پرسش: ازدواج شرح سلام آيا اين که گفته مي شود پسر بايد به خواستگاري زن برود و دخترها يک گوهري هستند که بايد براي به دست آوردن آن ها تلاش کرد و يا وجود هديه اي به نام مهريه که فقط مرد به زن مي دهد و نه زن به مرد، دليل تحقير پسران است؟

پاسخ: پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
در مورد نحوه خواستگارى و رفتن پسر يا دختر،‌ اسلام هيچ گونه دستور خاصى ندارد . مانند بسيارى از امور ديگر به خود مردم واگذار شده است. البته اين مسئله مطابق و سازگار با طبيعت زن و مرد نيز هست. استاد مطهرى مي‌گويد:
«اين كه از قديم الايام مردان به عنوان خواستگارى نزد زنان مى رفته اند و از آن‌ها تقاضاي همسرى مى كرده اند، از بزرگ ترين عوامل حفظ حيثيت و احترام زن بوده است. طبيعت مرد را مظهر طلب و عشق و تقاضا آفريده است و زن را مظهر مطلوب بودن و معشوق بودن. طبيعت زن را گُل، و مرد را بلبل، زن را شمع و مرد را پروانه قرار داده است. اين يكى از تدابير حكيمانه و شاهكارهاى خلقت است كه در غريزه مرد نياز و طلب و در غريزه زن ناز و جلوه قرار داده است. خلاف حيثيت و احترام زن است كه به دنبال مرد بدود. براى مرد قابل تحمّل است كه از زنى خواستگارى كند و جواب رد بشنود و آن گاه از زن ديگرى خواستگارى كند و جواب رد بشنود تا بالاخره زنى رضايت خود را به همسرى با او اعلام كند اما براى زن كه مي‌خواهد محبوب و معشوق و مورد توجه و علاقه باشد و از قلب مرد سر در آورد تا بر سراسر وجود او حكومت كند، قابل تحمل و موافق غريزه نيست كه مردى را به همسرى خود دعوت كند و احياناً جواب رد بشنود و سراغ مرد ديگري رود».(1)خواستگاري هميشه از ناحيه‌جنس مذكر انجام مي‌شود. اين قاعده حتى در مورد حيوانات نيز جاري است. يعنى در خواست از جنس مخالف غالباً از ناحيه مذكر آغاز مي‌شود. دين مقدس اسلام نيز كه آيين فطرت است، بر اين رويه فطرى و طبيعى صحه نهاده ، بر اين مبنا و اساس است كه در قرآن و سنّت در امر ازدواج، مردان مخاطب واقع گشته اند . مستقيماً به آنان دستور ازدواج و همسر گزينى داده شده :‌«فانكحوا ما طاب لكم من النّساء؛ بازنان طيب و پاكيزه ازدواج كنيد».(2)
اين آيه به معناى نهى از خواستگارى زن از مرد نيست، از اين رو در صدر اسلام تقاضاى زن از مرد نيز اتفاق افتاده است. امام باقر(ع) نقل مي‌كند: زنى نزد پيامبر(ص) آمد و عرض كرد: مرا به عقد كسى در آور. حضرت رو به حضار نمود و فرمود: كسى حاضر است با اين زن ازدواج كند؟ مردى از ميان جمع برخاست و عرض كرد: من حاضرم، حضرت فرمود: چه دارى كه به او بدهي؟ گفت: چيزى ندارم. پيامبر فرمود: نمى شود. زن خواستة خود را تكرار كرد. ديگر بار حضرت فرمايش خويش را تكرار نمود، باز همان مرد برخاست. سرانجام پيامبر به آن مرد فرمود: از قرآن چيزى مى داني؟ گفت: بلي. فرمود: زن را به عقد ازدواج تو در آوردم، در عوض قرآنى كه به او آموزش مى دهي،‌مهرية او خواهد بود.(3)
از اين جريان بر مى آيد كه خواستگاري زن از مرد از نظر اسلام ممنوع و مذموم نيست ، ولى حركت بر خلاف عرف اجتماعي و سيرة مسلمانان و قواعد مورد قبول جامعه و مقتضاى فطرت و طبيعت است. بنا براين هيچ گونه تحقير و تبعيضي نه درتکوين و اصل آفرينش وجود دارد و نه در تشريع و قوانين ديني آسماني .
پي نوشت ها :
1.استاد مطهري نظام حقوق زن در اسلام ،ص15.
