پرسش 1:
درخواست چند حديث شرح : در موضوعات زير در هر کدام چند حديث مي خواستم. لطفا منبع آن ها کامل ذکر شود: تکريم سادات،
پاسخ:
در باره تکريم سادات : دو حديث که از پيامبر (ص) نقل شده است :
لا يومن احدکم حتي اکون احب اليه من نفسه و اهلي احب اليه من اهله وعترتي احب اليه من عترته وذر يتي احب اليه من ذر يته ؛ (1)
احدي از شما مومن نخواهد بود مگر اينکه مرا و خاندانم وسادات از نسلم را از خاندان وفرزندان خود بيش تر دوست داشته باشد .
در حديث ديگر مي فرمايد :
إني شافع يوم القيامة لأربعة أصناف ، ولو جاءوا بذ نوب أهل الدنيا : رجل نصر ذريتي ، و رجل بذل ماله لذريتي عند الضيق ، و رجل أحب ذريتي بالقلب واللسان ، و رجل سعى في حوائج ذريتي اذا طردوا او شردوا.(2)
در روز قيامت چهارگروه راشفاعت مي کنم، اگر چه به اندازه همه اهل دنيا گناه کرده باشند:
1- فردي که فرزندانم را ياري کرده باشد.
2- کسي که در موقع سختي به آن ها مالي داده باشد .
3- کسي که فرزندانم را به زبان ودل دوست داشته باشد .
4- کسي که در انجام حوائج آنان در وقتي که گرفتار دشمن و رانده و آواره شده اند، سعي کرده باشد .
براي اطلاع بيش تر به احاديث مربوطه به ارشادالاذهان علامه حلي، ج 1 ، ص 174 مراجعه نماييد .
پي نوشت ها :
1- ميزان الحکمه، ج1 ،ص 518 .
2- شيخ المفيد، مقنعه ، ص 267 - 268.

پرسش 2:

حديث رفتن به جهاد در هر شرايطي بنويسيد.

پاسخ:
امام علي (ع) : ان الجهاد باب من ابواب الجنة .فتحه الله لخاصة اوليائه و هو لباس التقوي و درع الله الحصينه وجنة الوثيقه .(1)
براي اطلاع بيش تر به کتاب ميزان الحکمه ،باب الجهاد مراجعه نماييد .
پي نوشت :
1- محمدي ري شهري ، ميزان الحکمه، ج 1 ،ص 443 .
پرسش 3:
حديث واگذار کردن امور به خدا بنويسيد.

پاسخ:
در باره واگذار کردن امور به خداي متعال که در روايات به عنوان تفويض آمده، احاديث فراوان ذکر شده است که به يکي بسنده مي کنيم : حضرت رضا (ع) مي فرمايد: الايمان اربعة ارکان : التوکل علي الله والرضا بقضائه والتسليم لامرالله والتفويض الي الله .
اين فرمايش دقيقا با آيه 44 سوره غافر مطابقت دارد : و افوض امري الي الله ان الله بصير بالعباد . (1)
براي اطلاع بيش تر به کتاب ميزان الحکمه، ج3 باب التويض مراجعه نماييد .
پي نوشت:
1- محمدي ري شهري ،ميزان الحکمه ،ج 3 ،ص 2472. باب التفويض .
پرسش 4:
حديث در باره بخشش و کرم پيامبر بنويسيد.
پاسخ:
درباره صفات پيامبر ( ص) ازجمله صفت جود وکرم حضرت احاديث فراوان نقل شده است که هم اهل سنت نقل کرده اند وهم شيعه که به برخي
اشاره مي شود.
عن انس بن مالك، قال: كان رسول (ص) احسن الناس، و كان أجود الناس، و كان أشجع الناس، الحديث و قال: كان النبى (ص) من اجرأ الناس، و أجود الناس و أشجع الناس.
نيزنقل مي کند از ابن عباس ، كان رسول اللّه (ص) أجود الناس بالخير، و كان أجود ما يكون فى شهر رمضان، إن جبرئيل كان يلقاه فى كل سنة من رمضان حتى ينسلخ فيعرض عليه رسول اللّه ( ص) القرآن فاذا لقيه جبرئيل كان رسول اللّه (ص) أجود بالخير من الريح المرسلة .
حديث ديگراز على (ع) نقل شده : كان على (ع ) اذا وصف النبى (ص) قال: لم يكن بالطويل الممغط ......
بين كتفيه خاتم النبوة و هو خاتم النبيين، أجود الناس كفا، و أشرحهم صدرا و أصدق الناس لهجة، و ألينهم عريكة، و أكرمهم عشيرة من رآه بديهة هابه، و من خالطه معرفة أحبه، يقول ناعته: لم أر قبله و لا بعده مثله. (1)
جهت اطلاع بيش تر به کتاب هايي که در سيره عملي پيامبر تدوين شده است، مراجعه فرماييد.
پي نوشت:
1- فضائل الخمسه من الصحاح السته، ج‏1، ص: 113 باب في جود النبي ؛
صحيح الترمذي، ج 2 ،ص 286

