سید حسن هاشمی جزی

طی حکمی از سوی رئیس مرکز ملی پاسخگویی صورت گرفت؛
رئیس مرکز ملی پاسخگویی حجت الاسلام والمسلمین دکتر احمدی امین را به سمت سرپرست گروه ارزیابی و پشتیبانی علمی منصوب کرد.
مرکز ملی پاسخگویی - علی احمدی امین

به گزارش روابط عمومی مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمد جواد اصغری «رئیس مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی» طی حکمی حجت الاسلام والمسلمین دکتر احمدی امین را به سمت سرپرست گروه ارزیابی و پشتیبانی علمی مرکز ملی پاسخگویی منصوب کرد.

دکتر اصغری در این حکم ضمن تشکر از زحمات حجت الاسلام دکتر سید حسن هاشمی جزی که در طول مدیریت خود زیرساخت های لازم را برای این واحد فراهم کرد، از سرپرست جدید خواستار جذب و گزینش نیروهای توانمند، تلاش در جهت ارتقاء سطح علمی و مهارتی کارشناسان و ساماندهی ارزیابی علمی کارشناسان به صورت کاربردی و عملیاتی شد.

از سوی رئیس پشتیبانی علمی مرکز ملی پاسخگویی صورت گرفت:
طی حکمی از سوی ریاست پشتیبانی علمی مرکز ملی پاسخگویی، حجت الاسلام دکتر علی احمدی امین به سمت سرپرست کارشناس مسئول گروه کلام منصوب گردید.

به گزارش روابط عمومی مرکز ملی پاسخگویی، حجت الاسلام والمسلمین دکتر سید حسن هاشمی جزی طی حکمی ضمن تشکر از زحمات حجت الاسلام والمسلمین دکتر اصغری، حجت الاسلام دکتر علی احمدی امین را به سمت «سرپرست کارشناس مسئول گروه کلام» منصوب کرد.

رئیس پشتیبانی علمی مرکز ملی پاسخگویی در این حکم ارتقاء پاسخگویی مطلوب تر با استفاده از ظرفیت کارشناسان را خواستار شد.

از سوی گروه علمی تاریخ مرکز برگزار شد:
در این نشست علمی جریان شناسی طیف های مختلف روحانیت از عصر قاجار تاکنون با محوریت پاسخگویی به سوالات تاریخی بررسی گردید.

به گزارش روابط عمومی مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، حجت الاسلام والمسلمین سید حسن هاشمی جزی «رئیس بخش پشتیبانی علمی مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی» در این نشست تطورات رفتار اعتقادی طیف های وابسته به روحانیت از عصر قاجار تاکنون را با محوریت پاسخگویی به سؤالات تاریخی بررسی کرد.

در ابتدای حجت الاسلام هاشمی جزی گونه های عرصه تغییر رفتاری و اعتقادی را اینطور برشمرد: تغییر دین، تغییر مذهب؛ تغییر رفتار در سبک زندگی (حجاب،موسیقی، تجملات و...)، تغییر در قرائت های دینی فقهی، تفسیری و روایی به زنان، نپذیرفتن قرائت رسمی از دین و حرکت به سمت اصلاح گری دینی و مذهبی، تغییر از نگاه عقیده محور و ظهور نظرگاه قومیت محور، تغییر نگاه رسمی به میراث دانشی خانواده های روحانیت، شأن و لباس روحانیت، نگاه زمینی به مرجعیت احکام و قوانین فردی و اجتماعی و  تغییر رفتار روحانیون با مخالفت های درونی و روی آوری به خشونت و حذف مخالفان.

