100 هزار نفر در نقطه‌ای از کشور جمع می‌شوند و عکس می‌گیرند و بافاصله‌ای کمتر از 3 دقیقه بیش از 50 هزار بار بازنشر می‌شود و در کانال‌ها که از 10 نفر تا چند هزار نفر عضو دارد منتشر می‌شود و در فاصله کمتر از نیم ساعت عدد بازدیدکنندگان از دستمان خارج می‌شود.

وی افزود: این در حالی است که هنوز ما مسئله را هضم نکرده‌ایم و راهکاری برایش پیدا نکرده‌ایم اما شبهات زیادی پیرامون این قضیه اتفاق افتاده و ما تنها سی دقیقه فرصت برای فهم و ورود و پاسخ به شبهه راداریم که لازمه‌اش این است که ما نیز آنلاین باشیم، کمپینی، سناریونویس و تیزهوش باشیم و از فرصت استفاده کنیم.

وی در ادامه تصریح کرد: پاسخگویی یعنی تأمین نیازهای فعلی مردم و امروز امکانات و ابزارهای فراوانی هست که می‌توانیم از آن بهره بگیریم و لازمه‌اش این است که برآورد‌‌های فکری‌مان را بیاوریم و دست به ابتکار و نوآوری بزنیم و آن موقع کار ما اثرگذار خواهد بود.

رئیس میز توسعه و تعمیق فرهنگ قرآن گفت: اگر بخواهیم پاسخگویی نفوذ و تأثیر بیشتری در جامعه داشته باشد باید اموری به‌عنوان معیار حرکت ما باشد که روان‌سازی فهم یکی از این معیارهاست، مثلاً مردم از اصطلاحات پیچیده فقهی سر درنمی‌آورند و باید سعی شود محتوا ران شود و این کار از طریق جایگزینی واژه‌های فارسی روان در قالب ادبیات و شعر امکان‌پذیر است و یا هر چیزی که فهم موضوع فقهی و دینی و شرعی را روان کند نظیر کتاب قواعد مرحوم آیت‌الله مشکینی که دسته‌بندی زیبا و قابل‌فهم برای همه ارائه نموده است.

وی سطح‌بندی متناسب با گروه هدف را به‌عنوان دومین معیار و مهارت عنوان کرد و گفت: اگر محتوایی که می‌دهیم متناسب با گروه هدف باشد مسلماً ضریب تأثیر بالاتری دارد هرچند گروه هدف قشر خاصی از جامعه را در بربگیرد و حتی خرده بگیرند که اگر برای عوام مردم محتوا بدهی تعداد بیشتری بهره‌مند هستند اما گروه خاص تأثیرگذارتر است و این ارزشمندتر است.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین قطبی سرعت عمل را به‌عنوان شاخص سوم برشمرد و گفت: سرعت عمل را باید بالا ببریم و اگر کوتاهی کنیم و زمان را از دست بدهیم سه ضرر کرده‌ایم، اولاً فرصت را ازدست‌داده‌ایم، ثانیاً کسی دیگر از این غفلت ما نسبت به فرصت استفاده می‌کند و ثالثاً به‌مرور ناامید می‌شویم.

وی دسترسی آسان و سریع مردم را به پاسخ‌ها به‌عنوان چهارمین ملاک و مهارت برشمرد و گفت: باید در این زمینه اندیشید و از ابزارهایی نظیر تلگرام یا اپلیکیشن هایی مانند اپلیکیشن سلامت که فرد با پزشک خود ارتباط آنلاین دارد بهره برد و الگوبرداری کرد.

رئیس دفترتبلیغات اسلامی اصفهان از قاعده جمع سپاری به‌عنوان پنجمین مهارت نام برد و گفت: این امر نه‌تنها در امر پاسخگویی و با استخدام تعداد معدودی پاسخگو باشد بلکه هرکسی در هر جای دنیا بتواند فعالیت کند، ما به اشتراک می‌گذاریم و ما آماده حمایت از ایده‌های فناورانه و نوآورانه در عرصه تبلیغ هستیم.

وی در بخش دوم و پایانی سخنان خود با اشاره به فعالیت‌های که تاکنون در بخش مرکز ملی پاسخگویی دفترتبلیغات اسلامی اصفهان صورت گرفته است تصریح کرد: افقی را که ما دنبال هستیم و مجوز ابتدایی‌اش را از میز خانواده گرفته این و باید فرایند قانونی‌اش را طی کند و آن کسب مجوز مرکز مشاوره مذهبی و نهادینه کردن آن در کشور است. و اگر ایده‌ای مطرح باشد استقبال خواهد شد و این اتفاقی است که اگر ان شاء الله مدیریت شود طلاب با مردم ارتباط تعریف‌شده‌ای پیدا می‌کنند و ارائه خدمات مذهبی خواهند داشت.
 

