پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
با توجه به اينکه فاصله محل زندگي فعلي و محل کار شما کم تر از مسافت شرعي است و هيچ کدام را هم به عنوان وطن خود انتخاب نکرده ايد، در هر دو مکان حکم مسافر را داريد . نمازتان شکسته و روزه تان صحيح نيست، مگر اين که قصد ده روز کنيد و بعد از آن در هر کدام که قصد اقامه کنيد، نمازتان فقط در همان جا کامل و روزه تان صحيح خواهد بود. البته اگرمحل کار با محل سکونت شما عرفاً يک محل حساب شود، در يکي قصد اقامه کنيد. در آن ديگري هم نماز و روزه کامل است.(1)
پي نوشت:
1. آيت الله خامنه اي،استفتاآت،س659و674.

پرسشگر محترم با سلام و تشکر از ارتباط تان با اين مرکز؛
براي حفظ قرآن ، افراد مختلف داراي شرايط و ويژگي هاي متفاوت مي باشند. هر كس با شناخت ظرفيت و استعداد خود مي تواند بهترين شيوه ها را برگزيند.
به سه شيوه مي توان آيات را حفظ كرد:
ا ) از طريق تكرار و تمرين ;
ب ) با استفاده از نوارهاي ترتيل ;
ج ) با نوشتن آيات .
از ميان سه شيوه روش اول توصيه شده است .
براي حفظ شرايطي بايد لحاظ شود:
1- با صوت و آهنگ متوسط حفظ را تمرين كند.
2- در مكان و جايي حفظ كند كه آرامش داشته باشد و از پراكندگي ذهن جلوگيري شود.
3- بهترين زمان را انتخاب كند كه معمولاً اول صبح و قبل از طلوع آفتاب را انتخاب مي كنند.
4- حافظ قرآن لازم است از اشتغال هاي فكري غير ضروري پرهيز نمايد.
5- در حفظ قرآن كريم نظم داشته باشد ،چه از لحاظ زمان و مكان و چه از لحاظ مقدار حفظ و كيفيت حفظ.
6- از يك قرآن مشخص استفاده شود و تا آخر حفظ قرآن را عوض نكند. بهتر است از قرآن چاپ عثمان طه يا طاهر خوش نويس استفاده شود.
7- ابتدا اسم سوره ها حفظ شود و بعد از سوره هاي كوچك شروع به حفظ شود.
8- حافظ قرآن محفوظات قرآني خود را براي ديگران بخواند.
9- با گوش دادن به نوارهاي ترتيل تمرين كند.(1)
10- با فرد يا افرادي برنامه ريزي کنيد تا با همديگر حفظ کنيد و براي هم بخوانيد . اين برنامه بايد منظم باشد.
براي راهنمايي عملي و بيش تر مي توانيد به محل هايي كه براي حفظ قرآن مجيد آماده شده است مراجعه كنيد(مي توانيد به سازمان تبليغات اسلامي شهرتان مراجعه نماييد).
پي نوشت :
1. بهاءالدين خرمشاهي , دانشنامه قرآن , ج 1 ،ص 942 ماده حفظ قرآن .