رئیس پشتیبانی علمی مرکز ملی پاسخگویی در ادامه شش جریان چپ گرا با رهبریت تقی آرانی (دارای مرام اشتراکی و کمونیستی)، انجمن فراماسونی (فراموشخانه با آموزه های لیبرالیسم)، انجمن باغ میکده با تفکرات بابی و تشکل نسوان، جریان ناسیونالیسم ایرانی مانند پان ایرانیسم، جبهه ملی، حزب سوسیالیست ملی کارگران ایران، حزب ملت ایران، حزب ایران، حزب مردم ایران و حزب مرز پرگهر، جریان فکری امت واحده و سید جمال الدین اسدآبادی و جریان روشنفکری مانند میرزا ملکم خان و آخوندزاده، جریان های منسجمی بودند که برای تغییر اندیشه به میدان شدند.

وی دلائل شکل گیری این جریان ها را ناشی از رویدادهای جهانی دانست و به تعدادی از این مهمترین و اثرگذارترین آنها اشاره کرد. انقلاب صنعتی غرب و پیشرفتهای چشمگیر؛ از سال ۱۷۶۰ تا ۱۸۴۰، انقلاب کبیر فرانسه؛(۱۷۹۹–۱۷۸۹) ،  سقوط امپراطوری عثمانی؛ (۱۹۰۸–۱۹۲۲)، انقلاب روسیه( انقلاب طبقه کارگر- پرولتاریا)؛ سال ۱۹۱۷، تعارض اندیشه های  مشروعیت بخشی  به سلطنت با عدالت خواهی،دموکراسی،مشروطه یا مشروعه خواهی، ترقی خواهی و... ، بوجود آمدن تشکّل های نوین(فمنیستی، فرماسونری، مذهبی و...)، هم آمیختگی روحانیت باقدرت و تلاش گروهی برای جلب ثروت و قدرت، شکل گیری نظام  نوین مرجعیت علمی و مالی و شبکه وکالت در بین روحانیت و عمیق شدن چالش های اعتقادی شیعی در مسائل جایگاه شوری و مجلس، توحید و شرک، تعقل و تعبد از مهمترین رویدادهایی جهانی است که بر این جریان تاثیر و تاثر داشت.

وی جریان سنتگرا، روشنفکر عقلگرا، چپگرا، و فرق نحله های نوظهور را چهار جریان اصلی فکری در حوزه علمیه از عصر قاجار تاکنون دانست و با ذکر مصادیق مولفه های هر یک را تشریح کرد.

شایان ذکر است نشست‏های علمی در بخش‏ پشتیبانی علمی مرکز در گروه های قرآن و حدیث، احکام، اخلاق، مشاوره، کلام و تاریخ، با رویکرد پاسخگویی به طور پیوسته با حضور اساتید مبرز برگزار می‏شود.

به همت مرکز ملی پاسخگویی نمایندگی اصفهان برگزار شد:
در این کارگاه علمی جریان های فکری حوزه علمیه اصفهان و راهبردهای پاسخگویی بر پرسش های متاثر از آن بررسی شد.

به گزارش روابط عمومی مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، حجت الاسلام والمسلمین دکتر سید حسن هاشمی جزی «رئیس بخش پشتیبانی علمی مرکز ملی پاسخگویی» طی کارگاهی آموزشی، ضمن معرفی جریان های فکری حوزه علمیه اصفهان، رویکردها و راهبردهای پرسش و پاسخ مبتنی بر آن را به بررسی کرد.

وی پس از مباحث مقدماتی، به جریان های فکری اصفهان در عصر صفوی، قاجار و پهلوی پرداخت.

رئیس بخش پشتیبانی علمی مرکز ملی پاسخگویی در مقدمه به مباحثی پرداخت که اهم آن شامل تاریخ، محدوده و نام های اصفهان، اصفهان و ورود اسلام و جریان فکری غالب از سرآغاز مسلمانی، خمیرمایه دینی جغرافیای اصفهان در پذیرش عقاید دینی، جریان های فکری غالب اصفهان تا تأسیس مدرسه نظامیه(نیمه دوم قرن5)، بررسی نظریه اصفهان نهادی ضد شیعی و اعتبار روایات ضد این شهر، شکل گیری جریان اهل سنت متمایل به اهل بیت(ع) از قرن8، شخصیت های شیعی فعال و تاثیر گذار قبل از عصر صفوی، جریان های فکری خارجی و داخلی تأثیرگذار قبل از تشکیل حوزه شیعی، صفویه و شکل گیری حوزه علمیه شیعی و جریان فکری شکل دهنده آن می باشد.

