۱۳۹۹/۰۳/۰۱ ۰۶:۵۳ شناسه مطلب: 98158
آیا طبق قانون جذب اگر کسی فکر کنه به بیماری خاصی مثلاً کرونا مبتلا میشه، به این بیماری مبتلا میشه؟
پاسخ اجمالی:
یکی از خرافاتی که در سالهای اخیر مطرحشده و به علت تکرار فراوان و جهان گیر شدنش، بزرگترین خرافۀ روزگار ما به شمار میآید، فرضیهای است که با نام «راز» از آن یاد میشود. فرضیۀ راز بهنوعی «قانون جذب» اشاره دارد و میگوید با تصور هر چیز و تقویت احساس مثبت نسبت به آن میتوانید آن را جذب کنید و اگر وجود نداشته باشد، میتوانید آن را خلق کنید.
امروزه به قانون جذب ایرادات اساسی گرفتهشده و قانون جذب به نحو مطلق نه مورد تأیید حکما و متکلّمان اسلامی است و نه مورد تأیید دانشمندان علوم تجربی و نه مورد تأیید روانشناسی علمی است. این فرضیّه صرفاً یک ادّعای بدون دلیل است که نه با براهین فلسفی اثبات میشود و نه با روش علوم تجربی.
البته در اینکه افکار مثبت یا منفی و نیز تلقین مثبت یا منفی منشأ اثر است و در روحیه و رفتار انسان تأثیر میگذارد، شکی نیست. در تحقیقات وسیعی که انجامشده، محققان به این نتیجه رسیدهاند که افکار منفی ممکن است، انسان را ازلحاظ جسمی بیمار کند و صدمات روحی و روانی و جسمی بسیاری بر انسان بهجا گذارد؛ بنابراین اگر کسی به بیماری کرونا و ابتلا به این بیماری فکر کند؛ طبق نقدهایی که بر قانون جذب وارد است، امکان ابتلا به این بیماری به خودی خود و صرفاً با اندیشیدن به این بیماری وجود ندارد؛ بلکه اگر فرد در این زمینه زیاد فکر و خیال بکند چهبسا دچار ترس و استرس فزاینده گردد و این باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن فرد شود و مشکلاتی را برای وی به وجود آورد و یا در صورت ابتلا به ویروس کرونا به خاطر ضعف سیستم ایمنی بدن، علائم بیماری در وی ظهور و بروز بیشتری پیدا بکند و روند درمانی و بهبودی طولانیتر گردد.
پاسخ تفصیلی:
بر اساس قانون جذب، ذهن و افکار ما همانند یک آهنربا اتفاقات زندگی را به سمت ما جذب میکند. قانون جذب میگوید: «هر چیز را در ذهنت مجسم کنی، آن را در دستهایت خواهی داشت». (1) خلاصۀ این قانون آن است که شما میتوانید با تصویرسازی ذهنی، وقایع و اتفاقات زندگی را به سمت خودتان جذب بکنید؛ بهعبارتدیگر وقتی ما تصویرسازی میکنیم، پدیده را میآفرینیم و آن را خلق میکنیم درواقع ذهن علت تامه خلق است؛ درواقع رابطۀ علت و معلولی است، چطور حرارت علت جوشش آب است فکر شما هم علت پدید آمدن این پدیدۀ خارجی است. (2)
امروزه به قانون جذب ایرادات اساسی گرفتهشده و قانون جذب به نحو مطلق نه مورد تأیید حکما و متکلّمان اسلامی است و نه مورد تأیید دانشمندان علوم تجربی و نه مورد تأیید روانشناسی علمی است. این فرضیّه صرفاً یک ادّعای بدون دلیل است که نه با براهین فلسفی اثبات میشود و نه با روش علوم تجربی.
در سخنان مدعیان این قانون بارها به تحقیقات علمی اشاره و نقلقولهایی از پژوهشگران عنوانشده است؛ درحالیکه تقریباًهمۀ آنها جعلی و ساختگی است.