پرسش 5:
حديث شاعر اهل بيت بودن بنويسيد.

پاسخ:

امام صادق (ع) فرمود:«هر كس درباره ما شعرى بسرايد, خداوند براى او خانه اى در بهشت بنا مى كند» .(1)
حسن بن جهم مي گويد: از امام رضا (ع ) شنيدم : هر كس درباره ما شعري بسرايد و ما را مدح كند, خداوند شهري در بهشت كه وسيع تر از دنيا باشد, براي او بنا كند.
با ز امام صادق (ع)فرمود: «هر كس يك بيت شعر در مدح ما بگويد: خداوند او را به واسطه روح القدس تأييدخواهد كرد».(2)
ابوطالب قمي مي گويد: نامه اي به امام نهم , حضرت امام محمد تقي (ع) نوشتم و در آن اشعاري را درباره پدرش امام رضا(ع)سرودم و از او خواستم اجازه دهد آن ها را براي مردم بخوانم . حضرت در گوشه نامه نوشت : بسيار كارخوبي كرده اي . خداوند به تو جزاي خير دهد. براي من و براي پدرم شعرهاي حزن انگيز و مرثيه بخوان .(3)
ابوعماره شاعر خدمت امام صادق (ع)رسيد. حضرت به او فرمود: اي ابوعماره ! درباره امام حسين (ع)اشعاري برايم بخوان . مي گويد: شروع به شعر خواندن كردم . حضرت گريه كرد, آن قدر كه صداي گريه حضرت از دور شنيده مي شد. بعد فرمود: اي ابوعماره ! هر كس درباره امام حسين (ع)شعري بخواند و پنجاه نفر يا سي نفر يا بيست نفر يا دونفر و يا حتّي يك نفر را بگرياند, جزاي او بهشت خواهد بود.(4)
زيد شحّام مي گويد: من و جماعتي از كوفيان در محضر امام صادق (ع)بوديم . جعفربن عفّان وارد شد. حضرت به او احترام كرد و او را نزد خود جاي داد. سپس فرمود: اي جعفر! شنيده ام درباره امام حسين (ع)شعر مي سرايي و مي خواني . گفت : بله . حضرت فرمود: بخوان . مي گويد: خواندم و حضرت و اطرافيان , بر حسين (ع)گريستند. بعدامام (ع)فرمود: اي جعفر! واللّه ملائكه مقرّب خدا در اين جا جمع شده اند و اشعار تو را شنيدند. آنان نيز بر حسين (ع)گريستند .خداوند تو را بيامرزد.(5)
براي اطلاع بيش تر به کتاب بحارالانوار، ج26 مراجعه نماييد .

پي نوشت ها:
1. بحارالانوار, ج 26,ص 231.
2.همان , ص 229.
3.همان .
4.همان , ص 232.
5.همان .

پرسش 6:
حديث رسيدگي به کار مردم و نيازمندان بنويسيد.

