مهریه در اصل هدیه و پیش‏كش است كه مرد هنگام ازدواج خود را به آن ملزم می‏كند و در واقع نوعی ادای احترام است. قرآن به این مسئله تصریح می‏كند: "و مهر زنان را (به طور كامل) به عنوان یك هدیه به آنان بپردازید".(1)

پس اصل مهریه یك التزام دینی و اخلاقی و مورد قبول همگانی است. اما مهریه زن چه مقدار باید باشد؟ این نكته نیازمند بحث گسترده‏ای است، ولی ذكر این مسئله لازم است، آن‏ها كه از مهریه‏های سنگین و خارج از حد تصور و بعضاً غیر قابل پرداخت دفاع می‏كنند ، زن را كالایی برای معامله دانسته و برای آن بهای مادی قائلند، حال آن كه واقعیت چنین نیست. ازدواج هایی كه با مهریه‏های پایین شكل می‏گیرد، پایدارتر از ازدواج هایی است كه پایه در تجملات و زرق و برق‏های دنیوی دارد؛ زیرا آنها اساس زندگی را بر امور دیگری چون عشق و محبت بنا نهاده‏اند، نه تجملات و امور مادی.

پیامبر گرامی اسلام (ص) فرمود: "بهترین مهر كمترین آن است".(2)امام علی (ع) فرمود: "مهر زنان را گزاف قرار ندهید كه موجب دشمنی خواهد شد".(3)

 بهترین مهر، مهری است كه مطابق سنت باشد كه به چنین مهری "مهر السنة" می‏گویند . مهر السنه مهریه‏ای است كه می‏گویند پیامبر اكرم (ص) برای همسران و دختران خود انتخاب می‏كرد كه حدود پانصد درهم بود. اكنون با توجه به تورم اقتصادی برابر با چهارده سكه تمام بهار آزادی است. (4)

مبنا قراردادن چنین مهری كه ریشه در سنت پیامبر دارد، موجب بركات زیادی در زندگی مشترك خواهد شد. علاوه بر این مقدار مهریه‏ای كه در ازدواج حضرت زهرا (س) و امام علی (ع) به كار رفته با مهر السنه مطابق بوده است.(5)

پی‏نوشت‏ها:

1 .  نساء (4) آیه 4.

2 . كنزالعمال، ج 16، ص 320.

3 . بحارالانوار، چاپ بیروت، ج 100، ص 351، حدیث 22.

4 . مجله پیام زن، شماره 144، ص 38.

5 .  سید جعفر شهیدی، زندگانی فاطمه (ع)، ص 58.

غريزه جنسي از نيرومند ترين غرايز در وجود انسان است كه خداوند آن را در وجود وي قرار داده، اهداف و مصالح خاصي نيز بر آن مترتب است. در ذيل به برخي از فوائد اين غريزه اشاره مي شود:

1- حركت به سوي كمال بشري:

بر اساس فرهنگ اسلامي، انسان موجودي است كه براي رسيدن به كمال و معنويّت خلق گرديده است. اسلام با تنظيم و تعديل غرايز به ويژه غريزه جنسي و توجه به هر يك از آن‏ها در حدّ نياز طبيعي، سبب شكوفايي همه استعدادهاي انسان شده و او را به سوي كمال سوق داده است.

2- آرامش رواني:

غريزه جنسي اگر به طور صحيح ارضا شود، مهمترين اثري كه از خود به جا مي گذارد، تأمين آرامش و احساس امنيت و آسودگي است. اين نياز كه در سرشت آدمي ريشه دارد، چنان مهم است كه خداوند در بيان فلسفه ازدواج مي‏فرمايد: «از آيات و نشانه‏هاي خداوند اين است كه براي شما از جنس خودتان همسراني قرار داديم تا در كنار آنان آرامش يابيد.»(1)

3- بقاي نسل:

يكي از ثمرات بزرگ وجود غريزه جنسي، بقاي نسل آدمي به واسطه ارضاي صحيح آن يعني ازدواج است. توليد و تكثير نسل را نبايد كوچك و بي اهميت شمرد؛ زيرا هدف آفرينش جهان وجود انسان و پرورش و تكامل او است. توليد و پرورش انسان‏هاي خداپرست و نيكوكار و صالح، مطلوب خداي جهان آفرين است. از ديدگاه اسلام، وجود فرزند صالح براي پدر و مادر يك عمل صالح شمرده مي‏شود. در سعادت دنيا و آخرت آن‏ها مؤثر است،

پي نوشت :

1. روم (30) آيه 21.

خواندن خطبه عقد چون باعث مي شود طرفين با هم محرم شوند و راحت تر باشند و نگاه با لذت داشته باشند و يا تماس هاي جسمي و جنسي لذت بخش داشته باشند و به هم ابراز محبت كنند، طبيعتا علت و مقدمه براي ايجاد محبت قلبي است.  چون ابراز محبت و عاطفه و تماس جسمي و كثرت مراوده و رفت و آمد يكي از مهمترين دلائل  ايجاد محبت و وابستگي است. همان طور كه حديث داريم «قَوْلُ الرَّجُلِ لِلْمَرْأَةِ إِنِّي أُحِبُّكِ لَا يَذْهَبُ مِنْ قَلْبِهَا أَبَداً.(1) اگر مردي به همسرش بگويد دوستت دارم اين جمله هيچ وقت از قلب زن خارج نمي شود.» يعني گفتگوي عاطفي و صميمي و همين طور تماس جسمي و جنسي كه براي زن و شوهر بسيار خوب و پسنديده است ايجاد محبت مي كند.و همه اين موارد بعد از خطبه عقد شرعا حاصل مي شود.

در ضمن خود  خطبه عقد نيز از آن جا كه دو نفر را به هم گره مي زند، موثر در محبت است. چرا كه خطبه عقد است كه باعث وصل شدن دو نفر مي شود.