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
تنبلي يا اهمال كاري يكي از آسيب هاي اخلاقي و انساني است كه كوتاهي و ضعف همت از آثار و نتايج آن به شمار مي رود. افراد تنبل واهمال كار كه در واقع دچار يك آسيب رواني شده اند و به عادت ناپسند تعلل ورزيدن، سبك گرفتن و سهل انگاري در كارها و وظايف محوله خو كرده اند، معمولا از همت پاييني برخوردارند. اين عادت كه نزد بيش تر مردم رايج است، يكي از آسيب هاي رواني محسوب مي شود . بنا بر آماري كه برخي از روان شناسان در اين زمينه ارائه كرده اند 95 درصد مردم به نوعي به اين مشكل مبتلا هستند .(1)
در آموزه ديني به مسأله تنبلي و اهمال كاري توجه خاصي شده است. امام باقر(ع) مي فرمايد: تنبلي و بي حالي به دنيا و آخرت شما ضرر مي زند. (2)
نيز در حديث ديگر مي فرمايد: از كسي كه در كارهاي دنيا تنبلي مي كند، بدم مي آيد ، زيرا كسي كه نسبت به كارهاي دنيا تنبل باشد. نسبت به كارهاي آخرت تنبل تر خواهد بود.(3)
در حديث ديگري امام علي(ع) مي فرمايد: هر كس سستي و اهمال كاري را پيشه خود كند، وظايفي كه بر عهده اش گذاشته شده ،ضايع مي شود.(4)
تنبلي و سستي در كارها چنان نكوهيده و زشت است كه در دعاهاي زيادي كه از معصومين(ع) رسيده، درمان آن از خداوند خواسته شده ، از ما خواسته شده تا از شر آن به خدا پناهنده شويم .(5)
براي درمان اين مشكل لازم است علل و ريشه هاي آن را بررسي كنيم؛ زيرا اگر بتوانيم ريشه مشكل را بيابيم ،درمان آن آسان خواهد شد. روان شناسان عوامل زيادي براي اين آسيب رواني ذكر كرده اند كه در دو دسته كلي قرار دارد:
1. آسيب ها و ناهنجاري هايي كه مربوط به درون شخص است مانند: خودكم بيني، توقع بيش از حد از خود، پايين بودن سطح تحمل كمال طلبي وسواس گونه، اشتياق به لذت جويي كوتاه مدت، فقدان قاطعيت و عدم اعتماد به نفس.
2. آسيب هايي كه در ارتباط با ديگر اشخاص و يا محيط اطراف فرد خود را نشان مي دهد مانند نارضايتي از وضع موجود، عدم تسلط بر كار، نگرش منفي به كار، نگرش غير واقع بينانه از ديگران، احساس عدم مسئوليت در برابر ديگران، لجبازي با ديگران، اهمال كاري و پرخاشگري انفعالي و برچسب زدن به اين و آن. (6)
عوامل فوق در افراد اهمال كار و تنبل به چشم مي خورد كه افراد بايد به تدريج سعي در رفع آن ها در خود باشند. ما در اين جا با توجه به اين عوامل به بعضي از راهكارهاي نظري و عملي براي درمان تنبلي اشاره مي كنيم :
1- قدرشناسي از فرصت هاي به دست آمده:
گاهي افراد اگر گذر زمان و فرصت هاي پيش آمده را درك نكنند و به ارزش بي بديل وقت توجه نكنند، به راحتي آن را از دست مي دهند. به طور مثال كسب علم و دانش و بالا رفتن از نردبان ترقي هميشه براي انسان ميسر نمي شود. پس اگر شخصي فرصت آن را پيدا كند ولي به اهميت و ارزش واقعي آن آگاه نباشد، ممكن است آن را با تنبلي و بي حالي به راحتي از دست بدهد . زماني حسرت آن را بخورد كه هيچ سودي نداشته باشد كه فرمودند: ضايع كردن فرصت ها نتيجه اي جز غصه ندارد . (7)
مسلما فهم و درك ارزش وقت و فرصت هاي به دست آمده، افراد را از تنبلي و اهمال كاري باز مي دارد.
2- تلاش در ايجاد انگيزه:
بسياري از موارد تنبلي و اهمال كاري به خاطر نداشتن انگيزه كافي است . همين مسأله باعث بي حالي و تنبلي شخص در انجام كارها و وظايف محوله مي شود. اگر انگيزه كافي در ما وجود نداشته باشد ،در انجام وظايف واجب هم سستي مي كنيم. بنابراين بر ما لازم است با توجه به نتايج و ثمراتي كه ازانجام كارهاي مان به دست مي آوريم، در خود ايجاد انگيزه كنيم، به طور مثال در آموزه هاي ديني نكات جالبي براي ايجاد انگيزه در افراد نسبت به انجام وظايف شرعي بيان شده . مثلا در روايتي آمده است كه خود را در دنيا مانند غريقي بدانيد كه براي نجات خود تلاش مي كند . (8)
يقينا كسي كه دنيا را چون دريايي پرتلاطم مي بيند و ساحل نجات را ايمان به خدا و انجام دستورات ديني مي داند، هرگز تنبلي و سستي در كارش پيدا نمي شود.
