از جنبه هاي گوناگون مي توان تحريف در كتاب مقدس ( تورات و انجيل ) را اثبات نمود. گوناگوني نسخ و تحريفي كه در طول تاريخ در ضمن نگارش كتاب مقدس از طرف نويسندگان يا عوامل ديگر در كتاب مقدس رخ داده است، قابل انكار نيست.

عهد قديم عبارت است از: مجموعه كتابهايي كه شمار آنها به 39 كتاب مي رسد و تاريخ نگارش آنها بـه قرن دهم تا پايان قرن دوم قبل از ميلاد برمي گردد؛ يعني حداقل  تقريبا پنج قرن بعد از وفات حضرت موسي (ع) (1451ق .م ) است .

محقق سرشناس دكتر بوكاي مي گويد:

"مجموعه عهد عتيق در خلال نه قرن بر اساس حكايتهاي رايـج نـوشـته شده و بنياد اسفار پنجگانه - كه به پيامبر خدا موسي (ع) نسبت داده شده ـ حدود قرن دهـم قـبل از ميلاد تدوين يافته است؛ سپس در زمانهاي بعد بعضي الهيات و روايات كاهنان بدان افزوده شد و همچنان تدوين كتابهاي ديگر در طي قرنها ادامه يافت . و اين گونه، عهد عتيق به عنوان يك اثر ادبي، براي نژاد يهود خودنمايي مي كند كه تاريخ زندگي آنان را ـ از آغاز تا زمان پيدايش حضرت مسيح (ع) ـ دربردارد .اين مجموعه در فاصله بين قرن دهم تا قرن اول قبل از ميلاد نوشته و تكميل شده است. ايـن نـظـريـه مـخصوص من نيست؛ بلكه برگرفته از مقاله ژ . ب .ساندروز است كه دايرةالمعارف عمومي آن را ارائه داده است." (1)

استاد فريد وجدي مي نويسد:

تاريخ شناسان مي گويند: موسي (ع) در سال 1571ق .م متولدشد و در سال 1451ق .م . در كوه ينبو در دوران تيه (سرگرداني بني اسرائيل ) وفات يافت . پس سن شريف او تقريبا 120سال بوده است .

سـپـس از دائرةالـمـعـارف لاروس نـقل مي كند كه :

"پيشينيان مسيحيت و ديگران، از بنيان گذار شـريعت موسوي به عظمت و بزرگي ياد مي كنند كه يك دين و تمدن را پايه ريزي كرد؛ اما كتاب حقيقي و شريعت او را در دست نداريم . آري ! تـورات يا اسفار پنجگانه آغاز كتاب مقدس به او نسبت داده شده؛ ولي اين تورات، نشانه هايي دربـردارد كـه بـي گـفتگو مشخص مي كند با فاصله زيادي بعد از زمان حضرت موسي (ع) نگارش يـافته است؛ چراكه نام شهرهايي در آن آمده كه تا بعد از زمان حضرت موسي (ع) ساخته نشده بود . و خـوانـنـده تـورات مـي بيند موسي (ع) وفات خودش را شرح مي دهد و مولف كتاب ـ كه نام خود را نبرده ـ درباره موسي همانند مردي كه قرنها پيش مرده سخن مي گويد. عـلاوه بـر ايـنها، اسفار پنجگانه، اسمهاي يوناني دارند و تاريخشان تاريخ ترجمه سبعينيه (هفتاد) است." (2)

تورات منسوب به موسي:

پـنـج كـتـاب اول عـهـد عتيق كه سفر پيدايش، سفر خروج، سفر لاويان، سفر اعداد و سفر تثنيه نام دارد؛  به حضرت موسي منسوب است .

فـهـرست مندرجات اين اسفار، به طور خلاصه چنين است :

آفرينش جهان، تاريخ زندگي انسان ، بعثت انبيا يكي پس از ديگري تا زمان گرفتاري بني اسرائيل به دست فرعون ، قيام حضرت موسي ، خـروج بني اسرائيل از مصر و پيشامدهاي مهمي كه در دوران تيه (سرگرداني ) بر سرشان آمد، از جمله وفات موسي در سال 1451ق .م .

اين اسفار نمي تواند آن تورات اصلي باشد كه در الواحي بر موسي نازل شده است .

آري ! آن الـواح ـ كـه شـريـعـت حـضـرت موسي بر آن نوشته شده بود ـ در صندوقي قرارداشت و روحـانيان بني اسرائيل دست به دست و نسل به نسل از آن نگهداري مي كردند؛ اما ـ طبق آنچه در كتاب اول پادشاهان باب 8 شماره9 آمده ـ آن الواح در زمان پادشاهي حضرت سليمان  (971آ931ق .م ) از بـيـن رفـت و ايـن ، هـنـگـامي بود كه ساختمان خانه خدا را تكميل كرده مي خواست تابوت [صندوق محتوي الواح ] را به محراب قدس منتقل كند .

وقتي روحانيون به سراغ تابوت رفتند و آن را گشودند، در آن به جز دو لوح از الواح شريعت را نيافتند و بر آن دو لوح هم فقط ده حكم شرعي نوشته شده بود. (3)  اما بقيه الواح بدون هيچ نشاني از بين رفته بود. (4)

اين حادثه در سال 960ق .م ، يعني [حدود] 490 سال بعد از وفات موسي (ع) اتفاق افتاد.

يورش وحشيانه بخت نصر:

بـخـت نـصـر حـدود 44سـال (605تـا561ق . م ) حكومت كرد و در اين مدت، چهاربار به اورشليم حمله كرد كه حمله دوم و چهارم او بسيار سخت و زيانبار بود و در حمله چهارم همه چيز را از بين برد از جمله تورات و ديگر كتابهاي يهود همگي به دست سپاهيان جرار كلدان نابودشد و پس از آن اثري از آن پيدا نشد. (5)

جيمس هاكس مي نويسد:

اعتقاد بر اين است كه همه كتابهاي عهد عتيق به دست عزرا گردآوري و تصحيح شده است. (6)

جان ملنرـ كاتلك مي نويسد:

دانشمندان اتفاق نظر دارند كه نسخه هاي تورات و ديگر كتابهاي عهد عتيق به دست لشكريان بخت نصر از بين رفت و نقلهاي درستي كه به دست عزرا پديدارگشت، بار ديگر در جريان آنتيوخوس نابودگشت. (7)

سلسله اسناد تورات ناپيوسته است:

حـوادث گـوناگون و فراواني كه بر تاريخ عهد عتيق گذشته، اين احتمال را كه تورات در طول  35 قرن (8) سالم مانده به كلي مردود مي سازد.

مرحوم علامه طباطبائي مي نويسد:

رويدادهايي كه بر تورات و كتابهاي عهد عتيق گذشته است ، جـاي هـيـچ شـكـي را بـاقي نمي گذارد كه اسناد آن مقطوع و بريده است و سندش تنها به يك شـخـص ، يـعـنـي عـزرا مـي رسد؛ بدون اين كه مستند وي ، در نقل مطالب و منابع اطلاعاتش در گردآوري و تحقيق معلوم باشد.

ايـن از هـم گـسـيـخـتـگي آشكار، محققان غربي را وادار ساخته كه اين كتابها را از نظر تاريخي ضعيف دانسته و آن را مجموعه اي از افسانه هاي ملي بني اسرائيل بدانند.

مـتـاسـفـانـه ايـن امـر موجب شده كه اصل نبوتها ـ كه در اين كتابها آمده ـ مورد ترديد و سوءظن قرارگيرد. (9)

سرگذشت اناجيل چهارگانه:

سـرگذشت انجيل يا انجيلهاي چهارگانه يا پنجگانه و يا بيشتر، بهتر از ماجراي عهد قديم نيست گرچه ـ با همه اختلافها و تناقضهايي كه با هم دارندـ هريك را به وحي الهي نسبت داده اند.

عهد جديد 27 كتاب و نامه دارد كه اناجيل معروف چهارگانه نيز جزء آن است و آنها را بعد از رفع عـيـسـي (ع) بـه آسمان ـ به ترتيب ـ متي , مرقس , لوقا و يوحنا نوشته اند و در اطراف شخصيت اين افراد, تاريخ نگارش اناجيل و زبان اصلي آن , بحثهاي فراواني درگرفته است .

واژه انـجيل معرب اونگليون يوناني است به معني بشارت و آموزش و زبان اصلي اناجيل نيز يوناني است .آيـا در آغاز نيز اناجيل به زبان يوناني نوشته شده بود؟ و چرا؟ يا اين كه بعدا ترجمه شده ؟ چه كسي , در چـه تـاريـخي و به چه انگيزه اي ترجمه كرده است ؟ اينها پرسشهايي است كه همچنان بي پاسخ مانده است .

احـتمال دارد كه انجيل منسوب به متي كه از حواريون مسيح (ع) بوده در سال38 م .و بنا به گفته برخي , در فاصله بين سال 50 تا 60 نگارش يافته باشد.

