پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
از نظر اسلام همه در برابر قانون و عدالت برابرند . از اين جهت فرقي ميان شاه و گدا و غني و فقير و قوي و ضعيف و زن و مرد و سياه و سفيد حتي ميان پيغمبر و امام که معصومند و ساير مردم نيست . با استثنا و هيچ امتيازي نمي توان عليه کسي اعمال نفوذ کرد و آزادي قانوني را از وي سلب نمود. ريشه اصلي احترام سادات آيه اي است که به موجب آن خدا به پيغمبر خود امر مي کند که از مردم بخواهد با خويشاوندان وي برخورد دوستي و مودت نمايند. (1)
سر اين درخواست پس از رحلت پيغمبر اکرم روشن شد . مردم با اولاد حضرت معامله اي کردند که در تاريخ با نسل هيچ رهبر و پيشوايي نشده است .پس از رحلت، قرن ها سلسله سادات هيچ گونه تأميني نداشتند، کشته مي شدند، سرهاي بريده ايشان را به عنوان ارمغان از شهري به شهري مي بردند، آنان را زنده زنده در زمين دفن مي کردند، دسته دسته در پس ساختمان ها و در لاي ديوارها مي گذاشتند، سال ها در قعر زندان هاي تاريک شکنجه مي دادند، مسموم مي کردند. پس از قرن ها که از هجرت گذشت و شيعه کم و بيش استقلال و آزادي مذهب پيدا کرد ،در برابر مظالمي که از اهل سنت به اولاد رسول و دوستداران شان گذشته بود، عکس العمل نشان داده و در احترام سادات مي کوشند.
دليل خاص ديني بر برتي سادات و آن هم صرفاً به جهت نسب نداريم. قرآن كريم اساساً تقوا و پرهيزكاري‌، ايمان‌، پاكي و طهارت نفس را ماية بزرگي و عظمت انسان در مراحل زندگي دنيوي و اخروي مي‌داند: "يـَاَيُّهَا النّاس‌ُ اِنّا خَلَقنـَاكُم مِن ذَكَرٍ واُنثي‌َ وجَعَلنـَاكُم شُعوبـًا وقَبائل‌َ لِتَعارَفوا اِن‌َّ اَكرَمَكُم عِندَ اللّه‌ِ اَتقـا‌كُم‌; (2)
اي مردم‌! ما شما را از يك مرد و زن آفريديم .شما را تيره ها و قبيله ها قرار داديم تا يكديگر را بشناسيد; ]اين‌ها ملاك امتياز نيست‌[، گرامي‌ترين شما نزد خداوند با تقواترين شماست‌..." البته در قرآن كريم برخي صفات ديگر ذكر شده كه وجود آن‌ها در انسان مي‌تواند منشأ و سرچشمة بزرگي و عظمت باشد; مثل علم و دانش‌، مهرباني و سخاوت‌، كمك به ديگران‌، جهاد (3)و... "...قُل هَل يَستَوِي الَّذين‌َ يعلَمون‌َ والَّذين‌َ لا يَعلَمون‌َ...; (4)... بگو آيا كساني كه مي‌دانند با كساني كه نمي‌دانند يكسانند...".(5)
گاهي انتساب به شخصيت‏هاي الهي مسئوليت را بيش تر مي كند. شايد انجام برخي اعمال از انسان‏هايي كه به شخصيت‏هاي الهي منسوب نيستند، لغزش به حساب نيايد يا كم تر به حساب مي آيد، حال آن كه انجام آن از انسان‏هايي كه به بزرگان دين منتسب هستند، لغزش محسوب گردد، مانند انجام برخي رفتارها از همسران پيامبر. خداوند خطاب به همسران پيامبر فرمود: "هر كدام از شما گناه آشكاري انجام دهيد، عذاب‏تان دو چندان خواهد شد".(6)
در سوره مؤمنون آمده است: "هنگامي كه در صور دميده مي شود، هيچ گونه نسبي ميان آن‏ها نخواهد بود... كساني كه ترازوي اعمال شان سنگين باشد، رستگار خواهند شد".(7)
پيامبر اسلام(ص) بعد از فتح مكه بالاي تپه صفا رفته فرمود: " فرستاده خدا به سوي شما هستم. دلسوز شمايم. نگوييد كه پيامبر از ما است. به خدا! از ميان شما يا غير شما تنها پرهيزكاران، دوستان من هستند. مبادا روز قيامت بياييد در حالي كه دنيا را به دوش بكشيد و ديگران آخرت را! عذري بين خود و شما و بين شما و خدا باقي نگذاشتم. براي هر كس ميان من و شما عملش خواهد بود".(8)
طاووس يماني گزارش مي دهد: امام سجاد(ع) را ديدم كه بر خاك افتاده و بي تابي وزاري مي كند. عرض كردم: شما كه پدرتان حسين بن علي است و مادرتان فاطمه زهرا(س) و جدتان رسول خدا - يعني با اين نسبت شريف و پيوند عالي چرا ناراحت هستيد؟ امام فرمود: "نسب را كنار بگذار. خداوند بهشت را براي كسي آفريده است كه مطيع و نيكوكار باشد، هر چند غلامي سياه باشد. به خدا قسم! تو را فردا سود نمي‏دهد مگر عمل صالحي كه امروز پيش مي فرستي".(9)
از اين آيات و روايات استفاده مي شود كه انتساب به كسي امتياز ايجاد نكرده ، انسان‏ها در قيامت مرهون اعمال خود هستند: "كل نفس بما كسبت رهينة"(10)
در قرآن خطاب به فرزند نوح پيغمبر آمده است: "قال يا نوح انّه ليس من اهلك انّه عمل غير صالح"(11)؛او از خانواده تو نيست زيرا (داراي) علم غيرصالح است». اين آيه بيان كننده اين مطلب است كه كفر و اعمال غيرصالح خويشاوندي را از بين مي‏برد .حتّي فرزند پيامبر و رسول الهي را به منزله شخصي غريبه قرار مي‏دهد؛ به خلاف آن جا كه فردي ايراني همچون سلمان در اثر كسب مراتب بالاي ايمان در زمره اهل بيت قرار مي‏گيرد، كه پيامبر در حق او فرمود: «سلمان منّا اهل البيت؛ سلمان از اهل بيت ماست».
نمونه زير بيانگر آن است كه بستگان برخي از بزرگان دين از مسير حق خارج شدند . در صدد بودند از انتساب خود سوء استفاده كنند: امام رضا(ع) برادري داشت به نام "زيد النار". اين برادر چندان مورد رضايت امام نبود. روزي امام در مجلسي سخن مي گفت و زيد در آن جا حضور داشت. امام متوجه شد كه زيد عدّه‏اي از اصحاب را مخاطب قرار داده و از مقام خاندان پيامبر سخن گفته و به طور غرورآميزي دائماً "نحن، نحن" (ما چنين، ما چنان هستيم) مي گويد: امام رضا(ع) سخن خود ر ا قطع كرده، خطاب به زيد فرمود: "اين سخنان چيست كه مي گويي؟ اگر سخن تو درست باشد و فرزندان رسول خدا وضع استثنايي داشته باشد و خداوند بدكاران آن‏ها را عذاب نكند و بدون عمل به آن‏ها پاداش دهد، پس تو از پدرت موسي بن جعفر(ع) نزد خدا گرامي‏تري، زيرا وي خدا را بندگي كرد تا به درجات قرب نائل آمد و تو مي پنداري بي آن كه بندگي خدا كني، مي تواني در درجه موسي بن جعفر قرارگيري!".(12)
پس سادات احترام دارند اما لزوم احترام گذاردن بر آن ها دليل بر رتبه و مقام معنوي آن ها نيست .
پي نوشت‏ها:
1. شوري(42) آيه 23.
2.حجرات(49)آيه 13.
3.نسأ(4) آيه95.
4.زمر(39) آيه 9.
5. نمونه‌، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران‌، ج 19، ص 390 ـ 397، دارالكتب الاسلامية‌، تهران‌.
6. احزاب (33) آيه 30.
7. مؤمنون (23) آيه 101.
8. بحارالانوار، ج 21، ص 111، چاپ آخوندي، به نقل از عدل الهي، ص 370.
9. عدل الهي، ص 369 - 370.
10. مدثر (74) آيه 38.
11. هود (11) آيه 49.
12. عدل الهي، ص 371 - 372.

