بیان تأثیر و فواید هر یك از قواعد تجویدی از عهده این نوشتار مختصر خارج است؛ اما به صورت كلی درباره اهمیت فراگیری علم تجوید باید بگوییم كه ضرورت علم تجويد از اين جا شروع مي شود كه هر مسلماني در هر يك از نمازهاي پنجگانه خود مي بايست دو بار سوره حمد و يكي ديگر از سوره هاي قرآن را بخواند و اضافه بر آن ساير اذكار نماز بايد به صورت عربي باشد و چنانچه حروف و كلمات و اذكار به صورت صحيح تلفظ نشوند، باعث تغيير در معاني و موجب بطلان نماز خواهد شد.

علاوه بر این توصیه و سفارش خود رسول خدا (ص) است كه قرآن كریم با لحن عربی خوانده شود چنانكه در روایت آمده :« اقْرَءُوا الْقُرْآنَ بِأَلْحَانِ الْعَرَبِ وَ أَصْوَاتِهَا »(1) «قرآن را با لحنها و آواز عرب بخوانيد».

همچنین چنانكه می دانید تجوید در لغت به معنای تحسین و نیكو كردن است و رعایت قواعد تجویدی نیز باعث زیبا تر شدن تلاوت این كتاب آسمانی می شود و در روایات هم توصیه به قرائت زیبا شده است چنانكه در حدیثی از رسول خدا (ص) آمده كه :« زَيِّنُوا الْقُرْآنَ بِأَصْوَاتِكُمْ.»(2) « «قرآن را با صداهاي خويش بياراييد».همچنين در اين مورد از نبي اكرم (ص) سخن زيبايي نقل شده است كه فرمودند: « لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ حِلْيَةٌ وَ حِلْيَةُ الْقُرْآنِ الصَّوْتُ الْحَسَنُ» (3) «براي هرچيزي زينتي است و زينت قرآن صوت خوش است».

پی نوشت ها:

1. كليني، محمد بن يعقوب، كافي، تهران، دار الكتب الإسلامية‌، 1407 ه‍ق‌، ج‏2، ص 614.

2. علامه مجلسي، بحارالانوار، بيروت، مؤسسه الوفاء ، سال 1404 هـ ق، ج‏89، ص 190.

3. كليني، محمد بن يعقوب، كافي، تهران، دار الكتب الإسلامية‌، 1407 ه‍ق‌، ج‏2، ص 615.

زیرا یا حدیث به طور صحیح و كامل نقل نشده است یا قرائنی دارد كه معنای درست، باید به كمك آن فهمیده شود . زیرا آن چه ما سراغ داریم ،خلاف این است . در اسلام به تلاوت قرآن، با صداي خوش سفارش شده است كه در اين‏جا به بازگويي چند روايت  مي‏پردازيم:

رسول اللّه صلّي اللّه عليه و آله فرمود:  «هر چيزي زيوري دارد و زيور قرآن آواز خوش است».

«قرآن را با آواز و نواي [متين‏] عرب بخوانيد . از آواز [مبتذل‏] اهل فساد و گنه‏كاران كبيره پرهيز كنيد».

«آواز خوش زيوري براي قرآن است».

«قرآن را با صداي خود خوش كنيد؛ زيرا صداي خوش زيبايي قرآن را افزون مي‏كند».

«قرآن را با آوازتان زينت بخشيد».

امام صادق عليه السّلام نيز در تفسير آيه: «وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا»  فرموده : هو ان تتمكث و تحسن به صوتك؛

به اين معناست كه آن را با تأنّي‏ بخوانيد و صداي تان را خوش داريد.

رسول اللّه صلّي اللّه عليه و آله فرمود: «قرآن با آهنگي حزين نازل شده، پس آن را با گريه [برخاسته از وجد] بخوانيد . اگر گريه نكرديد، لحن گريه به خود بگيريد . آن را با آواز خوش بخوانيد، كه هر كس آن را با آواز خوش نخواند، از ما نيست».

«از ما نيست هر كس قرآن را با آواز خوش نخواند».

امام صادق عليه السّلام فرمود: «قرآن با حزن نازل شده، پس آن را با لحني حزين بخوانيد» .

بر همين اساس، امامان اهل بيت عليهم السّلام كوشش داشتند كه قرآن با ترتيل و صداي بلند و تجويد و با آواز خوش خوانده شود.