بـنـابـر احتمال اول , تاريخ نگارش آن نه سال بعد از رفع عيسي (ع) بوده , چرا كه آن حضرت در سال 29. م  بـه صليب آويـخته شد (10) و در آن هنگام سن شريفش 33سال بود, زيرا مي دانيم مبدا تاريخ مـيلادي متداول , چهارسال پس از ولادت حضرت عيسي (ع) است , چون حضرت مسيح 749 (ع) سال پـس از تـاسـيـس دولـت روم بـه دنـيـا آمـد و آغاز تاريخ ميلادي از 753 سال بعد از آن محاسبه مي شود. (11)

و گفته شده سه انجيل ديگر نيز به ترتيب در سالهاي 61, 63 و 69م . نوشته شده است. (12)

انجيل نازل شده بر حضرت عيسي (ع) چه شد؟

شـكي نيست كه انجيلهاي چهارگانه معروف , به عنوان تاريخ زندگاني حضرت مسيح (ع) و سيره او ـ تـا هـنگامي كه خدا جانش را ستاند و به سوي خود بالابردـ نوشته شده و هيچ يك از مولفان آن ادعا نكرده كه كتابش همان انجيل فرودآمده بر عيسي (ع) است .

[نـگـاهـي گـذرا به جملات آغازين هريك از انجيلها مدعاي ما را ثابت مي كند] انجيل متي با اين جمله شروع مي شود:

كتاب نسب نامه عيسي مسيح:

انجيل مرقس با جملاتي كه پنداشته از مسيح است آغازشده و سپس با شرح حال وي ـ وقتي كه از شـهر ناصره جليل آمده ـ ادامه مي يابد .

انجيل لوقا با جملاتي آغازشده كه با صراحت نشان مي دهد كتاب سيره است , مي گويد:

از آنـجـهـت كـه بسياري دست خود را درازكردند بسوي تاليف حكايت آن اموريكه نزد ما به اتمام رسيد من نيز مصلحت چنان ديدم كه همه را من البداية بتدقيق در پي رفته بترتيب بتو بنويسم اي تئوفلس عزيز! (13)

انجيل يوحنا نيز با بحث پيدايش حضرت مسيح و ايمان به او آغاز مي گردد.

بـا ايـن حـسـاب , پـاسـخ اين پرسش باقي مي ماند كه انجيل نازل شده بر مسيح (ع) چه شد؟ به نظر مـي رسـد آنـچه بر عيسي (ع) نازل شد تعليمات و بشارتهايي بود كه در ضمن رسالت خود به مردم ارائه داد سـپس بخشهايي از آن را حواريون حفظ كرده به نسلهاي بعد از خود منتقل مي ساختند و اين جريان همچنان ادامه داشت تا آن تعليمات در لابه لاي انجيلهاي معروف گنجانده شد.

اسـتاد نجار مي نويسد:

آن مقدار از انجيلها كه به جهانيان رسيده , يعني جمله ها, مثلها و پندها كه بطور جسته گريخته از موعظه ها و سخنان حكمت آميز حضرت عيسي (ع) گرفته شده , مشتمل بر مطالب زير است :

تشويق مردم به توحيد و پرستش خداي يگانه , اطاعت خالصانه خدا, به كاربستن دستورهاي الهي , پـرهيز از محرمات خداوند, خوشرفتاري انسان با برادران ديني و پاره اي ديگر از اخلاق پسنديده و سجاياي كريمه .

بايد دانست كه هيچ يك از اين انجيلها در زمان حضرت مسيح (ع) نوشته نشده , بلكه بعد از او, بعضي شاگردان و شاگردان شاگردانش و همين طور دست به كار شدند و داستانهاي فراواني نوشتند و هـر كـدام نـوشته خود را انجيل مي ناميد تا جايي كه گفته اند: تعداد انجيلها به صد و چند انجيل مـي رسـيـد .

سـپس جامعه كليسا از ميان اين اناجيل , قصه هايي را برگزيد كه با هدفهاي عمومي كـلـيسا منافات نداشت و چندان اهميتي به اختلاف و تناقضي كه بين مضمونهاي آن وجود دارد نـداد .

و هـيـچ يك از انجيلها سند مسلسلي ندارند و هيچ نسخه اي از آن يافت نمي شود كه به خط شاگردي از شاگردان مولف باشد يا شواهدي دربر داشته باشد كه احتمال درستي آن را تاييدكند, به طوري كه محققان حتي در امكان نسبت دادن انجيلها به مولفان معروف آن , ترديد نموده اند و شايد بين نويسندگان واقعي با مولفان معروف آن تشابه اسمي بوده است. (14)

علامه محقق فخرالاسلام تشكيك هاي فني و تاريخي , به درستي استناد انجيلها وارد ساخته كه آن را از تعداد بي شماري از پيشينيان مسيحيت نقل مي كند. (15)

پـاسـتـيـس مـي گويد:

اين عهد جديد نه تاليف حضرت مسيح است و نه تاليف حواريون او, بلكه شخصي ناشناس اين كتابها را نوشته و به حواريون عيسي و شاگردان آنها نسبت داده است .

فـخـرالاسلام به دنبال اين سخن مي گويد:

وي كه از محققان فرقه مانيكيز و از دانشمندان قرن چـهـارم اسـت بـه حقيقت پي برده و حق مطلب را اداكرده و شايد آن شخص ناشناس از دشمنان حضرت مسيح و مادر صديقه اش بوده است , چراكه در اين كتابها, ناسزاها و ناشايستهايي را به آنان نـسـبـت داده ـكـه [تـنـهـا از دشـمـنـان سـاخـته است ]ـ خدا رسوايش كند و از رحمت خويش دور سازد. (16)

اين بود سرگذشت عهدين در طول تاريخ .

بنابراين بطور مسلم اصل عهدين باقي نمانده و آنچه در دسـت اسـت فـرع آن مي باشد, يعني تنها ترجمه ها و پاره اي از تعليمات ديني كه در لا به لاي نقل رويدادهاي تاريخي گنجانده شده است .

اما با توجه به نگرش محتوايي به مضامين كتاب مقدس نيز تحريفش روشن مي‏گردد زيرا، اگر اين كتاب دچار زياده و نقصان و تغيير در لفظ و مفاهيم نشود، هيچ گاه مطالب متناقض و خرد ستيز نخواهد داشت و حال آن كه با مراجعه به اين كتب مسائل منافي با يكديگر و عقل ستيز فراوان يافت مي‏شود و اين خود دليل بر تحريف كتاب مقدس است.(17)

به برخي از اين تناقضات در اناجيل اربعه اشاره مي شود :

- الف:

1ـ شش روز بعد، عیسی با پطرس، یعقوب و یوحنا به بالای تپه ای رفت. كس دیگری در آنجا نبود. ناگاه صورت عیسی به طرز پرشكوهی شروع به درخشیدن كرد، و لباسش درخشان و مثل برف سفید شد.(18)

 (شش روز)

2ـ هشت روز پس از این سخنان، عیسی به همراه پطرس، یعقوب و یوحنا، بر فراز تپه ای برآمد تا دعا كند. به هنگام دعا، ناگهان چهرهی عیسی نورانی شد و لباس او از سفیدی، چشم را خیره می كرد. (19)

(هشت روز)

- ب:

1ـ دو روز به عید فصح مانده بود. در این هنگام، عیسی در بیت عنیا در خانه ی شمعون جذامی مهمان بود. وقت شام، زنی با یك شیشه عطر گران قیمت از سُنبل خالص وارد شد و شیشه را باز كرد و عطر را بر سر عیسی ریخت. (20)

(دو روز پیش از عید فصح، حادثه اتفاق افتاد) (عطر را روی سر عیسی (ع) ریخت)

2ـ شش روز پیش از آغاز عید فصح، «وارد بیت عنیا» شد، همان جایی كه ایلعازر مرده را زنده كرده بود. یك شب در آن دهكده به افتخار عیسی ضیافتی ترتیب دادند. مرتا پذیرایی می كرد و ایلعاذر با عیسی سر سفره نشسته بودند، آنگاه مریم یك شیشه عطر سنبل خالص گران قیمت گرفت و آن را روی پاهای عیسی ریخت و با موهای سر خود آنها را خشك كرد.