3- تعيين وقت معين براي هر كار:
افراد بايد براي هر كاري قبل از انجام آن وقت معيني در نظر بگيرند تا در آن وقت و فاصله زماني كار انجام شود. اگر وقت هر كاري از قبل مشخص نشود، ممكن است انسان در انجام آن امروز و فردا كند. مثلا يك كشاورز اگر نداند زمان كاشت، داشت و برداشت محصول محدود است، يا به آن بي توجه باشد، هرگز نمي تواند محصول خوبي به دست آورد.
4- تعيين دقيق تاريخ تحويل:
براي انجام هر كاري لازم است شخص با توجه به امكانات خود تاريخ دقيق پايان كار را مشخص كند.
5- استفاده از فن جزء جزء كردن:
كار خود را به بخش هاي كوچك تر تقسيم كنيد تا بتوانيد بر آن مسلط شده و از عهده انجامش برآييد. به عنوان مثال، هر پنج صفحه مقاله خود را بخشي به حساب آورده، پس از انجام هر بخش، پاداشي مناسب براي خود در نظر بگيريد، سپس به انجام مسايل بخش ها بپردازيد.
6- اولويت بندي كارها:
اشخاص براي خود وظايف گوناگوني را در نظر مي گيرند. هر كس بايد بتواند كارهاي با اهميت تر را با اولويت اول ا نجام دهد. اين تقسيم بندي شما را مقيد خواهد كرد تا به كاري كه فوريت بيش تري دارد بينديشيد. در اين مورد اگر به طور جدي در انجام آن تسريع نكنيد، اهمال كاري شما در ساير امور نيز تأثير خواهد گذاشت.
7- اقدام به كار در حد توان:
گاه انسان به كاري مبادرت مي كند كه از حد توان و طاقت او به مراتب فراتر است. در اين جا شخص با انتخاب غلط، زمينه اهمال كاري خود را فراهم ساخته است. بنابراين هر كس اول بايد توان خويش را در انجام كارها درست برآورد كند و سپس كاري در خور و مناسب با توانش بپذيرد.
8- تغيير محيط:
گاهي تنبلي و اهمال كاري به خاطر شرايط محيطي خاصي است كه فرد در آن قرار گرفته است. تغيير و تحول در اين شرايط مي تواند تنبلي و بي حالي را از افراد دور كند.
9- استفاده از عهد و پيمان:
گاهي لازم است براي درمان تنبلي با خود عهد ببنديم كه در انجام آن كار كوتاهي نكنيم . در صورت شكستن عهد و پيمان براي خود تنبيهي در نظر بگيريم.
در علم اخلاق اين شيوه را مشارطه گويند كه شخص براي اصلاح نفس خويش هر سحرگاه با خود شرط و قراردادي مجدد مي بندد تا كه به سوي كمال سير كند. در گفتاري حكيمانه از امام اميرالمؤمنين در آثار پيمان آمده است: «با نماز پيمان وفا ببند تا اين كه بر آن مواظبت كني».(9)
پي نوشت ها :
1. آلبرت آليس و ويليام جيمزنال، روان شناسي اهمال كاري، توجه محمد علي فرجاد، تهران، مؤسسه اميد، 1375، ص 9.
2.بحار، ج 78، ص 180.
3.فروع كافي، ج 5، ص 85.
4.بحار، ج 73، ص 160.
5. ميزان الحكمه، ج 8، ص 396، باب 3491.
6. دكتر مرتضي آقا تهراني، مجله معرفت، ش 64 ، ص 40.
7.بحار، ج 71، ص 217.
8.همان، ج 90، ص 307.
9. نهج البلاغه، خطبه 199، ص 418.

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
با توجه به نشانه ها و علايمي كه ذكر كرديد، دوست تان از وسواس فكري و عملي رنج مي برد . احترام بيش از حد يا رفتارهاي تكراري او و سعي در دقت زياد، چيز جز وسواس نيست . وسواس نيز نوعي بيماري است كه بايد درمان شود. همين طور نوع برخورد او با اسامي ائمه يا عكس ها و نوشته ها، تنها برخاسته از رفتار وسواسي است . نه تنها بي اعتنايي به اين چيزها اشكال شرعي ندارد، بلكه رفتار وسواس گونه او اشكال شرعي دارد و بايد آن را قطع نمايد.