معاوية بن عمار روايت مي‏كند كه به ابي عبد اللّه عليه السّلام گفتم: آيا هر كس، دعا يا قرآن مي‏خواند، اگر صدايش را بلند نكند، گويي چيزي نخوانده ؟ فرمود: «همين‏طور است، علي بن الحسين عليه السّلام در تلاوت قرآن، خوش صداترين مردم بود . هنگام تلاوت صدايش را چنان بالا مي‏برد كه تمام اهل خانه بشنوند». امام صادق عليه السّلام در خواندن قرآن خوش صداترين مردم بود. هرگاه شب براي تلاوت بيدار مي‏شد، صدايش را بالا مي‏برد . وقتي سقاها و ديگر عابران از آن مسير مي‏گذشتند، مي‏ايستادند و به تلاوت او گوش مي‏دادند .

هم‏چنين روايت است كه موسي بن جعفر عليه السّلام نيز صدايي خوش داشت . قرآن نيكو تلاوت مي‏كرد.  روزي فرموده بود: «علي بن الحسين عليه السّلام با صداي بلند قرآن مي‏خواند تا شايد ره‏گذري از آن‏جا بگذرد و به خود آيد. وقتي امام چنان كرد، ديگر مردم آن را تاب نمي‏آوردند». از او پرسيده شد: آيا رسول اللّه صلّي اللّه عليه و آله در نماز جماعت صدايش را به هنگام تلاوت قرآن بلند نمي‏كرد؟ فرمود: «رسول اللّه  فقط آن‏گونه كه در توان مردم بود ،تلاوت مي‏فرمود».

هم‏چنين از امام علي بن موسي الرضا و او از پدر و نياكانش از رسول اللّه  نقل است كه فرمود:

«قرآن را با آواز خوش بخوانيد؛ زيرا آواز خوش زيبايي قرآن را افزون مي‏كند»، سپس اين آيه را تلاوت كرد: «يَزِيدُ فِي الْخَلْقِ ما يَشاءُ».(1)

پی نوشت:

1. آیت الله معرفت. محمد هادی .علوم قرآنی . موسسه فرهنگی التمهید .ص 92 3 با تلخیص .

قرائت حفص از عاصم از سوی قرآن انتخاب نشده ،بلكه  علمای اسلام و قاریان قرآن هستند كه به سبب وپژگی های خاصی كه این قرائت داشته ،آن را برگزیده و رواج داده اند كه ما به مهم ترین ویژگی های آن اشاره می كنیم:

قرائت حفص از عاصم يگانه قرائتي است كه داراي سندي صحيح و با پشتوانه قرائت اكثریت مسلمانان استحكام يافته است. اين قرائت در طيّ قرون پي ‏در پي تا امروز همواره ميان مسلمانان متداول بوده و هست و تداول آن به چند سبب برمي‏گردد:

1.  قرائت حفص  قرائت عامه مسلمانان است، زيرا حفص و استاد او عاصم شديدا به آنچه كه با قرائت عامّه و روايت صحيح و متواتر ميان مسلمانان موافق بود، پاي‏بند بودند. اين قرائت را عاصم از شيخ خود ابو عبدالرحمان سلمي و او از امام «امير المؤمنين» (ع) اخذ كرده است . حضرت علی (ع)  به هيچ قرائتي جز آنچه با نصّ اصلي وحي كه ميان مسلمانان از پيامبر (ص) متواتر بوده، قرائت نمي‏ كرده است. اين قرائت را عاصم به شاگرد خود حفص آموخته است. از اين رو در تمامي ادوار تاريخ مورد اعتماد مسلمانان قرار گرفت.  اعتماد عمومي صرفا براي اين  بود كه با نصّ اصلي و قرائت متداول بين مسلمانان، توافق و تطابق داشته است تا جايي كه گفته شد قرائت حفص، قرائت عامه مسلمانان نيست، بلكه قرائت عامه مسلمانان، قرائت حفص است.

 چرا اين قرائت را به حفص نسبت دادند؟!

 نسبت قرائت به حفص، به اين معنا نيست كه مبتني بر اجتهاد حفص است، بلكه  نسبت رمزي است براي تشخيص اين قرائت . قبول قرائت حفص به معناي قبول قرائتي است كه حفص اختيار كرده و پذيرفته ؛ زيرا اين قرائت از اول بين مسلمانان متواتر بوده است.

