این تسبیح از عبادات ارزشمندی است كه رسول خدا(ص) به امر خدا به دخترش تعلیم و هدیه داد و در همه حال ارزشمند است و آثار مادی و معنوی فراوانی دارد.

و یكی از مهم ترین تعقیباتی كه بعد از هر نماز مستحب است و فضیلت و ثواب بسیار دارد، تسبيح حضرت زهراء (س) است؛ به اين ترتيب كه 34 مرتبه «اللَّهُ اكْبَرُ»، سپس 33 مرتبه «الْحَمْدُ لِلَّهِ» و بعد 33 مرتبه «سُبْحانَ اللَّهِ» بگويد. مستحب است، نمازگزار پیش از آن ‏كه از جاي خود حركت كند و وضوي او باطل شود، رو به قبله تسبیحات را بگوید. (1)

البته در مواقع و حالات زیادی بر ذكر تسبیحات حضرت زهرا(س)سفارش شده است و فقط به بعد از نماز اختصاص داده نشده است كه در ذیل چند نمونه از آن احادیث را برای شما ذكر می كنیم.

اما نكته مهمی وجود دارد كه اگر قرار است طبق حدیث بعد از هر نماز این ذكر گفته شود و به تمام فضایل و ثواب آن به طور كامل برسید، این ذكر مقدم بر تمام اذكار مستحبه دیگر است و افضل و برتر از هزار ركعت نماز است.

شاید آن گوینده نخواسته بگوید كه این مقدمات در احادیث وارد شده است و امامان گفته اند این چنین باید گفت. بلكه چون این تسبیحات دارای ثواب فراوانی است و روحیه معنوی خاصی به انسان در دنیا و آخرت می بخشد بهتر این است كه این آمادگی ذكر تسبیح با صلوات و آیه الكرسی شروع شود.

البته در روايت حضرت كه فرمود از هزار ركعت نماز در هر روز بهتر است اشاره نشده كه بايد بلافاصله بعد از سلام نماز باشد. 

سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) يَقُولُ تَسْبِيحُ فَاطِمَةَ (ع) فِي كُلِّ يَوْمٍ فِي دُبُرِ كُلِّ صَلَاةٍ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ صَلَاةِ أَلْفِ رَكْعَةٍ فِي كُلِّ يَوْمٍ (2)

توصيه به اين ذكر :

1- بعد از هر نماز :

- عن أبي عبد الله(ع): من سبح الله في دبر الفريضة قبل أن يثني رجليه تسبيح فاطمة، و أتبعها ب «لا إله إلا الله» مرة واحدة، غفر له‏ (3) هر كس عقب هر نماز واجب قبل از آن كه پایش حركت دهد این تسبیح را گفته و بعد از آن یك بار  "لا اله الاّ الله " بگوید ، آمرزیده می شود.

2- به هنگام خواب :

- من بات علي تسبيح فاطمة(س) كان من الذاكرين الله كثيرا. (4) هر كه به هنگام خواب تسبيح حضرت فاطمه (س) را به جاي آورد از كساني محسوب مي‏شود كه خداوند را ذكر كثير گفته‏اند.

 3- در هر حالت  :

-راوی می گوید امام صادق (ع) فرمود: چرا تسبيح حضرت زهرا (س) را نمي‏خواني؟ آن مرد پرسيد: تسبيح زهرا (س)چيست؟

امام (ع) فرمود: سي و چهار مرتبه الله اكبر، سي و سه مرتبه الحمد للَّه، و سي و سه مرتبه سبحان اللَّه مي‏گويي كه مجموعا صد مرتبه مي‏باشد.

راوي گفته: پس از مدّتي كه اين كار را انجام دادم، سنگيني شنواييم از بين رفت و بهبود يافتم. (4)

پی نوشت :

1. رساله توضيح المسائل مراجع 13 گانه، مسئله 1001.

2. كليني، الكافي اسلاميه، تهران ج 3، ص 343

3. برقی، محاسن ، تهران، اسلامیه، 1330 ش ، ج 1، ص 36.

4. محمد روحانی علی آبادی، زندگاني حضرت زهرا عليها السلام ، تهران، مهام، 1379 ش، ص 1012.

5. همان، ص 1012.

همان طور كه آيات قرآن كريم داراي مطلق و مقيد و عام و خاص و ...مي باشند ، احاديث معصومين (عليهم السلام) نيز داراي مطلق  مقيد و عام و خاص و .. هستند ،زيرا همان طور كه آيات قرآن كريم طبق ترتيب موضوعي تأليف نشده و مطالب و معارف آن درباره يك موضوع  خاص يك جا ذكر نشده ،سخن معصومان (علهيم السلام) درباره يك موضوع نيز يك جا بيان يا نقل نشده ، چه بسا عباراتي به صورت عام و مطلق ذكر شده ، تخصيص و تقييد آن به سبب بداهت آن قيد و شرط ذكر نشده است.

در باره حديث افتراق امت نيز همين نكته را بايد مد نظر داشته باشيم . روشن است كه مراد از هفتاد و دو فرقه اي كه در آتش جهنم وارد مي شوند، افرادي هستند كه حق را شناخته و حجت بر آن ها تمام شده باشد يا قادر به شناخت حق بوده اند، ولي از روي عناد و هوا و هوس از حق تبعيت نكرده باشند . دنبال شناخت و تبعيت از حق نبوده اند ،ولي افرادي كه از شناخت حق قاصر بوده اند ، گرچه به دنبال تبعيت از حق بوده اند، ولي در شناخت مصداق حق دچار اشتباه شده اند ،از اين حكم خارج هستند . جزء مستضعفاني هستند كه خداوند متعال درباره آن ها فرموده:

« فَأُوْلَئكَ عَسيَ اللَّهُ أَن يَعْفُوَ عَنهْم(1) ؛  پس آن ها هستند كه اميد است خداوند از آنان در گذرد».

البته اين حكم در صورتي است كه جزء منكران و تكذيب كنندگان اهل بيت (عليهم السلام) نباشند، زيرا گرچه ممكن است فردي قادر به شناخت حقانيت اهل بيت (عليهم السلام) نباشد. اما روشن است كه صرف عدم شناخت يك حق، مجوزي براي تكذيب آن نمي شود . نهايت امر اين است كه عقل انسان حكم مي كند كه بايد نسبت به تأييد يا تكذيب آن مسئله  ساكت باشند . افرادي كه فضائل و مقامات اهل بيت (عليهم السلام) را تكذيب و انكار كنند ،جزء

 فرقه هايي هستند كه استحقاق ورود به جهنم را دارند ، زيرا هيچ حجت و دليل معتبري براي  عمل نامشروع خود ندارند .