2.نساء (4)آيه 3.
3.وسائل الشيعه ،ج14 ،ص195.

پاسخ:
2پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
سوال شما تا حدودي مبهم است . با توجه به اصل تفاوت هاي فردي نمي توان به آن جواب قطعي داد. البته دانستن برخي از اين مسائل نيز دردي از شما خواهر گرامي دوا نخواهد کرد.
اگر درست حدس زده باشم احتمالاً قصد ازدواج با چنين فردي با اين مشخصات داريد. از نظر ما روانشناسان گرايش به مواد مخدر(چه شيشه و چه غير آن) داراي علل و عواملي است که ملاک سلامت رواني فرد را به مخاطره مي اندازد، مثلاً برخي اختلالات رواني مانند اضطراب ، وسواس فکري و يا عزت نفس پايين و ... علت اصلي گرايش شوم فرد به مواد افيوني مي گردد. حال اگر فرد در عمرش فقط يک يا دوبار به اين مواد روي خوش نشان دهد يا آن که بعد از اعتياد ترک کامل نمايد، باز برخي ابهامات و سؤالات در مورد عوامل بستر ساز آن (از جمله اختلالات روحي رواني)وجود دارد. ابهامات جدي ملاک سلامت رواني فرد را در هاله اي از ابهام فرو مي برد. دختر بعد از ازدواج با چنين فردي متوجه مي شود درست است که ترک کرده و بر و روي خوبي هم دارد، ولي اختلالات درمان نشده ، سر جاي خود باقيست.
توصيه به ازدواج با مردي که سابقه اعتياد دارد و احتمال وجود برخي اختلالات رواني در او بالاست، بسيار دشوار است.
اگر سؤال شما بعد از ازدواج تان با ايشان بود، توصيه اي جز تداوم زندگي و کمک به ترک اعتياد ايشان نداشتيم ، ولي در شرايطي که هنوز هيچ تعهدي به ازدواج با ايشان نداده ايد ، توصيه اي جز انصراف کامل ذهني و قلبي از ازدواج با ايشان نمي توانيم داشته باشيم. دلسوزي و انسان دوستي جاي خود دارد ، ولي شوهر گزيني امري کاملاً مجزا ست. اين دو را نبايد با هم خلط کرد و موجبات بدبختي يک عمر خود را فراهم آورد.
شايد بگوييد که با اين حساب اين بندگان خدا نبايد با هيچ کس ازدواج کنند، ما هم در جواب خواهيم گفت: اين افراد مي توانند با هر دختري ازدواج کنند، ولي دختر لزوماً شما نيستيد . چه بهتر اين توفيق را به ديگري واگذار نماييد. در هر صورت تصميم با خود شماست . نبايد در شرايط کنوني اميدي به انصراف ذهني شما از اين فرد معتاد داشته باشيم. عشق و وابستگي عاطفي مانند يک اعتياد رواني به همين راحتي قابل کنار گذاشتن نيست . فرد معتاد به عشق بايد تاوان منفي اين اعتياد را با سرمايه عمر خود بدهد. پاسخ سؤالات فرعي شما متوقف بر پذيرش يا عدم پذيرش مطالب اصلي بالاست .در صورتي که به هر دليلي پذيراي مطالب فوق نيستيد، مي توانيد با کارشناسان اعتياد مستقر در مراکز بهزيستي يا مراکز ترک اعتياد به مشورت بيش تر بنشينيد.
-اين مسئله که با چند مرتبه مصرف شيشه، انسان معتاد مي شود و يا چند سال بعد از اعتياد چهره معتاد تغيير مي کند، تجربه نداريم و نمي دانيم، آن گونه که شنيده مي شود کسي که يکي دو مرتبه شيشه مصرف کند، معتاد مي شود .تغيير چهره معتاد هم در اثر مصرف کردن مواد مخدّر به تدريج به وجود مي آيد. کسي که زياد مصرف کند، زود تر روي تغيير چهره اثر مي گذارد . کسي که کم تر مصرف کند، دير تر چهره او تغيير مي کند.
نسبت به ترک اعتياد: اگر کسي خودش بخواهد اعتياد را ترک کند و تصميم جدي بگيرد ، مي تواند ترک کند . ازدواج با او بعد از ترک اشکال ندارد، لکن ازدواج امر مهمي است . يک عمر زندگي و ادامه نسل سالم در ميان است، بنابراين با کسي ازدواج کنيدکه داراي اخلاق نيک و اهل تقوي و دينداري باشد .