پرسش: علت استفاده از مهر شرح : 1- علت استفاده از مهر در هنگام نماز چيست؟
پاسخ: پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
1-از نظر شرعي سجده كردن بر مهر واجب نيست، بلكه آن چه معتبر و واجب است اين است كه سجده بايد بر زمين باشد، يعني بر خاك يا سنگ يا چوب و بر هر چيزى كه از زمين است( غير ازمعدنيات و خوردنى ها و نوشيدنى ها و پوشيدنى ها) ميتوان سجده كرد، دليل اين مسئله روايات است .
اين كه فعلاً مرسوم شده است كه شيعيان بر مهر سجده ميكنند، دليل اش آن است که سجده بر مهر، در واقع همان سجده بر خاك است، منتهي چون در اين دوران دسترسي به خاك در منازل و مساجد مشكل است و از طرفي با نحوه زندگي مردم چندان سازگاري ندارد، خاك پاک را به صورت مهر در آورده و بر آن سجده مي‏كنند.
دليل اين مسئله:
1- سيره عملي پيامبر:
براساس روايات سيره عملي پيامبر آن بوده است که هميشه برخاک يا حصير سجده مي نمود.
دسته اي از روايات، بر اين نكته دلالت دارند كه پيامبر ، مسلمانان را به پيشاني نهادن بر خاك به هنگام سجده، فرمان مي داد، ام سلمه (همسر پيامبر) از حضرت روايت مي كند : «ترب وجهك لله؛ (1) رخسار خود را براي خدا، بر خاك بگذار».
در روايت ديگري آمده: وائل بن حجر مي¬گويد: «رأيت النبيّ (ص) إذا سجد وضع جبهته وأنفه علي الارض؛ (2) آنگاه كه پيامبر سجده مي¬کرد، پيشاني و بيني خود را بر زمين مي نهاد».
انس بن مالك و ابن عباس و برخي از همسران پيامبر مانند عايشه و ام سلمه و گروه بسياري از محدثان روايت كردهاند: «كان رسول الله (ص) يصلي علي الخمرة؛ (3) پيامبر، بر خمره -كه نوعي حصير بود و از ليف خرما ساخته مي شد- سجده مي نمود».
ابوسعيد ـ از صحابه رسول خدا ـ مي گويد: «دخلت علي رسول الله (ص) و هو يصلي علي حصير؛(4) به محضر پيامبر وارد شدم در حالي كه بر حصيري نماز مي گزارد».
2- گفتار و رفتار صحابه و تابعان پيامبر.
جابر بن عبدالله انصاري مي گويد: «كُنتُ اُصلي الظُّهر مع رسول الله (ص) فآخذ قبضة من الحصاء لتبرد في كفي أضعها لجبهتي أسجد عليها لشدة الحر؛ (5) با پيامبر گرامي نماز ظهر مي گزاردم، مشتي سنگريزه برگرفته، در دست خود نگه داشتم تا خنك شود و به هنگام سجده بر آن ها پيشاني گذاردم و اين به خاطر شدت گرما بود».
سپس راوي مي افزايد: اگر سجده بر لباسي كه بر تن داشت جايز بود، از برداشتن سنگريزه ها و نگهداري آن ها، آسان تر بود.
ابن سعد (متوفاي 209) در كتاب خود «الطبقات الكبري» چنين مي نگارد: «كان مسروق إذا خرج يخرج بلبنة يسجد عليها في السفينة؛ (6) مسروق بن اجدع، به هنگام مسافرت، خشتي را با خود بر مي داشت تا در كشتي بر آن سجده نمايد».
مسروق بن اجدع، از تابعين و از اصحاب ابن مسعود بود .صاحب «الطبقات الكبري» وي را جزء طبقه اول از اهل كوفه پس از پيامبر از كساني كه از ابوبكر و عمر و عثمان و علي (ع ) و عبدالله بن مسعود، روايت نموده اند، به شمار آورده است.
اين سخن روشن، هم بي پايگي گفتار كساني را كه همراه داشتن قطعه اي تربت را شرك و بدعت مي¬پندارند، اثبات مي¬كند . معلوم مي¬گردد كه پيشتازان تاريخ اسلام نيز، بدين كار مبادرت مي ورزيدند. (7)
ثابت مي کند که سجده برفرش ولباس جايز نبوده است .اگر نه اصحاب نياز نداشتند که در مسافرت خشت و سنگ را درکشتي براي سجده با خود ببرند يا در هوائي گرم ريگ داغ را سرد کنند تا سجده نمايند.
نافع مي گويد: «إن ابن عمر كان إذا سجد و عليه العمامة يرفعها حتي يضع جبهته بالارض؛ (8) عبدالله بن عمر به هنگام سجده، دستار خود را بر مي داشت تا پيشاني خود را بر زمين بگذارد».
رزين مي گويد: «كَتب إلي علي بن عبدالله بن عباس (رض)أن ابعث إلي بلوح من أحجار المروة أسجد عليه؛ (9) علي بن عبدالله بن عباس به من نوشت: لوحي از سنگ هاي كوه مروه را براي من بفرست تا بر آن سجده نمايم».
3- نهي صريح پيامبر از سجده بر عمامه و دستار:
محدثان اسلامي رواياتي را آورده اند حاكي از آن كه پيامبر كساني را كه به هنگام سجده، گوشه دستار خود را بين پيشاني خود و زمين قرار مي دادند، نهي نموده است.
صالح سبايي مي گويد: «إن رسول الله (ص) رأي رجلاً يسجد بجنبه و قد اعتم علي جبهته فحسر رسول الله (ص)جبهته؛ (10) پيامبر گرامي، شخصي را در حال سجده كنار خود مشاهده فرمود، در حالي كه بر پيشاني خود، دستار بسته بود، پيامبر عمامه را از پيشاني وي كنار زد».
عياض بن عبدالله قرشي مي گويد: «رأي رسول الله (ص) رجلا يسجد علي كور عمامة فأومأ بيده: إرفع عمامتك و أومأ إلي جبهته؛ (11) رسول خدا مردي را در حال سجده مشاهده فرمود كه بر گوشه عمامه خود سجده مي نمود، به وي اشاره كرد كه دستار خود را بردار، و به پيشاني او اشاره فرمود».
از اين روايات نيز به روشني معلوم مي¬گردد كه لزوم سجده بر زمين، در زمان پيامبر ،امري مسلم بود ، تا جايي كه اگر يكي از مسلمانان، گوشه دستار خود را روي زمين قرار مي داد تا پيشاني خود را بر زمين نگذارد، مورد نهي رسول خدا قرار مي¬گرفت.
4- روايات معصومين عليهم السلام.
پيشوايان معصوم شيعه كه بنا بر حديث ثقلين ـ قرين جدا ناپذير قرآن و از سوي ديگر اهل بيت پيامبرند، در سخنان خود به اين حقيقت، تصريح نموده¬اند که سجده بر چيزهايي که خوراکي و پوشاکي باشد جايز نيست.
در روايتي که هشام از امام صادق عليه السلام نقل نموده است مي خوانيم:
« قَالَ هِشَامُ بْنُ الْحَكَمِ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَخْبِرْنِي عَمَّا يَجُوزُ السُّجُودُ عَلَيْهِ وَ عَمَّا لَا يَجُوزُ قَالَ السُّجُودُ لَا يَجُوزُ إِلَّا عَلَى الْأَرْضِ أَوْ عَلَى مَا أَنْبَتَتِ الْأَرْضُ إِلَّا مَا أُكِلَ أَوْ لُبِسَ فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ مَا الْعِلَّةُ فِي ذَلِكَ قَالَ لِأَنَّ السُّجُودَ خُضُوعٌ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَلَا يَنْبَغِي أَنْ يَكُونَ عَلَى مَا يُؤْكَلُ أَوْ يُلْبَسُ لِأَنَّ أَبْنَاءَ الدُّنْيَا عَبِيدُ مَا يَأْكُلُونَ وَ يَلْبَسُونَ وَ السَّاجِدُ فِي سُجُودِهِ فِي عِبَادَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَلَا يَنْبَغِي أَنْ يَضَعَ جَبْهَتَهُ فِي سُجُودِهِ عَلَى مَعْبُودِ أَبْنَاءِ الدُّنْيَا الَّذِينَ اغْتَرُّوا بِغُرُورِهَا وَ السُّجُودُ عَلَى الْأَرْضِ أَفْضَلُ لِأَنَّهُ أَبْلَغُ فِي التَّوَاضُعِ وَ الْخُضُوعِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ؛(12)
هشام بن حكم مي گويد: از امام صادق (ع) درباره آنچه سجده بر آن ها صحيح است پرسيدم، حضرت فرمود: سجده تنها بايد بر زمين و آنچه مي روياند ـ جز خوردني ها و پوشيدني ها ـ انجام گيرد. گفتم: فدايت گردم، سبب آن چيست؟ فرمود: سجده، خضوع و اطاعت براي خداوند است . شايسته نيست بر خوردني ها و پوشيدني ها صورت پذيرد: زيرا دنياپرستان، بردگان خوراك و پوشاكند، در حالي كه انسان به هنگام سجده، در حال پرستش خدا به سر مي برد، پس سزاوار نيست پيشاني خود را بر آنچه كه معبود دنياپرستان خيره سر است، قرار بدهد. سجده نمودن بر زمين، بالاتر و برتر است؛ زيرا با فروتني و خضوع در برابر خداي بزرگ، تناسب بيش تري دارد».
از مجموع دلايل ياد شده، به روشني معلوم گرديد كه نه تنها روايات اهل بيت ، بلكه سنت رسول خدا و رفتار صحابه و تابعان حضرت، بر لزوم سجده بر زمين و آنچه از آن مي رويد (مگر خوردني ها و پوشيدني ها) گواهي مي دهد.
اگر سجده بر لباس و فرش جايز بود، اصحاب در برخي موارد مجبور نبودند که از سنگ و ريگ و خشت استفاده کنند . اگر جايز بود ،پيامبر از فاصله شدن دستار بين زمين و پيشاني منع نمي کرد.