2. عاصم در بين قرای معروف به خصوصيات و خصائلي ممتاز بوده كه به او شخصيتي قابل توجه بخشيده است. ضابطي بي‏نهايت استوار و در اخذ قرآن از ديگران محتاط تر بوده است . قرائت را از كسي غير از ابو عبدالرحمن السلمي كه از علي عليه السّلام فرا گرفته بود اخذ نمي‏كرد . آن را به زر بن حبيش كه قرائت را از ابن مسعود آموخته بود عرضه مي‏كرد. در تمام دوره‏هاي تاريخ، قرائت عاصم، قرائتي بوده كه بر همه  قرائت ها، ترجيح داشته و بين عامه مسلمانان، رواج داشته و همگان بدان توجه داشتند .(1)

پی نوشت :

1.  آيت الله معرفت، علوم قرآني، قم، مؤسسه فرهنگي التمهيد، 1381، ص 235؛

 آيت الله معرفت، التمهيد في علوم القرآن ، قم، مؤسسة النشر الاسلامي‏ ، 1415ق، ج‏2، ص 245

1- عبد اللّه بن عامر اليحصبي: قاري شام، متوفاي 118

2- عبد اللّه بن كثير الدّاري: قاري مكه، متوفاي 120

3- عاصم بن ابي النّجود الاسدي: قاري كوفه، متوفاي 128  و دو راوي او عبارتند از: حفص بن سليمان و شعبه ابو بكر بن عياش.

قرائت متداول بين مسلمانان قرائتي است كه منطبق با قرائت عاصم به روايت حفص است‏.

4- ابو عمرو بن علاء المازني: قاري بصره ، متوفاي 154

5- حمزة بن حبيب الزيات: قاري كوفه، متوفاي 156

6- نافع بن عبد الرحمن الليثي: قاري مدينه، متوفاي 169

7- علي بن حمزة الكسائي: قاري كوفه، متوفاي 189 (1)

پي نوشت ها:

1. ر.ك طاهري، حبيب الله، درسهايي از علوم قرآني، قم، اسوه، 1377ش، ج‏1، ص 385.

روایت مورد نظر به شرح زیر است:

ومن فاكه امرأة لا يملكها حبس بكل كلمة كلمها في الدنيا ألف عام في النار والمرأة إذا طاوعت الرجل فالتزمها حراما أو قبلها أو باشرها حراما أو فاكهها وأصاب منها فاحشة فعليها من الوزر ما علي الرجل (1)

هر كس با زن كه همسرش نیست و محرمیتی با او ندارد ، شوخی لذت بخش كند ، در قیامت به ازای هر كلمه هزار سال حبس می شود و همچنین زن اگر به اختیار و رغبت با مرد نامحرمی همراهی كند و او را ببوسد یا با او مباشرت حرام نماید یا شوخی لذت بخش كند .

این روایت ناظر به لذت دهی و لذت گیری های حرام و خارج از كادر ازدواج است و این گونه لذت دهی و لذت گیری را فقط در كادر ازدواج می پذیرد.

اگر شوخی و مزاح برای لذت دهی و لذت گیری جنسی باشد ، چه در عالم واقع یا عالم مجازی ممنوع است زیرا در عالم مجازی و چت هم نوعی ارتباط وجود دارد و با آن ارتباط بین افراد این لذت دهی و لذت گیری رد و بدل می شود.

اگر با چند نامحرم این ارتباط را داشته باشد ، طبیعی است كه گناه او بیشتر است و میزان عدل الهی همه اینها را لحاظ خواهد كرد و وجدان و فطرت انسان هم بر آن گواهی می دهد.

پی نوشت ها:

1. شیخ صدوق ، ثواب الاعمال ، قم ، سید رضی ف 1368 ش ، ص 283-284.

پرسشگر گرامی با سلام سپاس از ارتباط تان با این مركز

عبارت «انا قتیل العبره» یا « قتیل العبرات » راجع به امام حسین (ع) بوده و از القاب ایشان است. در جاهای مختلفی از آن جمله زیارت اربعین وارد شده است. (1)

ظاهرا جمله بعدی "لا یذكرنی مؤمن الا استعبر" تفسیر جمله "انا قتیل العبرات" است و امام آن لقب را معنا كرده است. پس "من كشته اشكم"، یعنی من كشته شده مظلومی هستم كه هر كس به یاد من بیفتد، بی اختیار بر من می­گرید. مظلومیت من به این اندازه تاثر برانگیز است.