پاسخ:

در باره رسيدگي به کارمردم و نيازمندان روايات درمنابع اسلامي فراوان است ،از جمله اين دوحديث که به آن ااشاره مي شود. امام صادق ( ع) مي فرمايد :
قَضَاءُ حَاجَةِ الْمُؤْمِنِ خَيْرٌ مِنْ عِتْقِ أَلْفِ رَقَبَةٍ وَ خَيْرٌ مِنْ حُمْلَانِ أَلْفِ فَرَسٍ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‏.
برآورده کردن حاجت مومن بهتر است از آزاد کردن هزار بنده .نيز بهتر است از به عهده گرفتن مخارج هزار اسب در راه خدا و براي جهاد .
أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ از امام صادق( ع) نقل مي کند:
يَقُولُ مَنْ طَافَ بِالْبَيْتِ أُسْبُوعاً كَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ سِتَّةَ آلَافِ حَسَنَةٍ وَ مَحَا عَنْهُ سِتَّةَ آلَافِ سَيِّئَةٍ وَ رَفَعَ لَهُ سِتَّةَ آلَافِ دَرَجَةٍ قَالَ وَ زَادَ فِيهِ اإِسْحَاقُ بْنُ عَمَّارٍ وَ قَضَى لَهُ سِتَّةَ آلَافِ حَاجَةٍ قَالَ ثُمَّ قَالَ وَ قَضَاءُ حَاجَةِ الْمُؤْمِنِ أَفْضَلُ مِنْ طَوَافٍ وَ طَوَافٍ حَتَّى عَدَّ عَشْراً.
کسي که خانه خدا را هفت دور طواف کند ،از سوي خداي متعال براي او شش هزار حسنه نوشته مي شود . شش هزار گناه ازاو محو مي گردد .شش هزاردرجه بالا مي رود . از اين شخص شش هزارحاجت برآورده مي شود.برآورده کردن حاجت مومن بهتر است از طواف .(1)
براي اطلاع بيش تر به اصول کافي . باب قضاء المؤمن مراجعه نماييد .
پي نوشت:
1- الكافي ،ج‏2 ،ص 194 باب قضاء حاجة المؤمن.

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
دف جزءآلات موسيقي است . اگر به صورتي زده شود که مطرب باشد، حرام است .(1)افزون بر اين، دف زدن مناسب با مجالس ائمه اطهار (ع) نمي باشد و از اين کار ها بايد پرهيز شود.
پي نوشت:
1. امام خميني،استفتاآت،ج 2 ،غنا و موسيقي،س 25.

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
چنانچه سود از طريق مضاربه به دست آمده باشد، اشکالي ندارد.(1)
مضاربه آن است که انسان پولش را بدهد تا فردي(اعم از فرد حقيقي يا حقوقي مثل بانک) با آن پول خريد و فروش کند . درآمد حاصل از خريد و فروش را مطابق قرار دادي که در ابتدا داشته اند، ميان خود تقسيم کنند . هر کدام سهمي ازآن را ببرند . مثلا يک ميليون تومان به کاسبي بدهد که با آن خريد و فروش کند . از سود آن چهل درصد به او بدهد و شصت درصد خودش بردارد. موقع تقسيم سود اگر حساب دقيق مشکل باشد، طرفين مي توانند مصالحه نمايند ، مثلا چهل درصد را به چهل هزار تومان مصالحه نمايند. مضاربه به نظر همه مراجع تقليد حلال است و هيچ گونه اشکالي ندارد.
پي نوشت:
1.آيت الله مکارم شيرازي،استفتاآت،ج 3 ،س 564.