در برخي روايت  به جاي اصحابي ، اهل بيتي آمده است . از آنجا كه برخي اصحاب پيامبر به شدت در قرآن مذمت شده اند به طوري كه از برخي تعبير به منافق و فاسق و...شده است مراد پيامبر از اصحابي اصحاب خوب و با وفا مانند سلمان و ابوذر و...است

مطلب بعد اين كه بهترين شاهد بر گمراه بودن 72 فرقه ديگر مطالعه اعتقادات و كردار آنهاست . با كمي مطالعه و دقت پي خواهيد برد كه آنها بر خلاف دستور قرآن و سنت پيامبر عمل مي كردند . از جمله اين فرقه ها ، فرقه گمراه وهابيت است كه چه ضربه هاي سنگيني كه بر پيكره اسلام و مسلمين نزده است

 پي نوشت :

1. نساء(4) آيه 99

در روايات آمده است كه: گروهي از اهل بصره به خدمت امام علي‌بن‌موسي ‌الرضا (ع) رسيدند و در حضور امام دربارة عقايد و افكار يونس ‌بن‌عبد الرحمن (در‌حالي‌كه يونس‌بن ‌عبد الرحمن به دستور امام به اتاق كناري رفته بود و صداي آنان را مي‌شنيد) بسيار بد گفتند. حقيقت اين بود كه آنان به دليل كم‌ظرفيتي، مطالب يونس را در‌بارة امامت و ولايت برنتابيده و دچار كج‌فهمي شده بودند. امام پس از وداع و خروج اهل بصره، يونس را خواست و به او فرمود: «يَا يُونُسُ حَدِّثِ النَّاسَ بِمَا يَعْرِفُونَ وَ اتْرُكهُمْ مِمَّا لا يَعْرِفُونَ كأَنَّك تُرِيدُ أَنْ تُكذَّبَ عَلَي اللهِ فِي عَرْشِهِ؛ (1) اي يونس! با مردم به‌اندازة فهم و دركشان سخن بگو، و از بيان آنچه درك نمي‌كنند پرهيز كن، (در غير اين ‌صورت از نظر آنان) گويا تو قصد كرده‌اي بر خداوندي كه در عرشش بر همگان حكم مي‏راند، دروغ ببندي».

مقصود امام اين بود كه نسبت‌هايي كه آنان به تو مي‌دهند، ناشي از نبود درك كافي سخنان تو در امر امامت و مقام امام است؛ لذا در بیان و كلامت با توجه به مخاطب و مقتضای حال مواظبت كن تا مورد اهانت و كم ظرفیتی آن ها قرار نگیری. در بخشي از روايت معروف أربع مأة، امير مؤمنان (ع) مي‌فرمايد:

با مردم به آن مقدار كه توان فهم و شناخت دارند، معاشرت كنيد و از آنچه (تحمل دركشان را ندارند و) انكارش مي‌كنند، وانهيد و آنان را به روي خود و ما وانداريد؛ زيرا (فهم و پذيرش) امر ما دشوار و سخت است و به‌جز فرشته مقرب يا پيغمبر مرسل يا بنده‏اي كه خداوند دل او را به ايمان آزمايش كرده (و ايمانش پذيرفته) شده است، تحمل نتواند كند. (2)

پی نوشت:

1. ابي‌جعفر محمد‌بن‌حسن طوسي، إختيار معرفة‌الرجال،تصحيح مير داماد الأسترابادي، تحقيق السيد مهدي الرجائي ،سال 1404ق، چاپخانه بعثت - قم، ناشر مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث،ص 487، ح 924.

2. ابي‌جعفر محمد‌بن‌علي‌بن‌حسين صدوق، الخصال، تصحيح علي أكبر الغفاري، سال 18 ذي القعدة الحرام 1403 - 1362،ناشرمنشورات جماعة المدرسين في الحوزة العلمية في قم المقدسة، ج 2، ص 610، ح 10.

در روايات آمده است كه: گروهي از اهل بصره به خدمت امام علي‌بن‌موسي ‌الرضا (ع) رسيدند و در حضور امام دربارة عقايد و افكار يونس ‌بن‌عبد الرحمن (در‌حالي‌كه يونس‌بن ‌عبد الرحمن به دستور امام به اتاق كناري رفته بود و صداي آنان را مي‌شنيد) بسيار بد گفتند. حقيقت اين بود كه آنان به دليل كم‌ظرفيتي، مطالب يونس را در‌بارة امامت و ولايت برنتابيده و دچار كج‌فهمي شده بودند. امام پس از وداع و خروج اهل بصره، يونس را خواست و به او فرمود: «يَا يُونُسُ حَدِّثِ النَّاسَ بِمَا يَعْرِفُونَ وَ اتْرُكهُمْ مِمَّا لا يَعْرِفُونَ كأَنَّك تُرِيدُ أَنْ تُكذَّبَ عَلَي اللهِ فِي عَرْشِهِ؛ (1) اي يونس! با مردم به‌اندازة فهم و دركشان سخن بگو، و از بيان آنچه درك نمي‌كنند پرهيز كن، (در غير اين ‌صورت از نظر آنان) گويا تو قصد كرده‌اي بر خداوندي كه در عرشش بر همگان حكم مي‏راند، دروغ ببندي».

مقصود امام اين بود كه نسبت‌هايي كه آنان به تو مي‌دهند، ناشي از نبود درك كافي سخنان تو در امر امامت و مقام امام است؛ لذا در بیان و كلامت با توجه به مخاطب و مقتضای حال مواظبت كن تا مورد اهانت و كم ظرفیتی آن ها قرار نگیری. در بخشي از روايت معروف أربع مأة، امير مؤمنان (ع) مي‌فرمايد:

با مردم به آن مقدار كه توان فهم و شناخت دارند، معاشرت كنيد و از آنچه (تحمل دركشان را ندارند و) انكارش مي‌كنند، وانهيد و آنان را به روي خود و ما وانداريد؛ زيرا (فهم و پذيرش) امر ما دشوار و سخت است و به‌جز فرشته مقرب يا پيغمبر مرسل يا بنده‏اي كه خداوند دل او را به ايمان آزمايش كرده (و ايمانش پذيرفته) شده است، تحمل نتواند كند. (2)

پی نوشت:

1. ابي‌جعفر محمد‌بن‌حسن طوسي، إختيار معرفة‌الرجال،تصحيح مير داماد الأسترابادي، تحقيق السيد مهدي الرجائي ،سال 1404ق، چاپخانه بعثت - قم، ناشر مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث،ص 487، ح 924.

2. ابي‌جعفر محمد‌بن‌علي‌بن‌حسين صدوق، الخصال، تصحيح علي أكبر الغفاري، سال 18 ذي القعدة الحرام 1403 - 1362،ناشرمنشورات جماعة المدرسين في الحوزة العلمية في قم المقدسة، ج 2، ص 610، ح 10.

برادر محترم لطفا در ابتدا به نكات ذيل توجه كنيد.

1. ازدواج در سنين پايين به جهت كم تجربگي ممكن است باعث ضعف تدبير و مانع از مديريت بحران شود. با توجه به اين كه شخص در سنين پايين ثبات عاطفي ندارد، ممكن است در انتخاب خود عاقلانه تصميم نگيرد و بعد پشيمان شود.

2. به طور معمول وابستگي افراد در سنين پايين به والدين بيشتر است و در صورت ازدواج، ممكن است زمينه دخالت هاي آنان بيشتر فراهم شود و مشكلاتي را پديد آورد.

3. در صورتي كه سن دختر پايين باشد (زير 18 سال) و با ازدواج باردار شود، احتمال مشكلاتي از قبيل فشار خون بالاي دوران بارداري، كم خوني و عوارض زايمان، نوزاد زودرس با وزن كم، نوزاد مرده، و نوزاد باهوش بهر پايين افزون تر مي شود. ازدواج زودرس مانند چيدن ميوه كال و نارسي است كه وقت چيدن آن نبوده است.