در میان مردم خرافات زیادی وجود دارد كه نه پایه دینی دارد و نه مایه علمی . یكی از آن ها در مورد عطسه كردن است. عده اى از مردم معتقدند كه عطسه شوم است و شگون ندارد و باید در كار مورد نظر عجله نكرد، بلكه باید صبر كرد. ما هر وقت و یا چندین بار بعد از عطسه كردن به كاری اقدام كردیم موفق نشدیم.

در صورتى كه از نظر اسلام عطسه كردن نه تنها شوم و بد نیست , بلكه بسیار مفید برای سلامتی بدن است.
در حدیث آمده كه عطسه موجب راحتى و سلامتی بدن است، و تا سه روز و به روایتى تا هفت روز، امان از مرگ است. آن چه بین عوام مشهور است كه هنگام عطسه تك باید صبر كرد، صحت ندارد و در احادیث اثرى از این حرف نیست.در حدیث آمده كه عطسه موجب راحتى و سلامتی بدن است، و تا سه روز و به روایتى تا هفت روز، امان از مرگ است. آن چه بین عوام مشهور است كه هنگام عطسه تك باید صبر كرد، صحت ندارد و در احادیث اثرى از این حرف نیست.
در روایت آمده است: وقتى انسان عطسه مى كند( جهت شكرانه تأمین شدن سلامتی اش )بگوید: الحمد للّه اللّهم صل على محمّد و ال محمد.  و هنگامی كه كسى در حضورش عطسه كند، به عطسه كننده بگوید: یرحمك اللّه ، و او نیز در پاسخش بگوید: یغفر الله لكم . رسول اكرم صلوات الله علیه فرمود: عطسه مریض دلیل بر عافیت و راحتى بدن اوست. عطسه تا وقتى كه از سه تا بیشتر نباشد براى بدن نافع است و اگر از سه تا بیشتر شد، نشانه بیماری است. حضرت امام صادق علیه الاسلام فرمود: كسى كه عطسه كند از پنج چیز در امان خواهد بود: جذام، سردرد،ریزش اشك ازچشم،گرفتگى بینى و رویش مو در چشم.

علت عطسه چیست؟

حضرت امام رضا علیه الاسلام فرمود: علت عطسه این است كه هر وقت خداوند به انسان نعمتى عطا كند و شكرش را به جاى نیاورد، خداوند بادى به بدنش مى اندازد و دور مى زند تا وارد بینى مى شود و در اثر آن انسان عطسه مى كند وقتى مى گوید:الحمدلله، خداوند آن را به جاى شكر نعمتى كه به او داده بود مى پذیرد.

حضرت امام رضا علیه الاسلام فرمود: علت عطسه این است كه هر وقت خداوند به انسان نعمتى عطا كند و شكرش را به جاى نیاورد، خداوند بادى به بدنش مى اندازد و دور مى زند تا وارد بینى مى شود و در اثر آن انسان عطسه مى كند وقتى مى گوید:الحمدلله، خداوند آن را به جاى شكر نعمتى كه به او داده بود مى پذیرد.
حضرت در ادامه صحبت هایش مى فرماید: اگر كسى عطسه كرد، به او بگو: یرحمك الله یا یرحمكم الله و چنانچه شما عطسه كردید و كسى به تو گفت: یرحمك الله، در پاسخش بگو: یغفرالله لنا و لكم .
این تكلیف تا وقتى است كه طرف یك بار, یا دو بار یا حداكثر سه بار عطسه كند. اگر بیش تر از سه بار عطسه كرد علامت بیمارى است. بگو: شفاك اللّه.
بعد حضرت وظیفه انسان را در مقابل عطسه كنندگان روشن مى كند و مى فرماید: اگر مؤمنى عطسه كرد، بگو:یرحمك اللّه یا یرحمكم اللّه.
اگر منافق باشد، بگو: یرحمكم اللّه و ا راده مى كنى درود بر فرشتگانِ موكّل بر منافق را، نه خود او را.
اگر زن باشد، بگو: عَافَاكِ اللَّهُ. اگر مریض باشد، بگو: شَفَاكَ اللَّهُ. اگر مغموم و محزون باشد، بگو: فَرَّجَكَ اللَّهُ . پس بعد از عطسه خدا را شكر كنید و دنبال كارتان بروید ، ذهن خود را بیهوده مشغول این خرافات نكنید.