- اينکه معتاد چه موقع راضي به ترک اعتياد مي شود، بستگي به ايجاد انگيزه ترک و اراده و تصميم خود او دارد، ترک اعتياد در اوايل مصرف آسان تر از زمان هاي بعدي است . هر چه مدت زمان اعتياد بيش تر باشد ،ترک آن ممکن است مشکل تر گردد، ولي اگر کسي اراده جدّي داشته باشد و انگيزه ترک در او ايجاد شود، هر زماني که بخواهد مي تواند ترک کند.
- از اين مسئله که آيا چنين افراد واقعا معتاد هستند يا ديگران دروغ مي گويند، اطلاع نداريم، تا زماني که اعتياد کسي ثابت نشود، از گمان بد خود داري کنيد .سعي کنيد در زندگي ديگران تجسس نکنيد . سعي کنيد گرفتار غيبت و تهمت نشويد.

پاسخ:
پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
بسياري از پسران هم‌سن و سال شما به دنبال دوستي با جنس مخالف هستند. در اکثر قريب به اتفاق موارد، پسران بدون هيچ پرس و جويي وارد اين گردونه عاطفي مي‌گردند و بي توجه به جوانب آن به راه خود ادامه مي‌دهند.
به نظر بسياري از روان‌شناسان دوستي با جنس مخالف هرچند در ابتدا بسيار دل‌انگيز و روح‌نواز است، ولي در ادامه هم دختر و هم پسر را با مشکلات جدي مواجه مي‌سازد. فرض بگيريد به هر دليلي به اين امر مبادرت ورزيد، ترديدي نيست لذت و شيريني اين دوستي در تک تک سلول‌هاي شما شور و نشاط ايجاد مي‌کند، کم کم احساس مي‌کنيد خدا همه خوبي‌هاي دنيا را يک جا به شما عنايت کرده است ،هرچند در ابتدا به خاطر برخي اعتقادات دچار نوعي عذاب وجدان مي‌گرديد، ولي به تدريج عذاب وجدان رخت برمي‌بندد. در اين ميان با برخي خويشتنداري‌ها و پرهيزها سعي در پاکي اين دوستي مي‌نماييد، ولي حفظ پاکي در يک رابطه صد در صد ناپاک (رابطه گناه‌آلود با دختر نامحرم و بر خلاف رضايت خداوند)امري ناهمگون است.
چه بپذيريم چه نپذيريم کم کم رابطه دوستانه ما چراگاه شيطان مي‌گردد .صحبت‌ها، نگاه‌ها، لبخندها ،قربون صدقه رفتن ها رنگ و بوي شهواني به خود مي‌گيرد.
تجربه نشان داده اين گونه روابط بر خلاف تصور اوليه طرفين کم کم از شهواني ترين اعمال سر برمي‌آورد، ولي اين امر يک شبه اتفاق نمي‌افتد.فرض کنيم رابطه در حد صحبت تلفني، اس ام اس و نامه‌نگاري و ديدار گاه به گاه باقي بماند و کار به جاهاي باريک نکشد، حال پس از تکراري شدن و يک نواخت گشتن اين گونه روابط ،شرايط روحي-رواني طرفين در آينده چگونه رقم خواهد خورد؟
تجارب روانشناسان ايراني در زمينه شرايط روحي-رواني طرفين نشان مي دهد اضطراب، تشويش،ترس از طرد و بي وفايي، افسردگي، احساس گناه،افت تحصيلي،افول معنوي،کاهش شديد عملکرد،تضعيف عزت نفس،تخيل گرايي افراطي،تحريک قواي جنسي(خود ارضايي،چشم چراني،ابتذال گرايي و...)،اختلافات زناشويي،تنوع طلبي جنسي،ولخرجي هاي بي اساس ....تجاربي هستند که اين گونه افراد را در آينده اي نزديک فرا خواهد گرفت.
دلبستگي‌هاي حاصله از اين گونه روابط کم کم به وابستگي افراطي منجر خواهد شد . وابستگي افراطي چيزي جز فرسودگي رواني و تخريب روزافزون استقلال روحي- رواني طرفين در پي نخواهد داشت.
از نظر ما روانشناسان وابستگي افراطي کم کم به رگه‌هايي از افسردگي و روحيات شکننده مي‌انجامد. دختران و پسران معمولاً به نوعي پوچ‌انگاري و بي‌معنايي در زندگي و باري به هر جهت بودن دچار مي‌گردند.