پي نوشت:

1. ثقة الاسلام كلينى، الكافي، دار الكتب الإسلامية تهران، 1365 ه.ش، ج 5، ص 569

در مقدمه گفتني است كه هدف كلي زندگي انسان قرب به خداوند است. كمال انسان هم در همين قرب و نزديكي است. هدف كلي ازدواج و تشكيل زندگي هم در همين راستا چيزي جز نزديك شدن به خداوند نيست. قرآن كريم نويد مي دهد كه با ازدواج زوجين به آرامش دست مي يابند. اين آرامش هم يكي از نيازهاي انسان براي حركت در مسير تقرب به خداوند است. معيار ازدواج و انتخاب همسر هم براي يك فرد مومن و كسي كه هدف اش همان هدف اصلي دين و زندگي است، ايمان است، يعني كسي باشد كه در مسير قرب الي الله باشد و با ازدواج به همسر خود در اين مسير آرامش بدهد و كمك نمايد.

اگر كسي با اين معيار همسر خود را انتخاب كند، ازدواج نه تنها مانع تكامل نيست، بلكه خود عاملي براي پيشرفت معنوي و حركت سريع تر در مسير حقيقي كمال و زندگي است، ولي اگر انسان خداي ناخواسته درست و با معيار انتخاب نكند و كسي را برگزيند كه با او در مسير كلي و اصلي زندگي تفاوت و اختلاف اساسي دارد، اين كار مي تواند مانعي براي راه خدا و كمال محسوب مي شود.

- در پاسخ به مطالبي توجه كنيد:

1. تعبير به حفظ شدن نصف دين با ازدواج به منظور تشويق به ازدواج و بيان آثار و بركات آن است.

2. دين انسان اگر شامل دو بخش ايمان و عمل باشد بخش عملي آن با ازدواج كامل مي شود. زيرا كسي كه مجرد است بيشتر در معرض گناه و نافرماني است و چون ازدواج مي كند به تقوا نزديك تر مي شود و امكان صلاح و انجام وظيفه در او تقويت مي گردد. ازدواج در سلامت ايماني و عملي و حتي رواني و بدني انسان تاثير به سزايي دارد.

3. در زمينه ازدواج دو ديدگاه وجود دارد:

الف- طبق ديدگاه اول، خود ازدواج كمال نيست، ولي زمينه كمال انسان را فراهم مي آورد. سخن پيامبر(ص) كه فرموده است: هر گاه كسي ازدواج كند، نصف دين را كامل كرده است و براي (حفظ) نصف ديگر بايد تقواي خدا پيشه كند.(1) بدين معنا نيست كه ازدواج تكويناً مساوي نصف دين است بلكه معنايش اين است كه با ازدواج، اسباب به دست آوردن نيمي از دين كه توسط اين نياز زيستي تهديد مي شد، فراهم شده است.

اگراين نياز به مسير اصلي خود هدايت شود، حقيقتاً شرايط براي بسياري گناهان فراهم نمي شود و شخص با برآورده شدن اين نياز به آرامش رواني مي رسد.

با ارضاي اين غريزه، برخي موانع عاطفي و رواني در مسير انسان برداشته شده و طي مسير هموار مي گردد و صد البته كه همه از اين شرايطِ مهيا، استفاده نبرند و در يك نقطه، درجا زده و يا پسرفت داشته باشند.

ب- ديدگاه دوم. اين است كه ازدواج به خودي خود، يك عمل مستحبي و عبادي است و نوعي كمال محسوب مي شود مانند نماز كه به خودي خود مقرّب انسان به خداست. طبق اين ديدگاه با ازدواج نيمي از دين بدست آورده مي شود. انسان در مسير كمال به لوازمي نياز دارد كه يكي از اثر گذارترين آنها «ازدواج» است.

البته گاهي مشاهده مي كنيم كه برخي افراد با ازدواج در مسير تقوا و قرب الهي قرار نمي گيرند كه هيچ دچار غفلت بيشتري نيز مي گردند و انحرافات تازه تري برايشان ايجاد مي شود.

- حاصل سخن اينكه:

1- كساني كه با ازدواج در پيشرفت معنوي آنان تغييري حاصل نمي شود، عيب متوجه خود آنان است نه ازدواج. اين افراد مانند شخصي هستند كه تمامي امكانات ورزشي براي او فراهم است اما ورزش نمي كند. ايراد به خود او برمي گردد. در مورد ازدواج هم اسباب و مقتضيات براي كامل كردن نيمي از دين آماده شده است.

بنا بر ديدگاه دوم نيز«ازدواج» وظيفه خود را انجام داده و درجه اي از كمال را در فرد ايجاد مي كند. اما آن فرد ممكن است با انجام بسياري كارهاي ديگر، نه تنها در نصف ديگر دين خود نكوشيده بلكه در صدد تخريب نيمه اي از دين كه دارد نيز بر آمده باشد.

اگر افرادي با ازدواج، به جاي پيشرفت، پسرفت داشته اند به خاطر اين است كه هدف درستي نداشته اند. ازدواج، دستور خداوند و گامي در جهت اوست. برخي گمان مي كنند وقتي ازدواج كردند ديگر در مسائل جنسي آزاد هستند و به راحتي مي توانند از فيلم هاي مبتذل و... استفاده كنند با اين تصور كه ما ديگر ازدواج كرده ايم.

بار ديگر تأكيد مي شود كه اگر اشكالي هست متوجه ازدواج نيست بلكه متوجه افرادي است كه از ازدواج، بهره درستي نگرفته و از آن در جهت صعود معنوي استفاده نمي كنند.