علامه مجلسی در معنای این جمله(من كشته اشكم ) می­فرماید :

 هیچ مومنی به یاد من نمی افتد مگر این كه گریه می كند یا بغض گلوی وی را می­گیرد. (2)

بنا بر این معنای  لقب این نیست كه:"امام كشته شد تا ما بگرییم" .

پی نوشت ها:

1. امالی، شیخ صدوق، ص118 ؛

منتهی الامال، محدث قمی، ص 538 ؛

بحارالا نوار، علامه مجلسی، ج44، ص279.

2. بحارالانوار،  ج 11، ص 356.

طبق آموزه های دینی، هر گونه كار خیر و انجام كارهای نیك به نیت اموات اگر خالص و براي خدا باشد،هم به حال اشخاصی كه  آن اعمال را انجام می دهند و هم  به حال آن هایی كه دست شان از دنیا كوتاه و آن حسنات برای آنان انجام شده مفید و اثربخش است  این معنا از روایاتی به دست می آید كه ثواب هر عمل خیری كه  بازماندگان به نیت مردگان شان انجام دهند،به هر دو طرف می رسد ، همچنان كه برخی روایات دلالت می كند كارهای خیری كه انسان انجام می دهد،تا زمانی كه مردم از آن سود ببرند،نفع آن در عالم دیگر به انسان می رسد.

طبیعی است هر عملی خیری كه انسان در این دنیا انجام دهد،چه برای خود و یا برای مردگان، درآن دنیا نتیجه آن را خواهد دید، خصوصا اگر آن عمل از صدقات جاریه باشد، تا زمانی كه مردم از آن بهره می برند، هم شخص اهدا كننده و هم اهدا شونده ثواب خواهند برد.

 اما در مورد سوال شما اتفاقا در این باره روايتي از حضرت صادق (ع) نقل شده، كه از آن استفاده مي ‏شود ثواب هايي كه در عالم برزخ به مؤمن مي‏رسد، تا قيامت هم برای اهدا كننده و هم اهدا شونده ادامه خواهد داشت. حضرت فرمود:

مَنْ قَرَأَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ عِنْدَ قَبْرِ مُؤْمِنٍ سَبْعَ مَرَّاتٍ بَعَثَ اللَّهُ إِلَيْهِ مَلَكاً يَعْبُدُ اللَّهَ عِنْدَ قَبْرِهِ وَ يُكْتَبُ لَهُ وَ لِلْمَيِّتِ ثَوَابُ مَا يَعْمَلُ ذَلِكَ الْمَلَكُ فَإِذَا بَعَثَهُ اللَّهُ مِنْ قَبْرِهِ لَمْ يَمُرَّ عَلَي هَوْلٍ إِلَّا صَرَفَهُ اللَّهُ عَنْهُ بِذَلِكَ الْمَلَكِ الْمُوَكَّلِ حَتَّي يُدْخِلَهُ اللَّهُ بِهِ الْجَنَّة؛ هر كس نزد قبر مؤمني هفت مرتبه سوره إنّا أنزلنا را بخواند، خداوند فرشته‏اي مي‏فرستد كه پيش قبر ميت، خدا را عبادت كند. خداوند ثواب عبادت فرشته را براي ميت و كسي كه إنّا أنزلنا را خوانده مي‏نويسد، تا زماني كه خداوند وي را به واسطه اين عمل وارد بهشت كند.( 1)

 حسناتی كه انسان آن را در زمان حیات خود انجام می دهد، حال یا برای خود و یا برای دیگران، به طور كلی می تواند به دو شكل باشد، یا آن حسنه و كار خیر به گونه ای است كه از صدقات جاریه به حساب می آید، با این توضیح كه اگر خودش هم از دنیا برود، كار خیری كه انجام داده، پس از او باقی می ماند و مردم از آن استفاده می برند، مثل این كه كتاب مفیدی نوشته، مدرسه ای ساخته، جاده ای  آباد كرده، حتی اخلاق نیكویی از خود به یادگار گذاشته، و .......... مطابق با روایات امامان معصوم سلام الله علیهم اجمعین، تا زمانی كه آن اثر باقی است، آن شخص چه در دنیا باشد یا از دنیا رفته باشد، ثواب خواهد برد