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
هنگام فوت آخرين نايب امام زمان علي بن محمد سمري در زمان غيبت صغري توقيع شريفي از جانب امام (ع)صادر شده است. امام در اين توقيع مي‏فرمايد: با از دنيا رفتن تو اي علي بن محمد سمري، نيابت خاصه تمام شد و غيبت كبري آغاز شد و ديگر بعد از اين اگر كسي بگويد من حضرت را مي‏بينم و با او مرتبط هستم و نيابت خاصه از جانب حضرت دارم، دروغ‏گو است.
به متن توقيع و قرائن آن دقت كنيد: «غيبت طولاني آغاز شده و ظهور نخواهد بود مگر بعد از اذن خداوند... به زودي خواهد آمد كسي كه مدعي مشاهده من باشد ،ولي آگاه باش كسي كه مدعي مشاهده باشد، قبل از خروج سفياني و صيحه ، دروغ‏گو خواهد بود»، (1)
امام(ع) در اين حديث به دو نكته اشاره مي‏كنند:
يك: اخبار از آينده كه پس از من عده‏اي پيدا مي‏شوند و مشاهده و ارتباط با من را ادعا مي‏كنند .
دوم : دروغ‏گو بودن مدعي است.
مام(ع) در حديث دو تعبير دارد:
1- ادعا،
2- مشاهده.
كسي را كه ادعاي مشاهده نمايد، كاذب معرفي كرده است.
مشاهده به معناي ديدن امام(ع) و ارتباط با او است . ادعا به معناي اعلان و انتشار و با خبر كردن مردم از مسأله است.
ممكن است كسي با امام(ع) ملاقات داشته باشد ،همان‏گونه كه براي برخي علما نقل مي‏كنند ،ولي آن را ميان مردم بازگو نكرده و در سينه خود پنهان كرده باشد . اطرافيان از قراين و يا در زمان‏هاي بعد متوجه ارتباط او با امام زمان(عج) شوند.مولوي مي گويد :
هر كه را اسرار حق آموختند مهر كردند و دهانش دوختند
عده اي از بزرگان و علما دين همانند شيخ مفيد،مقدس اردبيلي، فيض كاشاني ارتباط ظاهري و ملاقات با امام داشتند . ممكن است انسان با ايماني امام زمان را ببيند اما اگر كسي موفق به ديدار حضرت بشود و ايشان را بشناسد ، نبايد ادعاي ارتباط با امام را داشته باشد و آن ديدار را از روي قرار قبلي به قصد نيابت خاصه حضرت اعلام نمايد. اگر فردي چنين مطلبي را وانمود كرد، مردم موظفند كه او را تكذبب كنند. براي روشن شدن مطلب سخنان برخي از مراجع بزرگوار تقليد را بيان مي كنيم:.
حضرت آيت ا...صافي گلپايگاني مي فر مايد : ادعاي ارتباط خاص با حضرت حجت در زمان غيبت آن بزرگوار دروغ است . شركت درمجالسي كه در آن چنين ادعاها مي شود ،حرام است . مؤمنان بايد بي اساس بودن چنين ادعا را براي مردم بيان كنند كه گمراه نشوند.(2)
آيت ا...فاضل لنكراني مي فرمايد : فعلاً موظف هستيم به تكليف خود در زمان غيبت كه فقهاي عظام براي ما معين مي كنند ،عمل كنيم .كساني كه ادعاي ديدار مي كنند، معمولاً انگيزه هاي مادي و گاهي سياسي دارند. مؤمنان بايد مواظب اين توطئه ها باشند و در دامان افراد سودجو ومغرض نيفتند.(3)
ممكن است انسان با تقوا و مؤمن خالصي با امام عصر ديدار كند (يا ديدار كند و ايشان را نشناسد) اما نمي تواند ديدار و يا سخناني را كه حضرت به ايشان گفتند، به كسي بازگو كند.و گرنه بايد او را تكذيب كرد.
در عصر ما، کساني هستند که از نام و جايگاه والاي امام زمان سوء استفاده کرده، به روش‌هاي گوناگون خود را مرتبط با امام معرفي مي‌کنند! برخي ادعاي ديدن حضرت را مي‌کنند. گروهي مدعي‌اند که حضرت را در خواب ديده و حضرت فلان دستور را داده اما پيروان حضرت بايد آگاه و هوشيار باشند . فريب افراد شياد يا ساده‌لوح را نخورند . بدانند که در عصر غيبت چه وظائفي به عهده دارند .راه نزديکي به خدا و اينکه امام از ما خوشنود گردد چيست؟
بهترين راه براي خوشنودي حضرت، تحصيل تقوا و ورع و پرهيزکاري و انجام واجبات و پرهيز از گناه و معصيت و خدمت خالصانه به بندگان خدا و رفع مشکل از انسان‌هاي گرفتار و تلاش جهت خودسازي و تزکيه نفس و اصلاح جامعه است.
خواب هيچ گونه حجت و دليلي نيست . موجب مزيت و بزرگي نمي‌باشد. افراد اندکي هستند که حضرت را در عالم رؤيا و خواب ببينند. اگر چنين افرادي هم يافت شوند، اين خواب‌ها را نقل نمي‌کنند.
مردم بايد نسبت به امام زمان شناخت بيش تري پيدا کنند، کتاب‌هايي را که توسط دانشمندان بزرگ درباره حضرت نوشته شده، مطالعه کنند .به سخن افرادي که ادعاي خواب و مانند آن را مي‌کنند، ترتيب اثر ندهند.
معيار خوب بودن ، تقوا و انجام اعمال صالح است .اينکه فردي با خصوصياتي که ذکر کرده ايد ،مرتبط با امام زمان باشند ،قطعا نادرست است . چنين افرادي يا بسيار ساده و ياشياد هستند .
هر فرد يا گروهي که مدعي ارتباط با امام زمان باشد ، بايد تکذيب کرد و فريب نخورد . عالماني بزرگ چون آيت الله بهجت ادعاي ار تباط با حضرت نداشتند ، چگونه افراد يا گروه هاي ناشنا خته و غيرمتخصص در معارف اسلامي ، مدعي ارتباط با حضرت مي باشند ؟!
هر کس مدعي ارتباط با حضرت باشد، در هر پست و مقامي که باشد و مجوز از هرکس حتي عالي ترين مقام مملکتي يا مذهبي هم داشته باشد ،بايد او را تکذيب کرد و ازاو دوري جست و او را فريبکار يا شياد به حساب آورد .
براي شناخت و آگاهي بيش تر به کتاب‌هاي «دادگستر جهان» از آيت الله ابراهيم اميني و «مهدي انقلابي بزرگ» از آيت الله مکارم شيرازي، مراجعه نماييد.
پي نوشت ها :
1.بحارالانوار، ج 51، ص360.
2. مسائل جديد،ج3،ص223.
3. جامع مسائل،ج1،ص493.