اين گونه روابط علت و معلول عزت نفس پايين مي‌باشند ،يعني از يک سو اين گونه روابط عزت نفس طرفين را به نحو فزاينده‌اي کاهش مي‌دهد (اصرارها، خواهش‌ها، گريه‌ها، باج دادن‌ها، که چيزي جز لگدمال کردن عزت نفس نيست. از سوي ديگر عزت نفس پايين باعث تشديد و تعدد اين گونه روابط مي‌گردد.
اين گونه روابط در 95./. موارد به ازدواج منجر نمي‌گردد و اين يعني مرگ عاطفي و تولد يک زندگي سراسر تشويش و دلشوره. اين گونه روابط در اکثر قريب به اتفاق موارد زندگي آينده دختر را در هاله‌اي از ترس از رسوايي و بي اعتمادي و احساس ناپاکي...‌قرار مي‌دهد.
دختران در اين گونه روابط خود را تا آخر عمر مادراني پاک براي فرزندان خود محسوب نمي‌کنند . شکي نيست که پسران بي‌پروا در عذاب وجدان هميشگي مادران آينده مقصر اصلي اند.
گفتگو با زن نا محرم اگر به قصد لذت نباشد و ترس افتادن در گناه نباشد، اشکال ندارد. اگر واقعاً ارتباط به قصد ازدواج باشد، فقط به مقداري که براي شناخت يکديگر لازم باشد ،آن هم بدون قصد لذت، جايز است، بنابراين استفاده از کلماتي كه تحريك كننده است، مانند دوستت دارم يا مي بوسمت يا شب ها به فکر تو مي خوابم ،جايز نيست.(1)
اگر واقعا قصد ازدواج با ايشان را داريد، با توافق خانواده با اجراي خطبه عقد با هم محرم شويد تا در فرصت مناسب ازدواج رسمي صورت گيرد.اگر امکان آن نيست، از ارتباط کلامي پرهيز کنيد تا به گناه نيفتيد.
پي‌نوشت‌:
1.توضيح المسائل مراجع، ج 1 ،مسئله 889 و ذيل آن ؛ آيت الله مکارم، استفتاآت، ج1، س819 و ج2، س1049 و ج3، س 686.

پاسخ: پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
صرف احساس عشق و علاقه براي زندگي مشترك كافي نيست. عشق و علاقه بايد مورد تأييد عقل و منطق قرار گيرد، زيرا عشق و علاقه بدون در نظر گرفتن موضوعاتي مانند:
شرايط و موقعيت سني، تحصيلي، اقتصادي، اطلاع از روابط والدين و اعضاي ازدواج کرده، تناسب فرهنگي، شخصيت اصلي و دروني خود طرف مقابل (انتظارات، علاقه ها ، خواسته ها ، و موضوعات مهم زندگي) يک نوع وابستگي است. در وابستگي تمام اين موضوعات ناديده گرفته شده و يا اگر متوجه مشکلي در اين موضوعات بالا شديد، به دليل وابستگي ناديده و يا به نفع خودتان توجيه خواهيد کرد.
بنابراين سعي کنيد با خويشتن داري و خود کنترلي شرايط خودتان را از نظر تحصيلي و اقتصادي در سطح مطلوب برسانيد، زيرا ممکن است با شروع دوران نامزدي فرصت اتمام يک مقطع تحصيلي و پيدا کردن موقعيت شغلي نداشته باشيد و باعث استرس و نگراني از اين جهت شويد و از ازدواج زودهنگام پشيمان شويد.
بايد مهارت هاي جرأت ورزي و مقابله با کم رويي را از منابع اينترنتي و کتاب هايي با همين عنوان بگيريد و تمرين کنيد. با افکار منفي نسبت به درميان گذشتن موضوع علاقه مندي به فرد مذکور مبارزه کنيد. با خودگويي مثبت اين موضوع را با يکي از اعضاي خانواده که از نظر عاطفي به شما نزديک تر است مطرح کنيد. سعي کنيد که با خويشتن داري و خودکنترلي ازدواج خودتان را در مسير منطقي و استاندارد قرار دهيد. به صورت جزيي و دقيق نسبت به موضوعات بالا اطلاعات کامل پيدا کنيد و بعد اقدام به ازدواج کنيد.