وی سپس به بررسی جریان های فکری حوزه شیعی اصفهان و مسائل مرتبط به آن در عصر صفوی پرداخت و گفت: جریان های غالب اخباری در اصفهان و نگارش جوامع حدیثی، جریان حدیث گرایی و راه یابی آن به آئین ها و تبلیغ های مذهبی و دینی، شکل گیری آئین های شیعی با تجلی اندیشه برائت و جریان های خارجی مخالف و موافق، گونه شناسی رفتار تعاملی عالمان شیعی با جریان تصوف و عرفان، میزان توجه حوزه اصفهان به اندیشه های عقلگرا و فلسفه محور، حوزه اصفهان و تعامل اعتقادی و رفتاری با سایر حوزه های شیعی داخلی و خارجی و اندیشه سیاسی در حوزه شیعی اصفهان اهم جریان های مهم و تاثیرگذار در عصر صفوی بود.

حجت الاسلام هاشمی جزی در ادامه جریان های فکری حوزه اصفهان و مسائل مرتبط با آن در عصر قاجار را مورد بررسی قرار داد و اهم این جریان ها را اینطور برشمرد: ظهور جریان های نواندیش و اصلاحگر دینی، تقابل عقلگرایی و حتی روشنفکری و خبرگرایی و ایجاد مرزبندی در بین حوزه اصفهان، ظهور مبلغان و اطلاعیه های بزرگان حوزه با ادبیات قومیتی و نژادی، گرده گیری فکری حوزه با ظهور فرقه های نوظهور بابی و بهایی و تقابل های علمی و میدانی، بروز و ظهور نزاع اخباریان و اصولیان و قدرت یابی جریان اصولی اصفهان، ظهور آقازاده های غیر وفادار به میراث دینی خانواده در بین حوزویان و شکل گیری جریان قرآن گرا و تقابل با اندیشه های پذیرفته حوزه اصفهان در حوزه کلام و عقاید.

وی در نهایت به جریان های فکری حوزه اصفهان و مسائل مرتبط با آن در عصر پهلوی پرداخت و گفت: قدرت یافتن جریان اصلاحگری دینی( روشنگری و روشنفکری) در عرصه کلام و عقاید، ظهور فقاهت قرآن گرا و جریان تقابل اهل حدیث و اهل قرآن، روی آوری حوزه اصفهان به اندیشه های تقریبی و فاصله گیری بخشی از آن با آئیینهای برائتی، تمرکز حوزه اصفهان بر نظریه حکومت دینی با تشطط مبانی در آراء موافقین و مخالفین، ظهور ادبیات اتهام زنی به شرک و کفر در تقابل اندیشه های اعتقادی و روبرویی با نهاد مرجعیت، ظهور جریان های افراطی و التقاطی با اندیشه حذف مخالفان اعتقادی، رفتارها و نظریه پردازی های سیاسی متأثر از جریان های فکری حوزه اصفهان پس از انقلاب و چالش های تبلیغی و پاسخگویی در حوزه معاصر اصفهان از مطرح ترین مباحث در عصر پهلوی است.

گفتنی است حجت الاسلام هاشمی جزی ضمن بیان هر یک از جریان ها، به تاثیر و تاثر آن در زمان فعلی پرداخت و مباحث با رویکردی کارگاهی در چهار جلسه ویژه کارشناسان پاسخگوی نمایندگی اصفهان برگزار گردید.

در خور یادآوری است نشست‏های علمی در بخش‏ پشتیبانی علمی مرکز در گروه های قرآن و حدیث، احکام، اخلاق، مشاوره، کلام و تاریخ و همچنین آموزش های عمومی علمی – مهارتی با رویکرد پاسخگویی به طور پیوسته با حضور اساتید مبرز برای کارشناسان پاسخگوی مرکز برگزار می‏شود.