پي نوشت¬ها:
1. كنزالعمال، ج7، چ حلب، ص 465، ح 19809، كتاب الصلوه، السجود و مايتعلق به.
2. احكام قرآن، (جصاص حنفي)، ج3، ص209، چ بيروت، باب السجود علي الوجه.
3. سنن بيهقي، ج2، ص421، كتاب الصلوه ،باب الصلوه علي الخمره.
4. همان.
5. همان، ج1، ص439، كتاب الصلوه، باب ما روي في التعجيل بها في شده الحر.
6. الطبقات الكبري، ج6، ص79، چ بيروت، در احوالات مسروق ابن اجدع.
7. سيرتنا، علامه اميني.
8. سنن بيهقي، ج2، ص105، چ 1 (حيدرآباد دكن)، كتاب الصلوه، باب الكشف عن السجده في السجود.
9. ازرقي، اخبار مكه، ج3، ص151.
10. سنن بيهقي، ج2، ص105.
11. همان.
12. من‏لايحضره‏الفقيه،‏ج 1 ،ص 272 باب علة النهي عن السجود على المأكول .

پرسش: چرا بعد از اتمام نماز و پايان سلام بايد به چپ و راست رو نماييم ؟
پاسخ: در مورد نگاه به طرف چپ و راست بعد از سلام، دليلي بر آن نيافتيم، اما در هنگام سلام نماز نگاه و تمايل صورت به طرف راست و چپ وارد شده است. (1)
پي نوشت:
1. وسائل‏الشيعة ج 6 ص 419- بَابُ كَيْفِيَّةِ تَسْلِيمِ الْإِمَامِ وَ الْمَأْمُومِ وَ الْمُنْفَرِدِ وَ مَنْ يُسْتَحَبُّ قَصْدُهُ بِالسَّلَامِ .

پرسش: شروع مذهب تشيعه از چه زماني بود؟
پاسخ: شيعه در لغت به معناى پيرو و يارى دهنده است، اما در اصطلاح بدين معنا است كه كسى به امامت و خلافت بلافصل على(ع) معتقد باشد. شيعيان بر اين عقيده‏اند كه مرجعيت سياسى و دينى و علمى بعد از پيامبر(ص) بر دوش امام على (ع) و سپس بر عهده فرزندان معصومش است .بر اين عقيده‏اند كه امامت او از طريق نص جلى يا خفى ثابت شده و امامت حق او و فرزندان او است. (1)
پيامبر(ص) در تفسير آيه «اولئك هم خير البريه»(2) خطاب به على(ع) فرمود: «انت و شيعتكم يوم القيامه راضين مرضيين؛(3) تو و شيعيان تو در روز قيامت از خدا خشنودند و خدا از آنان خشنود است».
نيز فرمود: «ان هذا و شيعته لهم الفائزون يوم القيامه؛(4) على و شيعيانش در روز قيامت پيروز و سعادتمندند».
در زمان پيامبر چهار نفر از صحابه، سلمان، ابوذر، مقداد و عمار ياسر به عنوان شيعه على شناخته مى‏شدند.(5) برخى از علما همانند سيد على خان شيرازى و سيد محسن امين جبل عاملى بسيارى از صحابه را نام برده‏اند كه اين‏ها شيعه على بودند. (6) بعد از صحابه در ميان تابعين (نسل بعد از صحابه) شيعيان به قدرى زياد شدند كه به قول «ذهبى» در «ميزان الاعتدال» در ميان تابعين تشيع به حدى افزون شده بود كه اگر اين‏ها نبودند، آثار پيامبر (ص) نابود شده بود.(7)
بعد از رحلت پيامبر(ص) دو تفكر در حوزه سياست اسلامى در برابر يكديگر قرار گرفت:
يكى تفكر خلافت است كه در سقيقه بنى ساعده و با در دست گرفتن قدرت سياسى توسط ابى بكر سر درآورد،
ديگرى تفكر شيعى يا تفكر امامت است كه با تمسك به حديث ثقلين و غدير به امامت امام على(ع) باور داشتند.
اين دو تفكر با فراز و نشيب‏هاى‏ گوناگون تا به امروز به حيات خويش ادامه داده است. بنابراين انشعاب اوليه شيعه و اهل سنت به زمان رحلت پيامبر بر مي گردد.
در تفکري که از سقيفه برخاسته بود، در آغاز به آن عنوان تسنن و مکتب اهل سنت داده نشده بود. عنوان اهل سنت و سني بعداً و از دوره خلافت عثمان به بعد پديد آمد ؛ چرا که در شوراي شش نفره¬اي که عمر براي جانشيني انتخاب نموده بود و رياست آن را به عبد الرحمان بن عوف داده بود، در آن جا عبدالرحمان بن عوف نخست به امام علي (ع) رو کرد و گفت : مي خواهم با تو بيعت کنم با اين شرايط که به کتاب خدا قرآن و سنت پيامبر و به سنت دو خليفه گذشته يعني ابو بکر و عمر وفادار باشي.
حضرت در پاسخ فرمود: به دو شرط اول و دوم يعني به قرآن و سنت پيامبر وفادارم و خودم را متعهد مي دانم که به آن دو پايبند باشم. اما شرط سوم يعني سنت ابوبکرو عمر را قبول ندارم ؛ بدين جهت عبدالرحمان بن عوف با امام علي (ع) بيعت نکرد.
او سپس به عثمان پيشنهاد کرد و عثمان پذيرفت. با اين پذيرش سنت ابوبکر و به ويژه سنت عمر در زمره مصادر اسلام شناسي قرار گرفت . کم کم به آناني که پذيراي اين کار بودند، سني اطلاق شد ؛ بنا بر اين اهل سنت و مذهب سني بدان مناسبت و بعدا پديد آمد. اين گروه از اين كه قرن‏هاى متمادى قدرت سياسى را در اختيار خويش داشتند، از جهت تعداد پيروان، مقام اول را دارند. خود اين گروه اهل سنت به فرقه ها و مذاهب گوناگوني منشعب شدند.(8)
پينوشت‏ها:
1. توضيح الملل، ج 1، ص 191.
2. بينه (98) آيه 7.
3. سيوطى، تفسير در المنثور، ج 8، ص 538.
4. همان.
5. اعيان الشيعه، سيد محسن امينى، ج 1، ص 20.
6. همان، ص 29.
7. همان، ص 30.
8. مبلغى، اديان و مذاهب جهان، ج 3، ص 1185 - 1197.