(شش روز پیش از عید فصح، حادثه اتفاق افتاد) (عطر را روی پاهای عیسی (ع) ریخت). (21)

- ج :

1ـ ناگهان زمین لرزهی شدیدی رخ داد، زیرا یكی از فرشتگان خداوند از آسمان پایین آمده، به سوی قبر رفت و آن را به كناری افكند و بر آن نشست. (22)

(وجود یك فرشته بر سر قبر)

2ـ مریم مجدلیه به سر قبر برگشته بود و حیران ایستاده و گریه می كرد؛ همچنانكه اشك می ریخت، خم شد و داخل قبر را نگاه كرد. در همان هنگام، دو فرشته را دید با لباس سفید، كه در جایی نشسته بودند كه جسد عیسی گذاشته شده بود. (23)

دلیل دیگر بر تحریف تورات ، وجود نسخه های متعدد است. علاوه بر انجیل كه چهار نسخه معروف دارد ،  تورات یك  نسخه ندارد بلكه نسخه های متعددی دارد كه این نسخه ها نیز با یگدیگر اختلاف دارند.  بعضی ها با ور دارند كه تورات سه نسخه دارد  واین نسخه ها از نظر محتوا با هم اختلاف دارند: اول نـسـخه عبراني كه نزد یهود و علماي پروتستان معتبراست :دوم نسخه سامري كه نزد سامریین ( طائفه دیگر از بني اسرائیل ) معتبر است . سوم نسخه یوناني كه علماي مسیحي غیر پروتستان آنرا معتبر مي شمارند . نـسـخه سامریان فقط شامل پنج كتاب حضرت موسي علیه السلام و كتاب یوشع و داوران است ، و كتب دیگر عهد عتیق را معتبر نمي شمارند  یكی از این اختلاف ها این است : مدت زمان از خلقت آدم تا طوفان نوح در نسخه اول 1656 سال است . و در نسخه دویم1307 . و در نـسـخـه سوم 1262 باین ترتیب : بین نسخ تورات اختلاف وجود دارد.

دلیل دیگر بر تحریف محتوای خرد ستیز از جمله خرامیدن خداوند در باغ است. در تورات آمده است: و آواز خداوند خدا شنیدند كه در هنگام وزیدن نسیم بهار در باغ می‌خرامید و آدم وزنش خویشتن را از حضور خداوند خدا درمیان درختان باغ پنهان كردند و خداوند آدم را ندا داد و گفت كجا هستی، گفت چون آواز ترا در باغ شنیدم ترسان گشتم؛ زیرا كه عریانم پس خود را پنهان كردم(24) همچنین داستان كشتی گرفتن یعقوب با خدا نیز نمونه بارز تحریف كتاب مقدس است: و یعقوب تنها ماند و مردی با وی با طلوع فجر كشتی می‌گرفت و چون او دید كه بر وی غلبه نمی‌یابد، كف ران یعقوب را لمس كرد و كف ران یعقوب در كشتنی گرفتن با او فشرده شد پس گفت: مرا رها كن؛ زیرا كه فجر می‌شكافد: تا مرا بركت ندهی، ترا رها نكنم. به وی گفت: نام تو چیست؟ گفت: یعقوب: از این پس نام تو یعقوب خوانده نشود، بلكه اسرائیل زیرا كه با خدا و انسان مجاهده كردی و نصرت یافتی و یعقوب از او سؤال كرده گفت: مرا از نام خود آگاه ساز. گفت: چرا اسم مرا می‌پرسی و او را در آنجا بركت داد و یعقوب آن مكان را فنئیل نامیده گفت: زیرا خدا را در روبه رو دیدم و جانم رستگار شد.(25)

یكی از نویسندگان می‌نویسد: داستان كشتی گرفتن اسرائیل با فرشته خداوند و یا با خود خداوند كه در تورات تحریف یافته كنونی دیده می‌شود داستان ساختگی و كودكانه است كه از شأن یك كتاب آسمانی به كلی دور است و این خود یكی از مدارك تحریف تورات كنونی است.(26)

اما قرآن دارای تاریخی كاملا روشن است و بر قلب پیامبر نازل شد و بر زبان ایشان جاری گشت و به گوش مسلمانان رسید و در قلب آنها حك شد و پیامبر تا زنده بود خودش در صیانت و كتابت  و ترویج و تعلیم آن تلاش كرد و به فاصله كوتاهی بعد از وفات ایشان طبق دستور های ایشان در یك جلد منتشر شد و تا به امروز بر همان روال وجود دارد.

پي نوشت :

1. ر .ك: بوكاي , عهدين و قرآن و علم , ترجمه دكتر حسن حبيبي , صص 25آ28.

2. فريد وجدي , دائرة معارف القرن العشرين , ج9 , صص 553آ554.

3. كتاب مقدس , عهد قديم , كتاب اول پادشاهان , باب 8, شماره 9.

4. انيس الاعلام , ج3 , ص 170 و ج2 , صص 22آ23 و سفر تثنيه , باب 5, شماره22. [كه در آن جا نيز مي گويد: الواح بر دو لوح سنگ نوشته شده بود .

5. عهد قديم , كتاب دوم پادشاهان , باب 24و25.

6. قاموس كتاب مقدس , مادة عزر, ص 610.

7. ايـن مـطـلـب را در تـاريـخ خود كه در سال 1843م .در دربي (انگلستان ) چاپ شده يادآور گشته است .

8. يعني از دوران پيامبر خدا حضرت موسي 1500(ع) سال قبل از ميلاد تاكنون كه در اواخر قرن بيستم به سر مي بريم 1988م .

9. الميزان , ج3 , ص 340.

10. طبق اعتقاد مسيحيان , اما قرآن اين مساله را قبول ندارد .ر.ك : سوره نساء آيه 157و158.

11.  ر.ك : الميزان , ج3 , ص 342و345, قاموس كتاب مقدس , ص 782 و 806, رحلة المدرسيه , ج1 , ص 124 و انيس الاعلام , ج2 , ص 5 و 67.

12. قاموس كتاب مقدس , ص 772,792و966 و نجار, قصص الانبياء, ص 41.

13. انجيل لوقا, باب 1, شماره1 و3.

14. نجار, قصص الانبياء, صص 399.

15. انيس الاعلام , ج2 , ص 61آ67.

16. همان , ج2 , ص 72.

17. در اين باب ر. ك: كلام مسيحي، ص 66 - 80 ؛ و تورات، انجيل، قرآن و علم، موريس بوكاي، ترجمه مهندس ذبيح الله دبير، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، چاپ چهارم، 1374 ش، مجموع كتاب .

18. مرقس 9 : 2.

19. لوقا 9 :28.

20. مرقس 14:1.

21. یوحنا 12 : 1.

22. متی 28 : 2.

23. یوحنا  20:11.

24. تورات، سفر پیدایش، باب 3، بند 9، 10 و 11.

25. همان باب 32، بند 24-30.

26. تفسیر نمونه ج1، ص204-205.

بدون شك رفتار مادر در دوران بارداري، روي جنين اثر مي گذارد و توصيه هايي كه در فقه و روايات و پزشكي و روان شناسي به مادران باردار شده، حاكي از تاثير هيجانات شديد، فكر و خيال زياد، اندوه و افكار تيره بر روي جان و روان كودك است. زيرا جنين تحت تاثير محيط اطرافش مي باشد و نزديك ترين محيط به او مادر است. از اين رو مسلما ياد خدا بودن و تلاوت قرآن و نماز و دعا روي رفتار و اخلاق جنين تاثيرات مثبت مي گذارد همچنانكه گناه، عصبانيت و نداشتن آرامش روحي و رواني اثرات منفي روي جنين مي گذارد. از آيات و رواياتي كه به طور كلي دستور به تلاوت قرآن و مانوس بودن با قرآن مي دهند، استفاده مي شود كه تلاوت قرآن هميشه خوب است و مايه آرامش روحي انسان است از اين رو مادري كه باردار است هر چه بيشتر قرآن تلاوت كند، سبب آرامش خود و فرزندش مي شود. مخصوصا خواندن بعضي سوره ها مثل حمد و توحيد و يس و...يا بعضي آيات مثل آيه الكرسي و... كه داراي اثرات و بركات زيادي است.