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
امام خميني در توضيح المسائل مسئله 435 مي فرمايند: زن هاي سيده بعد از تمام شدن شصت سال و ديگر زنان بعد از تمام شدن پنجاه سال يائسه مي شوند.
به نظر آيت ا... مکارم همه زن ها چه سيده و چه غير سيده بعد از تمام شدن پنجاه سال يائسه مي شوند مگر زنان قرشي.
به نظر آيت الله سيتساني زن سيد باشد يا نباشد، در شصت سالگي يائسه مي شود.(1) بنابراين اگر مقلد آيت الله سيستاني هستي، خوني که تا شصت سالگي ببيني، حيض است. البته مستحب است بين اعمال مستحاضه و ترك هاي زن حائض احتياط کرده و جمع کند.
نظر آيات خامنه اي ، بهجت و فاضل نيز مانند نظر حضرت امام مي باشد. البته 50 سال قمري.(2)
بنابراين خانم مذکور اگر مقلد مرجعي است که مي فرمايد زن غير سيد در 50 سالگي يائسه مي شود، بايستي به احکام استحاضه عمل کند و نمازها و روزه هايش را بگيرد، گرچه خونريزي او علايم حيض را داشته باشد.
لطفا در ارتباط هاي بعدي نام مرجع تقليد خود را ذکر کنيد .
پي نوشت ها:
1 .آيت الله سيستاني ،توضيح المسائل ،م433.
2. توضيح المسائل مراجع ، ج1 ذيل م 435.