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
آري اين حديث در مقدمه صحيفه سجاديه به نقل از امام صادق عليه السلام آمده است . جز اين چندين حديث در اين موضوع وارد شده که شيخ حر عاملي در "کتاب الجهاد" از وسايل الشيعه ،باب 13 تحت عنوان:"حکم الخروج بالسيف قبل قيام القائم" باز کرده و در آن باب 17 روايت آورده است.
عالمان اين احاديث را بررسي کرده اند و آن ها را به چند جهت ناظر شمرده اند از جمله:
1.اشاره به قيام هايي است که به عنوان امامت و خلافت رسول خدا بر پا مي شوند . قيام کننده مدعي است که خليفه منصوب پيامبر است در حالي که خليفه منصوب رسول خدا نيست.اين قيام ها همه باطل است و بر گمراهي مي باشد.
2.اين روايات در مقام بيان حق بودن يا نبودن اين قيام ها نيست بلکه خبر غيبي از به پيروزي نهايي نرسيدن اين قيام ها است ، گر چه حق بوده و نتايج زيادي به همراه داشته باشند.
3. ممکن است منظور امام اين باشد که ما امامان دوازده گانه به پيروزي نهايي نمي رسيم . قيام ما بر فرض وقوع شکست خواهد خورد . پيروزي نهايي فقط در تقدير امام زمان است ،ولي قيام هاي شيعيان در بلاد مختلف را ناظر نيست.
و...(1)
در هر حال قيام هايي که براي امر به معروف و نهي از منکر بوده و در صدد پياده کردن احکام اسلام در عرصه هايي از جهان باشند ، حق هستند ،خواه به پيروزي برسند و خواه مغلوب شوند و شکست بخورند .شرکت کنندگان در اين قيام ها ماجورند . قيام و نهضت و انقلاب اسلامي از قيام هايي بود که براي امر به معروف و نهي از منکر و پياده کردن حکومت اسلامي تحقق يافت . به خواست خدا به پيروزي رسيد . کساني که در اجابت دعوت خالصانه امام به انقلاب پيوستند و الان هم براي تداوم آن بر مدار حق و اسلام ناب تلاش مي کنند، ماجور بوده و هستند.
اين روايات هر قيام و انقلابي را محکوم نمي کند و باطل نمي شمارد . ادله قطعي و فراوان از قرآن و روايات وجود دارد که بر عالمان و مردم مسلمان لازم است براي امر به معروف و نهي از منکر و اقامه دين حق در حد مقدور قيام کنند .اجر چنين قيام کنندگاني محفوظ است .(1)
پي نوشت:
1. براي اطلاع کامل از اين روايات و مفاد و معناي دقيق تک تک آن ها به کتاب "ولايه الفقيه "، آيت الله منتظري، ج1،ص205-256 مراجعه کنيد.

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
از بررسي آيات قرآن در زمينه سحر و جادو به اين حقيقت دست مي يابيم که بخشي از سحر حقيقت دارد؛ چنان که در داستان هاروت و ماروت در قرآن آمده (1) اما بخش گسترده اي از آن واقعيت ندارد . چيزي مانند چشم بندي است که در قوه خيال يا بينايي و ديد انسان ها تصرف نموده و از خطاي ديد و مانند آن بهره مي گيرند . چيزهايي را که حقيقت ندارد ، حقيقت وانمود مي کنند، همان طور که در داستان ساحران زمان حضرت موسي بيان شده است .(2)
در بعضي آيات قرآن و نيز برخي روايات، در مورد تأثيرات کارهاي عجيب وغريب بعضي انسان ها که در زندگي ديگران اخلال ايجاد مي کنند و در مواردي منجر به مشکلات خانوادگي مي شوند، سخن گفته شده که در داستان هارون و ماروت اشاراتي شده ، اين گونه امور از ديدگاه قرآن و سنت ، واقعي تلقّي شده ، اين گونه نيست که خرافي و غير واقعي باشد.
به رغم واقعي بودن اين مسائل خداوند بر همه امور آگاه و دانا است . هيچ گاه اجازه نمي دهد که بدخواهان به اهداف خود برسند.
در ‌سوره بقره جريان اين دسته از افراد شرور را مطرح مي‌کند: «و ما هم بضارّين به من احدٍ الاّ باذن الله؛ اين ها بدون اجازه خداوند نمي توانند کاري کنند».
سحر و جادو از خواست و قدرت الهي بالاتر نيست . آيه به ما اين مسئله را گوشزد مي کند که هر چه در جهان هستي اتفاق مي افتد، از خواست خداوند بيرون نيست . با حکمت و قدرت الهي خداوند منافات ندارد ؛ زيرا خداوند اين قدرت را به ساحران داده است تا مشخص شود چه کساني از آن استفاده ناصحيح مي کنند و چه کساني در راه صحيح استفاده مي کنند. در عالم چيزهايي وجود دارد که براي انسان زيانبار است و بستگي به نحوه استفاده از آن ها دارد.
با آن که سحر به عنوان يک واقعيت وجود دارد اما اگر کسي توکل و اعتماد بر خداوند داشته باشد ، براي او هيچ مشکلي پيش نخواهد آمد،
در نتيجه گرچه سحر واقعيت دارد، اما نسبت دادن هر مشکلي به سحر و جادو صحيح نيست . نيامدن خواستگار براي دختر دليل بسته شدن بخت نمي باشد . غالباً آنچه امروزه ميان مردم در اين باره شايع است، بي‏اساس مي‏باشد .اکثر کساني که به اين امور مي‏پردازند ، کلاهبرداراني هستند که از اين طريق قصد اخاذي و پر کردن جيب خود را دارند. اگر بر فرض موردي پيدا شد که سحري در کار بود، راه‏هايي براي بطلان آن وجود دارد:
1-پناه بردن به خداوند و خواندن سوره‏هاي فلق و ناس.
2- خواندن و نوشتن آيات 75 تا 82 سوره يونس.
3- دعا و تضرع به درگاه خداوند.
4- درخواست دعا از اولياي واقعي خداوند.
دعاهايي نيز در برخي کتاب ها مانند مفاتيح الجنان آمده که براي اطمينان يافتن و بطلان سحر سودمند است ؛ امام علي(ع)‌مي‌فرمايد:
"براي باطل كردن سحر، اين دعا را بنويسند، و با خود نگاه دارند:
"بسم اللّه و باللّه‌، بسم اللّه و ماشأاللّه‌، بسم اللّه و لاحول و لاقوة الا باللّه قال موسي ما جئتم به السحر، انّّّ اللّه سيُبطِلُه‌ُ، انّ اللّه لايصلح عمل المفسدين‌، فوقع الحق و بطل ما كانوا يعملون‌، فغلبوا هنالك و انقلبوا صاغرين‌."(3)
همچنين در كتاب مزبور پيامبر اكرم ‌، براي دفع شياطين و جادوگران مي‌فرمايد: "آيه سخره را بخوانند: "ان ربكم اللّه الذي خلق السموات و الارض في ستة ايام ثم استوي علي العرش يغشي الليل النهار يطلبه حثيثاً و الشمس و القمر و النجوم مسخرات بامره الا له الخلق و الامر تبارك اللّه رب العالمين اُدعوا ربكم تضرعاً و خفيه انه لايحب المعتدين و لاتفسدوا في الارض بعد اصلاحها و ادعوه خوفاً و طمعاً ان رحمة اللّه قريب من المحسنين‌."
پى نوشت‏ها:
1. بقره (2) آيه 102.
2. طه (20) آيه 66.
3. مفاتيح الجنان‌، شيخ عباسي قمي‌; ص 520 و 521، مطبوعات ديني‌، قم‌.