 در این باره كه مردگان نباید فراموش شوند حدیثی از قول یكی از صحابه از پیامبر صلوات الله علیه نقل كرده است،حضرت فرمود:

" لا تنسوا موتاكم في قبورهم و موتاكم يرجون إحسانكم و موتاكم محبوسون يرغبون في أعمالكم البرّ و هم لا يقدرون، اهدوا إلي موتاكم الصّدقة و الدّعاء؛(2)

 مردگان تان را كه در قبرها آرميده‏اند ،از ياد نبريد. مردگان شما اميد احسان شما را دارند. مردگان شما زنداني هستند و به كارهاي نيك شما رغبت دارند. آن ها خود، قدرت انجام كاري ندارند، شما صدقه و دعائي به آن ها هديه كنيد.

 راجع به مطلبی كه به آن اشاره شد، حدیث دیگری از امام صادق سلام الله علیه نقل شده است كه فرمود:

 سِتُّ خِصَالٍ يَنْتَفِعُ بِهَا الْمُؤْمِنُ بَعْدَ مَوْتِهِ وَلَدٌ صَالِحٌ يَسْتَغْفِرُ لَهُ وَ مُصْحَفٌ يَقْرَأُ فِيهِ وَ قَلِيبٌ يَحْفِرُهُ وَ غَرْسٌ يَغْرِسُهُ وَ صَدَقَةُ مَاءٍ يُجْرِيهِ وَ سُنَّةٌ حَسَنَةٌ يُؤْخَذُ بِهَا بَعْدَهُ‏؛(3)

 شش چيز است كه مؤمن پس از مرگش از آن بهره مي‏برد: فرزند شايسته‏اي كه براي وي طلب آمرزش كند. قرآني كه از او بماند و ديگران آن را بخوانند. چاهي كه حفر نمايد. درختي كه بنشاند. آبي كه به جريان اندازد. روش نيكوئي كه پس از وي به آن عمل شود.           

این احادیث شریف به طور مستقیم پاسخ سوال شما را می دهد، در حدیث اول حضرت به ثواب سوره قدر اشاره كردند كه هر كسی مطابق با دستور روایت در مورد خواندن سوره قدر بر سر قبر مومنی عمل كند تا هنگام ورود به بهشت ثواب عبادت فرشته ای را هم برای خواننده و هم برای شخص از دنیا رفته منظور می كند . در حدیث دوم به طور كلی به اعمال خیر و حسنات ماندگاری اشاره شد و تا زمانی كه آن اثر ماندگار باشد، آن شخص از آن بهره خواهد برد.

البته می توان گفت: در مورد اعمالی كه با رفتن شخص  اهدا كننده از دنیا، آن عمل هم قطع خواهد شد ،مثل مواردی كه در سوال آمد، حكم این حدیث جاری نخواهد شد و ثواب چنین اعمالی برای مرده تا زمانی ادامه خواهد داشت كه شخص خودش زنده باشد ومشغول عمل باشد، اگر چه هر عمل خیری كه از انسان سر بزند، به هر نیتی كه باشد (یعنی چه برای خودش و یا برای دیگری باشد) به طور حتم در عالم ملكوت شاخه خواهد زد و رشد خواهد كرد.این طور نیست كه عمل خیر  اثر محدودی داشته باشد، اما به چه شكلی خدای متعال خودش از آن آگاه است.

كتاب هايي كه در اين زمينه مي توانيد مطالعه كنيد :

ا) معادشناسي، سيد محمد حسين تهراني، انتشارات حكمت، قم، 1402 ق.

ب) معاد در قرآن، آيت الله جوادي آملي، نشر اسراء، قم، 1380.

ج) عدل الهي، شهيد مطهري، انتشارات شركت سهامي انتشار، تهران.

د) معاد از نظر روح و جسم، فلسفي،  نشر هيئت نشر معارف اسلامي.

ذ)دستغيب،  معاد، انتشارات رهنما، تهران.

پی نوشت ها:

1.ابن قولويه قمي، كامل الزيارات، نجف اشرف ، انشارات مرتضويه ،  1356 هـجری شمسی ،ص 322.

2. انصاری محلاتی ،ترجمه الحكم الزاهره، قم،انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی، 1375 هجری شمسی، چاپ دوم، ص 233.

3.شیخ صدوق،الخصال،قم، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،  1362 هجری شمسی،چاپ اول،  ج‏1، ص 324.