به همت گروه پاسخگویی مکتوب مرکز ملی پاسخگویی؛
در این جلسه ضمن آشنایی جمعی از فرهنگیان استان قم با راه های پاسخگویی ویژه فرهنگیان، مدعوین با جریان شناسی شبهات و نقشه فرایند پاسخگویی در مرکز آشنا شدند.

به گزارش روابط عمومی مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، در این جلسه که با حضور 20 نفر از اداره کل آموزش و پرورش استان قم که شامل معاون پرورشی و فرهنگی استان جناب آقای حمزه ای، همکاران وی و گروه اندیش ورزان این معاونت، برگزار گردید، علاوه بر آشنا سازی مدعوین با مرکز به تبیین اهداف طرح پاسخگویی ویژه فرهنگیان پرداخته شد و انتخاب قم در جلسات اول توجیهی به جهت تاکید مقام معظم رهبری دام ظله مبنی بر نقطه‌ عطف بودن قم در انقلاب اسلامی و مرکز و مادر انقلاب خواندن این شهر و تاکید بر عدم غفلت از مکر دشمن برای تغییر فضای انقلابی قم و روحیه انقلابی و دینی آن، می باشد.

حجت الاسلام والمسلمین حامد ملکی «سرپرست گروه پاسخگویی مکتوب و رسانه مرکز ملی پاسخگویی» در این جلسه با بیان ویژگی های نرم افزار بشری گفت: این جلسه در راستای اجرای طرح پاسخگویی ویژه فرهنگیان که از سال 96 در مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی در حال اجرا است برگزار گردیده است.

وی به تشریح اپلیکیشن بشری که درگاه ورودی فرهنگیان به این طرح می باشد پرداخت و به طور تفصیلی نرم افزار اندرویدی و تحت وب آن را برای مدعوین تبیین کرد.

در ادامه به برخی نکات و انتقادات و پیشنهادات مهمانان پاسخ داده شد.

لازم به یادآوری است جهت فرآوری و آشنایی بهتر معلمان از فرایند پاسخگویی مرکز، جلسه با توضیحات حجت الاسلام والمسلمین دکتر هاشمی جزی «مدیر بخش پشتیبانی علمی مرکز» با موضوع جریان شناسی شبهات ادامه پیدا یافت و در آخر دو تن از کارشناسان مرکز به ارائه نقشه پاسخگویی و آشنایی با روش تحلیل سوال و پاسخ پرداختند.

گفتنی است نرم افزار اندرویدی بشری، تولید گروه پاسخگویی مکتوب مرکز ملی پاسخگویی است که ویژه معلمان و مربیان، امامان جماعت مدارس و سایر مؤثران فرهنگی و تبلیغی در مدارس می باشد. در این نرم افزار پاسخ ها به صورت مکتوب، علمی – تحلیلی، با ذکر منابع و توسط کارشناسان متخصص در موضوعات قرآن، حدیث، اخلاق، احکام، مشاوره، اعتقادات و تاریخ ارائه می گردد.

همچنین کارشناسان مرکز ملی با تکیه بر تجربه غنی پاسخگویی و منابع و نرم افزارهای علمی و با در نظر گرفتن ملاحظات و شرائط محیطی مدارس و آموزشگاه ها اقدام به ارائه پاسخ، راهکار و مشاوره های دینی خواهند نمود. این نرم افزار قابل بارگذاری از سایت مرکز ملی پاسخگویی به نشانی pasokhgoo.ir  و کافه بازار به نشانی https://cafebazaar.ir/app/com.pasokhgoo.boshra/?l=fa می باشد.