پاسخ حاضر به فرد وسواسي ارائه شده و مخاطب كلام ما دوست شما است.
وسواس يکي از واکنش‏هاي عصبي است که معمولاً به دو شکل وسواس فکري و وسواس عملي بروز مي‏کند.
وسواس فکري عبارت است از يک سلسله افکار پوچ و بيهوده تکراري، که گرچه بيمار به بيهودگي آن اطمينان دارد، ولي براي جلوگيري از آن نمي‏تواند اقدامي کند.
وسواس عملي عبارت است از يک رشته رفتارهايي که قطع نظراز منطقي نبودن آن‏ها، جنبه تکراري به خود مي‏گيرد.(1)
شرط اساسي کنترل و درمان اين گونه افکار مزاحم، همکاري صميمانه و نزديک بيمار با مراحل درماني است؛ بنابراين بايد با تمام قدرت و توان و انجام دستورعمل هاي ارائه شده ،تدريجا بر آن مسلط شويد . از نفوذ آن افکار جلوگيري کنيد. نبايد گمان کرد که با اولين قدم و بدون پي‏گيري مستمر، مي‏توان يک شبه، همه‏ آن افکار را از ذهن خود دور کرد.
اغلب مبتلايان به وسواس فکري، افکار بيهوده يا وحشتناکي در ذهن خود به وجود مي‏آورند. اين افکار در چرخه‏اي بي پايان، مرتب تکرار مي‏شود.
بعضي از مبتلايان، مشکل خود را پنهان نگه مي‏دارند . گاهي دور از چشم ديگران چندين ساعت را صرف افکار خود مي‏نمايند ، اما خوشبختانه به طرح موضوع پرداخته‏ايد و در واقع تصميم به حل و درمان آن داريد.
پس نيمي از راه درمان را که شناخت بيماري و عزم بر درمان آن است پيموده‏ايد. در ادامه و حل کامل مشکل بايد بدانيد که درمان وسواس فکري و عملي، نياز به صبر و حوصله و پشتکار دارد. انتظار حل و درمان يک شبه آن را نداشته باشيد، پس راهکارهايي را که ارائه مي‏شود، با دقت مورد توجه قرار دهيد . ارزيابي و نتيجه آن، نيز ميزان پيشرفت خود در مهار وسواس را در مکاتبه بعدي مشخص فرماييد.
قطعاً به ضررهاي وسواس فکري آگاهيد، که عبارتند از: اتلاف وقت، عدم توانايي در تمرکز حواس، بازماندن از کارهاي اصلي، خسته شدن ذهن، عدم تعادل رواني، بي حوصله شدن براي فکر کردن درباره موضوعات مهم و اساسي زندگي و تحصيلي.
نيازي به شرح و بسط اين پيامدها نيست، پس هر چه زودتر بايد به راهکارهاي عملي جهت مقابله با وسواس فکري بينديشيد که عبارتند از:
1 - بازسازي شناختي:
درمان وسواس فکري به تصميم و همت شما بستگي دارد. در اين جهت کسي جز خودتان نمي‏تواند به شما کمکي بنمايد. امام علي(ع) مي‏فرمايد: «کسي که در اصلاح خود کمک نکند، ديگري نه مانع بروز مشکلات او مي‏شود و نه او را به سوي رشد و خير مي‏کشاند».(2)
بايد کمر همت را ببنديد و با اتکا به توانايي‏هاي خود وارد عمل شويد و نسبت به درمان بيماري خويش اميدوار باشيد.
2 - شفاف کردن افکار:
براي مقابله با افکار انحرافي بايد انديشه خود را پالايش کنيد و ابهام زدايي نماييد. امام علي(ع) مي‏فرمايد: «به دليل شفافيت افکار ملائکه، آنان به وسواس فکري مبتلا نمي‏شوند».(3)
اگر شبهه و سؤالي در ذهن خود نسبت به خدا و يا اولياي الهي داريد، بدون واهمه آن‏ها را مطرح نماييد و در پي پاسخ برآييد.