درهر صورت با توجه به مطالب بالا و همچنين با توجه به سن دختر مورد نظر شما بايد گفت:

1. براي ازدواج دختر و پسر سن مشخصي را نمي توان ذكر كرد؛ زيرا شرايط و موقعيت افراد متفاوت است؛ براي مثال سن ازدواج در مناطق گرمسير به سبب بلوغ زودتر دختران و پسران و در مناطق روستايي به جهت ساده تر بودن زندگي و نبودن پيچيدگي هاي زندگي شهرنشيني و نيز حمايت بيشتر خانواده ها پايين تر است.

2. آنچه زمينه را براي ازدوج دختر و پسر آماده مي كند، امكانات اوليه مادي، بلوغ شرعي، بلوغ جنسي، بلوغ فكري، رشد جسمي و روحي، رشد اجتماعي وشخصيتي، استقلال فكري، ثبات عاطفي، و قدرت مديريت بحران (مواجهه با مشكلاتي كه در فرايند ازدواج ممكن است ايجاد شود و مقابله با بحران هاي زندگي است) كه اگر اين شرايط به طور نسبي (و نه به طور مطلق) فراهم شود، شخص مي تواند ازدواج كند.

3. گاهي نيز با وجود شرايط قبلي، موانعي از جمله تحصيلات عالي براي آقايان يا اتمام خدمت نظام وظيفه در ازدواج وجود دارد كه مي توان با طولاني كردن دوران عقد اين مشكل را از بين برد.

نكات پاياني

1. برادر محترم؛ قطعا با توجه به اعتقاد ديني و ارادت خاصي كه به معصومين عليهم السلام داريد بايد به اين نكته واقف باشيد كه ارتباط شما هر چند خالي از گناه باشد، اما مي تواند در آينده عواقب بدي را در زندگي هر دوي شما داشته باشد.

2. با توجه به اينكه هر دو نوجوان و سرشار از عاطفه و در اوج غرايز جنسي هستيد، احتمال بسياري وجود دارد كه به هم نزديك شويد و خدايي نكرده گوهر عفت دختر در معرض خطر قرار گيرد. قطعا پدر و مادر اين دختر سعي كرده اند با محدود كردن او، مانع از اين اتفاق بشوند. حال با درست بودن يا نادرست بودن شيوه تربيتي آنها كار نداريم. مهم اين است كه آنها را درك كنيد و يا خودتان را به جاي برادر اين دختر بگذاريد. آيا حاضر مي شديد خدايي نكرده اتفاق بدي براي خواهر عزيزتان بيفتد؟

3. علاوه بر اينكه اين ارتباط هر چند سالم هم باشد، در معرض تهمت ديگران است. زيرا ديگران در صورت مشاهده دختر و پسر با هم نمي دانند كه ارتباط آن دو براي شناخت ازدواج است و گمان مي كنند رابطه نامشروع دارند و اين مطلب بر ازدواج آنها خصوصا دختر (در صورت منتهي نشدن اين رابطه به ازدواج) اثر منفي خواهد داشت.

4. در اين گونه ارتباطات، شناخت جدي امكان پذير نيست. زيرا دو طرف مراقب خود هستند و طبيعي است كه فهرستي از معايب خود را در اختيار ديگري قرار نمي دهند. پس گمان نكنيد كه در اين مدت يكسال و يكماه موفق شده ايد كه تمامي ويژگي هاي او را شناخته باشيد.

5. در صورتي كه اين دوستي به ازدواج منتهي نشود كه در موارد بسياري هم به دليل تغيير شرايط طرفين يا خانواده ها چنين مي شود، آثار منفي بسياري به ويژه بر دختر خواهد داشت كه احساس سرخوردگي و شكست روحي، افسردگي، نفرت از جنس مخالف و از دست دادن خواستگاران، برخي از اين آثار است؛ پس توصيه مي شود براي دوري از اين مشكلات و پيامدهاي منفي، همسر آينده خود را در فرايند خواستگاري و پس از فراهم شدن شرايط خصوصا شرط سني مطلوب، بشناسيد. خصوصا اينكه خواهر اين دختر هم تجربه بدي در ازدواج داشته. اين مسئله مي تواند موجب سخت گيري هاي ديگري هم بشود.

6. البته همه اين مطالبي كه گفتيم بدين معنا نيست كه شما نتوانيد با رايزني با خانوادها و واسطه كردن بزرگان فاميل اقدام به يك نامزدي ساده كنيد. قطعا نامزدي ساده و بدون تشريفات مي تواند زمينه ساز شناخت بهتر شما باشد. علاوه بر اينكه ترس يا استرسي در كار شما مزاحمت ايجاد نمي كند.

7. در نهايت با توجه به تجربه مشاوره اي ما و همكارانمان، به شما توصيه مي كنيم، اگر به فكر پيشرفت و تحصيل و كسب مقدمات ازدواج با ايشان يا هر كس ديگري هستيد، بايد خيلي سريع تصميم نهايي خود را بگيريد و پرونده اين رابطه را بسته و با فكر كاملا باز و آزاد، به دنبال مطالعه و آمادگي براي كنكور باشيد. فكر ايشان باعث فرسودگي و خستگي ذهني شما مي شود.

در انتخاب همسر و ازدواج علاوه بر این كه یافتن همسری مناسب و شایسته بر اساس ملاك ها و معیارهای اساسی ازدواج ضامن سلامت، موفقیت و تداوم ازدواج بوده و هست، انتخاب مسیر درست و اتخاذ شیوه و روشی مناسب برای انتخاب همسر نیز از اصول اساسی و از نكات حائز اهمیت در همسر گزینی به شمار می رود و بر آن تأكید فرارانی شده است. شواهد و قراین نشانگر این است كه شما در انتخاب همسر، مسیر درستی را در پیش نگرفته اید بنابراین، دودلی و تردید شما می تواند حكایت از بیداری وجدان و ضمیر پاك شما داشته باشد و همچون زنگ هشداری به شما گوشزد می كند كه در انتخاب مسیری كه برای ازدواج در پیش گرفته اید دچار مشكل گردیده اید كه اگر به اشتباه خود پی نبرید و مسیر خود را اصلاح نفرمایید، ممكن است هر آن در پرتگاه گمراهی و بدبختی سقوط كنید و آینده و هستی خود را به كلی نابود سازید.

اگرچه ازدواج و تشكیل زندگی مشترك حق مسلّم شماست، ولي این را بدانید كه اگر اين حق از مسير معيّن، مشخص و صحيح آن استيفا و دنبال نشود، ممكن است عوارض نامطلوب و گاهاً بسیار ناخوشایندی را ايجاد كند و شما را با مشكلات عدیده ای روبرو سازد و از رسیدن به هدف مطلوب باز دارد.