اسلام به ذات خود ندارد عيبي * هر عيب كه هست از مسلماني ماست

2- متأسفانه همانطور كه اشاره كرده ايد، بعضاً ازدواج از يك امر مقدس، ساده و سالم، تبديل به وسيله اي ديرياب، داراي حواشي غير مشروع و متعدد در آمده است. برگزاري جشن هايي كه همراه با اسراف، گناه و ... است با هزينه هايي كه معمولاً با قرض و وام هاي سنگين و ... برگزار مي شود، نه تنها موجبات آرامش را فراهم نمي آورد. بلكه فشار رواني نيز ايجاد مي كنند. يا بنابر گفتۀ شما با ازدواج تن به انجام خط قرمزهاي الهي مي دهند. اما اين دليل نمي شود كه از ادواج فراري باشيد، زيرا اگر نگاهي به زنان الگوي اسلام بيندازيد، خواهيد فهميد كه ازدواج مايۀ رشد و بزرگي انسان مي شود.

اگر انتخاب همسر و ساير برنامه ها با موازين اسلامي و با اعتدال صورت گيرد نه تنها موجب كمال و نصف دين است بلكه زمينه را براي بدست آوردن نيم ديگر دين نيز آماده تر مي كند. با ازدواج مي توان محيط معنوي مناسبي براي سير به سوي معبود حقيقي فراهم آورد.

پي نوشت:

1. منتخب ميزان الحكمة، محمد محمدي ري شهري، انتشارات دارالحديث، قم. ص 2776.

پرسشگر گرامي!

فلسفه و هدف ازدواج از منظر اسلام را در سه امر مي توان جستجو كرد: كمال، آرامش و بقاء نسل گرچه فوائد زيادي بر آن مترتب است.

مسير كامل شدن: شخصيت انسان پس از ازدواج به يك شخصيت اجتماعي تبديل مي شود. زيرا در پرتو ازدواج و زندگي مشترك خود را به شدّت مسئول حفظ همسر و تامين نيازهاي زندگي و تربيت فرزندان آينده تلقي مي كند و تمام هوش و ابتكار و استعدادهاي خود را به كار مي گيرد. بنابراين مي توان ازدواج را ماية رشد و كمال انسان دانست. در واقع خداوند انسان را به گونه اي آفريده كه بدون جنس مخالف ناقص است و با جنس مخالف كامل مي شود. هر كدام از دو جنس از نظر روحي و جسمي به هم وابسته اند و با قرار گرفتن در كنار هم يكديگر را تكميل مي كنند.

آرامش: مهمترين نيازي كه بر اثر ازدواج تامين مي شود نياز به آرامش و احساس امنيت و آسودگي است. اين نياز كه در سرشت آدمي ريشه دارد چنان مهم است كه خداوند در بيان فلسفه ازدواج مي فرمايد «از آيات و نشانه هاي خداوند آن است كه براي شما از جنس خودتان همسراني قرار داديم تا در كنار آنان آرامش يابيد.» در اوايل جواني احساس تنهائي بيهودگي و نداشتن پناهگاه انسان را فرا مي گيرد ازدواج و قرار گرفتن در كنار همسري شايسته و دلسوز اين احساس را از بين مي برد و او را به آرامش روحي مي رساند. اين احساس آرامش به ثبات فكري و روحي، وقار، احساس ارزشمندي و لذّت مي انجامد.

بقاء نسل: يكي از ثمرات بزرگ ازدواج، وجود فرزند و بقاي نسل آدمي است. توليد و تكثير نسل را نبايد كوچك و بي اهميّت شمرد. زيرا هدف آفرينش جهان، وجود انسان و پرورش و تكامل اوست. «توليد و پرورش انسانهاي خداپرست، نيكوكار و صالح، مطلوب خداي جهان آفرين است.»(1)

حال اگر بنا به سوء برداشت ما يا عمل اشتباه عده اي از ما در مواردي، ازدواج ها با مشكلاتي مواجه مي شود، نبايد همه آنها را زير سوال برد. بلكه بايد اثرات مفيد آن را ديد و با توجه به آن قضاوت نمود.

پي نوشت ها:

1. مظاهري، علي اكبر، جوانان و انتخاب همسر، ناشر دفتر تبليغات اسلامي، چاپ سوّم، 1374، ص134-148.

ازدواج در دین اسلام به خودی خود یك امر اختیاری و مستحب مؤكد است، ولی اگر كسی به خاطر ازدواج نكردن به گناه بیفتد، واجب است ازدواج كند تا بتواند غریزه جنسی خود را از راه حلال كنترل كند.

خواهر گرامی،

همسر، كسی است كه وجود ما را از تنها بودن ، به یك وجود مجموعه دار و كامل تر  تبدیل می كند. به واسطه تكمیل شدن و ارضا شدن چند بعدی است كه وجود ما آرام تر و تسكین یافته تر می شود. بر این اساس اهداف اساسی ازدواج،  از نظر اسلام ،عبارتند از:

1 - رسیدن به آرامش:

در نظام الهی و فرهنگ قرآنی، هدف اصلی از ازدواج رسیدن به آرامش روان و آسایش خاطر، پیمودن طریق رشد، دستیابی به كمال انسانی و نزدیكی به ذات حق است.تردیدی نیست كه از تنهایی به درآمدن، همسر و همراه شدن، خانواده مستقل تشكیل دادن، ارضای كشش‌های نفسانی و غرایز طبیعی و فرزند آوری از نتایج قهری ازدواج، نیز از مهم‌ترین عوامل مؤثر در آرامش روان، آسایش فكر و جان و احساس رضامندی درونی است.(1)

قرآن كریم در معرفی فلسفه ازدواج می‌فرماید: «و یكی (دیگر) از نشانه‌های خدا این است كه از جنس خودتان همسرانی برای شما آفرید تا در كنار آنها آرامش پیدا كنید»(2) خداوند در این آیه و آیه 189 اعراف، ضمن آن كه حقیقت زن و مرد را یك گوهر دانسته و هیچ امتیازی از لحاظ مبدأ  آفرینش بین آنها قایل نشده، آرامش خاطر و روان را هدف ازدواج و زن را محور آرامش معرفی كرده است.