مراد دين اسلام  است ، عصاره دين اسلام   تسليم فرمان الهي بودن است  ..... قرينه اين مطلب آخر كلام حضرت است كه فرمود: لا اسلام له ؛يعني ديني ندارد .

البته اسلام به معنای تسلیم و تسلیم به معنای اسلام است . معنای  دوری ندارد . به نوعی تاكید هم است .

اسلام یعنی تسلیم  و تسلیم یعنی اسلام . این دو جمله  بار معنایی واحدی دارند  .پس به دور نمی انجامد.

در نتیجه "من اسلم" یعنی كسی كه با قبولی و پذیرش اسلام، تسلیم اوامر خدا می شود.                      

علاوه بر این، بیان صریح حضرت هر گونه تفسیر دیگری را در این باره رد می كند . حضرت فرمود:

 بدانيد كه اسلام تسليم است و تسليم اسلام است.(1)             

در تفاسیر آمده است:

 كلمه اسلام نيز از نظر لغت يعني تسليم بودن در برابر أمر مولي.  از لحاظ اصطلاح يعني شريعت پيامبر اسلام.(2)

 اسلام تسليم شدن به دين است با عمل به همه تكاليف اما ايمان عقد قلبي است كه عمل بر آن مترتب است. (3)   

پس حضرت مي فرمايد: عصاره دين اسلام ،  تسليم فرمان الهي بودن است، نه صرف شهادتين دادن و ..... پس هر مسلماني كه  ادعاي مسلمان بودن دارد اما  در عمل  تسليم فرمان الهي نيست،  مسلمان نيست، گرچه با صرف شهادتين حكم فقهي طهارت بر او بار مي شود.              

پی نوشت ها:

1. كمره ای ، ترجمه روضه كافي-تهران، انتشارات اسلامیه ، ج‏1، ص 16 .

2.نجفی خمینی  ،تفسير آسان،تهران انتشارات اسلامیه ، ج‏2، ص 227.

3.قرشی  ،تفسير أحسن الحديث،تهران، انتشارات بنیاد بعثت، 1377 ش،  ج‏8، ص 357.

امامان تابع خدا و پیامبرند و خدا و پیامبر به كمك و دستگیری از عموم انسان ها دعوت كرده اند و فقط از كمك به دشمنان حق و حقیقت كه علم دشمنی و ستیز برافراشته اند، نهی كرده اند.

به آیات زیر توجه كنید:

«لا يَنْهاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذينَ لَمْ يُقاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَ لَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطينَ إِنَّما يَنْهاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذينَ قاتَلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَ أَخْرَجُوكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ وَ ظاهَرُوا عَلي‏ إِخْراجِكُمْ أَنْ تَوَلَّوْهُمْ وَ مَنْ يَتَوَلَّهُمْ فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ؛ (1) خدا شما را از نيكي كردن و عدالت‏ ورزيدن با آنان كه با شما در دين نجنگيده‏اند و از سرزمينتان بيرون نرانده‏اند، باز نمي‏دارد. خدا كساني را كه به عدالت رفتار مي‏كنند دوست دارد. جز اين نيست كه خدا از دوستي ‏ورزيدن با كساني كه با شما در دين جنگيده‏اند و از سرزمين خود بيرونتان رانده‏اند يا در بيرون ‏راندنتان همدستي كرده‏اند شما را باز دارد. و هر كه با آن ها دوستي ورزد از ستمكاران خواهد بود».

پیامبر برای تتمیم مكارم اخلاق مبعوث شده و خدمت و كمك به بندگان خدا هر چند از لحاظ اعتقادی منحرف باشند تا زمانی كه علم ظلم و ستیز آگاهانه با حق را بلند نكرده باشند، علاوه بر این كه از مكارم  اخلاق است، سبب جذب آنان به دین هم می شود.

خداوند از كمك به گناه و ستمگری و تجاوز نهی كرده و كمك به بندگان محتاج خدا، كمك به ظلم و تجاوز نیست تا مورد نهی خدا باشد و اهل بیت كه مبین دین خدا هستند، از آن نهی كنند:

«وَ لا تَعاوَنُوا عَلَي الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَديدُ الْعِقابِ؛ (2) و (هرگز) در راه گناه و تعدّي همكاري ننماييد! و از (مخالفت فرمان) خدا بپرهيزيد كه مجازات خدا شديد است!»