ارتباط با جنس مخالف قبل از ازدواج بدون در نظر گرفتن چارچوب های شرعی و دینی و ملاحظات عرفی حتی اگر به انگیزه ازدواج و شناخت بیشتر باشد، از هر طريقي هم كه باشد اعم از ارتباط حضوري، تلفني و نامه يا از طريق سيستم رايانه اي (ايميل) در نوع انتخاب و ازدواج تاثير مي گذارد و پیامدهای منفی و آسیب های فراوانی دارد كه ضعيف شدن حس اعتماد، سوءظن و بدبینی، ضربه روحي و مشكلات عاطفي، اتلاف عمر، شكست عشقی و عاطفی، علاقه یك طرفه یا دو طرفه بدون ضابطه، مخالفت خانواده ها با ازدواج، وابستگی روانی، ازدواج احساسی و غیر واقع بینانه، آبروریزی و انحرافات اخلاقی، آشفتگی های روانی، برخی از پیامدهای این گونه رابطه هاست.

برای این كه از این گونه پیامدهای منفی در امان بمانید و برای ازدواج خود به یك جمع بندی مناسب برسید و تكلیف خود را یكسره كنید، پيشنهاد ما این است كه در ابتدا ملاك ها و معیار های اساسی ازدواج را در نظر بگیرید، اگر چنانچه فرد مورد نظر را برای ازدواج، مناسب می بیند در این صورت به او بگویید كه به اتفاق خانواده اش به خواستگاری شما بیاید و به طور رسمی از شما خواستگاری كند تا ضمن این كه خانواده ها در جریان ازدواج تان قرار می گیرند، فرصتی فراهم گردد كه شما به همراهی و كمك خانواده تان به صورت جدی در مورد فرد مورد نظر و خانواده اش تحقیق و بررسی كنید. توصیه می شود در این خصوص از مشاوران ازدواج كمك بگیرید و در صورت لزوم با اجرای برخی آزمون های شناختی و روانسنجی تحقیقات خود را كامل كنید. اگر در نهایت فرد مورد نظر مثبت ارزیابی شد و خانواده ها هم موافق بودند در این صورت، می توانید با او ازدواج كنید، اما اگر فرد مورد نظر مثبت ارزیابی شد. ولی فعلاً شرایط و آمادگی ازدواج با شما را نداشت در این صورت، باز می بایست رابطه را با او قطع كنید و از هر گونه ارتباط پنهانی با او بپرهیزید و بدون اطلاع خانواده اقدامی نكنید.

در پاسخ به سؤال شما مطالبی را در قالب نكات زیر تقدیم می داریم:

1.  درباره رابطه دوستی دختر و پسر قبل از ازدواج، كتاب ها و مقالات فراوانی توسط اندیشوران و علمای حوزه دین و جامعه شناسی و روانشناسی به رشته تحریر در آمده است و هر یك به نوبه خود آسیب های این گونه روابط را بر اساس یافته های خود متذكر شده اند و آن ها را به دختر و پسر و به والدین و اولیای تربیتی و به جامعه گوشزد نموده اند.

2. آنچه از لابه لای متون دینی و یافته های روانشناختی و جامعه شناختی علمی به دست می آید این است كه هر گونه ارتباط دختر و پسر و روابط دوستانه آنها قبل از ازدواج مردود است و با آسیب های زیادی همراه است چرا كه غالب ازدواج هایی كه از طریق آشنایی های قبل از ازدواج كه به صورت دوستی های قبل از ازدواج مرسوم است با شكست مواجه گردیده است و این مطلب را آمار و تحقیقات گسترده انجام شده در این زمینه تأیید می كند، به طوری كه قاطعانه می توان گفت كه درصد پایداری و موفقیت ازدواج هایی كه بر اساس دوستی های قبل از ازدواج صورت می گیرد بسیار پایین بوده و در بسیاری از موارد این گونه ازدواج ها با شكست مواجه شده است و زن و شوهر از هم طلاق گرفته و جدا شده اند و اگر طلاقی هم در آن رخ نداده باشد، وجود طلاق عاطفی و سردی روابط زن و شوهر در آن قطعی بوده و در مواردی بی اعتمادی و سوءظن منجر به اختلافات شدید خانوادگی و یا خیانت زن و شوهر به هم و سایر مشكلات و حتی برخی جنایات گردیده است.

3. با این حساب، اصلاً نمی توان به آینده ازدواج هایی كه از طریق رابطه دوستی قبل از ازدواج شكل گرفته است، امیدوار بود و ازدواج موفق و پایداری را برای آنان تضمین كرد. بنابراین به دختر و پسر جامعه امروزی توصیه می شود كه هوشمندانه و خردمندانه عمل كنند و به هیچ وجه فریب تبلیغات گسترده شبكه های ماهواره ای، سایت ها و مطالبی كه رابطه دختر و پسر را ترویج می كنند نگردند، بلكه همواره سعی كنند تعالیم روح بخش اسلام و آموزه های دینی را نصب العین خود قرار دهند و هشدارهای اولیای دین و دانشمندان روانشناسی را جدی بگیرند تا در گرداب روابط دختر و پسر قرار نگیرند و آینده خود را تباه نسازد.

4. به دختر و پسر اكیداً توصیه می شود كه هر گاه قصد ازدواج داشتند، تنها از راهش اقدام كنند و به جای شكل دهی روابط دوستانه، از همان ابتدا خانواده های خود را در جریان قرار دهند و زمینه خواستگاری رسمی را فراهم سازند. یقیناً شناخت واقعی و بهتر دختر و پسر تنها در این صورت امكان پذیر است و دیگر دختر و پسر را با مشكلات و آسیب های روابط دوستانه درگیر نمی سازد و به آنان شناخت كاذب و غیر حقیقی نمی دهد. ضمن این كه اتخاذ این شیوه باعث می شود كه خانواده های دختر و پسر به صورت جدی خود را وارد موضوع ازدواج دختر و پسرشان كنند و به كمك آنها آمده و زمینه تحقیق و یررسی همه جانبه از طرف مقابل را فراهم آورند تا دختر و پسر با شناخت كافی و رعایت بیشترین تناسب در ملاك ها و معیارهای اساسی ازدواج، همسر گزینی و انتخاب عالمانه و شایسته ای برای ازدواج خود داشته باشند و از آسیب ها و پیامدهای منفی ارتباط دوستانه قبل از ازدواج مصون و محفوظ بمانند و بدین شیوه ازدواج پایدار و موفقی را برای خود طرح ریزی كنند. تنها در این صورت می توان به آینده ازدواج و میزان موفقیت آن در آینده امیدوار و خوشبین بود و به پایداری و تداوم آن در آینده اطمینان پیدا كرد.

 ابتدا بهتر است در باره معیارها و ملاك های یك ازدواج خوب كه ضامن پایایی و ماندگاری آن است، توضیحاتی تقدیم دارم.

 در باره معیارهای یك ازدواج موفق باید به ادبیات تحقیق در این باره مراجعه كرد .معیارهای خود ساخته كه برخاسته از دیدگاه های غیر واقعی و احیانا احساسی است، و در ادامة زندگی مشترك همچون حبابی محو خواهد شد، نمی‌تواند كارایی چندانی در این مورد داشته باشد.