2 - بقای نسل:

یكی از اهداف جانبی ازدواج، فرزند آوری و بقای نسل است. 

امام سجاد(ع)  وجود فرزند را از سعادت‌های انسان می‌داند(3). امام صادق(ع) یكی از معیارهای مهم در انتخاب همسر را توان زاییدن فرزند بسیار معرفی می‌كند (4).

3 - پاسخ به ندای فطرت:

ازدواج پاسخی است خداپسندانه به ندای فطرت زیرا خداوند در وجود انسان غریزة جنسی را قرار داده است.

4 - حفظ عفت:

از اهداف مهم ازدواج، حفظ پاكدامنی زنان و مردان و جلوگیری از لغزش‌های گوناگون است، زیرا ازدواج تنها راه ارضای طبیعی تمایل جنسی است، از این رو پیامبر(ص) فرمود: «هر كس ازدواج كند، نیمی از دینش را حفظ كرده، پس باید در نیم دیگر از خدا بترسد».(5)

توصیه می كنیم برای تكمیل پاسخ با همكاران ما در بخش تلفنی به شماره (09640) تماس گرفته و از راهنمایی های ایشان بهرمند شوید.

پی‌نوشت‌ها:

1. غلامعلی افروز، همسران برتر،انجمن اولیاء و مربیان، ص 1 ـ 24.

2. روم (30) آیه 21.

3. شيخ حر عاملي، وسائل الشيعه،دار احیاء التراث العربی،  ج 15، ص 96.

4. همان، ج 14، ص 33.

5. شيخ صدوق، من لا يحضره الفقيه، انتشارات جامعه مدرسين قم، 1413 ه.ق، ج 3 ، ص 383.

پرسشگر گرامی! ای كاش اطلاعات كاملی برایمان می دادید كه آیا متأهل هستید یا قصد ازدواج دارید و یا صرفا بحث همسرداری و دوران بعد ازدواج  نیست، بلكه زندگی در دنیا مدنظرتان بوده است. ما یك جواب و نكات كلی كه زندگی در دنیا باشد كه هر سه احتمال را در برگیرد را برایتان می نویسیم. در صورتی كه خواستار جزئی سازی بودید، نامۀ دیگری را برایمان ارسال كنید.

پس برخی از نكات و مبانی كه در اسلام، موجب ساخته شدن یك زندگی ایده آل می شود را بیان می كنیم:

زندگي دینی و اسلامی شما مي‌تواند به زيبايي روياهايتان باشد. فقط بايد باور داشته باشيد كه مي‌توانيد كارهاي سادۀ نیك انجام دهيد. اين كارها موجب مي‌شود شما احساس بسته بودن و گرفتگي نكنيد و به عبارت ديگر با احساسي باز و شاد از زندگي كه اسلام واقعی از آن دم می زند، لذت ببريد. هر كار خوب يا تفكري كه به شما احساس سبك‌باري بدهد در جهت مثبت و خير شما جريان دارد. اول از هر چيز بايد به سلامت خود اهميت بدهيد، زيرا همواره آدم سالم نسبت به فرد بيمار بيشتر لذت مي‌برد.

انرژي، شور، اشتياق، دلسوزي و همدلي روح شما را سالم نگه مي‌دارد. پس مراقب برخورد خود با ديگران باشيد.

زندگي خود را با كسي مقايسه نكنيد، زيرا شما نمي‌دانيد كه بين آنها چه مي‌گذرد.

افكار منفي و تفأل به شرّ (1) نداشته باشيد، در عوض انرژي خود را صرف امور مثبت كنيد.

بيش از حد توان خود كاري انجام ندهيد و انرژي خود را صرف تجسس و فضولي در امور ديگران نكنيد.

حسادت يعني اتلاف وقت، شما هر چه را كه بايد داشته باشيد، داريد.

زندگي كوتاه‌‌تر از آن است كه از ديگران متنفر باشيد. نسبت به ديگران تنفر نداشته باشيد.

هر روز يك چيز خوب به ديگران ببخشيد. اين‌كه ديگران راجع به شما چه فكري مي‌كنند، به شما مربوط نيست.

برای زندگی ایده آل از هر چيز غير مفيد، زشت يا ناخوشي دوري بجوييد.

عشق به خدای متعال، درمانگر هر چيزي است.

هر موقعيتي چه خوب يا بد، گذراست پس بسياري چيزها را به دست زمان بسپاريد. البته كارهای گناه و بد را با توبه به باد فراموشی بسپارید.

همين كه صبح از خواب بيدار مي‌شويد، بايد از هستي‌تان به خاطر نعمت های فراوان شاكر باشيد.

از آنجا كه خلقت انسان هدفدار بوده،(2) بكوشيد وجودتان مايه خير و بركت براي ديگران باشد نه اين‌كه ديگران از غيبت و عدم حضور شما احساس راحتي و آرامش كنند.

برای ایجاد یك زندگی ایده آل؛ معیارهای عقلی، اخلاقی و حقوقی شاخصه اصلی سبك زندگی اسلامی است و مسلمانان باید زندگی خود را بر اساس این معیارها تنظیم كنند.

توجه به ارزش های اسلامی و مذهبی و عمل به قوانین دینی انسان را در مسیر زندگی راهنمایی می كند و هر جا كه انسان نتوانست مشكل خودش را حل كند بداند كه مشكل در شعور و سلوك دینی دارد و باید از لحاظ معنویت خودش را بسازد. تدبر و توكل به خداوند متعال عامل تكامل انسان در زندگی فردی و اجتماعی است.