اهل بیت مظاهر حق هستند و ظلم آگاهانه به اهل بیت، ظلم به حق است و خداوند از كمك و یاری به ظلم نهی كرده و اهل بیت هم از كمك به ظلم نهی می كنند.

البته ظلم به اهل بیت غیر از جهل در حق اهل بیت است. بسیاری هستند كه مقام اهل بیت را نمی شناسند ولی ظالم به اهل بیت نیستند. ظالم به اهل بیت كسانی هستند كه با علم به جایگاه رفیع اهل بیت، سعی در پایین كشیدن آنان از آن مقام دارند و بر اهل بیت دروغ می بندند و مردم را از اهل بیت دور می سازند و به دشمنی با اهل بیت سوق می دهند و ...

امام صادق فرمود:

«فعلي من ظلمنا لعنة الله؛ (3) بر ستم گران به ما لعنت باد».

با توجه به آنچه گذشت ، غالب اهل سنت نسبت به حق اهل بیت جاهل هستند و بسیاری از آنان  گر چه حق اهل بیت را نشناخته و امامت و جایگاه واقعی آنان را نپذیرفته اند، ولی محب و دوستدار اهل بیت می باشند. از این رو نمی توان آنان را ظالم به اهل بیت شمرد و از محبت و خدمت و كمك به آن ها نهی كرد.

این روایتی كه شما اشاره كرده اید كاملا واضح نیست و اگر متن یا سند روایت را می فرستادید، بهتر بود.

پی نوشت ها:

1. ممتحنه (60) آیه 8-9.

2. مائده (5) آیه 2. 

3. قاضی نعمان مغربی ، شرح الاخبار ، قم ، انتشارات اسلامی ، ج 2 ، ص 496.

نمك از مواد معدنی است كه از معادن طبیعی استخراج می شود و مصرف آن برای بدن ضروری است و اگر در مصرف آن رعایت اعتدال شود، از نافع ترین مواد برای بدن است.

نمك های طبیعی كه از معادن نمك استخراج می شود مخلوطی از "كلرید سدیم" و "كلرید پتاسیم" و املاح معدنی دیگر است كه از مواد لازم و ضروری برای بدن می باشد و در قدیم این نمك را از معادن موجود در نقاط با هزینه زیاد و با مشكل به دیگر نقاط حمل می كردند و عرضه می نمودند.

امروز هم همه دانشمندان بر ضرورت این ماده برای بدن اتفاق دارند و هیچ پزشكی بدن را بی نیاز از نمك طبیعی كه علاوه بر دو ماده نامبرده، املاح فراوان دیگر هم با آن همراه است، نمی شمارد. روایات هم با توجه به این ضرورت و نفع فراوان صادر شده است و علم پزشكی مؤید آن است. آنچه علم پزشكی آن را نفی می كند، استفاده بیش از حد از این ماده است كه چون از حد تعادل می گذرد، آثار بد و وخیمی در بدن به جا می گذارد و با توجه به این مصرف زیاد از آن به عنوان "سم سفید" یاد می كنند.  (1)

به قول شاعر:

آب ار چه همه زلال خیزد     از خوردن پر، ملال خیزد.

نكته مهمی كه در روایات بدان تاكید شده ، اثر دارویی این ماده سمی است. تریاك از سمومی است كه در عین كشنده و خطرناك بودن در مقدار های بسیار كم ، اثر دارویی فوق العاده دارد و در گذشته در پزشكی از آن بسیار استفاده می شده است. در روایات استفاده متعادل از نمك طعام  را بی نیاز كننده از ماده دارویی مهمی مانند تریاك معرفی كرده است:

«لو يعلم الناس ما في الملح، ما احتاجوا معه إلي الترياق " . (2)

اگر مردم آثار نمك را می دانستند، با وجود آن محتاج تریاك نبودند.

با توجه به این روایت همان گونه كه تریاك در مقدار بسیار كم اثر دارویی فوق العاده دارد، نمك هم در مقدار  كم اثر دارویی فراوان دارد.

روایات هم به استفاده زیاد از نمك توصیه نكرده؛ بلكه به استفاده كم و پیوسته كه رفع نیاز و ضرورت كند، توصیه كرده است.

علاوه بر این ها ، نمك باعث طعم و عطر طعام می شود و نبود آن سبب بی مزه بودن بسیاری از طعام ها است.