با سلام و تشكر از ارتباطتان با مركز ملي پاسخگويي به سوالات ديني
در باره مشروعيت ولايت فقيه دو ديدگاه عمده وجود دارد:
الف)مشروعيت مردمي
برخي بر اين باورند كه مشروعيت ولايت فقيه مردمي است، بدين معنا كه هركس را مردم به عنوان رهبر انتخاب نمودند حق حكومت دارد. طرفداران اين ديدگاه بر آنند كه شارع در زمان غيبت نسبت به رهبري جامعه بي تفاوت نبوده است بلكه انتخاب رهبري را به عهده مردم گذاشته است. هر گاه مردم کسي را انتخاب نمودند حکومت وي مشروع است. البته شرع شرايط وخصوصيات را رهبر را بيان کرده است.مردم نيز با توجه با آن شرايط رهبر را انتخاب مي کنند. بر اساس اين مبنا عزل و نصب رهبري مبتني برخواست مردم مي باشد.
ب)مشروعيت الهي
ديدگاه ديگرمشروعيت ولايت فقيه: مشروعيت الهي استکه از اين ديدگاه به عنوان ديدگاه انتصابي نيز ياد مي شود. طرفداران اين ديدگاه باور دارند شارع در زمان غيبت نسبت به رهبري جامعه سکوت نکرده و به بيان ويژگي هاي رهبر هم اکتفا ننموده است، بلکه همانند زمان حضور معصوم (ع) به انتصاب رهبري اقدام کرده است، با اين تفاوت که در زمان حضور، افراد مشخصي را به رهبري منصوب نموده ، اما در عصر غيبت، فقهاي واجد شرايط را به طور عام به سرپرستي مردم منصوب کرده است
بر اساس اين مبنا، ، مردم در اصل و منشأ مشروعيت حاکميت حاکم نقش ندارند. اکثر قريب به اتفاق فقهاي شيعه همين عقيده را دارند. در ذيل به نظريات برخي فقها اشاره مي شود:
1ـ شيخ مفيد مي فرمايد: اجراي حدود و احکام انتظامي اسلام از وظايف سلطان و حاکم اسلامي است. حاکم بايد از طرف خدا مأذون و منصوب باشند. امامان (ع) نيز اين امر را به فقهاي شيعه تفويض کرده اند تا در صورت امکان مسئوليت اجراي آن را بر عهده گيرند.
2ـ محمد حسن نجفي مي گويد: فقيه داراي ولايت تامّه و عامّه است ... (1) در عصر حاضر پرچمدار اين ديدگاه امام را حل است (2)
بر پايه ديدگاه انتصابي رأي مردم بدون اذن و امضاي شارع، مشروعيت آور نيست . اگر راي مردم در برابر بر نامه اسلام قرار گيرد فاقد ارزش است چنان که امام خميني مي فرمايند:
اساساً رفراندوم يا تصويب ملي در قبال اسلام ارزش ندارد.(3) واضح است که حکومت به جميع شئون آن و ارگان هايي که دارد، تا از قِبَل (جانب) شرع مقدس و خداوند شرعيت پيدا نکند، اکثر کارهاي مربوط به قوه مقننه و قضاييه و اجراييه بدون مجوز شرعي خواهد بود و در ارگان ها که بايد به واسطه شرعيت آن باز باشد، بسته مي شود. اگر بدون شرعيت الهي کارها را انجام دهند، دولت به جميع شئون، طاغوتي و مجرم خواهد بود.(4) کسي جز خدا حق حکومت بر کسي ندارد.( 5)
بر اين اساس است که امام خميني مي فرمايند: اگر ولايت فقيه در کار نباشد، طاغوت است. اگر به امر خدا نباشد، رئيس جمهور با نصب فقيه نباشد ،غير مشروع است. وقتي غير مشروع شد، طاغوت است" [(6)
يکي از ويژگي هاي مبناي مشروعيت الهي، در عزل رهبري ظهور پيدا مي کند. بر اساس اين ديدگاه ، مردم نيستند که رهبر را عزل مي کنند؛ زيرا آنان به رهبر، حق حاکميت نداده اند تا از او بگيرند. حق حاکميت به فقيه بر اساس احراز شرايط و ويژگي هايي داده شده است . هرگاه فقيه آن ويژگي ها را از دست داد، خود به خود عزل مي گردد.
علت حدوث همان علت بقاي مشروعيت است، يعني فقاهت، عدالت و تدبير و کفايت همان گونه که عامل حدوث مشروعيت بود. عامل بقاي آن نيز هست. امام راحل فرمود:
اگر فقيهي بر خلاف موازين اسلام، کاري انجام دهد، نعوذبالله ، فسقي مرتکب شده خود به خود از حکومت منعزل است؛ زيرا او از امانتداري ساقط شده است.(7)
در ضمن طرفداران هر دو مبنا براي اثبات ديدگاه خود دلايل را ذکر نموده اندکه بايد درجاي خود بدان پر داخته شود . براي آگاهي بيشتر به کتاب ولايت فقيه از ايت الله جوادي آملي مراجعه نمائيد .
پي نوشت ها :
1. الجواهر ، ج 1، ص 397،
2. ولايت فقيه، ص113.
3.صحيفة نور ، ج 1 ، ص 51
4.همان، ج 17، ص 103.
5.امام خميني ، حکومت اسلامي ، ص 54.
6.عليرضا انصاري ، مشروعيت ولايت فقيه از منظر امام خميني، ص 15.
7. امام خميني، ولايت فقيه، ص113.