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
البته آدمى مى‏ تواند و مجاز است كه مستقيماً از خداوند حاجت خود را بخواهد؛ ولى اگر بتواند در اين مسير دعاى ديگران ـ به خصوص مقرّبان درگاه الهى را نيز همراه خودسازد، احتمال تأثير فزون‏ترى در كار خواهد بود.
وسيله به معني تقرب جستن و يا چيزي است كه باعث نزديكي به ديگري از روي علاقه و رغبت مي شود . (1) خداوند به مقتضاي لطف و رحمت بي انتهاي خويش، اسباب هدايت مردم را فراهم كرده كه يكي از آن ها فرستادن پيامبران و ائمه و نزول كتب آسماني و راهنمايي رهبران ديني است. هر چند خداوند مي تواند بدون واسطه، فيض خود را به موجودات برساند، ولي سنت الهي بر اين تعلق گرفته كه جهان هستي را بر اساس نظام اسباب و عوامل قرار دهد و فيض خود را تنها از راه علل عطا كند.
امام صادق(ع) مي فرمايد: "ابي الله أن يجري الاشياء الا بالأسباب؛ (2) خداوند امور و اشيا را از طريق علل و سببش جاري مي سازد".
بر اين اساس انسان در همه كارهاي زندگي به اسباب و وسايل توسل مي جويد.
خداوند براي اعطاي فيض خويش ، راه ها و اسبابي را مشخص كرده است، مانند نماز ، روزه ، نيكي به يتيم و خدمت به مردم.
از جمله اسباب و عوامل نزول فيض و رحمت الهي ، وجود انسان هاي به حق رسيده (امامان و پيامبران) هستند.
امام علي (ع) در روايتي وسائلي ذكر كرده كه براي نزديك شدن انسان به خدا مي توان از آن ها بهره جست، مانند ايمان به خدا و پيامبر و جهاد در راه خدا و كلمه اخلاص (لا اله الا الله) و نماز و زكات و روزه و حج و عمره و صله رحم و انفاق و كارهاي نيك.(3) همان طوري كه امور برشمرده ، وسيله نزديكي به خداوند هستند، استمداد از ارواح مطهر پيامبران و اولياي الهي نيز وسيله تقرب به خداوند است كه در قرآن و روايات بدان اشاره شده است. قرآن مجيد مي فرمايد: وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَّلَمُواْ أَنفُسَهُمْ جَآؤُوكَ فَاسْتَغْفَرُواْ اللّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللّهَ تَوَّابًا رَّحِيمًا(4)؛ اگر به هنگام ستم برخويش نزد تو آيند «اى پيامبر» و استغفار كرده و تو نيز براى آنان استغفار كنى، خدا را توبه پذير و مهربان خواهند يافت».
پيامبر اكرم (ص) در مورد شيوه توسل فرمود: «اللهم انّي أسألك و أتوجه اليك بنبيك نبي الرحمة».(5)
بنابراين توسل ، لازمة زندگي انسان در جهان هستي است كه بر آن قانون اسباب و عوامل حكمفرما است.

پي نوشت ها :
1 . تفسير نمونه، ج4، ص 464.
2 . كافي،ج1، ص 183.
3 . نهج البلاغه ، خطبه 109 ، فيض الاسلام.
4 . نساء(4) ، آيه 64.
5 . سنن ابن ماجه، ج1، ص 441.

پرسش: سطح معيشت شرح : 1. آيا ثروتمندشدن در اسلام مجاز است؟ • به لحاظ شرعي • به لحاظ اخلاقي مگر سطح معيشت يک مؤمن نبايد متناسب با عموم مردم باشد؟ در صورتي که تعداد قابل توجه و يا حتي اندکي از مردم در سطح پاييني از معيشت قرار دارند، سطح معيشت يک مؤمن شايسته است که متوسط باشد؟ آيا اين غير انساني نيست؟(تا چه برسد به غير اسلامي)

