سلام. من می خواهم در زمینه ی روایت كار كنم. لطفا به من كتابهایی در این زمینه معرفی كنید. نمی دانم آیا روایت همان تاریخ اسلام و شیعه است یا نه؟ اما به روایت علاقه دارم. لطفا برای تاریخ اسلام هم به من كتاب معرفی كنید؟

ترجمه اين كتاب را آقاي ذبيح ا... منصوري انجام داده اند. اين كتاب درباره ي زندگي و افكار امام صادق(ع) مي باشد. اين كتاب هم داراي مطالب صحيح و معتبر و هم نامعتبر و ضعيف مي باشد. نقد و بررسي كامل اين كتاب به عهده اين مركز نمي باشد و بايد كارشناسان و متخصصين به اين امر بپدازند.

همان گونه كه مترجم كتاب در مقدمه و در ضمن برخي از توضيحات خود در متن كتاب تذكر داده است جمع آوري كنندگان اين مقالات و تنظيم كنندگان محتواي آن ها دانشمندان غربي كه عموما غير مسلمان بوده و با گرايشهاي تحقيقات علمي تاريخي، تهيه كرده اند و نمي توان انتظار داشت كه با اين توصيف بر طبق اعتقاد شيعه كه مبتني بر يك سري ادله يقينيه كه آنها هم مبتني بر يك سري مقدمات اثبات شده است، مطلب بنويسند. در قسمتي از توضيحات مترجم آمده است: « ما عقيده داريم كه امام چون داراي علم كامل است همه چيز را مي داند ولي مركز تحقيقات اسلامي در استراسبورگ مسائل اسلامي را فقط از لحاظ تاريخي مورد مطالعه قرار مي دهد و بدون ترديد امام محمد باقر(ع) با علم امامت از نقص سيستم نجومي بطلميوس بخوبي مطلع بوده است.»(1)

تحقيقات صورت گرفته از طرف اين مركز مي تواند به لحاظ يك تحقيق كاملا تاريخي كه بر اساس مستندات تاريخي ( علم تجربي ) انجام گرفته است مورد مطالعه قرار گيرد و از اين جهت مفيد مي باشد. ولي به هيچ وجه نمي تواند به عنوان كتابي اعتقادي كه بر اساس مستنداتي مخصوص به خود است مورد توجه باشد. در تحقيقات علمي تاريخي كه از علوم تجربي است و از ابزار خاصي براي شناسائي پديده هاي تاريخي استفاده مي كند شايد نتوان وجود حضرت آدم(ع) يا بسياري ديگر از انبياء الهي و اقوام آنها را اثبات كرد. چون آثار آنها در دسترس محقق تاريخي موجود نمي باشد. ولي از نظر اعتقادي چون اسم آنها و احوالات آنها در قرآن كه الهي بودن آن براي ما ثابت شده است، آمده است، ما يقين به وجود آنها و ايمان به آنها داريم.

در مورد حضرت امام صادق(ع) هم وقتي مورد مطالعه تاريخي قرار بگيرد، براي يك محقق تاريخي مهم اين نيست كه آيا ايشان داراي امامت بوده است يا خير و آيا از علم لدني برخوردار بوده است يا خير، چرا كه اين گونه مسائل موضوع تحقيق علم تاريخ تجربي نيست و از طريق علم تجربي هم قابل اثبات نمي باشد و نمي تواند هم در مورد آنها تحقيق و بحث كند. بلكه او مي تواند در اموري تحقيق كند و نظر خود را اعلام كند كه اسناد تجربي آن در دسترس مي باشد.

بنابراين توضيحات از اين محققان نه به لحاظ موقعيت حقيقي ( كه افرادي غير مسلمان و غير شيعه هستند ) و نه به لحاظ موقعيت حقوقي (كه محققين تجربي موضوعات تاريخي هستند) نمي توان انتظار داشت كه بر اساس مستندات اعتقادي و ايماني شيعيان مطلب بنويسند و به امام صادق(ع) همان نگاهي را داشته باشند كه يك شيعه معتقد دارد.