هدف خلقت انسان رشد و تعالی معنوی همه انسان ها است و در مسیر رسیدن به این مقام جنسیت را مطرح نیست، در فرهنگ اسلامی رعایت حقوق و كرامت اعضای خانواده یك اصل محسوب می شود.

 فضیلت انسان در دین اسلام بر مبنای ارزش و كمال معنویت است.

و در آخر: سبك زندگی ایدآل خود را با مبانی اسلام تجسم كنید. تغییرات لازم را تعیین كنید و یك برنامه واقع بینانه برای رسیدن به آن تجسم فكری طراحی كنید. بعد فوراً حداقل یك تغییر كوچك در فكر یا رفتارتان ایجاد كنید. این توصیه ها به شما كمك می كند از همین امروز به سمت سبك زندگی ایدآل كه اسلام هم آن را تأیید می كند، حركت كنید.

پی نوشت ها:

1. تفسیر المیزان، علامه طباطبایی(ره) ج19، تفسیر سوره قمر، آیات 1-8 ، ص 8-13.

2. إنّ اللَّه يقول: عبدي خلقت الأشياء لأجلك و خلقتك لأجلي؛  تمام أشیا به خاطر تو خلق شده است و تو را برای خودش خلق كرد. منبع: محدث عاملي- زين العابدين كاظمي خلخالي، الجواهر السنية- كليات حديث قدسي، ص710، تهران:‏ انتشارات دهقان، چاپ: سوم‏، 1380 ش.

ازدواج در دین اسلام به خودی خود یك امر اختیاری و مستحب مؤكد است، ولی اگر كسی به خاطر ازدواج نكردن به گناه بیفتد،  لازم است ازدواج كند.

 اهمیت ازدواج در اسلام از این جهت است كه ازدواج علاوه بر این كه غریزه جنسی را ارضا می‌كند، عاملی در رهایی از تنهایی و برقراری دوستی و صمیمیت همراه با دلسوزی، خیرخواهی و پیوند همسران به عنوان آرامش دهنده همدیگر و مكمّل یكدیگر محسوب می‌گردد.

روان شناسان یكی از نیازهای اساسی و مهم آدمی را نیاز به محبت ذكر كرده‌اند. آدمی در هر سن و سالی به محبت احتیاج دارد. یكی از راه‌های مهم ابراز مهر و محبت و برقراری دوستی بین زن و مرد، ازدواج است. از طرف دیگر محیط  گرم و صمیمی خانواده، فرصتی برای تبادل اندیشه‌ها، رشد اجتماعی فرهنگی و اخلاقی زن و شوهر است، علاوه بر این  یكی از فوائد ازدواج، فرزند آوری و بقای نسل  است. به دلیل آثار و پیامدهای یاد شده اسلام، برای ازدواج جایگاه خاصی قائل شده است.

قرآن مجید می‌فرماید: " از نشانه‌های خدا آن است كه از جنس خودتان همسرانی برای شما آفرید تا در كنار آن‌ها آرامش یابید".(1) با ازدواج، عفت و پاكدامنی، در افراد و جامعه جایگزین شهوترانی و بی‌بند و باری می‌گردد، زیرا آتش برافروخته غریزه جنسی، با ازدواج مهار می‌شود و از بسیاری از ناهنجاری‌ها پیشگیری می‌گردد. بی‌جهت نیست كه پیامبر(ص) فرمود: "هر كس ازدواج كند، نیمی از دینش را احراز كرده است، پس باید در نیم دیگر از خدا بترسد".(2)

زن و مرد مكمل همدیگرند. خداوند حكیم انسان را به گونه‌ای آفریده كه بدون همسر ناقص است‌، جنس مذكر و مؤنث از نظر روحی و جسمی به یگدیگر نیازمندند . این قانون نظام آفرینش بوده و بر كل هستی حاكم است‌.

قرآن كریم زن و مرد را "لباس‌" یكدیگر می‌داند و می‌فرماید: "هُن‌َّ لِبَاس‌ٌ لَّكُم‌ْ وَأَنتُم‌ْ لِبَاس‌ٌ لَّهُن‌َّ; (3) زنان لباس شما مردانند و شما مردان لباس زن هایید."

 فواید تسریع در ازدواج و زیان‏هاي تأخیر آن یادآور مي‏شویم:

1- حفظ ایمان:

در دوران جواني كه وجود وي (دختر و پسر) میداني پر التهاب براي تمایلات و جذب منافع و لذّت‏هاي مادي و معنوي است، گاهي از هر سو، عوامل داخلي و خارجي در این میدانِ كشمكش، مي‏توانند وي را به سراشیبي فساد اخلاقي و تباهي عقیدتي سوق دهند. اما ازدواج یكي از عوامل مهمّي است كه مي‏تواند نجات بخش جوان از این گونه انحرافات باشد.

پیامبر اكرم(ص) فرمود: "هر كس ازدواج كند، نیمي از دینش را حفظ كرده است".(4)

2- حفظ عفت و پاكدامني:

پاكدامني و عفت دو گوهر گران بهایي اند كه مي‏توانند سرمایه بي بدیلي براي انسان، به خصوص جوانان باشند. تأخیر در ازدواج هر لحظه این گونه ناب را در معرض تهدید جدي قرار مي‏دهد.

3- آرامش و سكونت:

یكي از آثار مثبت ازدواج به تعبیر قرآن كریم، آرامش زوج‏ها در كنار یكدیگر است.(5) وقتي دو نفر (زن و مرد) زیر یك سقف با هم باشند و در مسیر زندگي همسر و هم سفر خوبي براي یكدیگر باشند، آرامشي خواهند یافت كه قرآن نوید بخش آن است. همان طور كه روانشناسان بر این باورند كه یكي از عوامل اختلال رواني و عصبي، تنهایي و تجرّد است.