پاسخ: باعرض سلام و تشکر از ارتباط شما با اين مركز.
اسلام فقر را نمى پسندد . در آية 180سورة بقره از مال و ثروت به « خير» تعبير شده است. فقر انسان ضعيف الايمان را مى لغزاند . ممكن است او را به كفر و بى دينى بكشاند . در روايتي از پيامبر آمده است : كَادَ الْفَقْرُ أَنْ يَكُونَ كُفْرا (1) قرآن به پيا مبر و به تبَع آن به همه انسان ها توصيه مي کند : لا تنس نصيبك من الدنيا؛ (2) بهره خود را از دنيا فراموش نکن.
از طرف ديگر ثروت اندوزي به هر طريق را نيز صحيح نمي داند . بر معيشت از راه حلال تأکيد دارد.
در عين حال به ثروت و مال نگاه ابزاري دارد . يعني اگر ابزاري جهت زندگي آبرومندانه و راهي براي طلب سعادت جاوداني و ابدي باشد ، آن را نيک مي داند .
از نظر اسلام طلب مال و ثروت حلال جايز ، بلکه حتي واجب است . مال و ثروت به خودي خود، نه خوب است و نه بد.بلكه اگر بر اساس وظيفه و تکليف انساني . نردبان صعود انسان به كمال گردد، خوب و اگر موجب دل بستگي آدمي گردد و سد راه رشد و تکامل معنوي وي شود، ناپسند خواهد بود .پس به نوع برخورد انسان به ثروت ، نيز به هدف از ثروت اندوزي بستگي دارد.
نمي توان گفت اسلام در برابر مال و ثروت موضع منفي دارد و با آن صد در صد مخالف است.
در حديثي از امام باقر(ع) مي خوانيم: نعم العون الدنيا علي طلب الآخرهْْ؛(3) دنيا (مال) كمك خوبي براي رسيدن به آخرت است.
در روايت ديگر از امام صادق(ع) آمده است: غني عجزك عن الظلم خير من فقر يحملك علي الاثم؛(4)
ثروت و بي نيازي كه انسان را از تجاوز به حق ديگران باز دارد، از فقري كه انسان را به گناه وادار نمايد ، بهتر است.
همان طور كه فقر خوب نيست و موجب لغزش مي شود ، ثروت اندوزي نيز ممكن است باعث طغيان و سركشي گردد. در بعضي از متون اسلامي از ثروت و از برخي از ثروتمندان مذمّت شده است. مذمّت از قارون ثروتمندِ و مغرور شاهد گويايي بر اين موضوع است، منتهي اسلام ثروتي را مي پسندد كه به وسيلة آن مسير بهشت هموار گردد، چنان كه دانشمندان و بزرگان بني اسرائيل به قارون گفتند:
و ابتغ فيما اتاك الله الدار الآخرهْْ(5) ؛از اين ثروتت براي خانة آخرت كاري بكن.
اسلام ثروتي را مي پسندد كه در آن نيكي به همگان باشد (احسن كما احسن الله إليك).(6)
اسلام ثروتي را مي پسندد كه ماية فساد در زمين و فراموش كردن ارزش هاي انساني و گرفتار شدن در مسابقة جنون آميز« تكاثر» (زياده خواهي) نگردد. انسان را به « خود برتربيني» و « تحقير ديگران» و حتي رويارويي با پيامبر و بزرگان دين نكشاند.
ثروت بايد وسيله اي باشد براي استفادة همگان، پر كردن خلاء هاي اقتصادي؛ مرهم نهادن بر زخم هاي جانكاه محرومان و براي رسيدگي به نياز ها و مشكلات مستضعفان. علاقه به چنين ثروتي با چنين هدفي، علاقه به دنيا نيست، بلكه علاقه به آخرت است.
يكي از ياران امام صادق(ع) به حضرت گفت : دنيا را دوست دارم و به آن علاقه مندم! مي ترسم دنيا پرست باشم. امام فرمود: با ثروت دنيا چه مي کني و تصميم داري چه کاري بکني ؟گفت: هزينة خود و خانواده ام را تهيه كنم . به خويشاوندان كمك كنم. در راه خدا انفاق كنم .حج و عمره به جا آورم . امام فرمود:
ليس هذا طلب الدنيا هذا طلب الآخرهْْ؛ اين دنيا طلبي نيست ، بلكه طلب آخرت است.(7)
جوامع اسلامي بايد بكوشند هر چه بيش تر غني و بي نياز گردند. به مرحلة خود كفايي برسند . روي پاي خود بايستند .شرف و عزّت و استقلال خود را بر اثر فقر، فداي وابستگي به ديگران نكنند. ملت فقير نمي تواند آزاد و سربلند زندگي كند.
سطح معيشت يک مؤمن لازم نيست متناسب با عموم مردم باشد.اما مسلمانان چنين وظيفه اي دارد اما توده مردم چنين وظيفه اي ندارند. البته از نظر اخلاقي همدردي با مردم و زهد و ساده زيستي پسنديده است .
پي نوشت ها:
1. الکافي ، ج2 ، 307.
2.قصص(28) ، آيه 77.
3. تفسير نمونه، ج 16، ص 174 ، به نقل از وسائل الشيعه، ج 12، ص 17.
4.همان، ص 176، به نقل از وسائل، ج 12، ص 17.
5. قصص (28) آية 77.
6. همان.
7.وسايل الشيعه ، ج17 ، ص 34.