 هیچ كدام از ما نمی‌توانیم از  آغاز زندگی زناشویی تمام پیچ و خم های آن را در سال های آتی پیش بینی كنیم . آنچه یش بینی را دشوارتر می سازد، این است كه در جامعه كنونی ما متاسفانه غالب افراد بیش از آن كه تشابه فرهنگی، اقتصادی و فكری را برای انتخاب زوج در نظر بگیرند، در پیروی از احساسات و عواطف خود و معیارهای غیر ضروری و خود ساخته كه مبتنی بر باورهای غلط  و شور حال جوانی است ، اقدام به برقراری رابطه و ازدواج می كنند. بعد از مدتی با افول علاقه احساسی و عاطفی به همدیگر و بروز تضادهای شخصیتی و نگرش های فرهنگی و خانوادگی، بعد از درگیری های لفظی و احیانا فیزیكی و آسیب های روحی و روانی به خود و خانواده های خود پشت در دادگاه های خانواده جهت طلاق حاضر می شوند.

 روال تعیین این كه دو زوج برای ازدواج مناسب هم هستند و یا نه، بدین گونه است كه طرفین به مشاوری كه متخصص در امر مشاوره قبل از ازدواج است ، مراجعه می نمایند . ایشان با كسب اطلاعاتی از زوجین، چون تاریخچه خانوادگی طرفین و خاطرات دوران كودكی آن ها و گرفتن تست های كتل ؛ گلاسر،AAS و نیز همخوانی نگرش های طرفین در مسائل مختلف اجتماعی و باورهای دینی وسیاسی و غیره كه در طی سه جلسه انجام می‌گیرد ،نظر خود را راجع به ازدواج آن دو اعلام می كند. بدین صورت كه یا می‌گوید این دو به رغم علاقه ظاهری كه به هم دارند ، در صورت ازدواج با همدیگر، دچار مشكل خواهند شد . بعد از اُفت علایق احساسی به هم، وارد فاز درگیری های لفظی و احیانا فیزیكی خواهند شد یا این دو به درد ازدواج با هم می‌خورند ،به شرطی كه فلان توصیه ها را به طور جدی

 مد نظر داشته باشند و به آن عمل نمایند.

 مشاورة قبل از ازدواج به رغم در نظر گرفتن پارامترهای ضروری كه تحقیقات گسترده ای در سطح جهان بر روی آن ها انجام گرفته ،فقط در حدود 75% می تواند به پیش بینی موفقیت یك ازدواج حكم نماید.  بیست و پنچ در صد بقیه بستگی به به كار بستن تدابیری چون مهارت های غنی سازی ازدواج و ارتقای روابط زناشویی در بعد از ازدواج دارد.

 پس اولین پیشنهاد ما به شما این است كه از قوای عقلی و نه احساسی و نیز مشاوره قبل از ازدواج برای انتخاب شریك زندگی آینده خود سود جویید، یعنی در مرحله اول آگاهی بیش تری در مورد خودتان به دست آورید ،به دین معنی كه با تدبر در خود دریابید حقیقتا  چگونه فردی هستید؟ اهداف، ارزش ها و علایق اساسی و اصلی شما در زندگی چیست؟  انتظارات اصلی و اساسی شما از زندگی مشترك چیست؟

 در مرحله بعد انتظارات خود را با انتظارات شخصی كه قصد ازدواج با او را دارید تطبیق دهید . سپس به همراه هم نزدِ یك مشاور قبل از ازدواج با تجربه بروید تا وی با راهكارهای پیش گفته، نظر خود را در مورد انتخاب شما اعلام كند . احیانا مشكلات فراروی را با توجه به مولفه های شخصیتی شما و دختر انتخابی؛ به شما تذكر دهد.

  بنابر گفته روانشناسان، ازدواج یكی از انتخاب های مهم و سرنوشت ساز در طول زندگی است . شایسته است كه قدری عمیق تر  و عقلانی تر به این موضوع بیاندیشید. وقتی خانواده تان عقلانیت و استدلال های عقلانی را از شما مشاهده كنند ،در مورد خواسته تان با نرمش بیش تری برخورد می كنند، زیرا تمام پدران و مادران خوشبختی فرزند خود را می خواهند . سختگیری هایی كه می كنند به خاطر این است كه می ترسند گلی را كه با هزار رنج و زحمت پرورده اند ، دچار پژمردگی زود رس گردد.

   مساله دیگر ضرورت توجه جوانان عزیز به مولفه های دینی و فرهنگی در برقراری ارتباط و نیز ازدواج است. باید به این نكته توجه داشته باشید كه هر جامعه ای قوانین و چهارچوب های خاص خود را دارد . اگر خارج از آن چهارچوب ها حركت كنید، با مقاومت هایی روبرو خواهید شد . برخی از دلخوری ها پیش خواهد آمد كه هرگز از یادها زدوده نخواهد شد. بهتر است از كانال های تعریف شده اقدام فرمایید .

  با توجه به آموزه های دینی و فرهنگی ما، رضایت پدر و مادر از فرزندان نقش زیادی در موفقیت های آینده آن ها دارد.

 خودتان نیز وقتی صاحب فرزند شدید و آن ها را با هزاران رنج و مشقت شبانه روزی از شیر خوارگی  تا جوانی  رساندید، خواهید دید كه چقدر به آن ها و تصمیمات شان حساس هستید . در تمام اوقات دل مشغولی این را دارید كه نكند پاره تن تان تصمیمی آسیب زا بگیرد.  پس برای موفقیت های بعدی باید پدر و مادرتان را با خودتان همراه سازید . راه آن برخورد عاقلانه با این قضیه و توجیه عقلانی آن ها نسبت به این قضیه است.

 مطالعه كتاب« عشق هرگز كافی نیست» پرفسور «آرون تی بك» می تواند كمك شایانی به شما در این تصمیم مهم بنماید. این كتاب را مهدی قرچه داغی ترجمه كرده و انتشارات ذهن آویز نیز آن را چاپ كرده است.

اجازه می خواهم كمی آسیب شناسانه و نه همدلانه به نامه شما نظری بیفكنیم . امید است كه از گزش احتمالی قلم دلگیر نگردید.

 هر كار خلاف عرفي هزينه بردار است . فرد خواهان انجام آن بايد هزينه آن را پرداخت نمايد .عرف درست يا نادرست كشور ما خواستگاري پسر از دختر است . اگر دختر بخواهد در اين مسير پيش دستي كند ، بايد لوازم آن را بپذیرد. بديهي است اين كار در هر صورت (حتي اگر واسطه طوري وانمود كند كه بدون اطلاع شما به رایزنی پرداخته است) باعث تضعيف و تخفيف جايگاه دختر نزد پسر خواهد شد و این یكی از لوازم این كار است.

پسران معمولاً دوست دارند كه خودشان انتخاب كنند تا اين كه منتخب ديگران قرار گيرند.

از لوازم ديگر  كار اين است كه با توجه به احتمال پنجاه پنجاه جواب رد يا قبول آن پسر ، پذيراي هر گونه ناكامي احتمالي باشيد. اين گونه ناكامي ها بعضاً دردناك تر است و بايد منتظر هرگونه بازخوردي از جانب ايشان باشيد.

از لوازم ديگر اين است كه با فرض جواب مثبت ايشان اين احتمال وجود دارد كه در درگيري هاي زناشويي كه طبیعی هر زندگی مشترك است، شاهد سر كوفت ها و سرزنش هاي ايشان مبني بر پيش قدم شدن شما باشيد. سركوفت ها حتمي است و بايد ديد تا چه ميزان قابليت تحمل آن در شما وجود دارد.