در روايات درباره خواندن سوره مخصوصي در دوران بارداري مطلبي نيامده و تنها خواندن بعضي آيات براي آسان شدن وضع حمل يا خوردن بعضي چيزها براي نيكو شدن اخلاق و زيبايي فرزند توصيه شده است. البته در كتاب ريحانه بهشتي يا فرزند صالح در بخش توصيه هاي عبادي و خوراكي در ايام بارداري، خواندن بعضي سوره هاي قرآن يا بعضي دعاها در ماههاي مختلف بارداري توصيه شده است و در آنجا آمده كه خواندن سوره انبياء باعث صالح شدن فرزند، خواندن سوره عصر باعث صبور شدن فرزند مي شود ولي ارجاع به منبعي داده نشده است. براي آشنايي بيشتر با مراقبت هاي دوران بارداري مي توانيد به اين كتاب مراجعه نماييد.(1) در ادامه چند نمونه از رواياتي كه درباره نوشتن بعضي آيات يا خوردن بعضي چيزها براي زنان حامله توصيه شده را مي آوريم: 

1. «عَنِ الصَّادِقِ (ع) قَالَ: تُكْتَبُ هَذِهِ الْآيَاتُ فِي قِرْطَاسٍ لِلْحَامِلِ إِذَا دَخَلَتْ فِي شَهْرِهَا الَّتِي تَلِدُ فِيهِ فَإِنَّهُ لَا يُصِيبُهَا طَلْقٌ وَ لَا عُسْرُ وِلَادَةٍ...»(2)؛ امام صادق(ع) فرمودند نوشته شود اين آيات در كاغذ براي زن حامله زماني كه وارد ماهي شد كه فرزندش به دنيا مي آيد پس همانا آن زن در وضع حمل سختي و مشكلي را متحمل نمي شود...پس اين آيات را بنويسد: أَ وَ لَمْ يَرَ الَّذينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ ....(3) و وَ آيَةٌ لَهُمُ اللَّيْلُ نَسْلَخُ مِنْهُ النَّهارَ فَإِذا هُمْ مُظْلِمُونَ .......وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَإِذا هُمْ مِنَ الْأَجْداثِ إِلي‏ رَبِّهِمْ يَنْسِلُونَ (4)

2- «قَالَ النَّبِيُّ (ص) أَطْعِمُوا نِسَاءَكُمُ الْحَوَامِلَ اللُّبَانَ فَإِنَّهُ يَزِيدُ فِي عَقْلِ الصَّبِي»(5)؛ پيغمبر(ص) فرمود: به زنان آبستن كندر بدهيد كه عقل كودك را زياد مي‏كند.‏

3- «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) خَيْرُ تُمُورِكُمُ الْبَرْنِيُّ فَأَطْعِمُوهُ نِسَاءَكُمْ فِي نِفَاسِهِنَّ تَخْرُجْ أَوْلَادُكُمْ حُلَمَاء»(6)؛ حضرت علي(ع) فرمودند بهترين خرماي شما خرماي برني است پس آن را به زنانتان بخورانيد تا فرزندانتان حليم و بردبار شوند.

4- «وَ قَالَ النبي (ص) أَطْعِمُوا حَبَالاكُمُ السَّفَرْجَلَ فَإِنَّهُ يُحَسِّنُ أَخْلَاقَ أَوْلَادِكُمْ»(7)؛ به زنان باردارتان گلابي بخورانيد. زيرا آن باعث مي شود اخلاق فرزندتان نيكو شود.

پس به طور كلي خواندن تمام سوره هاي قرآن  و دعاها در ايام بارداري مفيد است شما مي توانيد از اول قرآن شروع كنيد و روزي چند صفحه را با تدبر قرائت بفرماييد و در اوقاتي كه مشغول كارهاي خانه هستيد سوره هاي كوتاه مانند  توحيد، قدر، حمد ،ناس و...كه حفظ هستيد بخوانيد

پي نوشت ها:

1. مخبر، سيما، ريحانه بهشتي، قم، انتشارات نور الزهرا .

2. نوري، حسين، مستدرك الوسائل، انتشارات آل البيت، ج15، ص206.

3. انبياء(21)آيه30.

4. يس(36) آيات 37 تا 51.

5. طبرسي، حسن بن فضل، مكارم الاخلاق، انتشارات شريف رضي، ص194.

6. شيخ حر عاملي، وسايل الشيعه، انتشارات آل البيت، ج21، ص403.

7. مجلسي، محمد باقر، بحار الانوار، چاپ بيروت، ج63، ص177

براي رسيدن به پاسخ مناسب ابتدا لازم است توضيحاتي درباره معناي واژه تحريف و اقسام آن بيان كنيم.

واژه تحريف از ريشه «حرف» به معناي لبه، كناره و مرز يك چيز گرفته شده و در لغت، به معناي مايل كردن و منحرف كردن و دگرگون ساختن است،  و تحريف سخن، به معناي ايجاد نوعي دگرگوني و انحراف در آن است.(1)

در يك تقسيم‏بندي كلي، تحريف هر سخني و از جمله تحريف قرآن را مي‏توان به دو نوع: تحريف معنوي و تحريف لفظي تقسيم كرد.

مقصود از تحريف معنوي، برداشت انحرافي و تفسير و توجيه سخن، بر خلاف مقصود گوينده است. اين نوع تحريف، قطعا در قرآن رخ داده است. حضرت علي (ع) از وقوع چنين تحريفي در زمان خويش، به خدا شكوه مي‏برد(2) و از وقوع آن در آينده نيز خبر مي‏دهد. (3) قرآن مجيد نيز از وقوع اين نوع تحريف در كتاب‏هاي آسماني گذشته ياد كرده است.

نقطه مقابل تحريف معنوي ، تحريف لفظي آن است. تحريف لفظي خود اقسامي دارد كه عبارتند از:

1. تحريف به زياده ونقيصه در اعراب و بنا و حروف كه اين نوع تحريف نيز يقينا در قرآن واقع شده است؛ زيرا با توجه به اختلاف قرائات قرّاء و پذيرش اين جهت كه قرائت همه صحيح و قرآن است، چاره‏اي جز اين نيست. مگر اينكه بپذيريم تحريف در اعراب و بنا و حروف بر قرآن وارد شده است؛ چون به عنوان مثال در «مالك يوم الدّين» و «ملك يوم الدّين» و در: «يطّهّرن و يطهرن» در واقع و لوح محفوظ يكي از اين دو قرائت صحيح است، اگر «مالك يوم الدّين» صحيح باشد، پس در قرائت «ملك يوم الدّين» نقص وارد شده و اگر به عكس باشد، در «مالك يوم الدّين» زياده وارد شده است.

البته ناگفته نماند اينكه همه قرائات، قرآن باشند، طبق حديث نزول قرآن «علي سبعة أحرف» (يعني قرآن تا هفت لغت و زبان هم بخوانند صحيح باشد) است و طبق نظر شيعه باطل است و شيعه خلاف آن را از ائمه اهل بيت (ع) نقل كرده كه قرآن بر حرف واحد و از طرف شخص واحد نازل شده است و لذا اختلاف قرائات به اختلاف خود قراء بر مي گردد و ربطي به اصل قرآن ندارد.

قرائت يكي از وجوه احتمالي در نص قرآن كريم است كه به وسيله يكي از قرّاء ارائه شده است. قرائات قرآن به خود قرآن ربطي ندارد و دو امر متغايرند. زيرا بستر قرآن، بستر نص و تواتر مسلمانان است، در حالي كه بستر قرائات قرآن، اختيارات و استنباطات قراء در قرائات قرآن است و داراي تواتر و حجيت نيست.(4)

 2- تحريف به زياده در آيات و سور قرآن، يعني در قرآن فعلي آيات يا سور و يا يك سوره‏اي وجود داشته باشد كه قرآن واقعي نباشد حال آن زياده از سوي پيغمبر و اوصياي او اضافه شده باشد يا به وسيله مخالفين و يا مسلمين، اين نوع زياده و تحريف طبق عقيده فريقين در قرآن واقع نشده است؛ زيرا درست بر خلاف آيات تحدي است كه در درس پيشين ثابت شد كه قرآن معجزه است و جنّ و انس از آوردن همانند آن عاجز و ناتوانند؛ زيرا اگر شخصي (و لو پيغمبر) مي‏توانست چند آيه يا يك سوره مانند قرآن را بياورد و بر آن اضافه نمايد، قهرا قرآن ديگر نمي‏توانست تحدي نمايد و يا سند نبوت پيامبر اسلام (ص) باشد.

3- تحريف به نقيصه كه قرآن فعلي كمتر از آن قرآن واقعي باشد كه بر پيامبر (ص) نازل شده بود. يعني بخشي از آيات و سور و يا كلمات قرآن حذف و ساقط شده باشد.

اكثر علماي شيعه و سني منكر اين نوع تحريف در قرآن هستند جز عده اندكي كه با توجه به دلايل نارسا و باطل قائل به اين نوع تحريف شده اند.

با توجه به توضيحات مذكور بايد بگوييم كه منظور از مصونيّت قرآن شريف از تحريف اين نيست كه هر جا كتابي بنام قرآن يافت شود قرآن كامل و محفوظ از اشتباهات كتابتي يا قرائتي باشد و يا هيچگونه تفسير غلط و تحريف معنوي درباره آن، امكان نداشته باشد و يا آيات و سوره هاي آن به ترتيب نزول، تنظيم شده باشد، بلكه منظور اين است كه قرآن كريم چنان در ميان بشر باقي بماند كه طالبان حقيقت، امكان دسترسي به همه آيات آن بدان گونه كه نازل شده است داشته باشند. بنابراين، ناقص بودن يا غلط داشتن بعضي از نسخه هاي قرآن، يا اختلاف قرائت ها، يا تنظيم آيات و سوره هاي آن برخلاف ترتيب نزول، يا وجود تحريف هاي معنوي و انواع تفسير بِه رأي، منافاتي با مصونيّت قرآن كريم از تحريف مورد بحث ندارد.(5) زيرا تحريف مورد بحث تحريف به زياده يا نقيصه در آيات و سور قرآن است و اينگونه تحريف نفي شده است.