4-مصونیت از زیان‏هاي تأخیر در ازدواج:

موارد سه گانه‏اي كه به عنوان فواید ازدواج ذكر كردیم، مي‏توانند در صورت ازدواج نكردن، هر یك به عنوان مشكلي دامنگیر جوانان شوند؛ یعني عفت و پاكدامني به بي عفتي بدل شود؛ حفظ ایمان به بي ایماني یا حداقل سست ایماني منجر گردد و آرامش به اضطراب و تشویش تغییر یابد.(6)

بعضی از مشكلات و موانع ازدواج مربوط به فرهنگ جامعه است یا از طرف پدر و مادر و خواسته‌های غیر منطقی كه دارند، تحمیل می‌شود و یا به نوعی در ذهن اشخاص القا می‌شود كه رفع این مسائل نیز نیاز به تلاش جوانان دارد تا زمینه‌های مناسب و مساعد را آماده سازند.در هر حال جوانان هستند كه باید برای خود چاره‌ای بیندیشند كه آیا خویش را تسلیم گناه با همه عواقب و دور شدن از رحمت الهی كنند، یا این كه زمینه و شرایط ازدواج را فراهم آورند و یا اگر در مدتی كه این زمینه فراهم نیست، عفت و پاكدامنی را پیشه سازند، در عین حال كه به فكر ایجاد زمینه و آمادگی هستند.

بیشتر جوانان به دلیل واهمه از عدم اداره كامل زندگی، ازدواج را به تأخیر انداخته، تا پس از جمع‏آوری و اندوخته كردن مال و اطمینان كامل، گام پیش نهند ، امّا اغلب، دغدغه‏ها روا نیست ، زیرا با حداقل‏ها نیز می‏توان آغاز كرد ، چون رزق و روزی، در گرو ازدواج است.(7) رسول خدامی‏فرماید: «خانواده تشكیل دهید كه  برای شما روزی‏آور است»(8)و می‏فرماید: « ازدواج كنید كه ثروت و روزی می‏آورد».(9)

سخنان فوق، امیدآفرین‏ترین جملاتی است كه جوان با الهام از آن ها دلیر گشته ، توان و نیرویش را به تحرك  چند برابر وا می‏دارد ، تا در سایه فضل و لطف الهی،  زندگی سرشار از صفا و زیبایی را بنیان نهد؛ زیرا « اگر تنگ‌دستند، خداوند آنان را از فضل خویش بی‏نیاز خواهد كرد و خدا، گشایش‌گر داناست».(10)

 گرچه نباید بي حساب و بدون سنجش دست به ازدواج زد . لازم است كه شرایط اقتصادي و توانایی هاي مالي هم لحاظ شود ، ولي وعده  خداوند را نیز نباید فراموش كرد كه قول داده است تنگدستي را به غنا تبدیل كند و جایي براي بیم از فقر باقي نگذارد. پس ایجاد روحیه توكل و اعتماد به لطف الهي ، بعد مثبت دیگري از تشكیل خانواده است .

خداوند  ضمن دستور به ازدواج با دختران و جوانان شایسته و صالح مي فرماید:«ان یكونوا فقراء یغنهم الله من فضله و الله واسع علیم (11)؛چنانچه تنگدست و فقیر باشند ، خداوند آنان را از فضل خویش بي نیاز و توانگر مي سازد ، خداوند وسعت بخش و داناست ».

 پیامبر  فرمود:«من ترك التزویج مخافه العیلة (الفقر) فقد ساء ظنه بالله عزوجل ان الله عزوجل یقول : ان یكونوا فقراء یغنهم الله من فضله (12) ؛

كسي كه از بیم فقر و تنگدستي ازدواج نكند ، به خداوند بدگمان شده است ، خدایي كه می فرماید: اگر فقیر باشند ، خدا از فضل خویش ‍آنان را بي نیاز و غني مي سازد».

در حدیث رسول خدا توصیه شده كه ازدواج كنید ، زیرا  براي شما روزي آورتر است:«اتخذوا الاهل فانه ارزق لكم ».(13)

نیاز عاطفی ، نیازی است كه انسان پس از پشت سر گذاشتن دوران كودكی و نوجوانی ، وجود آن را ملموس تر احساس می كند . تفاوتی نمی كند كه انسان تا قبل از جوانی در فضای محبت آمیزی بزرگ شده باشد یا خیر . هر چقدر انسان والدین مهربان و دلسوزی داشته باشد و هر چقدر برادران و خواهران مهربان و هر چقدر دوستان خونگرم و صمیمی داشته باشد ، باز  احساس می كند هنوز تشنه یك نفر دیگر است ، تشنه محبت ورزیدن و مورد محبت قرار گرفتن .

نیاز عاطفی نیازی است كه حتی انسان وقتی در میان انسان های مهربان هم قرار دارد ،وجود آن را حس می كند . احساس می كند یكی دیگر باید باشد تا با او راحت تر حرف های دلش را بزند ،محبتش را عرضه كند و سنگ صبورش  باشد.

 این عطش و نیاز را نسبت به جنس مخالف خود هم می بیند . در این میان ، هیچ چیزی نمی تواند به این نیاز حقیقی و مهم ، به طیبی و طاهری و گوارایی ازدواج ، پاسخ دهد . به واسطه وجود این نیاز است كه وقتی انسان در كنار همسر قرار می گیرد ، به انس و آرامش می رسد .این  آرامش نه یك امر مجازی و قرار دادی است ، بلكه امری حقیقی و فطری است كه بر حسب خلقت ما طرح ریزی شده است .

 و من ایاته ان خلق لكم من انفسكم ازواجا لتسكنوا الیها و جعل بینكم موده و رحمه انّ فی ذلك لایات لقّوم یتّفكّرون ( 14 )

؛ از نشانه های او این است كه برای شما از جنس خودتان جفتی آفرید تا در كنار او آرامش یابید . میان شما مودت و رحمت قرار داد و در این كار نشانه هایی است برای كسانی كه تفكر می كنند .