از لوازم ديگر باج خواهي و امتياز طلبي ايشان است .معمولاً پسران در اين گونه موارد از آب گل آلود ماهي مي گيرند و شرائط را تا حد امكان به نفع خودشان رقم مي زنند.

چند لوازم ديگر نيز وجود دارد كه به انديشه و تفكر شما واگذار مي گردد.

اما چند نكته:

در قريب به اتفاق موارد دختران بر اساس نظام شناختي خود كه بسيار تحت تاثير نظام عاطفي آنان مي باشد، به جنس مخالف خود علاقه مند مي گردند .  علاقه مندي در بسياري از موارد نقطه اتكا مطمئني براي ورود به يك زندگي مشترك نيست . فرد به جاي رعايت ملاك ها و معيارهاي انتخاب به علاقه خشك و خالي اكتفا مي كند.

دليل اين ناكارآمدي علاقه، مراجعه ده ها زوج خواهان طلاق به دادگاه هاي خانواده مي باشد. اگر سري به اين دادگاه ها بزنيم، با تعجب خواهيم ديد كه بسياري از اين افراد روزي عاشق سينه چاك يكديگر بوده اند.

 با توجه به احتمال بالاي ناكامي و سرشكستگي در اين گونه خواستگاري هاي خارج عرف بهتر است در حد امكان از گام نهادن در اين مسير پر سنگلاخ پرهيز نمایيد. با يك بازنگري جانانه در افكار و بازسازي جانانه در عواطف خود می توانید مسير كم آسيب تري براي نيل به ازدواج موفق فراهم آوريد.

همه راه هاي كم آسيب يا  بي آسيب ازدواج براي شما خواهر گرامي باز است . ضرورتي به ريسك و خطر پذيري شما نيست. چه بهتر كه از همان ابتدا با حفظ نگاه خود از ورود در اين وادي جانكاه پرهيز مي كرديد و خود را در معرض آسيب هاي عاطفي رواني قرار نمي داديد.

 با اين چند خط تغيير مسير نخواهيد داد . به احتمال زياد دير يا زود به خواستگاري مستقيم يا غير مستقيم از ايشان خواهيد پرداخت.

اگر قرار است به هر دليلي به اين كار مبادرت ورزيد، بهتر است زمان انجام آن به تعويق نيفتد . در اسرع وقت به آن اقدام نماييد . ناكامي احتمالي پس از ماه ها يا سال ها انتظار فرسايشي به مراتب شكننده تر است تا اين كه بدون انتظار جانكاه با آن مواجه گرديد .

البته راه معقول تر پرهيز از هرگونه خواستگاري و ازدواج دراز دامنه و پرحاشيه است.

یكی از دغدغه‌های جدی برای دختران و پسرانی كه قصد ازدواج دارند، چگونگی مطرح نمودن پرسش‌های مربوط به ازدواج است؛ علاوه بر آن آن ها به این نكته می‌اندیشند  كه چه پرسش هایی را مطرح سازند تا ترفندهای فرد مقابل را خنثی نموده و به تمام جوانب شخصیتی فرد دست یابند. در این بین سایت‌های متعدد و افراد دیگر به طور پیوسته  القا می‌كنند كه هر چه پرسش‌های بیش تر و حساس تر مطرح سازید، احتمالاً به تمام زوایای پنهان وی دست خواهید یافت و در آن صورت می‌توانید به شناخت كامل از وی و سپس تصمیم گیری برسید.

یكی از ضرورت‌های جلسات آشنایی با یكدیگر، گفتگو درباره مسایلی است كه احتمالاً هدف اصلی زندگی انسانی شما را تشكیل می‌دهد؛ به گونه‌ای كه فلسفة وجودی خود را بر پایه آن بنا كرده‌اید. گاهی این امور برای افراد از چنان اهمیتی برخوردار هستند كه زندگی فردی شخص در آن ها خلاصه شده است و بدون آن هرگز به ازدواج رضایت نخواهد داد. در این صورت با افرادی روبرو خواهیم بود كه دست یابی به این امور را به قیمت طلاق توافقی ترجیح می‌دهند؛ چنان كه ممكن است تحصیل یا اشتغال برای فرد از چنان اهمیتی برخوردار باشد كه در صورت منع توسط همسر فكر می كند كه ضربه‌ای جبران ناپذیر دریافت نموده است. در تمام این موارد لازم است فرد آن ها را مطرح نماید و آن را در عقدنامه یا طی یك سند جداگانه كه به صورت رسمی تنظیم شده است، درج نماید. این مسأله مانع از بروز رفتارهای غیر مسؤولانه و لجاجت‌آمیز خواهد شد. در مواردی متعدد شاهد هستیم كه فرد مقابل با دستاویز قرار دادن این مسأله تلاش می كند تا رضایت همسر خود را در یك زمینه دیگر كسب كند. مثلاً ممكن است تلاش كند بخش قابل توجهی از حقوق زن را دریافت نماید و در صورت عدم پذیرفتن او، به تهدید منع از اشتغال روی آورد و زن را به پذیرش این درخواست وادار نماید.

این مسأله در زمینه تحصیل نیز رخ می‌دهد. فرد پس از ازدواج ادّعا می كند : « به كارهای خانه رسیدگی نمی كنید و وظیفه شما درس خواندن نیست؛ بنابراین نباید به تحصیل خود ادامه دهید.»   

یكی از مسایلی كه اغلب دختران و پسران در آستانۀ ازدواج بسیار درباره آن ابراز نگرانی می‌كنند، نوع و تعداد پرسش‌هایی است كه باید از یكدیگر بپرسند. این در حالی است كه افرادی تلقین می‌كنند كه باید بتوانید سؤالات بیش تری را مطرح سازید تا به شناخت كامل تر دست بیابید. به همین دلیل، گاهی افراد با فهرستی بلند و طولانی از پرسش‌ها در جلسه گفتگو حاضر شده و گویا آن را را با جلسه بازجویی یا گزینش استخدامی مشتبه می‌گیرند. این در حالی است كه فراوانی پرسش‌ها اغلب نامطلوب هستند و مانعی برای یك ارتباط محسوب می‌گردند؛ در نتیجه فرایند ارتباط را مختل ساخته و عملاً جریان تبادل اطلاعات متوقف می‌گردد و دستیابی به اطلاعات اساسی و عمیق‌تر كه مهم‌تر نیز هستند، ناممكن می‌گردد.

از سوی دیگر، با توجه به این میل اشباع ناشدنی، هر از گاهی شاهد آن هستیم كه برخی از افراد غیر متخصص، تعداد بی‌‌شماری از این گونه پرسش‌ها را با عنوان «فهرست طلایی» فهرست می‌كنند و انتظار دارند كه بر پایه آن ها، دختر یا پسر به كشف حقایقی بی‌بدیل درباره فرد مقابل نایل آیند. برخی از فهرست‌ها مشتمل بر صدها پرسش ‌بوده و به نظر می‌رسد كه طرح و پاسخ‌دهی به آن ها به ساعت‌ها زمان نیاز دارد و عملاً امكان‌پذیر نباشد. برخی ایرادات دیگر نیز متوجه پرسش‌هایی است كه از سوی متخصصین تهیه و تأیید نشده است و كاملاً ساده‌نگرانه، جزیی و مشكل‌زا هستند.