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
وجود قرآن دلالت مي کند که از جانب خداست و غير خدا حتي پيامبر را توان بر انشاي چنين کتابي نيست. با صراحت تمام هم اعلام کرده که از جانب خداست و پيامبر و غير پيامبر را در ايجاد آن دخالتي نيست . خود را آيت خدايي شمرده و اعلام کرده اگر در خدايي بودن قرآن شک داريد و مرا ساخته بشر از جمله پيامبر مي دانيد و معتقديد و مدعي هستيد که بشر را توان انشاي چنين کتابي هست ، پس يک سوره مثل سوره هاي من بياوريد و به جامعه عرضه کنيد و در معرض قضاوت سخن شناسان قرار دهيد.
با وجود آن که دشمنان از صدر اسلام در صدد بودند که آسماني بودن قرآن را انکار کنند و آن را ساخته ذهن پيامبر يا ديگران معرفي کنند ، ولي نتوانستند به مبارزه طلبي قرآن پاسخ دهند و تا ابد هم نخواهند توانست . الان سرسخت ترين دشمن اسلام ، يهوديان صهيونيست هستند كه از تمام امكانات شان براي نابودي اسلام استفاده مي كنند، ليكن تاكنون نتوانسته‌اند حتي يك سوره مثل قرآن را بنويسند.
قرآن مجيد از جهات گوناگون معجزه است و خدايي بودن خود را فرياد مي زند. چند نمونه را ذكر مي‌كنيم :
- از جنبه هاي اعجاز قرآن فصاحت و بلاغت آن است. قرآن از فصاحت و بلاغتي برخوردار است كه از عهده بشر خارج است. از اين رو عرب جاهلي که در فصاحت و بلاغت و شعر و ادب تخصص بلكه نبوغ داشت، وقتي در برابر قرآن قرار گرفت و در فصاحت آن دقت كرد، به معجزه بودن آن پي برد و اظهار عجز و ناتواني نمود. به سبب اعجاز فصاحتي قرآن ، عده‌اي از آنان وحي بودن قرآن را پذيرفته و نبوت پيامبر اسلام را تصديق نمودند . بقيه نيز گر چه ايمان نياوردند، ولي هماوردي نکردند . عجز خود را از آوردن حتي سوره اي کوچک فرياد زدند و اين خود بزرگ ترين دليل بر آسماني بودن قرآن است. ثابت مي‌كند كه آوردن كتابي مثل قرآن از دايره قدرت بشر بيرون است . بنا بر اين قرآن بهترين گواه بر آسماني بودن خويش است.
- همه قبول دارند که رسول خدا (ص) امي يعني درس نخوانده بود ، ولي با وجود اين، كتابي آورد كه پر است از معارف عقلي و دقايق علمي و فلسفي ، به طوري كه اين كتاب افكار فلاسفه و دانشمندان را به خود جلب كرده و متفكران شرق و غرب عالم را مبهوت و متحير ساخته است.
امي و درس ناخوانده بودن پيامبر و بيگانه بودن ايشان و محيط زندگي شان از دانش روز و ناتواني او از مراحل ابتدايي خواندن و نوشتن که معلوم همگان بود ، بهترين دليل بر اين است که قرآن محصول فکر و فهم ايشان يا تعليم گرفته از ديگران نبوده است . پيامبر پيش هيچ کسي زانوي شاگردي به زمين نزده است . از هيچ کس تعليم نگرفته و قبل از بعثت هيچ سخن و کلامي شبيه قرآن از او شنيده نشده و اين معارف و آيات به ناگاه بر زبان او جاري شد .
قرآن بر اين موضوع تکيه کرده و آن را يکي از نشانه هاي آسماني بودن خود شمرده است:
و ما کنت تتلوا من قبله من کتاب و لا تخطه بيمينک اذا لارتاب المبطلون؛(1)
پيش از نزول قرآن هيچ نوشته اي را نمي خواندي و با دست راست خود (که وسيله نوشتن است)نمي نوشتي . اگر قبلا مي خواندي و مي نوشتي، ياوه گويان شک و تهمت به وجود مي آوردند.
و کذلک اوحينا اليک روحا من امرنا ما کنت تدري ما الکتاب و لا الايمان ؛(2)
قرآن را که روح و حيات است، از امر خود بر تو وحي کرديم . قبلا نمي دانستي نوشته و ايمان چيست.
اين آيات صراحت دارد که پيامبر قبل از نزول قرآن با خواندن و نوشتن و معارف بلند قرآن بيگانه بوده ، اين ها نه تراوش ذهن او، بلکه نازل شده از جانب خداوند حکيم است.
-دليل محکم ديگر بر وحي بودن و آسماني بودن قرآن و اين که حتي آيه اي از جانب پيامبر نمي باشد ، اين است که پيامبر مومن و خدا ترس و راستگو بود . در ايمان و خداترسي و راستگويي هيچ شکي نيست. چنين کسي هيچ گاه به خود اجازه نمي دهد تراوش فکر و ذهن خود را به خدا و آسمان نسبت دهد، زيرا يقين دارد که نسبت دادن مطلبي به خدا، افترا به خدا و بزرگ ترين گناه است و با قهر خدا مواجه خواهد شد و هيچ قدرتي نيست تا او را از قهر خدا برهاند.
اگر افرادي غير از پيامبر بودند، ممکن بود به خود اين جرات را بدهند که مطالب ساخته ذهن و روح خود را به خدا نسبت دهند تا بهتر مقبول خلق گردد، ولي از مومن بي نظيري چون پيامبر با آن مرحله خداترسي چنين کاري محال است .
قرآن افترا و نسبت دادن چيزي را به خدا بزرگ ترين گناهان مي شمارد :
و من اظلم ممن افتري علي الله کذبا ؛(3)
چه کي ستمکارتر از کسي است که به دروغ چيزي به خدا ببندد؟!
از زبان پيامبر اعلام مي کند که از خدا چنان ترسي دارد که هيچ گاه چيزي بر خدا نمي بندد، زيرا مي داند کسي نمي تواند نگهدار او از قهر خدا باشد:
قل ان افتريته فلا تملکون لي من الله شيئا ؛(4)
بگو اگر آن را به خدا بسته باشم ، نمي توانيد در قبال خدا مالک و نگهدار من باشيد.
-اگر قرآن تراوش ذهن و روح پيامبر بود، براي نزول آيات انتظار نمي کشيد . موضع گيري هايي نمي کرد و بعد آياتي را از خود بگويد و آن موضع گيري ها را تخطئه کند. هيچ عاقلي خودش را تخطئه نمي کند ،در حالي که قرآن چند بار پيامبر را تخطئه کرده و بر اعمالي که از او يا از پيروانش صادر شده، توبيخ کرده است .
بارها بود که مسئله اي پيش مي آمد يا سوالي مطرح مي گرديد و پيامبر جواب و حکم آن را نمي دانست .منتظر نزول وحي مي نشست تا جواب و حکم آن را بگيرد. در مکه که پيامبر زير ذره بين قريش بود، تعدادي از يهود آمدند و سوال هايي از رسول خدا مطرح کردند . پيامبر به پشتگرمي وحي، وعده جواب در فردا را به آنان داد . خدا براي تاديب پيامبر و تعليم پيروان ايشان چندين روز نزول وحي را به تاخير انداخت ،به نحوي که مشرکان شايعه کردند که خداي محمد با او قهر کرده و او را واگذارده است(5).
طبيعي است که اگر قرآن جوشش روح و روان پيامبر بود، حضرت جواب آنان را به تاخير نمي انداخت تا دشمنان شادکام گردند و دوستان اندوهگين شوند و...
منافقان براي يافتن بهانه براي شرکت نکردن در جنگ و جهاد از پيامبر براي شرکت در ميدان جنگ اجازه مي طلبيدند -در حالي که براي انجام وظيفه احتياج به اجازه گرفتن نيست - يا به بهانه هاي مختلف از حضرت اجازه تخلف و شرکت نکردن مي خواستند . پيامبر نيز به دليل محذوريت هاي اخلاقي گاهي افرادي را اجازه تخلف مي داد . آيه نازل شد و پيامبر را تخطئه و توبيخ کرد که چرا اجازه تخلف داده است.(6)
در مکه سران مشرکان خدمت رسول خدا رسيده و در اين وقت مومن نابينايي هم براي استفاده به محضر رسول خدا مي شتابد . با توجه به نابينا بودنش متوجه نيست که رسول خدا ميهمان دارد و...
فردي از اطرافيان ناراحت مي شود و روي در هم مي کشد که چرا نابينا آمده و مزاحم اين جلسه مهم شده و.. آيات نازل مي شود و پيامبر را بر گناه ناکرده توبيخ مي کند که چرا روي ترش کردي و به سران شرک بها دادي و براي مومن نابينايي اهميت کافي قائل نشدي و...(7)
اگر قرآن جوشش روح و روان پيامبر بود، معنا نداشت که پيامبر خود را در مکه به جهت بها دادن به مشرکان که در نگاه عادي به سود مسلمانان است و...، اين گونه توبيخ کند.
با توجه به دلايلي که گذشت، نمي توان گمان کرد قرآن جوشش روح پيامبر يا تعليم ديگران به او بوده ، قطعا اين آيات و سوره ها از عالم غيب بر قلب ايشان نقش بسته ،ايشان مامور به ابلاغ آن ها بوده است.
پي نوشت ها:
1. عنکبوت(29)،آيه 48.
2. شوري(42)،آيه 52.
3. انعام(7)،آيه 21 و آيات فراوان ديگر.
4. احقاف(46)،آيه 8.
5. تفسير نمونه،ج12،ص385.
6. توبه(9)آيه 43.
7. عبس(80).