در مصاحبه با رئیس بخش پشتیبانی علمی مرکز ملی پاسخگویی مطرح شد:

بخش پشتیبانی علمی مرکز ملی پاسخگویی در هفت گروه علمی قرآن و حدیث، احکام، اخلاق، تاریخ، کلام، مشاوره و وروانشناسی، وظیفه ارائه آموزش های مهارتی، دانشی و بینشی کارشناسان پاسخگو را به عهده دارد.

متن پیش رو مصاحبه ای است با حجت الاسلام والمسلمین دکتر سید حسن هاشمی جزی «رئیس بخش پشتیبانی علمی مرکز ملی پاسخگویی» که به فعالیت های این بخش در سال 97 اشاره دارد.

 

در ابتدا ضمن عرض سلام و تشکر بفرمایید انواع فعالیت های بخش پشتیبانی علمی به چند صورت می باشد.

علیکم السلام، بنده هم از فرصتی که در اختیار گذاشتید جهت معرفی فعالیت های آموزشی مرکز تشکر می کنم. برنامه های آموزشی در این بخش در چهار دسته کلی آموزشی، پژوهشی، رصدی و قطبی می باشد. این برنامه های آموزشی در سه بعد مهارتی، آموزشی و بینشی طرح ریزی و برای کارشناسان محترم پاسخگو ارائه می گردد.

 

در حوزه فعالیت های آموزشی در چه زمینه ها به لحاظ کمی و کیفی این برنامه ها اجرا می شود؟

در سال 97 در مجموع شعب قم، مشهد، اصفهان و اهواز 613 ساعت آموزش برگزار شده که 9417 نفر ساعت از این برنامه های آموزشی استفاده کرده اند. برای استفاده بیشتر کارشناسان شعب از مدل های متنوع آموزشی شامل مجازی، ویدئو کنفرانس، ارسال فایل و حضور مدیران علمی و اساتید در شعب استفاده شده است.

بازدید هایی علمی-آموزشی هم در این زمینه انجام شده است که مهمترین آن حضور در بیوت مراجع عظام تقلید و استفاده از بیانات و توصیه های این بزرگواران. همچنین بازدید از نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه ها، جلسه با فرهنگیان، حوزه های علمیه و موسسات حوزوی، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، پژوهشکده اخلاق و معنویت، بخش نسخ خطی دانشگاه دارالحدیث و ... بخشی از فعالیت های میدانی آموزشی در این بخش به شمار می رود.

 

در زمینه فعالیت های پژوهشی، بخش پشتیبانی علمی مرکز ملی پاسخگویی چه فعالیت ها داشته است؟

در حوزه فعالیت های پژوهشی در سال گذشته در چهار زمینه مهارتی، دانشی، نگارش و تدوین کتاب و پژوهش های خرد فعالیت هایی داشته ایم.

در خصوص پژوهش های مهارتی تهیه متون درسی با عناوین ارتباط موثر، تکنیک ها و روش های پاسخگویی و الگوهای تحلیل سوال از مهمترین این برنامه هاست.

درباره پژوهش با رویکرد دانشی سه متن درسی با عناوین جریان شناسی شبهات دینی، گونه شناسی شبهات دینی و مخاطب شناسی پرسشگران دینی تولید شد.

اما در باب تدوین کتاب چندین کتاب با عناوین ورود اسلام به ایران و پاسخ به شبهات آن (با رویکرد پاسخ به شبهات باستان گرایی)، پرسش ها و پاسخ های قرآنی، احکام اعتکاف، احکام مسافر و احکام عده از مهمترین تالیفات می باشد.

پژوهش های موردی هم به منظور مستند و یکسان سازی پاسخ ها آماده و در اختیار کارشناسان پاسخگو قرار گرفت.

 

یکی از فعالیت های رو به رشد مرکز ملی رصد شبهات می باشد که در صحبت های ابتدایی شما هم ذکر شد؛ چه فعالیت هایی بخش پشتیبانی علمی مرکز در این خصوص انجام داده است؟

در این خصوص بنا به درخواست هایی که بوده فعالیت هایی صورت گرفته است به عنوان مثال از طرف بیوت مراجع عظام تقلید،َ پژوهشگاه امام صادق علیه السلام، پژوهشگاه دفتر تبلیغات، بخش فرهنگی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام و دیگر اشخاص حقیقی و حقوقی درخواست هایی بوده و مطابق آن فعالیت هایی هم صورت گرفته است.