در قانون جذب ادعا میشود که ادیان و مذاهبی مانند هندوئیسم، بودیسم، یهودیت، مسیحیت و اسلام و تمدنهایی مانند بابلیها و مصریان در نوشتهها و حکایتهای خود به قانون جذب اشارهکردهاند؛ درحالیکه اینگونه نیست؛ همچنین ادعا میشود که برخی بزرگان همچون سقراط، افلاطون، فیثاغورث، ویلیام شکسپیر، ویلیام بلیک، گوته، ویکتور هوگو، فرانسیس بیکن و اسحاق نیوتن در نوشتههای خود به این قانون اشارهکردهاند؛ درحالیکه این ادعا نیز کاملاً دروغ و فریب است. (3)
در منطق اسلام، امور زندگانی در این دنیا بر اساس اسباب و مسببات طراحیشده است. عالَم دارای نظام منطقی علت و معلولی است و تا زمانی که علل کافی برای تحقق یک پدیده رخ ندهد آن پدیده محقق نخواهد شد؛ امام صادق (علیهالسلام) میفرماید: «أَبَى اللَّهُ أَنْ يُجْرِيَ الْأَشْيَاءَ إِلَّا بِالْأَسْبَاب» (4)؛ «خداوند متعال از اینکه امور را از مجاری غیرعادی تدبیر فرماید، إبا دارد». در قانون جذب، علل مادی پدیدهها منتفی دانسته و تنها تصویرسازی ذهنی را علت خلق پدیدهها معرفی میکنند.
از سوی دیگر، خداوند متعال سعی و تلاش افراد را یک ارزش دانسته و آن را عامل رسیدن به موفقیت و شادکامی معرفی میکند؛ چنانکه در قرآن کریم آمده است: «وَأَن لَّیْسَ لِلْانسان إِلَّا مَا سَعَى» (5)؛ «و اینکه برای انسان بهرهای جز سعی و کوشش او نیست». بر اساس قانون جذب، برای رسیدن به موفقیت و یا دستیابی به اهداف، تصویرسازی ذهنی کافی است؛ لازم نیست تلاشی بکنیم و یا کار خاص دیگری انجام دهیم؟! درحالیکه این ادعا مخالف آموزههای دینی و تعالیم اسلامی است.
بههرحال در اینکه افکار مثبت یا منفی و نیز تلقین مثبت یا منفی، اثربخش است و در روحیه و رفتار انسان تأثیر میگذارد، شکی نیست. البته این مسئله ارتباطی با گفتههای مدعیان قانون جذب ندارد و قانون جذب به صورتی که امروزه در جامعه معرفیشده دروغی بیش نیست. (6)
در تحقیقات گسترده، محققان به این نتیجه رسیدهاند که افکار منفی میتواند انسان را ازلحاظ جسمی بیمار کند و صدمات روانی و جسمی بسیار بر انسان بهجا گذارد؛ در مقابل افکار مثبت و مثبت اندیشی میتواند بانشاط افزایی و انگیزش بخشی بر توان و قدرت انسان بیفزاید و حتی باعث بهبود بیماریها و تسریع در آن گردد. در آموزههای دینی نیز به این نکته اشارهشده است و امام صادق (علیهالسلام) میفرماید: «ما ضَعُفَ بَدَنٌ عمّا قَوِيَت علَيهِ النِّيَّةُ» (7)؛ «هیچ بدنى در انجام آنچه نیتِ بر آن قوى باشد، ناتوان نیست».
با توجه به نکات پیشگفته، اگر کسی به بیماری کرونا و ابتلا به این بیماری بیندیشد؛ طبق نقدهایی که به قانون جذب وارد است، امکان ابتلا به این بیماری به خودی خود و صرفاً با اندیشیدن به این بیماری وجود ندارد؛ بلکه این نوع افکار، تنش و اضطراب فرد را افزایش داده و با افزایش افکار منفی برشدت ترس و اضطراب فرد افزوده میشود که این وضعیت باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن شده و مشکلاتی را برای فرد به وجود میآورد.