پي نوشت ها:

1. آيت الله مصباح يزدي، قرآن‏شناسي، قم، موسسه آموزشي وپژوهشي امام خميني‏، 1380 ش، ج‏1، ص 191.

2.« الي اللّه اشكو من معشر يعيشون جهّالا و يموتون ضلّالا ليس فيهم سلعة ابور من الكتاب اذا تلي حق تلاوته و لا سلعة اتفق بيعا و لا اغلي ثمنا من الكتاب اذا حرّف عن مواضعه»« به خدا شكوه مي‏برم از گروهي كه با جهالت زندگي مي‏كنند و با گمراهي مي‏ميرند. در ميان آنان كالايي كسادتر از قرآن، آن‏گاه كه شايسته تلاوت شود و پررونق‏تر و گرانبهاتر از قرآن، آن‏گاه كه از جايگاهش منحرف شود، وجود ندارد.»( نهج البلاغه، خطبه 17).

3. «و انّه سيأتي عليكم من بعدي زمان ... ليس عند اهل ذلك الزمان سلعة ابور من الكتاب اذا تلي حق تلاوته و لا انفق منه اذا حرّف عن مواضعه» « براستي كه بر شما پس از من زماني خواهد آمد كه ... نزد مردم آن دوران كالايي كسادتر از قرآن، آن‏گاه كه شايسته تلاوت شود و پررونق‏تر از قرآن، آن گاه كه از جايگاهش منحرف شود، وجود ندارد.» (نهج البلاغه، خطبه 147).

4. آيت الله معرفت، التمهيد، قم، مؤسسه نشر اسلامي، چاپ اول، 1411ق، ج 2، ص 98.

5. آيت الله مصباح يزدي، آموزش عقايد، تهران، ‌شركت چاپ و نشر بين الملل سازمان تبليغات اسلامي، 1384ش، ص 274

قرآن بر قلب رسول خدا نازل شد و رسول خدا خود اولین حافظ قرآن بود كه همه آیات را در قلب خود و در امان از تصرف شیطان و فراموشی و سهو و اشتباه داشت و هر سال جبرئیل همه قرآن نازل شده را یك بار بر ایشان عرضه می كرد و سلامت آن را از دستبرد هر شیطانی اعلام می نمود .

 رسول خدا به امر خدا قران را بر مردم تلاوت می كرد و آنان مستقیم به گوش خود  قرآن و نحوه خواندن آن را از زبان رسول خدا می شنیدند و حفظ می كردند و در زمان رسول خدا همه مسلمانان حافظ همه یا قسمت هایی از قرآن بودند بخصوص كه در حجاز خواندن و نوشتن مرسوم نبود و بیشتر اتكای مردم به قوه حافظه شان بود.

 رسول خدا افرادی را كه قرآن را به خوبی حفظ داشتند و تلاوت می كردند به عنوان قاری معین كرده بود كه وظیفه آموزش قرآن به مردم را داشتند و اینان كه حافظ قرآن در قلب خود و از لحاظ ایمان و خداترسی و راستگویی امتحان شده بودند، زیر نظر خود پیامبر به مردم خواندن صحیح قرآن را آموزش می دادند.

به امر پیامبر تعدادی از افراد كه نوشتن بلد بودند، وظیفه داشتند آیات قرآن را بر نوشت افزار های مرسوم آن روز بنویسند و همه قرآن در لوح های گلی و سنگی و...نوشته شده و در همیانی پشت منبر رسول خدا نگهداری می شد. علاوه این كه افرادی نیز برای خود قرآن را به طور كامل یا قسمت هایی از آن را نوشته و در خانه خود داشتند. 

 ترتیب آیات و سوره ها به امر رسول خدا بود و معمولا سوره ها یكجا نازل می شد و بعد از تمام شدن، سوره بعد نازل می گردید و نزول بسم الله جدید علامت تمام شدم سوره قبلی و شروع سوره بعدی بود و گاهی نیز آیات نازل شده در اثنای آیاتی كه قبلا نازل شده بود، به امر رسول خدا درج می گردید و خلاصه نظم آیات به اتفاق همه عالمان اسلام و نظم سوره ها به نظر غالب عالمان همان نظمی است كه پیامبر دستور داده است.

تا زمانی كه رسول خدا زنده بود ، نزول ادامه داشت و چند روز قبل از وفات رسول خدا آخرین آیات نازل شد از این رو در زمان ایشان نمی شد ( بنابر نظر برخي علماء نه همه ) قرآن را به صورت كتابی كه بین دو جلد قرار گرفته و تمام شده، جمع آوری كرد و تحویل جامعه داد . بدین جهت امام علی به امر رسول خدا و بعضی از اصحاب به امر خلیفه اول در فاصله كمی بعد از وفات رسول خدا طبق دستور های ایشان، قرآن را به صورت كتابی بین دو جلد تنظیم و به جامعه ارائه كردند. این كار در كمترین فاصله از وفات رسول خدا انجام شد و هنوز همه مردم دستور ها و بیانات رسول خدا در مورد قرآن را به یاد داشتند و علاوه بر این كه داعیه ای بر تحریف نبود، كسی هم جرات نمی كرد و جامعه هم اجازه نمی داد از این رو همه مسلمانان با وجود اختلافاتی كه بعد از رسول خدا به وجود آمد، در صحت و سلامت قرآن جمع آوری شده اتفاق داشتند.

علاوه بر قرآن جمع آوری شده توسط خلیفه اول كه مورد اتفاق بود، بسیاری از اصحاب هم خودشان برای تلاوت شخصی، نسخه هایی كامل یا ناقص از قران داشتند كه گاهی در لابلای آیات كلمات توضیحی كه از رسول خدا شنیده بودند ، نوشته بودند كه فهم مراد آیه برایشان آسان تر و روشن تر باشد. با توجه به این نسخه ها و تفاوت لهجه افرادی كه به اسلام وارد می شدند و قرآن را تلاوت می كردند و تفاوت لغات قبایل مختلف قریش ، تغییرات جزیی در نسخه های قرآن پدیدار شد كه گر چه به معنای كلی آیات ضرر نمی زد ولی در صورت ادامه یافتن خطرناك می نمود و از این رو خلیفه سوم دستور داده شد همه نسخه های دیگر جمع آوری و معدوم شود و فقط از روی نسخه جمع آوری شده توسط خلیفه اول، نسخه هایی تكثیر شده و به عنوان نسخه های مرجع به سراسر جهان اسلام فرستاده شود و بدین وسیله سلامت قرآن در گذر زمان تضمین شد.

بنا بر این قرآن كنونی مطابق دستور های رسول خدا و به فاصله بسیار كمی بعد از وفات پیامبر توسط هیأتی كه از جانب خلیفه اول منصوب شده بودند ، با نظارت امير المومنين (ع) تدوین و در یك جلد مرتب شد و همین قرآن تدوین شده زمان خلیفه اول  زمان عثمان ابن عفان (خلیفه سوم) تكثیر و به سراسر جهان اسلام فرستاده شد.

البته در آخر متذكر ميشويم برخي از بزرگان و مفسران بر اين عقيده اند كه قرآن كنوني در زمان پيامبر جمع آوري شده است و برخي از كساني هم كه مي گويند جمع آوري بعد از ايشان جمع آوري شده منظورشان جمع آوري سوره هاست وگرنه جاي آيات را پيامبر مشخص كرده بودند .

جهت اطلاع بيشتر مي توانيد به اين منابع مراجعه كنيد:

تاريخ قرآن(راميار)، متن، ص: 211

همه كتاب های آسمانی در زمان نزول خود كامل بوده اند و آنچه از معارف و احكام تا آن زمان برای هدایت بشر لازم بوده در آنها آمده بود. قرآن در مورد تورات می نویسد:

ثُمَّ آتَيْنا مُوسَي الْكِتابَ تَماماً عَلَي الَّذي أَحْسَنَ وَ تَفْصيلاً لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ وَ هُديً وَ رَحْمَةً لَعَلَّهُمْ بِلِقاءِ رَبِّهِمْ يُؤْمِنُون (1)

سپس به موسي كتاب (آسماني) داديم (و نعمت خود را) بر آنها كه نيكوكار بودند، كامل كرديم و همه چيز را (كه مورد نياز آنها بود، در آن) روشن ساختيم كتابي كه مايه هدايت و رحمت بود شايد به لقاي پروردگارشان (و روز رستاخيز)، ايمان بياورند!

در این آیه تصریح شده كه تفصیل آنچه برای آن مردم لازم بود از معارف و احكام در تورات بوده است و همین گونه بوده كتاب های آسمانی دیگر و قرآن حاوی معارف همه كتب پیشین بوده به اضافه معرفی كه بشر از آن عصر به بعد با توجه به رشد فكری و اجتماعی بدان نیاز یافته و تا ابد بدان نیاز می یابد.