 

در پایان اگر نکته ای هست بفرمایید:

بخش پشتیبانی علمی مرکز در زمینه همکاری با قطب های فکری فرهنگی دفتر تبلیغات اسلامی، 15 پروژه را به اجرا رسانده است مانند استخراج شبهات مطرح وهابیت، استخراج شبهات عرفان های نوظهور، سررسید الکترونیک با موضوع اخلاق تبلیغ برای مبلغان دینی، نرم افزار اخلاق تبلغ دین، نرم افزار تخصصی صداقت و راستی، برگزاری کارگاه ارتقاء مشاوران خانواده و آسیب های اجتماعی، برگزاری کارگاه برای مشاوران و روانشناسان در خصوص تعارضات زناشویی و … از جمله مهمترین این برنامه هاست که اجرا شده است.

از سوی پشتیبانی علمی مرکز برگزار شد:
کارگاه چهار ساعته با موضوع گونه شناسی شبهات فقهی با تاکید بر شبهات خمس در مرکز ملی پاسخگویی اصفهان برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، در این نشست حجت الاسلام سید حسن هاشمی جزی به بیان گونه شناسی شبهات فقهی و علت و علل آن پرداخت و بصورت مطالعه موردی به بحث خمس اشاره کرد.

مسئول پشتیبانی علمی مرکز ملی پاسخگویی کارکردها و قابلیت های خمس، گونه شناسی مخالفین خمس و کلیدواژه ها و تکنیک های طراحی شبهات خمس را مطرح کرد.

وی امکان ایجاد شبکه سازمان وکالت به مثابه بستر تشکیلاتی شبکه سازی شیعی، متمرکز کردن ظرفیت انسانی و اقتصادی شیعه در مسیر اراده امام علیه السلام، بسترسازی مشارکت همگانی در تبلیغ مذهب، دلیلی بر وجود حکومت دینی، دارای جنبه اثباتی و انحصاری برای ولایت فقیه، آبروداری و یاری رسانی به خاندان رسالت، زمینه سازی استقلال حوزه و دارای آثاری چون طهارت مال، وسعت رزق و ... را از مهمترین کارکردها و قابلیت های خمس دانست.

حجت الاسلام دکتر هاشمی جزی در ادامه به بیان گونه شناسی مخالفین خمس پرداخت و گروه های شبه افکن در قالب گروه های عقیده محور، منفعت طلب، مخالف با نهاد روحانیت، رقیب پندار و دارای انگیزه های درونی برشمرد و برای هر یک مصادیق خاص خود را ذکر کرد. و در پایان به بررسی کلیدواژه ها، تاکتیک ها و تکنیک های طراحی شبهه پیرامون خمس پرداخت.

این کارگاه یک روزه در ساختمان امام حسین علیه السلام مرکز ملی پاسخگویی شعبه اصفهان برگزار شد.

توسط بخش پشتیبانی علمی مرکز صورت گرفت:
با راه اندازی این سامانه امکان بهره مندی کارشناسان همه بخش ها از آموزش های مرکز فراهم گردید.

به گزارش روابط عمومی مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، حجت الاسلام والمسلمین دکتر هاشمی جزی ضمن اعلام این خبر افزود: با راه اندازی سامانه آموزش غیرحضوری، امکان بهره مندی کارشناسان پاسخگو در بخش تلفنی و بخش های مکتوب و سایبری که به صورت دورکاری با مرکز همکاری دارند فراهم گردید.

مسئول پشتیبانی علمی مرکز ادامه داد: این کارشناسان بعد از شرکت از طریق سامانه آموزش الکترونی، بصورت آنلاین در آزمون شرکت می نمایند و این نشست ها و آموزش ها به منظور ارتقاء محتوایی و مهارتی پاسخگویان بطور مداوم برگزار می شود.