 پرسش‌ها همواره ابزاری مناسب برای دست یابی به اطلاعات به شمار ‌آمده‌اند. اما متأسفانه هنگامی كه پرسش‌ها به منظور درخواست اطلاعات مربوط به افراد یا اسرار ایشان باشد، به شدّت با خطر تحریف و دستكاری روبرو هستند . همة ما ممكن است به بهتر نشان دادن خود روی آوریم . عقاید واقعی خودمان را پنهان نماییم. این یكی از ایرادات همیشگی است كه پرسش‌نامه‌ها با آن روبرو هستند. بنا بر این، با باید حداكثر توان پرسشنامه‌ها را در مشخص ساختن واقعیت‌ها در نظر داشته باشیم . گمان نكنیم كه در صورت تهیة یك پرسشنامه طولانی نسبت به تمام حقایق آگاه خواهیم شد؛ چرا كه به خوبی می‌دانیم كه ارزش مشاهدة در محیط رفتاری اجتماعی و بین‌فردی به مراتب افزون تر از چند پرسش معمولی است. پس اشتیاق خود را نسبت به جمع ‌آوری هزاران نوع پرسش تعدیل نمایید . در مقابل تلاش كنید تا پرسش‌های شما جامع بوده و همة ابعاد را در بر گیرند.

با توجه به آنچه بیان شد، مناسب تر است كه ابعاد هر گفتگو را مشخص سازید كه پرسش‌ها باید در مسیر آن شكل گیرند. تعدادی پرسش اصلی در این زمینه وجود دارد كه ابتدا در ذهن شما شكل می‌گیرد . الزاماً به فرد مقابل عرضه نمی‌شود. بخشی از  پرسش‌ها در صورت ارایه پاسخ از پیش تعیین شده‌ای دارند . به همین دلیل كارایی لازم را ندارند.

آنچه مهم است ، به دست آوردن حسی از اطمینان به در خصوص اطلاعات ضروری است؛ از هر مسیر كه به دست آید. مهم‌ترین ابعاد عبارتند از:

1-      ابعاد اعتقادی و دینی، پایبندی به شرع یا نه، كیفیت و حدود آن،

2-      ابعاد سلامتی(بدنی و روانی)

3-      ابعاد اخلاقی و تربیتی(پرورش فرزندان، )

4-      ابعاد شخصیتی و خلق ‌و خو(عصبانیت، خونسردی، )

5-      ابعاد ارزش‌ها و چارچوب‌های مرجع

6-      ابعاد خانوادگی(وضعیت والدین و خواهران، مداخله‌جویی، فرزند‌دار شدن و فرزند پروري)

7-      ابعاد اقتصادی و معیشتی

8-      ابعاد ارتباطی و اجتماعی

9-      ابعاد عاطفی و انگیزشی(علاقمند به كار یا طفره‌روی، وابسته یا مستقل)

10-    ابعاد علاقه‌ها و سلیقه‌ها

11-    ابعاد علمی و تحصیلات

روشن است كه برخی ابعاد به شدّت در هم‌تنیده بوده و قابل جداسازی از یكدیگر نیستند؛ اما محورهایی كه باید به خاطر بسپارید ، محورهای كلّی است. با این روش می‌توانید به افكار خودتان نظم ببخشید و از اضطراب فهرست كردن رها شوید. اكنون می‌توانید هر اندازه كه ضرورت دارد ، بر پرسش‌ها و به ویژه مشاهدات خود بیافزایید تا این محورها كامل شوند.

مشكلات و احساسات درونی شما را درك می كنیم .  خانواده شما را زياد نمی شود مورد ملامت و سرزنش قرارداد كه چرا در برابر خواست و اراده به حق و نیاز واقعی تان مقاومت می كنند . زیرا گفته های خانواده شما در مورد ازدواج تان با توجه به فرهنگ غلطی است كه متأسفانه در جامعه ما گسترش پیدا كرده ، عرفی شده و تقریبا مورد قبول عموم یا اكثریت خانواده ها قرار گرفته است . 

با توجه به این وضعیت  راهكار عملی زیر پیشنهاد می شود .

1- كسی را كه از نظر علمی و عقلی پخته و جا افتاده و مورد قبول خانواده تان باشد ، را پیدا كن تا با آن ها صحبت كند . ومشكل و نیاز طبیعی تان را برای آنان بازگو نماید و عوارض و عواقب بی توجهی به این مسئله مهم را به آن ها گوشزد نماید . و به آن ها بگوید : تمام نشدن درس دلیل نمی شود اتفاقا اگر جوانی ازدواج داشته باشد و نیازهای طبیعی خود را از راه مشروع ارضا كند از آرامش روحی و روانی مطلوبی بر خوردار می شود ودر پیشرفت علمی موفق تر است . سربازی نرفتن هم برای ازدواج مشكل ایجاد نمی كند ،زیرا نظام وظیفه  در مورد تعیین محل خدمت افراد متأهل سختگیری ندارند. بلكه یكی از قوانین آن ها به این موضوع اشاره دارد و بیان می كند  كه حتی المقدور  محل خدمت این گونه افراد در شهر یا منطقه نزدیك به محل زندگی آن ها تعیین شود. جوانان می توانند با همكاری خانواده ها با هم توافق كنند كه از یك سو  بدون تشریفات و بدون در نظر گرفتن رسوم و آداب غلط و نادرست امروزی با كم ترین هزینه و تشریفات عقد دایم را بخوانند تا از جهت شرعی با هم محرم شوند و با لذت بردن از هم به آرامش روحی برسند و گناه نكنند ، و از سویی دیگر تا زمان پایان دانشجویی یا سربازی دختر در خانه پدر و مادرش باشد .

- یا آن كه به جای ماندن دختر در خانه پدرش ،شما و همسرتان  مثل بسیاری از جوانان فعال و زرنگ و خرد گرا نصف روز را دانشگاه می روند و نصف دیگر را در جایی به كاری مشغول  می شوند و از درآمد هر چند مختصری كه كسب  می كنند خانه  كوچكی اجاره می كنند و با هم زندگی می كنند . شما نیز  به كم قانع باشید و همین كار را بكنید . البته شرط تحقق این امر كاستن توقعات و توافق است .

2-  اگر راهكار اول را نپذیرفتید، چاره ای ندارید كه باید راهكاری برای كاهش غریزه جنسی و شهوت را برگزینيد . كه در ذیل به برخی از آن ها اشاره می شود .      

راهكارهای كاهش شهوت

 كارشناسان مسایل جوانان،برای  كنترل غریزة جنسی راهكارهای متعدد ومتفاوتی بیان كرده اند .این راهكارها زمانی می تواند تأثیر گذار باشد كه شخص بخواهد هم چون مریضی كه  بیماری ممتد كلافه اش كرده ،با عزمی جزم واراده ای راسخ ، به نسخه پزشك حاذق عمل كند تا شفایابد، و الا با  صرف مراجعه به پزشك ودر دست داشتن نسخه یا دارو، هرگز بهبودی حاصل نمی شود. بنا براین، راهكارهای ارائه شده توسط روان شناسان واندیشه ورزان مسایل جوانان،كه راهكارهایی علمی و مجرب است و افراد زیادی با عمل به آن مشكلات شان بر طرف شد، در صورتی نتیجه می دهد كه به آن عمل شود.