3 - متمرکز شدن بر افکار مطلوب:
براي رهايي از افکار ناخواسته، لازم است افکار خوشايند را جايگزين کنيد. توجه به افکار معقول و تقويت و تمرکز آن به وسيله تکرار زباني، شما را از افکار مخرّب و آزاردهنده باز مي‏دارد. پيامبر اکرم(ص) مي‏فرمايد: «کسي که مبتلا به وسواس فکري است، سه بار ايمان به خدا و رسول را به زبان تکرار کند (آمنت بالله و رسوله) که آن وسواسي از بين مي‏رود».(4)
4 - ذکر زباني:
شخصي از امام صادق(ع) در مورد وسواس و شک سؤال کرد، حضرت فرمود: «لا شي فيها، تقول لا اله الا الله؛ اين وسواس و شک مشکلي ندارد. هر گاه به وسواس فکري مبتلا شدي، لا اله الا الله بگو».(5) با اين ذکر و تغيير حالت دادن، از فکر تکراري رهايي مي‏يابيد.
5 - تقويت اعتقادات مذهبي:
«کول جي آر» با مرور بر زندگي «مارتين لوتر» رهبر مذهبي شهيري که مبتلا به وسواس فکري بود، اظهار داشت که اعتقادات مذهبي «لوتر» نقش بسيار مهمي در کنار آمدن او با نگراني‏ها و ناراحتي‏هاي دروني ناشي از وسواس داشته است.
6 - ورود افکار منحرف را به ذهن دراختيار خود بگيريد تا اين افکار ناخواسته به ذهن شما وارد نشود.
به اين منظور براي فکر در اين امور، ساعت خاصي تعيين کنيد، يعني با خود عهد ببنديد که زمان فکر کردن درباره موضوع وسواس، ساعت خاصي باشد.
در طول روز هرگاه اوهام و افکار وارد ذهن تان شد، به خود بگوييد: زمان فکر کردن فلان ساعت است. در زمان مقرر مدتي را به فکر کردن درباره آن موضوع اختصاص دهيد، تا در طول روز ذهن تان مشغول آن نشود. البته زمان اختصاصي را به تدريج در طي (مثلاً سي روز) روزي يک دقيقه کم کنيد تا به صفر برسد.
7 - هر روز به خود تلقين کنيد که من قادرم افکار ناخواسته را کنار بگذارم. تلقين يکي از راه‏هاي مبارزه با افکار منفي است.
از افکار ناخواسته و مزاحم، احساس وحشت و نگراني نکنيد . بدانيد که آن‏ها موجب کفر و يا بي احترامي نمي شود . اصلاً گناه نيست، بلکه يک نوع بيماري است که بايد درمان شود. پس اثر وضعي (نجاست) و اثر تکليفي (گناه و کفر) ندارد.

پي‏نوشت‏ها:
1. دکتر شکوه نابي‌نژاد، رفتارهاي بهنجار و ناهنجار، ص 162.
2. نهج البلاغه، فيض الاسلام، خطبه 89.
3 . همان، خطبه 90.
4 . کنزالعمال، حديث 1245.
5 . کافي، ج‏2، ص 424.

با عرض سلام و تشکر از ارتباط تان با اين مرکز
زكات تنها در نه ‌چيز واجب است: اول گندم، دوم جو، سوم خرما، چهارم كشمش، پنجم طلا، ششم نقره، هفتم شتر، هشتم گاو، نهم گوسفند؛ پس اگر كسى مالك يكى از اين نه چيز باشد، با شرايطى كه در رسالة مراجع تقليد آمده، بايد مقدارى را كه معين شده، به يكى از مصرف‌هايى كه دستور داده‌اند برساند. ( 1 )
بنابراين افرادي که مالک اين موارد نيستند، زکات بر آن ها واجب نيست.
در ارتباط هاي بعدي نام مرجع خود را ذکر کنيد.
پي‌نوشت‌:
3. امام خميني، توضيح المسائل، س 1843.

طبق فتواي مرحوم آيت الله فاضل در ازدواج با دختر باکره بنا براحتياط واجب، اذن پدر لازم است.(1)
بنابراين حتي اگر در آينده قصد ازدواج داشته باشند، نمي توانند بدون هماهنگي و اجازه از پدر دختر صيغه بخوانند.