همسر ، كسی است كه وجود ما را از تنها بودن ، به یك وجود مجموعه دار و كامل تر  تبدیل می كند . به واسطه  تكمیل شدن و ارضا شدن چند بعدی است كه وجود ما آرام تر و تسكین یافته تر می شود .

پی نوشت ها:

1 .  روم (30 )،‌آیه 21.

2 . سفینه البحار، ج 1، ص 561.

3. بقره(2)آیه187.

4. وسائل الشیعه، ج 14، ص 5، حدیث 11.

5. جوانان و انتخاب همسر، علي اكبر مظاهري، ص 45.

6. گفتار فلسفي، جوان، محمد تقي فلسفي؛ در جستجوي همسر، محسن طالعي نیا؛ جوانان و انتخاب همسر، علي اكبر مظاهري.

7. مكارم‏الاخلاق، ج‏1، ص‏43.

8. بحارالانوار، ج‏103، ص‏217.

9. مكارم‏الاخلاق، ج‏1، ص‏43.

10. نور(24) آیه 32.

11.همان، آیه 32.

12. وسائل الشیعه ، ج 14، ص 24.

13.همان.

14.روم ،آیه 21.

در شرع مقدس زمان خاصي براي اجراي عقد ازدواج بيان نشده است. ولي گفته شده كه در بعضي زمانها عقد خوانده نشود. از جمله:

1- زماني كه قمر در عقرب است، كه در بعضي تقويم هاي نجومي ساعت ورود و خروج ماه به عقرب را بيان كرده اند.

2- ايام شهادت ائمه اطهار (ع)

زمان خوب براي اجراي عقد:

1- ايام ولادت ائمه اطهار(ع)

2- اعياد اسلامي از جمله؛ عيد قربان و غدير و ...

كتابهايي را معرفي مي كنيم كه مي توانيد به آنها مراجعه كنيد:

1- راهنماي نو عروسان و تازه دامادها؛ نادعلي صالحي؛ قم انتشارات ارغوان دانش.

2- ازدواج مكتب انسان سازي، شهيد دكتر پاك نژاد (2 جلد)

 3ـ بهشت خانواده، مرحوم دكتر مصطفوي (2 جلد)

  4ـ ايجاد صميميت در زوجين،  قبادي.

5- تقويم زناشويي؛ دانشگاه تهران.

6- تقويم هاي نجومي ديگر كه در بازار وجود دارد.

اما در مورد اينكه ساعات شبانه روز چه حكمي دارد دليل خاصي نداريم و در هر ساعتي از شبانه روز اشكالي ندارد كه خطبه عقد اجرا شود. موفق باشيد.

گاهی دختران و پسران در صدد هستند تا با مطرح ساختن انبوهی از پرسش های گوناگون، به بالاترین اطلاعات درباره فرد دست یابند؛ اما متأسفانه توانایی پرسش ها محدود است و برخی اطلاعات ضروری از دید افراد مخفی می ماند. این در حالی است كه بسیاری از اطلاعات در خلال گفتگوی هدفمند دریافت خواهد شد.

یكی از مسائلی كه اغلب دختران و پسران در آستانه ازدواج بسیار درباره آن ابراز نگرانی می‌كنند، نوع و تعداد پرسش‌هایی است كه باید از یكدیگر بپرسند. این در حالی است كه افرادی نیز تلقین می‌كنند كه باید بتوانید سؤالات بیش تری را مطرح سازید تا به شناخت كامل تر دست بیابید. به همین دلیل، گاهی افراد با فهرستی بلند و طولانی از پرسش‌ها در جلسه گفتگو حاضر شده و گویا آن را را با جلسه بازجویی یا گزینش استخدامی اشتباه می‌گیرند. این در حالی است كه فراوانی پرسش‌ها اغلب نامطلوب هستند و مانعی برای یك ارتباط محسوب می‌گردند. در نتیجه، فرایند ارتباط را مختل ساخته و عملاً جریان تبادل اطلاعات متوقف می‌گردد و دستیابی به اطلاعات اساسی و عمیق‌تر كه مهم‌تر نیز هستند، ناممكن می‌گردد.

از سوی دیگر، با توجه به این میل اشباع ناشدنی، هر از گاهی شاهد آن هستیم كه برخی از افراد غیر متخصص، تعداد بی‌‌شماری از این گونه پرسش‌ها را با عنوان «فهرست طلایی» فهرست می‌كنند. انتظار دارند كه بر پایه آن ها، دختر یا پسر به كشف حقایقی بی‌بدیل درباره فرد مقابل نایل آیند. برخی از فهرست‌ها مشتمل بر صدها پرسش ‌بوده و به نظر می‌رسد كه طرح و پاسخ‌دهی به آن ها به ساعت‌ها زمان نیاز دارد و عملاً امكان‌پذیر نباشد. برخی ایرادات دیگر نیز متوجه پرسش‌هایی است كه از سوی متخصصان تهیه و تأیید نشده است و كاملاً ساده‌نگرانه، جزیی و مشكل‌زا هستند.