راهكارها در چند بخش بیان می شود :

الف) از خوردن مواد غذایی انرژی زا و محرك كه طبیعت گرم دارند،مانند:عسل ،خرما،پیاز،موز، ارده شیره ،قاووت،سیر،تخم مرغ،فلفل وانواع ادویه جات، گردو،پسته و... پرهیز كنید یا خوردنش را به حد اقل برسانید .

-  كم‌خوری: یكی دیگر از راه‌های كنترل غریزه جنسی،روزه(هفته ای دو روز)یاپرهیز از پرخوری است. از این رو در روایات اسلامی از روزه‌داری به عنوان عامل تعدیل غریزه جنسی یاد شده است.

پیامبر اكرم(ص) می‌فرماید: «ای جوانان، هر یك از شما قدرت ازدواج دارد، ازدواج كند و اگر قدرت ندارد روزه بگیرد، زیرا روزه گرفتن برای كنترل شهوت مفید است».(2)

ب) معنویت درمانی:

1-  آخرت گرایی: توجه به پاداش و مقامات اخروی  كسانی كه دامن خود را از گناه پاك داشته اند،تأثیر به سزایی در تقویت اراده برای كنترل غریزه دارد . امام علی (ع) می‌فرماید: «كسی كه به بهشت علاقه دارد، خواهش‌های نفس و شهوات را فراموش كند». (3)

2- مطالعه زندگی نامه ره یافتگان:

مطالعه زندگی نامه جوانانی  كه  با كنترل شهوت  در خفا و در برابر تقاضای زنان ودخترانی كه ستاره زیبایی زمان خود بودند، توانستند در  دنیا مورد عنایت های ویژه ی خدا قرار گیرند و به مقامات و كراماتی نایل شوند مثل ابن سیرین وحضرت یوسف و هزاران فرد دیگر .  

3-  یاد مرگ: رسول خدا(ص) اصحاب خود را در باره مرگ بسیار سفارش می‌كرد و می‌فرمود: «زیاد مرگ را یاد كنید، زیرا یاد مرگ شكننده لذات نفسانی و مانع میان تو و شهوات است». (4)

 4-  با شركت در مجالس مذهبی، دعا، خواندن نمازهای نافله و نافله شب پیوسته در صدد تقویت نیروی ایمان خود باشید.

  5- تلاوت قرآن. بی‏شك انس با قرآن، تلاوت، تدبر و تفكر در مضامین آن، خود شفای هر دردی است كه به سرعت، كار هر پریشانی  را رو به سامان می‏برد و زخم‏های پنهان را، التیام می‏دهد و همت‏ها را تا آسمان‏ها بالا می‏برد و بشر را از فرو رفتن در هواهای نفسانی،  نجات می‏بخشد.

ج) طرد افكاروراه های شیطانی:

1-  مشكل‌ترین مرحله رویارویی با انحراف جنسی، سالم سازی اندیشه و پرهیز از افكار شهوی است. امام علی(ع) می‌فرماید: «كسی كه در اطراف گناه بسیار بیندیشد، سرانجام به آن كشیده خواهد شد». (5)

2- كنترل چشم: نگاه راهبر دل و دام شیطان و بذر شهوت است. برای مهار غریزة جنسی باید از دیدن آن چه كه میل جنسی را تحریك می‌كند خودداری كرد. امام علی (ع) می‌فرماید: «بهترین عامل روگردانی از شهوات، فروبستن چشم‌ها است». (6)

3ـ عدم اختلاط زن و مرد: همنشینی زن و مرد و هم‌سخن شدن و خلوت كردن با یكدیگر زمینه  را برای تحریك شهوت جنسی فراهم می‌كند.

4- از تماشای  برجستگی‏های بدن خود و دیگران و صحنه‏های تحریك كننده جدا خود داری كنید.

5- از فكركردن  و ترسیم نمودن صحنه‏های محرك در ذهن و خیال پرهیز كنید.

6- از گوش دادن به آوازها و موسیقی‏های تحریك‏كننده و مبتذ ل اجتناب كنید.

7- از نشست‏های غفلت‏زا و معاشرت با دوستان ناباب و گوش سپردن به سخنان تحریك‏آمیز،فاصله بگیرید.

د) استفاده از فرصت ها:

1- برای تمام اوقات شبانه روز خود برنامه‏ای منظم ، تدوین كنید و هیچ زمانی را بدون برنامه قبلی سپری نكنید. زیرا برای آن  اوقات شیطان برنامه‏ریزی می‏كند.

2- ورزش: یكی از راه‌های آرام كردن طوفان غریزة جنسی در انسان، ورزش و فعالیت بدنی است، زیرا ورزش مقدار فراوانی از انرژی‌های بدنی و فكری انسان را به خود اختصاص می‌دهد و از مسایل دیگر كم می‌كند.

 3- اوقات فراغت خود را با مطالعه و انجام كارهای هنری، فنی، و... پر كنید.هیچ گاه تنها یا بیكار نمانید.

توجه:

- راه حل دین در خصوص نوع مقابله و رویا رویی با غریزه جنسی نخست ازدواج و نكاح مشروع است. پیامبر اسلام فرمود: «ای گروه جوانان! هر یك از شما كه قدرت ازدواج دارد، حتماً اقدام كند، زیرا بهترین وسیله است كه چشم را از نگاه‌های آلوده و عورت را از بی‌عفتی محافظت می‌كند». (7)

در عین حال قرآن مجید راه مقابله با طغیان غریزه جنسی را در صورت فراهم نبودن زمینه ازدواج، عفت ‌پیشگی و یا خویشتن‌داری در امور جنسی می‌داند و می‌فرماید: «آنها كه وسیله ازدواج ندارند، باید عفت پیشه كنند تا خداوند آنان را به فضلش بی نیاز كند»؛ (8) البته این امر، نیاز به مقاومت سرسختانه دارد كه در روایات به عنوان جهاد اكبر مطرح شده است.

    پی‌نوشت‌ها:

1. جهت اطلاع بیشتر به لغتنامه دهخدا رجوع شود.

2. العلامه المجلسي، بحار الانوار، الناشر: مؤسسه الوفاء، بيروت، لبنان، سنه النشر/140 ه.ق . ج 100، ص 22 .

3. عبد الواحد بن تميمي آمدي،  غرر الحكم درر الكلم، الناشر: مركز الابحاث و الدراسات الاسلاميه، تاريخ النشر/ذي القعده 1413 ، ج 5 ، ص 321 .

4. همان ، ج 6، ص 164 .

5. نهج البلاغه ، ترجمه فیض الاسلام ، كلمات قصار، شماره 30 .

6. بحار الانوار، ج 74 ، ص388 .

7. حسن بن فضل طبرسی ، مكارم الاخلاق،  دار الشریف الرضی ، قم ، 1412 ه ق ، ج 2، ص 100.

8. نور (24) آیه 33.