پرسش 1:
در وضو گردي صورت را مي شوييم .در نماز گردي صورت نيازي به حجاب ندارد. در وضو مسح پا مي کشيم. در نماز آن قسمت از پا نيازي به حجاب ندارد. در وضو از آرنج تا نوک انگشتان را مي شوييم .پس چرا قفط از مچ دست تا نوک انگشتان مي تواند حجاب نداشته باشد؟ اصلا اگر آرنج دست بيرون باشد _ مثلا نمازگذار لباس آستين کوتاه پوشيده باشد- چه مي شود؟

پاسخ:
پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباط تان با اين مرکز
1- در مورد حجاب زنان در نماز، در روايات، به دليل و روايت خاصي که حکمت آن را بيان کند برخورد نكرده ايم، در حالي كه اصل وجوب پوشش زنان در آن ها بيان شده است. در عين حال كه مي­دانيم و اطمينان داريم احكام دين اسلام بر اساس مصالح واقعي است كه خداوند عالَم به تمام اسرار آن­ها آگاهي داشته و بر بندگان مقرر و معين كرده تا به مصالح واقعي احكام دست يافته و به سعادت و كمال برسند.
همچنين به عنوان يك حكمت عام در احكام دين اسلام مي­دانيم كه مقررات الهي سنجشي براي ميزان تعبد و تسليم انسان در مقابل پروردگار است كه چقدر اهميت و ارزش به رضاي الهي مي­نهد. اگر خواسته دل بر خلاف رضاي الهي باشد، چگونه عمل خواهد كرد و ميزان تعبد و تسليم او در مقابل آفريدگار جهان و عالِم به تمام اسرار هستي چگونه خواهد بود.
حكمت پوشش بدن و رعايت حجاب اسلامي بر زن در حال نماز پنهان كردن و مستور نمودن خود از خدا نيست؛ زيرا چيزي از علم خدا پنهان نيست و خداوند بر همه چيز در همه حالات آگاه است. لکن حکمت هاي ديگري در کار است که ممکن است موارد زير نيز از حکمت هاي حجاب در هنگام نماز باشد :
رعايت ادب:
يكي از حكمت هاي اين حكم رعايت ادب است، يعني بدون ستر عورت و پوشش لازم هنگام نماز خواندن نوعي بي احترامي به حساب مي‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آيد. اين مسئله در تمام اديان در هنگام عبادت وجود داشته و حفظ حجاب براي زنان داراي اهميت ويژه بوده است.
حضور قلب :
حكمت ديگر اين است كه رعايت حجا ب و آداب ديگر در نماز مانند پاك بودن بدن و لباس درتحصيل حضور قلب مؤثر است . رعايت اين برنامه ها شخص را از غياب به حضور مي‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رساند .پرده ها و حجاب هايي را كه ميان بنده و خدا ايجاد شده است كنار مي‌‌‌‌‌‌‌‌‌زند.
در دين اسلام براي نماز و ايستادن در مقابل پروردگار و راز و نياز با او، آداب و احكامي قرار داده شده تا انسان آمادگي لازم براي حضور در مقابل پروردگار را پيدا كند. مانند طهارت رعايت قبله و امثال اين امور، حجاب نيز يکي از آداب لازم براي نماز است که با رعايت و توجه به حجاب آمادگي لازم براي نماز خواندن را پيدا نمايد.
پي بردن به ارزش و اهميت حجاب:
حكمت ديگري براي پوشش در هنگام نماز تأكيد در موضوع پوشش و حجاب بانوان است، و اين كه حجاب و پوشيده بودن بدن زن پسنديده و محبوب خدا است . اين حكم به زنان مسلمان مي فهماند كه حجاب مطلوب خداوند است به گونه اي كه حتي در نماز از زن مسلمان خواسته با حفظ حجاب با خداوند سخن گويد چون او بنده اش را اين گونه مي پسندد . نيز مي تواند تمريني براي زنان با ايمان باشد كه در حفظ حجاب به هنگام برخورد با نامحرمان كوشا باشند. حفظ حجاب در ميان جامعه اهميت بسيار دارد.
چه بسا حكمت‏هاي ديگري نيز وجود داشته باشد كه از آن‏ها آگاهي نداشته باشيم.
2- از آنچه در پاسخ سؤال اول شما بيان شد، پاسخ سؤال ديگر نيز روشن مي شود، چون حکم خدا در مورد پوشش زن در مقابل نامحرم آن است که دست ها در برابر نامحرم از مچ به بالا بايد پوشيده باشد، در مسئله نماز نيز همان مسئله که در هنگام حضور در برابر نامحرم لازم است ،بايد رعايت گردد . اين مسئله که در وضو صورت شسته مي شود، ولي پوشاندن آن از نامحرم لازم نيست، پس پوشاندن دست ها هم از آرنج به پايين واجب نباشد، قياس باطل است . ملاک حکم شرعي حکمت و مصلحت احکام است، نه قياس کردن. اگر اين قياس صحيح باشد ،بايد بگوئيم که پوشاندن قسمت جلوي سر که مسح کشيده مي شود نيز واجب نباشد درحالي که پوشاندن موها براي زن در هرحال در برابر نامحرم و در نماز واجب مي باشد.
ضمناً اجازه باز بودن گردي صورت به اندازه وضو به معناي آن نيست كه وضو علت براي اين حكم است تا بگوييم كه شستن دست هم مربوط به وضو است، پس آن هم باز باشد. اين اشتباه در تصور است، بلكه براي آن گفته شده تا مقدار باز بودن را مشخص كنند. يعني اصل باز بودن صورت حكم شرعي است، اما براي اينكه بدانيم چه مقدار باز باشد، گفته اند همان اندازه كه شسته مي شود.
پرسش 2:
چرا بين نمازگزاران زن و مرد پرده مي کشند ؟
پاسخ:
در نماز جماعت چون مأمومين از مراجع مختلف تقليد مي کنند، لازم است که زنان پشت سر مردان بأيستند يا با پارچه يا پرده اي ميان آن ها فاصله ايجاد شود تا طبق فتواي همه فقها نماز جماعت صحيح ادا شود.
اما به طور کلي در مورد فلسفه اين حکم مي توان گفت:
آدمي در حال عبادت خود را در محضر خدا مي بيند .با او سخن مي گويد . به راز و نياز با او بر مي خيزد. با مروري به روايات و احكام آداب نماز دو نكته به خوبي جلوه گر است:
1. اجتناب از هر آنچه كه باعث توجه به غير خدا است.
2. رعايت عفت و حيا به ويژه براي زنان.
از آن جا كه زن همانند گل است و خواسته يا ناخواسته چشم هاي محرم يا غير محرم را مي ربايد، شارع مقدس براي صيانت زن، دستوراتي واجب يا مستحبي را در نماز يا غير آن داده است؛ آب ريختن به دست ها از داخل آرنج هنگام وضو، كنار هم قرار دادن پاها هنگام قيام، ابتدا زانوها را روي زمين قرار دادن پيش از رفتن به سجده، گذاشتن آرنج ها و شكم بر زمين و چسباندن اعضاي بدن به يكديگر هنگام سجده و... كه از مستحبات وضو و نماز براي زنان است،همگي نشان دهنده آن است كه اين كارها مانع از در معرض ديد قرار گرفتن برجستگي هاي بدن زن به ويژه در نماز كه با نشستن و برخاستن و ركوع و سجود همراه است خواهد بود - تصور اين امر به ويژه در زناني كه چادر نمي پوشند راحت تر است - از جمله دستورات ديگر براي صيانت زن جلوتر قرار گرفتن مردان از زنان در هنگام نماز با تأكيد بيش تر و در جاهاي ديگر با تأكيد كم تري است.
اين ادب، از نوع حركت حضرت موسي و دختر حضرت شعيب به خوبي نمايان است. هنگامي كه دختر حضرت شعيب به درخواست پدرش از حضرت موسي دعوت كرد. براساس برخي روايات، دختر براي راهنمايي، از پيش رو حركت مي كرد و موسي از پشت سرش. باد بر لباس دختر مي وزيد و ممكن بود لباس را از اندام او كنار زند، حيا و عفت موسي اجازه نمي­داد چنين شود .به دختر گفت : از جلو مي روم، بر سر دو راهي­ها مرا راهنمايي كن.
دليل اين حكم، روايات متعددي است كه از پيشوايان معصوم رسيده است( 1) .شايد يكي از حكمت هاي آن اهتمام و اصرار شارع بر حفظ عفت و حياي زنان و دور نگه داشتن مرد از توجه به غير خدا هنگام نماز باشد.
همچنين دل اگر پاک باشد ، انسان زمينه هاي گناه را نبايد براي خود فراهم کند، چون يکي از آثار و نشانه هاي پاکي دل ، انجام فرمان خدا و واجبات الهي و ترک گناه است. کسي که گناه مي کند، دل خود را نيز آلوده مي کند ، همان گونه که در روايات آمده ، هر گناهي باعث ايجاد لکه اي سياه در دل مي شود که انسان تنها با آب توبه مي تواند آن را پاک نمايد.
در روايت معروفي از حضرت علي (ع) آمده که ايمان سه رکن دارد: اقرار به زبان ، اعتقاد به قلب و دل ، عمل با اعضا و جوارح.(2)
بنابراين روايت و آيات بسياري که در مورد همراهي ايمان با عمل صالح است، روشن مي شود که ايمان بدون عمل ، يعني دل پاک بدون ترک گناه فايده اي ندارد.
پي نوشت­ها:
1. وسائل الشيعه، ج 3، ص 427؛ ابواب مكان المصلي، باب 6 و7 و8.
2. ميزان الحكمه، ج 1، ص 301.