بر اين اساس جاهائي كه اين محققين از حيطه كاري خود خارج شده و در مستندات ديني نظر داده اند كاملا به خطا رفته اند. چرا كه از حوزه كاري خود خارج شده اند مانند جائي كه در مورد روايات موجود در باب اثبات امامت حضرت امام صادق(ع) به بحث نشسته و روايات در اين باب را مورد بررسي و نقد قرار داده اند. از نوع بحث هم روشن است كه در اين مباحث وارد نبوده اند. به عنوان مثال رواياتي از ابوهريره نقل مي كنند و ادعا مي كنند كه شيعيان براساس روايات اين شخص قائل به امامت ايشان شده اند در حالي كه هر كس با علوم اسلامي شيعه مانند علم رجال و درايه آشنا باشد مي داند كه ابوهريره از نظر شيعه فردي غير قابل اعتماد است و در هيچ امري ( حتي مسائل جزئي عملي ) به روايات نقل شده از طرف ايشان استناد نمي شود ( بله اهل سنت ايشان را قبول داشته از صحابه بزرگ مي شمارد) بنابراين در نقد اعتقادات شيعه صحيح نيست، روايات كسي نقل و نقد شود كه اصلا شيعه او را قبول ندارد.

امور اعتقادي در نزد شيعه به قدر مهم است كه در اثبات آنها وجود يقين را شرط مي داند. بنابراين در اثبات اعتقادات مثل توحيد و نبوت و معاد و امامت تنها به يك روايت يا دو روايت استناد نمي كند. بلكه بايد در اين رابطه روايات به حد تواتر برسد ( كه در منطق ثابت شده است يقين آور است.)(2)

بحث در اين رابطه به فرصتي مفصل تر نيازمند است كه شما را به مطالعه منابع معرفي شده در اين رابطه توصيه مي كنيم.

1- زندگاني امام صادق(ع)، ( ترجمه جلد 47 بحارالانوار علامه مجلسي )، ترجمه موسي خسروي، تهران، انتشارات اسلاميه.

2- درباره علم امام(ع): http://www.andisheqom.com/Files/mahdi.php?idVeiw=1810&&level=4&subid=1810

3- همچنين : http://www.rasekhoon.net/article/show-57353.aspx

پي نوشت ها:

1. جمعي از نويسندگان مركز اسلامي استراسبورگ، مغز متفكر جهان شيعه، تهران، سازمان انتشارات جاويدان، 1368هـ.ش، ص 35، پاورقي مترجم.

2. ر.ك : سيد جعفرسجادي، فرهنگ معارف اسلامي، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1373هـ.ق، ج3، ص 1685.

مي توانيد از كتاب هاي سيري در صحيحين تاليف آيت الله نجمي و كتاب مفاخر الاسلام  ، تاليف علي دواني و علم الحديث و تاريخ حديث، نوشته استاد كاظم مدير شانه چي استفاده نماييد.

كتاب هايي هست كه نامه هاي امام زمان را جمع آوري و بعضي هم آنها را ترجمه كرده و در صورت لزوم شرح مختصر داده اند از جمله:

1. شيخ صدوق، كمال الدين، قم، انتشارات اسلامي، 1405 ق، ص482-523. 

2. علاوه مجلسي، بحار الانوار، بيروت، الوفا، 1403 ق، ج 53، ص 150-190.

3. هيئت علمي مؤسسه معارف اسلامي، معجم احاديث المهدي، قم ، مؤسسه معارف اسلامي، 1411 ق، ج4، ص 275 تا آخر كتاب.

براي مشاهده ترجمه توقيع هاي امام به شيخ مفيد مي توانيد به :

طبرسي، احتجاج، تهران، مرتضوي، ص345-352

علي دواني، مهدي موعود (ترجمه ج 13 بحار 51-53 جديد)، ص1246- 1248 مراجعه كنيد. 

كتاب اصول كافي اثر ثقه الاسلام كليني يكي از كتب چهارگانه معتبر مذهب شيعه اثني عشري است كه در مدت 20 سال گردآوري شد و موضوع كتاب حديث است و در سه بخش اصول كافي، شامل روايات اعتقادي، فروع كافي، حاوي روايات فقهي، روضه كافي، شامل احاديث متفرقه است.

با مشورت با همكاران و دقت در ترجمه هاي موجود به نظر مي رسد بهترين و جديدترين ترجمه اصول كافي از حسين استاد ولي است كه مي توانيد آن را تهيه نمائيد.

در باره شرح سخنان مولاي متقيان سلام الله عليه كتاب هاي زيادي چه فارس و چه عربي و از جهات گوناگون نوشته شده است كه بعضي از جنبه تاريخ و كلامي و بعضي از منظر معنوي  و عرفاني و... مي باشد و نمي توان معيار خاصي در سنجش ارزش كه بهترين آن كدام است عرضه كرد.