اگر كتاب آسمانی نازل شده برای هدایت بشر در بیان معارف و دستور العمل های لازم نقصان داشته باشد ، این نقصان یا از جهل خداست یا از بخل خدا یا مانعی نگذاشته خدا كتاب كامل بفرستد و همه اینها در حق خدا محال است زیرا خدا فیاض مطلق است و هیچ مانعی در برابر اراده او نیست.

قرآن آخرین كتاب آسمانی است كه همه معارف حق كتب پیشین و همه احكام مورد نیاز بشر برای هدایت از زمان نزولش تا آخر حیات بشر را باید داشته باشد تا بتواند وحی نهایی و آخرین باشد از این رو خداوند در باره قرآن می فرماید:

وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتابِ وَ مُهَيْمِناً عَلَيْهِ  (2)

و اين كتاب [قرآن‏] را به حق بر تو نازل كرديم، در حالي كه كتب پيشين را تصديق مي‏كند و مهیمن (دارای تفوق و برتری و هیمنه و احاطه) بر آنها است.

و می فرماید:

نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْ‏ء(3)

قرآن را بر تو نازل كردیم كه در آن هر چیز (كه مورد نیاز هدایتی بشر بوده)بیان شده است.

بنا بر این همه كتاب های آسمانی در زمان نزول خود كامل بوده اند ولی با پیشرفت علمی بشر ، مسائلی مطرح شده كه معارف و احكام آن برای بشر بیان نشده بود چون بشر بدان محتاج نبود ؛ نه این كه كتاب آسمانی قبلی ناقص بوده است. كتاب ناقص كتابی است كه در زمان نزول جوابگوی صد در صد نیاز بشر نباشد كه خدا چنین كتابی را اصلا نازل نمی كند . بله جوابگویی به نیازهای آینده بشر در كتابی ، قبل از این كه بشر بدان نیاز یابد ، ضروری نیست و تا باب وحی باز است ، لازم نیست قبل از نیاز معارف نازل شود.

2. خداوند یكتا و بی نظیر است از این رو شرك به معنای دو یا چند خدای یكسان وجود ندارد. حتی دوگانه پرستان هم اهریمن را همسان یزدان نمی دانند. بلكه اهریمن را مخلوق یزدان می دانند كه طغیان كرده و خالق شرور شده و ... .

دیگر مشركان هم برای خدا در خدایی شریك می تراشند یعنی خدا را "رب الارباب" و خدای خدایان می دانند كه برتر از آن است كه مورد معرفت و عبادت بندگان واقع شود و زیر مجموعه و مخلوق او خدایان دیگری فرض می كنند كه در عین این كه مخلوق اویند، ولی در خدایی شریك اویند یعنی باید عبادت شوند یا برای آنان قدرت مستقل قائل هستند.

خداوند هم، خالق یگانه است هم معبود یگانه، هم مؤثر یگانه و غیر خدا در هیچ صفتی از صفات خدایی، كسی با او شریك نیست.

غیر خدا همه مخلوق، عبد، فقیر و محتاج می باشند كه اگر به مراتبی هم رسیده اند، به بندگی رسیده اند نه این كه از بندگی خارج شده و در مرتبه الوهیت وارد شده باشند.

انكارهای قرآن نسبت به مشركان رد این توهمات غلط است. توجه كنید: 

َ قالُوا اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَداً (4)

وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَتَّخِذُ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَنْداداً يُحِبُّونَهُمْ كَحُبِّ اللَّهِ (5)

بعضي از مردم خدا را همتاياني اختيار مي‏كنند و آنها را چنان دوست مي‏دارند كه خدا را.

قُلْ أَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَ لا نَفْعاً وَ اللَّهُ هُوَ السَّميعُ الْعَليم (6)

بگو: آيا جز اللَّه خداي ديگري را كه براي شما مالك هيچ سود و زياني نيست مي‏پرستيد و حال آنكه اللَّه شنوا و داناست؟

أَ يُشْرِكُونَ ما لا يَخْلُقُ شَيْئاً وَ هُمْ يُخْلَقُونَ وَ لا يَسْتَطيعُونَ لَهُمْ نَصْراً وَ لا أَنْفُسَهُمْ يَنْصُرُونَ وَ إِنْ تَدْعُوهُمْ إِلَي الْهُدي‏ لا يَتَّبِعُوكُمْ سَواءٌ عَلَيْكُمْ أَ دَعَوْتُمُوهُمْ أَمْ أَنْتُمْ صامِتُونَ إِنَّ الَّذينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ عِبادٌ أَمْثالُكُمْ فَادْعُوهُمْ فَلْيَسْتَجيبُوا لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صادِقينَ (7)

آيا شريك خدا مي‏سازند چيزهايي را كه نمي‏توانند هيچ چيز بيافرينند و خود مخلوق هستند؟ نه مي‏توانند ياريشان كنند و نه مي‏توانند به ياري خود برخيزند. اگر آنها را به راه هدايت بخواني، از شما پيروي نخواهند كرد. برايتان يكسان است چه دعوتشان كنيد و چه خاموشي پيشه سازيد. آنهايي كه جز اللَّه به خدايي مي‏خوانيد، بندگاني چون شمايند. اگر راست مي‏گوييد، آنها را بخوانيد، بايد شما را اجابت كنند.

پی نوشت ها:

1. انعام (6) آیه 154.

2. مائده (5) آیه 248.

3. نحل (16) آیه 89.

4. بقره (2) آیه 116.

5. همان ،آیه 165.

6. مائده (5) آیه 76.

7. اعراف (7) آیه 191-194.

براي ثابت شدن اين مسئله، اعتقاد به سه نكته ضروري است:

نكته اول شناخت اين مسئله كه قرآن مشتمل بر معارف بلندي است كه در قالب فصيح ترين و بليغ ترين الفاظ بيان شده است.

نكته دوم شناخت پيامبر(ص) و اينكه ايشان طبق گواهي اخبار متواتر تاريخي، شخص درس نخوانده اي بوده است، كه قرآن نيز بدين امر اشاره دارد.(1)

نكته سوم اينكه هيچ امري در عالم اتفاقي صورت نمي گيرد و هر معلولي داراي علت خاص خود مي باشد. بين علت و معلول سنخيت وجود دارد.

با كنار هم قرار دادن اين سه مقدمه بايد بگوييم كتابي كه مشتمل بر معارفي عميق و الفاظي دقيق است، محال است كه مؤلف آن درس نخوانده باشد، در حالي كه پيامبر(ص) به گواهي تاريخ و معاصران(اعم از مسلمانان و مشركان) درس نخوانده بوده، ممكن نيست چنين كتابي و چنين الفاظي اثر چنين شخصي باشد.

از سوي ديگر انسان هاي ديگر نيز از انجام چنين كاري عاجز هستند. اگر كسي هم مدعي شود كه سحر و جادو است، بايد بتواند كتابي مانند قرآن بياورد. قرآن نيز اين مسئله را مطرح نموده و فرموده كه اگر در آسماني بودن و حقانيت قرآن شك داريد، مثل آن(2) و يا مثل ده سوره آن(3) و بلكه حتي يك سوره(4) بياوريد. هيچ انساني حتي آن هايي كه بهره وافر از سواد دارند و يا تبحر در سحر و جادو دارند، نتوانسته اند سوره اي مانند سوره هاي قرآن بياورند و اين خود نشان دهنده اعجاز قرآن و آسماني بودن اين كتاب مي باشد.

پي نوشت ها:

1. عنكبوت(29) آيه48.

2. اسراء(17) آيه 88.

3. هود(11) آيه 13.

4. يونس(10) آيه 38

چنانكه در تفسير نمونه (1) آمده با اينكه پيامبر (ص) اُمّي و درس نخوانده بود، و محيط حجاز را يكپارچه محيط جهل و ناداني فرا گرفته بود، نخستين آيات وحي تكيه بر مساله «علم» و «قلم» دارد. آن روز كه آيات ابتدايي سوره علق نازل مي‏شد نه تنها در محيط حجاز كه محيط جهل بود كسي ارزشي براي قلم قائل نبود در دنياي متمدن آن زمان نيز قلم از اهميت كمي برخوردار بود.

اما امروز مي‏دانيم كه تمام تمدنها و علوم و دانشها و پيشرفت هايي كه در هر زمينه نصيب بشر شده بر محور قلم دور مي‏زند، و به راستي «مداد علماء» بر «دماء شهداء» پيشي گرفته، چرا كه هم زير بناي خون شهيد، و هم پشتوانه آن مركب هاي قلم هاي دانشمندان است، و اصولا سرنوشت اجتماعات انساني در درجه اول به نيش قلمها بسته است.