پرسش‌ها همواره ابزاری مناسب برای دستیابی به اطلاعات به شمار می‌آمده‌اند. اما متأسفانه هنگامی كه پرسش‌ها به منظور درخواست اطلاعات مربوط به افراد یا اسرار ایشان باشد، به شدّت با خطر تحریف و دستكاری رو به رو هستند. همه ما ممكن است به بهتر نشان دادن خود روی آوریم. عقاید واقعی خودمان را پنهان نماییم. این یكی از ایرادات همیشگی است كه پرسش‌نامه‌ها با آن رو به رو هستند. بنابراین، باید میزان توان پرسش نامه‌ها را در مشخص ساختن واقعیت‌ها در نظر داشته باشیم. گمان نكنیم كه در صورت تهیه یك پرسش نامه طولانی، نسبت به تمام حقایق آگاه خواهیم شد؛ چرا كه به خوبی می‌دانیم كه ارزش مشاهده در محیط رفتاری اجتماعی و بین‌فردی، به مراتب افزون تر از چند پرسش معمولی است. پس اشتیاق خود را نسبت به جمع‌آوری هزاران نوع پرسش تعدیل نمایید. در مقابل، تلاش كنید تا پرسش‌های شما جامع بوده و همه ابعاد را در بر گیرند. به هر حال، در ادامه یادآوری برخی نكات دیگر شما را با فنون پرس‌وجو آشنا خواهد ساخت.

1. گاهی مطرح ساختن یك پرسش، میزان علاقه یا حساسیت شما را نسبت به یك مسئله نشان می‌دهد. بیم آن می‌رود كه فرد مقابل، به علاقه و یا عدم علاقه شما پی برده و حقیقت را پنهان نموده و مسئله را همان گونه كه مورد نظرتان است، جلوه دهد. نمونه:

- نظر شما درباره حجاب و نماز چیست؟

2. گاهی به كارگیری یك پرسش به گونه‌ای خاص این وضع را پدید می‌آورد.

نمونه:

- آیا شما نسبت به نماز بی‌تفاوت هستید؟

در این صورت، پاسخی موافق دریافت خواهید نمود و فرد با احتمال بیش تری عقاید خودش را پنهان می كند.

- خیر، ابداً. من كاملاً مقید هستم. اتفاقاً نماز شب هم می‌خوانم! (من همانم كه شما می‌‌خواهید!)

3. گاهی زبان بدن (حركات بدنی) هنگام مطرح ساختن پرسش این وضع را پدید می‌آورد.

4. گاهی نیز طرح پرسش در یك قالب نامناسب فرد را به یك واكنش تدافعی و متضاد سوق می‌دهد؛ هر چند با اصول مطرح شده از سوی شما موافق یا هم‌عقیده باشد. بنابراین، فرد از آن جهت كه مورد قضاوت زودرس شما قرار گرفته است، متأثر می گردد و تلاش می كند تا از خود دفاع كند.

نمونه:

- نمی‌دانید كه نباید با دیگران با خشونت رفتار كرد؟

- اتفاقاً چرا با بعضی افراد باید همین گونه رفتار كرد؛ چون زبان آدمیزاد سرشان نمی شود.

ممكن است تلقی نمایید كه با به كار گیری این ترفند، به بخشی از خصوصیات فرد مقابل دست یافته‌اید. به كارگیری این فن، تنها هنگامی ارزنده خواهد بود كه واقعاً اهدافی فراپیامی را در نظر داشته باشید. برقراری ارتباط، صرفاً راهی برای آزمودن خلق و خوی فرد باشد. با مطرح نمودن پرسش‌ها به صورت نامناسب، برخی واقعیات مهم از نظر شما پنهان خواهد ماند.

در مراسم خواستگاری راهكارهایی برای پی‌بردن به برخی زوایای شخصیتی طرف مقابل وجود دارد، از جمله:

1. سؤال مستقیم:

طرح سؤالات مستقیمی مانند: «آیا خود را فرد صبوری می‌دانید؟»، یا «آیا دیگران شما را فرد صبوری می‌دانند؟»، می‌تواند تا حدودی واقعیت وجودی طرف را به شما بنمایاند. اگر زیرك باشد، از چگونگی پاسخ وی تا حدودی به پس ذهن پاسخ دهنده پی‌خواهید برد. می‌توانید این گونه سؤال كردن را در غیر مراسم خواستگاری در بین دوستان و آشنایان خود آزمایش نمایید.

2. سؤال غیر مستقیم:

مثلاً: «اگر یه روز بی‌هیچ دلیل خاصی از غذای شما ایراد بگیرم، واكنش شما چه خواهد بود؟ یا ...».

3. تحقیقات محلی از همسایگان، دوستان و همكلاسی‌ها و همكاران:

تحقیقات اگر به صورت همه جانبه صورت پذیرد، در بیش تر موارد زوایای پنهان و پیدای طرف مقابل را برای شما آشكار می‌سازد؛ مثلاً اگر 5 نفر مختلف به یك سؤال خاص یك جور جواب دادند، می‌توان تا حد زیادی به صحت پاسخ آنان ایمان آورد.

4. دقت در «زبان بدن» طرف مقابل:

در برخی موارد، «زبان بدن» ما انسان‌ها، از «زبان سر» ما پیام‌های بیش تری (از درونیات ما) به طرف مقابل منتقل می‌كنند. اگر كمی دقت نمایید، از شیوه تكان دادن و استفاده از سر، دست‌، صورت، چشم و ابرو و... به برخی نكات مخفی طرف مقابل پی‌خواهید برد.

برخی رفتارها مانند عصبی صحبت كردن و انفجاری برخورد نمودن، در موارد بسیاری نشان از روحیه ناشكیبا و اضطراب دارد. صبوری و خوش‌اخلاقی، در پرتو سلامت روان (مانند اضطراب كنترل شده، فقدان وسواس و افسردگی و...) صورت می‌پذیرد.

در برخی موارد ویژه و اندك، برای اطمینان‌بیش تر در خصوص مطلوبیت دختر یا پسر، مراجعه به یك مشاور ازدواج ضرورت می‌یابد؛ چرا كه اطلاع از برخی ویژگی‌های اخلاقی و شخصیتی هر شخص، از عهده فرد غیر كارشناس بیرون است. این امر نیازمند انجام یك‌سری تست‌های روان‌شناختی و مصاحبه‌های تشخیصی می‌باشد.