با اين حال مي توانيد به  يكي از اين شرح ها  مانند پيام امام، تاليف آيت الله مكارم كه در مقايسه با ديگر شرح ها، مطالب روان  و مفيد تري دارد مراجعه كنيد.(1)

اما در باره شرح صحيفه سجاديه امام سجاد سلام الله عليه بايد گفت تاليفي از آقاي حسين انصاريان در چند جلد به قلم روان به چاپ رسيده است كه مي توانيد در كتابخانه ها جستجو كرده و آن را مطالعه كنيد.

پي نوشت ها:

1. آيت الله  ناصر مكارم شيرازي، پيام امام علي سلام الله عليه.

2. حسين انصاريان، ديار  عاشقان، (شرح صحيفه سجاديه)

1.  نهج الفصاحة: مجموعه كلمات قصار حضرت رسول( ص)‏ گردآوري توسط  ابو القاسم پاينده‏

2. نهج البلاغه: مجموعه اي از خطبه ها، نامه ها، كلمات قصار حضرت علي (ع) كه توسط سيد رضي گردآوري شده است.

3. نصايح( سخنان چهارده معصوم) تأليف آيت الله مشكيني ترجمه آيت الله جنتي

4. كتاب الحديث (روايات تربيتي از مكتب اهل بيت (ع) گردآوري از مرتضي فريد، نشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامي

5.ميزان الحكمه، 15 جلد، ري شهري ، دارالحديث.

« الحديث» مجموعه‏ اي از احاديث و روايات تربيتي از معصومين (ع) است كه به طور موضوعي فراهم آمده است. اين مجموعه از متن كتابهاي« گفتار فلسفي» مرحوم محمد تقي فلسفي گردآوري شده است.

6. آيين دانشوري: ترجمه المراد من منيه المريد، گردآوري: حميدرضا شريعتمداري

متن اكثر كتب مذكور در نرم افزار جامع الاحاديث نسخه سه و نيم محصول «مركز تحقيقات كامپيوتري علوم اسلامي نور» موجود است.

موسسه دارالحديث زير نظر آقاي ري شهري در اين زمينه كتابهاي زيادي دارند.

براي آشنايي با اين نرم افزار و خريد اينترنتي آن مي توانيد به آدرس زير مراجعه نماييد.

http://www.noorshop.ir/product.php?id_product=144

در طول تاريخ اسلام كتاب يا منبعي كه همه احاديث معتبر و صحيح را جمع آوري كرده باشد نوشته نشده است.

در تاريخ تدوين حديث، شيعه از زمان پيامبر(ص) و امام علي(ع) به تدوين حديث معصومين همت گماشت. در دوران حضور معصومين كتاب هاي فراواني از احاديث آنان نوشته و در دسترس عالمان بود تا اين كه با شروع غيبت صغري بعضي عالمان در صدد جمع آوري احاديث معتبر و باب بندي آن ها در جوامع حديثي برآمدند. چهار كتاب معروف كافي، تهذيب، استبصار و فقيه توسط كليني، طوسي و صدوق نوشته شد كه به كتب اربعه شيعه معروف شدند. البته غير از اين چهار كتب كه كافي در اصول و فروع بود و آن سه ديگر فقط در فروع، كتاب هاي معتبر ديگري نيز در ابواب مختلف حديث نوشته شد. در قرن يازدهم هجري سه نفر از عالمان شيعه در صدد تدوين جوامع حديثي كامل تر برآمدند. سه كتاب وافي از ملا محسن فيض كاشاني و بحار الانوار از ملا محمد باقر مجلسي و كتاب وسائل الشيعه از محمد بن حسن معروف به شيخ حر عاملي نتيجه اين تلاش و كوشش بود.

شيخ حر عاملي با جمع آوري احاديث كتب اربعه و بيش از هفتاد كتاب حديثي معتبر ديگر، اين مجموعه را گرد آورد.

البته همه محدثان شيعه سعي داشته اند كه احاديث معتبر و قابل اعتنا را در كتاب هاي خود بنويسند. احاديثي كه مي شنيدند يا در كتاب ها مي يافتند،  بررسي كرده و از فيلتر ملاك هاي رجالي و حديثي كه براي شناخت احاديث معتبر وضع شده بود، بگذرانند.

 علماي شيعه حتي همه احاديث كتب اربعه را صحيح نمي دانند. برخي از احاديث اين كتب را ضعيف و غير قابل اعتنا مي شماريم. نويسندگان كتب اربعه  و نويسنگان جوامع بعدي سعي داشته اند رواياتي را جمع آوري كنند كه از حداقل اعتبار برخوردار باشند.

بنابراين اين مجموعه هاي روايي نامبرده منابع حديثي هستند كه تا حدي معتبر مي باشند و  ارزش رسيدگي و بررسي توسط عالمان و فقيهان را دارند و مورد استفاده آنها در فقه و اصول و كلام و فلسفه و علوم ديگر قرار مي گيرد.