تردیدی نیست که برای حفظ سلامتی، تقویت قدرت دفاعی بدن بسیار حیاتی است و افرادی که سیستم ایمنی بدنی ضعیفی دارند، بیش از دیگران در معرض آسیب و بیماری قرار دارند. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، افرادی که از سیستم ایمنی قوی برخوردارند در برابر ویروس کرونا مقاومتر بوده و میزان مرگومیرها و آسیبپذیری در این افراد بسیار کم است؛ در مقابل افراد با سیستم ایمنی ضعیف نظیر سالمندان و کسانی که بیمارهایی زمینهای نظیر بیماریهای عفونی، قلبی ـ عروقی، سرطان، آسم، دیابت، اماس و... دارند آسیبپذیری بیشتری دارند؛ چون این نوع بیماریها بهشدت سیستم ایمنی بدن انسان را تضعیف میکند.
از پیامدهای استرس و اضطراب بر سیستم ایمنی بدن میتوان به کاهش تعداد گلبولهای سفید خون و کاهش سطح لنفوسیتها اشاره کرد؛ لنفوسیتها نوعی از گلبولهای سفید خون است که از بدن در برابر عفونتها محافظت میکنند که هرچه سطح لنفوسیتها در بدن کاهش پیدا کند، بدن در برابر ویروسها آسیبپذیرتر میشود (8) که در صورت ابتلا به ویروس کرونا به خاطر ضعف سیستم ایمنی بدن، علائم بیماری در فرد ظهور و بروز بیشتری پیدا میکند و روند درمان و بهبودی طولانیتر میگردد. همانطور که گفته شد گلبولهای سفید در انسان مأموریت حفاظت از سلامتی و مقابله با دشمنان خارجی را بر عهده دارند؛ ازاینرو تقویت قدرت دفاعی بدن برای مقابله با ویروسها و میکروبها ازجمله ویروس کرونا شرط ادامۀ حیات زیستی هر انسانی است.
پینوشتها:
- برن، روندا، راز، ترجمۀ اسماعیل حسینی. تهران: راشین. ۱۳۸۷، ص 22.
- همان، ص 30 ـ 57.
- زرین فر، پوریا، نقد کتاب راز، تهران: نسل آفتاب، 1394، ص 13.
- کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، کافی، قم: دار الحدیث، 1429 ق، ج 1، ص 488.
- نجم (53)، آیه 39.
- مظاهری سیف، حمیدرضا، «نقد و بررسی نظریه راز (قانون جذب)»، فصلنامه مطالعات معنوی، پیششماره دوم، قم: پژوهشکده باقرالعلوم (علیهالسلام)، پاییز 1390، ص 90.
- شیخ صدوق، محمد بن على، من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1413 ق، ج 4، ص 400.
- زالی، زهرا، تأثیر استرس بر سلامت جسم، دزفول: اهورا قلم، 1395، ص 88.
معرفی منابع برای مطالعۀ بیشتر:
- زرین فر، پوریا، نقد کتاب راز، تهران: نسل آفتاب، 1394.
- شریفی دوست، حمزه، قانون جذب و اسلام (بررسی مستندات دینی قانون جذب)، تهران: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها، معارف، 1393.
- مظاهری سیف، حمیدرضا، «نقد و بررسی نظریه راز (قانون جذب)»، فصلنامه مطالعات معنوی، پیششماره دوم، قم: پژوهشکده باقرالعلوم (علیهالسلام)، پاییز 1390، ص 89 ـ 118.
- شریفی دوست، حمزه، «قانون جذب»، فصلنامه مطالعات معنوی، شماره سوم، قم: پژوهشکده باقرالعلوم (علیهالسلام)، بهار 1391، ص 151 ـ 190.
- توانایی، محمدحسین و راهین تک فلاح، «پژوهشی در مستندات قرآنی و حدیثی قانون جذب (تصویرسازی ذهنی)»، فصلنامه قرآنی کوثر، شماره 43، اصفهان: موسسه قرآنی کوثر، تابستان 1391، ص 32 ـ 52.