بي جهت نيست كه قرآن مجيد به قلم و آنچه با قلم مي‏نويسند سوگند ياد كرده، يعني هم به« ابزار» و هم به «محصول» آن ابزار، آنجا كه مي‏فرمايد: «ن وَ الْقَلَمِ وَ ما يَسْطُرُونَ»(2)

در بعضي از روايات آمده كه:« إِنَّ أَوَّلَ مَا خَلَقَ اللَّهُ الْقَلَم‏ »(3) « نخستين چيزي را كه خدا آفريد قلم بود.»

و در حديث ديگري آمده است:«أول ما خلق الله جوهرة »(4)«نخستين چيزي را كه خدا آفريد گوهري بود»

 و در بعضي از اخبار نيز آمده:« ان اول ما خلق اللَّه العقل»(5) «نخستين چيزي را كه خدا آفريد عقل و خرد بود.»

توجه به پيوند ويژه‏اي كه در ميان «گوهر» و «قلم» و «عقل» است. مفهوم «اول بودن» همه آنها را روشن مي‏كند.

در ذيل حديثي كه در بالا از امام صادق (ع) نقل كرديم آمده است كه خداوند بعد از آفرينش قلم به او فرمود: بنويس! و او آنچه را بوده و خواهد بود تا روز قيامت نوشت! گرچه قلم در اين روايت اشاره به قلم تقدير و قضا و قدر است، ولي هر چه هست نقش قلم را در سرنوشت بشر و مقدرات او روشن مي‏سازد

----------------------------.

پيشوايان اسلام در احاديث متعددي به ياران خود تاكيد مي‏كردند كه به حافظه خود قناعت نكنند، و احاديث اسلامي و علوم الهي را به رشته تحرير درآورند، و براي آيندگان به يادگار بگذارند.(6)

بعضي از دانشمندان گفته‏اند: البيان بيانان: بيان اللسان، و بيان البنان و بيان اللسان تدرسه الاعوام، و بيان الاقلام باق علي مر الايام.»(7)

«بيان دو گونه است: بيان زبان، و بيان قلم، بيان زبان با گذشت زمان كهنه مي‏شود و از بين مي‏رود، ولي بيان قلمها تا ابد باقي است.»

 و نيز گفته‏اند: «ان قوام امور الدين و الدنيا بشيئين القلم و السيف و السيف تحت القلم»(8) « پايه امور دين و دنيا بر دو چيز است: «قلم» و «شمشير» و شمشير زير پوشش قلم قرار دارد»

اكنون‌كه‌جايگاه‌، شرافت‌، قداست‌و اهميت‌قلم‌و ارباب‌قلم‌روشن‌شد، مسئله‌و موضوع‌مهم‌، پاسداري‌از اين‌حرمت‌و كرامت‌و شرافت‌، و آلوده‌نكردن‌آن‌با اميال‌نفساني‌و سليقه‌هاي‌شخصي‌و تمايلات‌جناحي‌مطرح مي شود.

چنانچه‌قلم ها آلوده‌شدند و در جهت‌آلودگي‌و انحراف‌و آلوده‌سازي‌قلم‌زده‌شد، به‌همان‌نسبت‌از ارزش هاي‌آنها كاسته‌مي‌شود، و قلمِ خادم‌، به‌قلم هاي‌ديگر تبديل‌مي‌شود.

در اين‌باره‌، حديثي‌منقول‌در كتاب‌«كنز العمال»‌است‌كه‌مي‌فرمايد:«يؤتي‌بصاحب‌القلم‌يوم‌القيامه‌في‌تابوت‌من‌نار يقفل‌عليه‌باقفال‌من‌نار. فينظر قلمه‌فيما اجرا. فان‌كان‌اجراه‌في‌طاعة‌انه‌و رضوانه‌فك‌عنه‌التابوت‌. و ان‌كان‌اجراه‌في‌معصية‌الله‌هوي‌في‌التابوت‌سبعين‌خريفا...»(9) « روز قيامت‌صاحب‌قلم‌را در تابوتي‌از آتش‌مي‌آورند، در حالي‌كه‌بر آن‌قفل هايي‌از آتش‌زده‌شده‌است‌. پس‌، در حال‌قلم‌او نگريسته‌مي‌شود، كه‌آن‌را چگونه‌به‌كار بسته‌است‌. اگر آن‌را در طاعت‌و رضايت‌خداوند به‌كار برده‌است‌، قفل ها باز مي‌شود و او آزاد مي‌گردد. و اگر آن‌را در معصيت‌خداوند به‌كار گرفته‌باشد، در تابوت‌، هفتاد سال‌(يا هفتاد عمر؛ يا مدتي‌طولاني‌) خواهد ماند، ...»

گرچه اين بحث بسيار دامنه‏دار است. ولي سخن را در همين جا به پايان مي رسانيم و براي مطالعه بيشتر مي توانيد به مقاله « گفتاري درباره قلم» تأليف «حجه الاسلام دري نجف آبادي» منتشر شده در فصلنامه «اصحاب قلم» شماره1 تابستان 84 مراجعه نماييد.

پي نوشت ها:

1. آيت الله مكارم شيرازي، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية، 1374ش، ج‏27، ص 159.

2. قلم(68) آيه 1.

3. عروسي حويزي، عبد علي بن جمعه، نور الثقلين، قم، اسماعيليان، 1415ق، ج‏5، ص 389.

4. علامه مجلسي، بحارالانوار، بيروت، مؤسسه الوفاء ، سال 1404 هـ ق، ، ج‏54، ص 363.

5. همان، ص362.

6. ر.ك: همان، ج‏2، ص 144.

7. طبرسي، فضل بن حسن، مجمع البيان في تفسير القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو، 1372 ش، ج‏10، ص 499.

8. همان.

9. المتقي الهندي، كنز العمال، بيروت، مؤسسه الرساله، 1409 هـ ق، ج6، ص 86

ازدواج يك عمل مستحب و مورد پسند اسلام است و در همه ايام سال جايز است و در برخي از ايام بهتر و مناسب تر است. اما برخي از ايام؛ مانند شهادت امامان معصوم (ع) و بزرگداشت هايي كه اجراي مراسم ازدواج در آنها شايد بي احترامي محسوب شود، اگر انجام نگيرد بهتر است. ولي حرام نيست و در صورت انجام آن در اين ايام طبعاً بايد رعايت ادب و احترام آن ايام بشود.

در خصوص ماه جمادي الاخر (ماه جمادي دوم) روايت خاصي وجود ندارد، اما در برخي از روايات به مواردي اشاره شده است كه آنها را بيان مي كنيم.(1) قابل توجه است در تمام ماه هاي قمري روزهايي كه اشاره نمي شود به معناي عدم جواز عقد ازدواج در آن ايام نيست، بلكه در روزهايي كه اشاره مي شود انجام عقد ازدواج تأكيد شده است:

روزهاي اول، دوم، چهارم، ششم، هفتم، نهم، دوازدهم ،هفدهم، بيست و سوم، سيمين روز در هر ماه قمري .

گفتني است كه در برخي از روايات از انجام عقد در اوقاتي كه قمر در برج عقرب است، نهي شده است.(2) اين ايام را مي توانيد در تقويم هاي نجومي و برخي از تقويم ها از جمله تقويم قدس كه توسط آستان مقدس رضوي منتشر مي شود، پيدا كنيد. و اين ايام در بيشتر ماه ها وجود دارد.

پي نوشت:

1. حر عاملي، محمد بن حسن،وسايل الشيعه، آل البيت، قم، 1409، ج11، ص39.

2. كليني، محمد بن يعقوب،كافي، دار الكتب الاسلامية، تهران،1404، ج8، ص275

آري سحر حقيقت دارد و جزء اعمال خارق العاده است كه  آثاري از خود در وجود انسان ها به جا مي گذارد وگاهي يك نوع چشم بندي و تردستي است وگاه تنها جنبه  رواني و خيالي دارد.

براي اين كه با حقيقت سحر آشنايي بيشتري پيدا كنيد مطالب ذيل، شما را در اين بخش از پرسش كمك مي كند:

سحر در لغت به معناي كار لطيف، ظريف و عجيبي است كه علّت آن مخفي است و در عرف شرع به كاري مي‏گويند كه سبب و علّتش مخفي باشد و انسان خيال كند كه واقعيت دارد، ولي خدعه و فريب‏كاري باشد.(1)

سحر را با جادو و كهانت به يك معنا مي‏دانند. سحر گاهي تصرّف در چشم بيننده است كه چيزي را بر خلاف آن چه هست، به چشم او آورد و گاه كاري باشد كه چيزي را بر خلاف صورت و جنس آن مصوّر سازد كه غالباً همراه با نيرنگ و خدعه و تردستي و خيال پروري است.(2)

سحر با توجه به اسبابش داراي اقسامي است كه در ذيل به برخي از آن اشاره مي‏كنيم:

أ) سحر اسباب مادي محسوس دارد. اين سحر جزء علوم غريبه شمرده مي‏شود، مانند كساني كه به خوردن سم و مانند آن عادت كرده‏اند و سموم در آن‏ها اثر نمي‏گذارد و اين كار غير عادي در اثر تمرين صاحبان اين حرفه انجام مي‏گيرد.