پرسش 1:
در زمان قبل از پيامبر(ص) مردم مكه بت پرست پودند ،پس چرا نام پدر پيامبر(ص) عبدالله بود؟

پاسخ: پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
بر اساس عقيده شيعه، پدر و مادر و اجداد پيامبر اسلام، همگي موحد و يکتاپرست بودند. نور مقدس حضرت در صلب و رحم مشرکي قرار نگرفته است.
اجداد حضرت از فرزندان اسماعيل و ابراهيم بودند که ابراهيم داراي دين حنيف و يکتاپرست بود . از هر گونه شرک پرهيز مي کرد .بر اين اساس چون عبدالله و پدرش عبدالمطلب، مانند ساير اجداد پيامبر(ص) موحد و يکتاپرست بودند، عبدالمطلب اسم فرزند خود را «عبدالله» يعني بندة خدا که از بهترين نام هاست، گذاشت.
كلمه الله براي مردم آن زمان شناخته شده بود.
از پيامبر(ص) نقل شده: در روز قيامت با نام‌هاي خود و پدرتان، فراخوانده مي شويد، پس اسم هاي نيکو براي خويش انتخاب نماييد.(1)
در روايت ديگر از حضرت نقل شده : بهترين اسامي نزد خدا عبدالله و عبدالرحمن مي باشد.(2)
از امام صادق(ع) آمده : خانه‌اي که در آن نام محمد، احمد... عبدالله و فاطمه باشد، فقر داخل آن نخواهد شد.(3)
بر اين اساس عبدالمطلب، بهترين اسم را براي فرزندش برگزيد . کسي که بناست بهترين انسان يعني محمدرا به وجود آورد، شايسته است که داراي بهترين اسم باشد . ممکن است انتخاب اين اسم براي پدر پيامبر از الهامات خداوند باشد.
پي‌نوشت ها‌:
1 و2. تربيه الاولاد في الاسلام، ص 77 ـ 78، ج 1، عبدالله ناصح علوان.
3. کافي، ج 6، ص 19.
پرسش 2:
قرارداد شعب ابي طالب توسط كفار نوشته شده بود ،پس چرا مي گويند وقتي كه موريانه آن را خورده بود ،فقط نام الله باقي مانده بود؟ مگر كفار از نام الله استفاده مي كردند؟

پاسخ:
مشرکان در پيماني که با مسلمانان (در شعب ابي طالب) منعقدکردند ،از کلمه" الله" به اين صورت( بسمک اللهم) استفاده کردند (1)
اينکه آنان ازکلمه"الله " استفاده کردند. جهت آن اين است که خدا را قبول داشتند ،منتهي براي خداوند شريک قايل بودند. در قرآن نيز از زبان مشرکان آمده است:آنان بدان جهت بت مي پرسند که اين امر آنان را به خدا نزديک مي کنند. در آيه 3 سوره زمر آمده است " بت پرستان كه غير خدا را اولياى خود قرار دادند، (دليل شان اين بود :) اين ها را نمى‏پرستيم مگر به خاطر اين كه ما را به خداوند(الله) نزديك كنند(2)
بنا بر اين مشرکان ، خداي آفريننده جهان را قبول داشتند، ولي بت را براي نزديک شدن به خدا وبر آورده شدن حاجات شان پرستش مي کردند .
پي نوشت ها :
1.فروغ ابديت،ص356 .
2. تفسير نمونه، ج‏19، ص: 383.

پرسش 3:
عبدالله نام پسر امام حسن (ع) بود، پس چرا به امام حسين (ع) ابي عبدالله مي گويند؟
پاسخ:
به نظر مي‌رسد که چون يکي از فرزندان امام حسين(ع) عبدالله (علي‌اصغر) بود، مکني به ابا عبدالله گرديد.
مرحوم شيخ مفيد، نقل مي‌کند که امام حسين فرزندي به نام«عبدالله» داشت.(1)
البته برخي اوقات انتخاب کنيه به جهت صفات و خصوصيات افراد بوده ، نه به جهت داشتن فرزند . ميان برخي از اعراب چنين رسم است که پيش از آن که داراي فرزندي شوند، براي خود کينه‌اي مانند، ابوعلي، ابوفاطمه و... انتخاب مي‌کنند.

پي‌نوشت:
1. ارشاد مفيد، ج 1، زندگي امام حسين(ع).

پرسش 1:
سوال در قيامت شرح چرا در آخرت سوال مي کنند که مثلا اموالت را از چه راهي و در چه راهي خرج کرده اي در حالي که خدا همه چيز را مي داند؟

پاسخ:
پرسشگر گرامي؛ با عرض سلام و تشکر از ارتباطتان

سوال از مال و ديگر موارد در قيامت از طرف خداي متعال نه براي اين است كه خدا از اعمال بندگان آگاه شود و با بررسي آنها حقيقت ماجرا براي او روشن شود . چرا كه عالم مطلق به همه عالم است . مي داند كه چه كسي ،چه كاري را كي و به چه هدف ونيتي و چگونه انجام داده است . حتي قبل از عمل به آن عمل و نحوه عمل علم دارد . اما فلسفه پرسش در قيامت از بندگان نسبت به اعمال و اموالي كه جمع كرده اند چيست ؟
سوال و جواب در قيامت براي الزام خود شخص است كه با اعتراف خود نزد خداي عالم به همه امور و با اين آگاهي كه در محضر اونمي تواند دروغ بگويد و يا عمل ناصواب خود را توجيه كند ، مجبور به قبول حكم حق خدا شود و حكم را مخالف حق خود نداند . درست است كه حكم در آن جا فقط براي خداست و كسي را ياراي مخالفت با‌ آن نيست لكن اين كه شخص عملكرد خود را خويش بازگو كند و با ديدن مدارك و شواهد متقن نتواند حقيقت را پنهان كند ،اگر حكمي عليه اش صادر شود ، ملزم به قبول آن مي شود و ديگر جائي براي اعتراض نخواهد داشت . جاي چون و چرا باقي نخواهد ماند .
بازگوئي عمل در بسياري از مواقع روشن كننده مواضع خطا و صواب آن مي باشد، مخصوصا كه اين بازگوئي و اعتراف در محضر عالم مطلق، يعني خدا و حضور ملائكه ،نويسنده اعمال و شاهدان اعمال ،يعني پيامبران و امامان و شهدا اتفاق بيافتد كه بدانيم هر چه بگوئيم ،صدها شاهد بر صدق يا كذب آن در مجلس حضور دارد ، با اين اوصاف مجبور به راستگوئي شده و ديگر توان فرار از حكم را نخواهد داشت .