آیا وقتی کسی عطسه می کند واجب است که به او بگوییم (یرحمک الله)؟ درباره عطسه کردن حضرت آدم علیه الاسلام هنگام دمیدن روح و همچنین روایاتی که در این زمینه آمده است توضیح دهید؟

در باره پرسش مطرح شده باید گفت:
1. مستحب است براى عطسه کننده و کسى که عطسه ٔ او را بشنود و لو در نماز باشد، بگوید: «الحمد للّٰه» یا بگوید: «الْحَمْدُ للّٰهِ وَ صلّى اللّٰهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ» و هم چنین بر شنونده مستحب است به عطسه کننده بگوید: «یَرْحَمُکَ اللّٰهُ» یا «یَرْحَمُکُمُ اللّٰهُ» اگر چه در نماز باشد، لکن احوط در نماز، ترک آن است. و مستحب است بر عطسه کننده در جواب او بگوید: «یَغْفِرُ اللّٰهُ لَکُمْ».
مستحب است براى عطسه کننده و کسى که عطسه ٔ او را بشنود و لو در نماز باشد، بگوید: «الحمد للّٰه» یا بگوید: «الْحَمْدُ للّٰهِ وَ صلّى اللّٰهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ» و هم چنین بر شنونده مستحب است به عطسه کننده بگوید: «یَرْحَمُکَ اللّٰهُ» یا «یَرْحَمُکُمُ اللّٰهُ» اگر چه در نماز باشد، لکن احوط در نماز، ترک آن است. و مستحب است بر عطسه کننده در جواب او بگوید: «یَغْفِرُ اللّٰهُ لَکُمْ».البته اکثر اهل سنت، گفتن «یَرْحَمُکَ اللّٰهُ» به عطسه کننده را واجب کفایی می دانند. با این شرط که خود عطسه کننده ذکر «الحمد للّٰه»  را گفته و انسان آن را بشنود.
2. در منابع روایی، حدیثی وجود دارد که می گوید بعد از دمیدن روح در جسم حضرت آدم علیه الاسلام  وی عطسه کرد. متن روایت چنین است:
ابن عباس از پیامبر اکرم (ص) نقل می کند: «لَمَّا خَلَقَ اللَّهُ تَعَالَى آدَمَ وَ نَفَخَ فِیهِ مِنْ رُوحِهِ عَطَسَ فَأَلْهَمَهُ اللَّهُ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ فَقَالَ لَهُ رَبُّهُ یَرْحَمُکَ رَبُّک ...»؛هنگامی که خداوند آدم علیه الاسلام  را آفرید، از روح خود در او دمید، آدم عطسه کرد، خداوند متعال به او فرمود: بگو: «اللَّهُ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ»، وقتى که آدم حمد و ثنای پروردگار گفت، خداوند فرمود: رحمت پروردگار بر تو باد.

پى نوشت ها:
1.شهید دستغیب، 82 پرسش، ص 161، سؤال 71، مصطفى حسینى دشتى، معارف و معاریف، ج 7، ص 389، ماده: عطسه.
2.علامه مجلسی، بحار الانوار ، مؤسسه الوفاء بیروت ٓ لبنان ، سال انتشار 1404 ق، ج 73 ، ص 51.
3.عبد الله شبر ، الاخلاق ، ترجمه محمد رضا جباران ، انتشارات هجرت، چاپ چهارم، سال 1378، ص 179.
4.همان.
5.محدث نوری ، مستدرك الوسایل ، مؤسسه آل البیت ، قم 1408 ش ، ج 8 ، ص 381.
[1]. قمّى، محدث، شیخ عباس، الغایة القصوى فی ترجمة العروة الوثقى، ج 2، ص 18، م 39، منشورات صبح پیروزى، قم، اول، 1423 ه ٍ ق.
[2]. جزیرى، عبد الرحمن و غروى، سید محمد و یاسر مازح، الفقه على المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت (ع)، ج 2، ص 92، دار الثقلین، بیروت، اول، 1419 ه ٍ ق.
[3]. شیخ مفید الاختصاص، ص 45، نشر المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، قم، چاپ اول، 1313ق.

۱-برای حل این ابهام ها، ابتدا باید ریشه ها و ستون ها را درست کرد. و الا این دستورات ممکن است هرگز قابل هضم نباشد:
«وَ ما جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتی كُنْتَ عَلَیْها إِلاَّ لِنَعْلَمَ مَنْ یَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّنْ یَنْقَلِبُ عَلى عَقِبَیْهِ وَ إِنْ كانَتْ لَكَبیرَةً إِلاَّ عَلَى الَّذینَ هَدَى اللَّهُ؛[بقره/۱۴۳]
ما، آن قبله اى را كه قبلا بر آن بودى، تنها براى این قرار دادیم كه افرادى كه از پیامبر پیروى مى كنند، از آنها كه به جاهلیت بازمى گردند، مشخص شوند. و مسلماً این حكم، جز بر كسانى كه خداوند آنها را هدایت كرده، دشوار بود.»
رجوع انسان به دین و چنگ زدن به وحی، در جایی است که متوجه نقصان دانش خود شده، و با توجه به عوالم بسیار گسترده ای که با آن ارتباط دارد و آن ها را نمی شناسد، نیازمند راهنمایی های خدای متعال شده است. پس کسی که عقل خود را کافی می داند و در محاسباتش فقط چند روز محدود همین دنیای مادی را حساب می کند، طبیعتا بسیاری از دستورات دین را نمی تواند بپذیرد. چون او ستونی بنا ننهاده که بخواهد بر روی آن، دیواری بسازد.