ب) سحر اسباب مادي غير محسوس دارد. در اين قسم ساحران كارهاي مادي خارق العاده انجام مي‏دهند. اين امور مستند به يك سلسله علل و اسباب طبيعي و مادي است، ولي در اثر سرعت عمل، محسوس ما نيست، مانند كار شعبده بازان.

ج) سحر با اسباب معنوي در ارتباط است. اين قسم در اثر قدرت اراده و روح است كه مي‏تواند كار غير عادي نظير پيشگويي و ارائه غيب (خواه غيب مكاني و خواه غيب زماني يعني حادثه‏اي را را كه اكنون در آن مكان غايب يا حادثه‏اي را كه در زمان آينده اتفاق مي‏افتد) انجام دهد. البته اين قسم گاهي مطابق با واقع و گاهي غير مطابق با واقع است.

ارتباط با جنيان و ياري گرفتن از آن‏ها در امور سحرآميز مي‏تواند از اين قسم باشد.

در برخي موارد، درست و نادرست بودن گزارش‏ها براي اين است كه روح از جهان تجرّد است و اگر سرگرمي روح از عالم طبيعت كم شود، به جهان خود كه عالم غيب است سر مي‏زند و مي‏تواند از آن جهان ره آوردي داشته باشد، ولي چون معصوم نيست، گاهي بد مي‏فهمد و بد گزارش مي‏دهد و گاهي حق مي‏فهمد و حق گزارش مي‏دهد.(3)

اما بايد توجه داشت كه برخي از ساحران كه مدّعي سحر نوع سوّم اند، بازيگراني بيش نيستند و در قوه خيال انسان تصرف مي‏كنند و بر آدمي اثر خيالي مي‏گذارند، يعني گرچه سحر يك اثر واقعي بر آدمي مي‏گذارد، ولي اين اثر واقعي به صورت مستقيم نيست و دليلي بر وقوع آن نداريم، بلكه كانال اين اثر، قوّه تخيّل انسان‏ها است.  ساحران با كارهايي در خيال بيننده اثر مي‏گذارند و بيننده سحر اگر انسان ضعيفي باشد، بازار ساحران بسيار گرم خواهد بود، اما اگر انسان قوي باشد، خيال او به آساني در اختيار ساحران قرار نمي‏گيرد.

به همين جهت است كه سر و كار ساحران دغل باز هميشه با خردسالان يا افراد ساده لوح است. ساحر در خيال بيننده اثر مي‏گذارد و آن گاه خيال بيننده در خود او اثر مي‏گذارد و احساس رفتار خاصي در او ايجاد مي‏كند. هر چه خيال تلقين شده قوي‏تر باشد، اثرش روي فرد بيننده قوي‏تر است.

علت امر آن است كه انسان از آن جا كه كارهايش را با اراده انجام مي‏دهد، اراده‏اش بر علم او متّكي است. در واقع شخصي به مقتضاي علمش اراده مي‏كند. در اين حال فرقي نمي‏كند كه علم او مطابق با واقع و حقيقي باشد يا اين كه تخيّلي و خلاف واقع باشد.

در هر صورت بر اساس آن علم، عمل مي‏كند، مثلاً اگر مار و عقرب در كنار شخصي كه تا كنون آن را نديده و نشناخته است بگذرد، هيچ گاه نمي‏هراسد و فرار نمي‏كند. انسان وقتي مي‏ترسد كه چيزي را خطرناك بداند. بر اين اساس اگر ريسماني را ببيند و خيال كند كه مار است، از آن مي‏ترسد و فرار مي‏كند، در حالي كه در واقع ماري وجود ندارد.

ساحر دغل كار نيز با تصرف در قوه خيال آدمي او را وادار مي‏سازد بر اساس تخيلات غير واقعي و حقيقي حركات و اعمالي را انجام دهد كه منشأش صور خيالي است، نه چيز ديگر.(4)

از بررسي كلمه سحر و مشتقات آن در قرآن به اين نتيجه مي‏رسيم كه سحر به دو بخش تقسيم مي‏شود:

1. بخشي از سحر در حقيقت فريفتن، تردستي، شعبده بازي و چشم بندي است و حقيقتي ندارد، چنان كه قرآن مي‏فرمايد: «ريسمان‏ها و عصاهاي جادوگران زمان موسي در اثر سحر، خيال مي‏شد كه حركت مي‏كنند».(5)

هم چنين آمده است: »هنگامي كه ريسمان‏ها را انداختند، چشم‏هاي مردم را سحر كردند و آنان را ارعاب نمودند«.(6)

ب) برخي از انواع سحر به راستي اثر مي‏گذارد. آيه 102 سوره بقره داستان هاروت و ماروت را بيان مي‏كند و مي‏فرمايد: آن دو سحرهايي را به مردم مي‏آموختند، ولي آنان كه سحر را فرا مي‏گرفتند، بين مرد و همسرش جدايي مي‏انداختند: «فيتعلمون منها ما يفرقون به بين المرء و زوجه» يا «ويتعلمون ما يضرهم و لا ينفعهم؛ چيزهايي را كه به آنان ضرر مي‏رساند و نفعي نمي‏بخشيد مي‏آموختند».

در اسلام از يادگيري سحر و انجام دادن اعمال سحر و جادوگري به شدت منع شده ، از نظر تمام فقهاي اسلام ياد گرفتن و انجام اعمال سحر و جادوگري حرام است.

علي(ع) مي‏فرمايد: «كسي كه سحر بياموزد، كم يا زياد، كافر شده است و رابطه او با خداوند به كلّي قطع مي‏شود».(7)

يادگيري سحر به قصد ابطال آن اشكالي ندارد، بلكه گاهي به عنوان واجب كفايي مي‏بايست عدّه‏اي سحر را بياموزند تا اگر مدّعي دروغگويي خواست از اين طريق مردم را اغفال يا گمراه كند، سحر و جادوي او را ابطال نمايد و دروغ مدّعي را فاش سازند.

يكي از ساحران و جادوگران كه در برابر انجام عمل سحر، مزد مي‏گرفت، خدمت امام صادق(ع) رسيد و عرض كرد: حرفه من سحر بوده است و در برابر آن مزد مي‏گرفتم.خرج زندگي من از همين راه تأمين مي‏شد و با همان درآمد، حج خانه خدا را انجام داده‏ام، ولي اكنون آن را ترك نموده و توبه كرده‏ام. آيا براي من راه نجاتي هست؟

امام صادق(ع) فرمود: »عقده و گره سحر را باز كن، ولي گره جادوگري مزن«.(8)

از اين حديث استفاده مي‏شود كه براي گشودن گره سحر، آموختن و عمل به آن اشكال ندارد.

براي ابطال سحر مي توان از سوره ها و آيات قرآني بهره جست; مانند چهار سوره «يا أيها الكافرون»، «قل هو الله أحد»، «قل أعوذ بربّ الفلق»، «قل أعوذ بربّ النّاس». نيز مي توان از «آية الكرسي» و آيه كريمه «انّي توكّلت علي الله ربّي و ربّكم ما من دابّة الاّ هو آخذ بناصيتها إنّ ربّي علي صراط مستقيم»(9) استفاده كرد.

پي نوشت‏ها:

1. بحارالأنوار، ج 56، ص 277.

2. سيد مصطفي دشتي، معارف و معاريف، ج 6، كلمه سحر، لغت نامه دهخدا، ج 8، كلمه سحر.

3. برگرفته از الميزان، علامه سيد محمد حسين طباطبايي، مؤسسه اعلمي للمطبوعات، ج 1، ص 327.

4. تفسير موضوعي قرآن كريم، آية اللَّه عبداللَّه جوادي آملي، مركز نشر اسراء، قم، چاپ اوّل، بهار 1378، ج اوّل، ص 111 – 115.

5. طه (20) آيه 66.

6. اعراف (7) آيه 161.

7. وسائل الشيعه، ج 12، باب 25، از ابواب ما يكتسب به، حديث 7، ص 107.

8. همان، حديث 1، ص 105.

9.سوره هود، آيه 55

 كتب اربعه ومولفان آن ها عبارتند:

الكافی، تالیف ابوجعفر محمد كلینی ( متوفای۳۲۹ هجری)

من لایحضره الفقیه، تالیف ابوجعفر محمد بن علی بن موسی بن بابویه قمی معروف به شیخ صدوق(متوفای هجری۳۸۱  هجری )

تهذیب و استبصار، تالیف ابو جعفر محمد بن حسن طوسی ،( متوفای ۴۶۰ ) (1)

پی نوشت:

1. كاظم مدیر شانه چی، علم الحدیث، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ص 94-98