پي­نوشت :
1. آيت الله فاضل لنكرانى ،جامع المسائل، ج 1 ، ص 436 ، س 1546.

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
گرچه شستن صورت با هر سمت از بدن لازم نبوده، ولي غسل صحيح است و نماز و روزه ات اشکال ندارد.(1)
پي نوشت:
1. آيت الله بهجت، استفتائات ،ج1 ،س746.

باعرض سلام و تشکر از ارتباط شما با اين مركز.
دوست عزيز
خوب بود قدري بيش تر درباره بيماري تان براي ما مي نوشتي تا بهتر بتوانيم قضاوت كنيم . با توجه به آنچه نوشته ايد ، استفاده مي شود كه مبتلا به افسردگي شده ايد . اگرچنين باشد، اين بيماري با كار كردن منافاتي ندارد. در اين صورت علت كار نكردن شما براي ما معلوم نيست . شايد به همين جهت است و همان گونه كه نوشته ايد ،ديگران به يك جا نشستن شما اعتراض دارند.
به هر حال آن چه به عنوان پاسخ بيان مي شود، با توجه به اين مسئله است كه مبتلا به افسردگي هستيد . در صورتي كه پاسخ با سوال شما مغايرت داشت، در نامه هاي بعدي بيان روشن تري از سوال تان داشته باشيد تا پاسخ دهيم .
هيچ انساني نيست که در زندگي با احساس غم و اندوه، بيگانه باشد. همه ما به دنبالِ از دست دادن دوستان و بستگان، بيماري اطرافيان، عدم موفقيت در کار و... دچار غم و اندوه مي‏شويم؛ اما افسردگيِ مرضي، واکنشي است بسيار فراتر از واقعه‏اي که در زندگي افراد روي مي‏دهد. بنابراين، گاهي مواقع، غم و اندوهِ موقّت، پاسخي است به شرايط بيروني، و تا حدي طبيعي است؛ اما اگر واکنش، بيش از شش ماه به طول انجامد و با نشانه‏هاي ديگري که نشانه‏ها و علائم خاص افسردگي‏اند ،همراه شود، به طوري که عملکرد عادي فرد را مختل کند، بيماري تلقي مي‏شود . بايد نسبت به درمان آن، اقدام جدي به عمل آورد.
افسردگي تقريباً در سراسر دنيا و در همه جوامع با فرهنگ‏هاي متفاوت ديده مي‏شود. فراواني افسردگي در ميان افراد به گونه‏اي است که از آن به عنوان «سرماخوردگي رواني» ياد مي‏شود.
تئوري‏هاي اساسي در روان‏شناسي، بر احساس کم‏ارزش يا بي‏ارزشي فرد افسرده تأکيد دارند. معمولاً کساني که به هنگام شکست يا بدبختي، خود را سرزنش مي‏کنند و خويشتن را عامل شکست مي‏دانند و از طرفي، به هنگام موفقيت، پيروزي‏شان را به شرايط بيروني يا شانس نسبت مي‏دهند، بيش تر در معرض افسردگي‏اند؛ زيرا اين شيوه برخورد، منجر به تضعيف خودپنداره مثبت در آن ها مي‏شود و به تدريج، افکار زيانباري مانند اين که: «من به درد هيچ کاري نمي‏خورم»، «من نمي‏توانم» و... . در آن ها شکل مي‏گيرد. در حالي که اکثر افراد، مسئوليت حوادث مثبت و خوشايند زندگي‏شان را به خود نسبت مي‏دهند.
در حقيقت، افسردگي بيش تر حاصل يادآوري شکست‏ها و ناکامي‏هاي گذشته است. فردي که در يک يا چند موقعيت، دچار ناکامي گرديده، مي‏پندارد که اگر در موقعيت‏هاي مشابه ديگر قرار گيرد، تلاش او بي‏نتيجه مانده، شکست او حتمي است. اين‏گونه تفکرات باعث مي‏شود که فرد در زندگي احساس درماندگي کند؛ حالتي که به آن، «درماندگي آموخته شده» مي‏گويند.