۲- اگر دین داری فقط تسلیم در مواردی بود که خوب بودن و ضرورتشان  را به وضوح می فهمیم، بندگی معنایی نمی یافت. خدای متعال به فرشتگان امر می کند، در مقابل موجودی سجده کنند که او را از گل آفریده در حالی که می توانست او را از بهترین در و مروارید بیافریند تا پذیرش این امر برای فرشتگان بسیار ساده باشد! خدای متعال می توانست کعبه را در سرزمینی بسیار خوش  آب و هوا بنا کند، تا سفر به سوی آن محبوب همه انسان ها گردد و ... اما خدای متعال امر را به این وضوح و روشنی قرار نداده چون لازمه امتحان پوشیده بودن و مبهم ماندن است.

۳- علیرغم بیانات فوق، خدای متعال بر بندگان ترحم نموده و به آنها نشان داده است که دستورات دینی، بر وفق مصلحت بندگان است. تا پذیرش دستورات برایش آسان تر گردد. این راهنمایی با درک کلی عقل قابل دسترسی است، که برهان به ما نشان می دهد خدای حکیم و قادر بهترین نظام ها را بیان کرده است. از سوی دیگر رهبران دینی، نمونه های فراوانی از حکمت ها را نشان داده اند، تا با فهم آن ها، بر نادانی های خود غلبه کنیم، و اعتراضات جاهلانه را رها نماییم. (مجموعه ای از این نوع بیان ها در کتاب علل الشرایع جمع آوری شده است.) اما مطلبی که باید مد نظر داشته باشیم، این است که این بیانات غالبا، بیان حکمت حکم است که با علت فرق می کند. علت حکم، همان امری است که سبب صدور حکم از جانب خدای متعال شده و شاید بعضی از آن ها هرگز برای ما قابل فهم نباشد. اما حکمت نشان دادن بعضی از مزایای حکم می باشد، که فهم آن ها سهل تر است. و غالبا در موارد ابهام تعدادی از آنها یافت می شود.

۴- بسیاری از این شبهات ناشی از کج فهمی ها، بخشی نگری ها و ... است که این گونه ابهامات را باید موردی بررسی کرد و حاکم بودن روحیه حق جویی، کلید حل مشکل است.

برای مثال اجمالا شبهه ای بیان وپاسخ آن رامیدهیم:
چرا طلاق با مرد؟

شهید مطهری در کتاب نظام حقوق زن در اسلام میگوید:
زن نیز حق طلاق خواهد داشت.
در قانون مدنی جمهوری اسلامی آمده است: طرفین عقد ازدواج میتوانند هر شرطی را که مخالف با مقتضای عقد مزبور نباشد، در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر بنمایند، که خود را مطلّقه نماید ٝ. (ماده ۱۱۱۹)
بنابراین از نظر فقهی و از نظر قانون مدنی ایران، گرچه حق طلاق به صورت یک حق طبیعی برای مرد است، ولی به صورت یک حقّ قراردادی و تفویضی میتواند به زن واگذار شود.
در مواردی نیز حاکم شرع میتواند زنی را مطلّقه کند و آن در مواردی است که مرد نه به وظائف زوجیت عمل میکند و نه زن را طلاق میدهد. حاکم شرع زوج را احضار میکند و به او تکلیف میکند که زنش را طلاق دهد. اگر طلاق نداد، حاکم طلاق میدهد.
امام صادق(علیه السلام) فرمود:
هر کس زنی دارد و او را نمیپوشاند و نفقه وی را نمیپردازد، بر پیشوای مسلمانان لازم است آن ها را به وسیله طلاق از یکدیگر جدا کند .
بنابراین اسلام در مورد حق طلاق این نظریه را میپذیرد که راه طلاق برای زن باز است. وی میتواند ضمن عقد نکاح شرط وکالت بر طلاق بکند. نیز میتواند به حاکم شرع برای طلاق گرفتن در صورت خودداری شوهر مراجعه کند.

منبع:

شهر سوال