اما اگر مي خواهيد سايت و يا كتبي باشد كه زير نظر يك عالم و مرجع توانمند اداره شود و در آن انحرافي وجود نداشته باشد مي توانيد به كتابهاي ايت الله مكارم شيرازي و يا سايت ايشان و سايت ديگر بزرگان حوزه علميه از جمله آيت الله جوادي (سايت اسراء ) آيت الله ميلاني وآيت الله حسيني قزويني (سايت ولي عصر)...مراجعه بفرماييد. 

زيرا آنها روايات پيامبر را از طريق اصحاب آورده اند و كتاب هاي روايي شيعه آن روايات را از طريق پيامبر آورده اند از اين رو از حيث مضمون و لفظ در موارد زيادي با هم مطابق مي باشند.

در چند باب مطابقت كم است: يكي در باب امامت و جانشيني رسول خدا كه آنها با توجه به اعتقادي كه به خلفا داشته و جريان خلافت را مطابق حق مي دانند، رواياتي كه با اين موضوع همخوان نبوده را نقل نكرده يا توجيه رده و دخل و تصرف نموده اند تا با اعتقادشان همراستا باشد و رواياتي كه مطابق اعتقادشان وضع شده را آورده اند.

دوم در باب فضايل كه سعي داشته اند. فضايل امام علي و اهل بيت را كتمان كنند و در مقابل براي ديگران رواياتي حاكي از فضايل تراشيده اند.

با اين وجود باز هم روايات فضايل اهل بيت در اين كتاب ها فراوان است كه بعضي افراد آنها را جمع آوري كرده اند از جمله "فضايل الخمسه من الصحاح السته"، فيروزآبادي، تهران، اسلاميه ، 1410 ق.

در باب هاي ديگر هم با توجه به اين كه اين عالمان از باب علم پيامبر (امام علي و فرزندان معصومش) فاصله گرفته و ديگران را مرجع علمي خود قرار داده اند، رواياتي نقل كرده اند كه حق نيست و از اسرائيليات و ساخته يهود و مسيحياني است (مثل كعب الاحبار و عبد الله سلام و وهب بن منبه و ...)كه اظهار اسلام كردند و باور هاي خود را در قالب روايت به فرهنگ اسلامي تزريق كردند. طبيعي است كه اين روايات با روايات ما از معصومين سازگار نمي باشد و براي اطلاع از آنها مي توانيد به كتاب، محمد صادق نجمي و هاشم زاده هريسي، سيري در صحيحين، مراجعه كنيد.

در باب احكام هم چون دخالت هاي بيجاي خلفا در احكام و بدعت هاي آنان انحراف هايي به وجود آورد كه مورد قبول آنها بود ، به نقل جعلياتي كه توجيه گر اين اقدامات است، پرداختند مثل روايات آنها در باب وضو و تكتف (دست بسته نماز خواندن ) ، متعه و ... از اين رو در اين زمينه ها هم مطابقت روايات خيلي كم است.

كتاب صحیح مسلم كه در آن نويسنده روايات صحيح از پيامبر (ص) به نظر خودش را جمع آوري كرده ، از "مسلم بن حجاج بن مسلم قشيري نيشابوري" است كه از عالمان اهل سنت بوده و كتابش از حيث اعتبار از نظر اهل سنت ، در درجه بعد از "صحيح بخاري" است. 

غالب اهل سنت همه يا بيشتر روايات اين كتاب را صحيح و معتبر مي دانند . اما از نظر ما شيعيان در اين كتاب روايات زيادي آمده كه با اعتقادات اسلامي ما هيچ تناسبي ندارد و برخي مخالف صد در صد قرآن و همراه با توهين به مقدسات است ( براي اطلاعات بيشتر به كتاب سيري در صحيحين ، تاليف آيت الله نجمي مراجعه بفرماييد )

اما شيخ صدوق كه از عالمان و راويان حديث  بزرگ شيعه است ، كتاب هاي فراواني دارد كه معروف ترين آن ها كتاب "من لا يحضره الفقيه" است كه جزو چهار كتاب حديثي معروف شيعه است.

اين چهار كتاب در شيعه مانند صحيح هاي شش گانه در اهل سنت است (كه يكي از آن ها همان صحيح مسلم مي باشد) و عالمان شيعه بيشتر روايات آن را معتبر و قابل استناد مي دانند. براي اطلاع بيشتر بايد به كتب معرفي حديث و راويان حديث در شيعه و اهل سنت مراجعه كنيد.