اما نمك در گذشته كمیاب بود و به سختی عرضه و تهیه می شد و به همین جهت هم بسیاری اوقات به اندازه نیاز مصرف نمی شد ( و روایات با توجه به این شرایط و برای دعوت به مصرف لازم است) و چون این ماده  كم و به سختی تهیه می شد، به عنوان "ادام" و ناخورش مد نظر بود و با اضافه كردن آن به نان ، هنگام خوردن نان آن را خوش مزه و مطلوب می ساختند.

نكته دیگر این كه بنا به نظر لغویون و ظاهر بعض روایات به چربی و پیه و دنبه حیوان هم "ملح" گفته می شد.

صاحب لسان العرب می نویسد:

«المِلْحُ: السِّمَنُ القليل.  أَمْلَحَ البعيرُ إِذا حمل الشحم و فهو مَمْلوحٌ إِذا سمن و يقال: كان ربيعنا مَمْلوحاً، و كذلك إِذا أَلْبَنَ القومُ و أَسْمَنُوا و مُلِّحَت الناقة، فهي مُمَلَّحٌ: سمنَت قليلًا؛ و مَلَّحَ القِدْرَ: جعل فيها شيئاً من شحم؛ (3) ملح به معنای چربی (پیه و دنبه) است و "املح البعیر" یعنی شتر پیه آورده و از آن جهت به آن "مملوح" می گویند و گفته می شود " بهارمان مملوح بود یعنی در این بهار قوم دنبه درآوردند و چاق شدند . و "ملّح القدر" یعنی در دیك چربی و پیه و دنبه بریز».

در بعض روایات هم به نظر می رسد منظور از "ملح" همان پیه و دنبه باشد. به بعض روایات توجه كنید:

امام صادق فرمود: «و الأدم : أدونه الملح ، وأوسطه الزيت والخل ، وأرفعه اللحم؛ (4) بهترین نان خورش گوشت است و "ملح" پایین ترین نان خورش  و زیتون و ترشی نان خورش متوسط است».

از امام باقر در مورد "ملح" سؤال شد كه در آن زعفران باشد كه آیا برای محرم و كسی كه در احرام حج است ، خوردن آن جایز می باشد ؟ فرمود: «لا ينبغي للمحرم أن يأكل شيئا فيه زعفران ولا شيئا من الطيب؛ (5) محرم نباید چیزی كه در آن زعفران و دیگر مواد معطر باشد، بخورد!».

از این روایات هم بر می آید كه منظور از "ملح" همان پیه و دنبه است كه آن را به نوعی پخته و مصرف می كردند.

بنا بر این امكان دارد در روایاتی كه به خوردن "ملح" با نان تاكید شده ، منظور از ملح چربی ، و پیه و دنبه ای است كه به صورت آب پز یا به صورت دیگر مصرف می شده است. 

در هر حال چه ملح به معنای "آب چربی" باشد یا همین نمك معدنی كه با اضافه كردن و پاشیدن كمی از آن به نان آن را خوشمزه می ساختند و می خوردند ، علم پزشكی به ضرورت استفاده از نمك طعام در حد لازم حكم می كند و آن را از مواد ضروری برای بدن می شمارد و وقتی از آن به عنوان سم سفید منع می كند، منظور منع استفاده زیاد است.

مساله بعد آن كه:

همانطور كه خود شما آورده ايد، اين طور نبوده كه هميشه اهل بيت از نان نمك استفاده كنند!!

پی نوشت ها:

1. برای مشاهده ضرورت و فواید نمك و آثار مصرف زیادبه لینك های زیر در اینترنت مراجعه كنید:

http://www.kmagiclife.com/fa/details.aspx?id=d947afc4-af43-4f85-8f45-ffa...

http://pana.ir/NSite/FullStory/News/?Id=95392

http://www.forum.vivadl.com/showthread.php?t=7292page=1

2. محدث نوری، مستدرك الوسایل، بیروت، موسسه آل البیت، 1408 ق، ج 16، ص 360.

3. ابن منظور، لسان‏العرب، قم، ادب الحوزه، 1405 ق، ج 2، ص 599.

4. احمد بن عیسی اشعری، نوادر، قم، مدرسه الامام المهدی، 1408 ق، ص 61.

5. كلینی، كافی، تهران، اسلامیه، 1367 ش، ج 4، ص 355.