مدیر گروه پشتیبانی علمی و پژوهشی مرکز ملّی پاسخگویی تشریح کرد:
پذیرش ترجمه و اقوال مورخین به جای آیات و روایات، پذیرفتن نقل قول ‏به جای اصل سخن عالم دین، ‏خطای برداشت از آیه یا روایت و پذیرفتن افسانه ها

به گزارش روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان، حجت‌الاسلام‌ و المسلمین سید حسن هاشمی، مدیر پشتیبانی علمی و پژوهشی مرکز ملّی پاسخگویی به سؤالات دینی، در کارگاه مهمترین خطاهای رایج در پاسخگویی که در مرکز ملّی پاسخگویی به سؤالات دینی نمایندگی در اصفهان، گفت: پذیرفتن ترجمه به جای آیات و روایات، پذیرفتن اقوال مورخین به جای آیات و روایات، پذیرفتن نقل قول ‏به جای سخن عالم دین، خطای برداشت از آیه یا روایت و پذیرش افسانه ها و اساطیر ‏از جمله خطاهای رایج در پاسخگویی هستند.

 وی ادامه داد: اولین نمونه ای که باعث ایجاد خطا می شود پذیرفتن ترجمه آیات و روایات به جای متن آیه و روایت است و ممکن ‏است پاسخگو در مقام دفاع از ترجمه برآید، در حالی که اگر به اصل متن دقت داشته باشد مسأله حل می شود، آیه شریفه 34 از سوره مبارکه نساء ‏یکی از مصادیق مورد نظر ماست.

مدیر گروه پشتیبانی علمی و پژوهشی مرکز ملّی پاسخگویی به سؤالات دینی افزود: افزون بر پذیرش ترجمه، پذیرش اقوال مورخان به جای آیه و روایت نیز می تواند سبب ایجاد خطا در پاسخگویی ‏شود، به عنوان نمونه اگر آنچه مورخان پیرامون داستان بنی قریظه درباره آیات 26 و 27 سوره مبارکه ‏احزاب نقل کرده اند را بپذیریم دچار اشتباه شده ایم و این نقل صحیح نیست.

وی پذیرفتن نقل قول ها به جای اصل سخن عالمان دینی ‏را عامل مهم دیگر برای اشتباه در پاسخگویی عنوان کرد و اظهار داشت: مثلاً مرحوم علامه طباطبایی(ره) قولی را نقل می فرماید که ‏محتمل است ذوالقرنین همان کوروش باشد، در حالی که این نقل قول اصلاً نظر علامه نیست و چیزی را ثابت نمی کند ‏بلکه صرفاً بیان یکی از اقوال مطرح در مسأله است و وجود مطلب در المیزان نشان از نظر ایشان نیست.‏

مدیر گروه پشتیبانی علمی و پژوهشی مرکز ملّی پاسخگویی به سؤالات دینی دفاع از برداشت شخصی از آیه یا روایت را خطای رایج دیگر در حل مسأله دانست و ابراز داشت: مخاطبان ممکن است ‏از ترجمه آیه شریفه «لا اِکراهَ فِی الدّین» ‏برداشت های مختلفی داشته باشند مانند «عدم وجود اکراه در اصل پذیرش دین» یا «عدم ‏وجود اکراه در اجرای احکام دین» یا «عدم وجود اکراه در دعوت به دین» و سایر موارد که همین ها می تواند منشأ اشتباه در پاسخگویی باشد.

حجت الاسلام و المسلمین هاشمی افزود: پذیرفتن اساطیر و افسانه هایی که در محافل مختلف یا در بعضی کتاب ها نقل می شود هم در موارد بسیار زیادی عامل اشتباه در حل مسأله و خطا در پاسخگویی است که داستان حضرت نوح(ع) در نقل های مختلف از نمونه های آن است.