البته در بعضي افراد، افسردگي با اضطراب همراه مي‏شود؛ به طوري که شخص به همراه احساس ضعف و خستگي، از ناکامي و بي‏قراري هم رنج مي‏بَرد.
علايم افسردگي :
علائم افسردگي به دو دسته، تقسيم مي‏شود:
ا- علائم روان‏شناختي
ب- علائم زيست‏شناختي
علائم روان‏شناختي در چهار سطح ديده مي‏شود:
1- خُلق: بيمار، احساس غمگيني و اضطراب، و تحريک‏پذيري دارد.
2- تفکر: بيمار، فاقد تمرکز است . مرتب خود را سرزنش مي‏کند و عزّت نفس پاييني دارد.
3- انگيزش: فرد، علاقه‏اي به انجام دادن کارها و سرگرمي‏هاي قبلي ندارد .از فعاليت‏هاي شغلي کناره‏گيري مي‏کند.
4- رفتار : علائم بيماري از قبيل عدم فعاليت بيمار، گريه کردن، کُند راه رفتن و کُند سخن گفتن بروز مي کند.
در مورد علائم زيست‏شناختي مي‏توان گفت که افراد افسرده معمولاً دچار کم اشتهايي يا بي‏اشتهايي و در نتيجه با کاهش وزن مواجه مي‏شوند. البته در برخي از افسردگي‏ها با پرخوري و پراشتهايي که منجر به افزايش وزن مي‏شود هم مواجه هستيم. همچنين در افسردگي، اختلال خواب نيز مشاهده مي‏شود. بدين معنا که فرد افسرده يا در به خواب رفتن مشکل دارد، يا اگر به خواب رود، در اواسط شب يا صبح خيلي زود بيدار مي‏شود و به سختي به خواب مي‏رود.
کاهش انرژي و احساس خستگي نيز از علائم ديگر افسردگي است. فرد افسرده حتي اگر فعاليت زيادي انجام ندهد، باز هم احساس خستگي و ناتواني مي‏کند.
درمان افسردگي:
1- معنويت و دعا:
هميشه و در همه جا پيروي از دستورهاي ديني به سود انسان بوده ؛ زيرا اين دستورها، منطبق بر سرشت آدمي است . انسان با پيروي از اين دستورها، برنامه‏اي در پيش‏رو خواهد داشت که او را از سردرگمي و انحراف، نجات مي‏دهد. انسان با پيروي از دين و معنويت، به کسي اتکا پيدا مي‏کند که مي‏داند همه چيز در دست اوست. از طرفي دعا در تمام اديان و فرهنگ‏ها، وسيله‏اي براي رهايي از مشکلات، درمان بيماري‏ها و راهي براي رسيدن به آرزوها بوده است.
دعا، رو در رويي انسان با خالق است. در هنگام دعا و نيايش، انسان، بدون هيچ مقاومتي، از خود براي خدا مي‏گويد و مي‏داند که آنچه مي‏گويد، نزد او محفوظ خواهد ماند. اقرار به خطاها و عرض نياز به درگاه الهي، هيجانات انسان را تخليه مي‏کند و براي ادامه راه زندگي به او توان مي‏بخشد.
البته اگر انسان بتواند برخي از عبادات را به طور دسته جمعي انجام دهد (مثل نماز جماعت، زيارت و اعتکاف يا خواندن دعا به صورت گروهي)، مي‏تواند از افراد شايسته در مکان‏هاي برگزاري اين نوع مراسم، به عنوان الگو استفاده نمايد . نيز ارتباطات بين‏فردي خود را افزايش دهد؛ چرا که افسردگي، بيش تر در افرادي ديده مي‏شود که ارتباطات بين‏فرديِ ضعيف دارند و ضعف در ارتباطات بين‏فردي، قادر است انسان را از بسياري تقويت‏هاي محيطي محروم سازد. بنابراين تمام دعا ها مي تواند مفيد واقع شوند و دعاي خاصي براي اين خصوص مشاهده نکرديم.
2- انجام فعاليت‏هاي هنري و ورزش :
اين‏گونه فعاليت‏ها از آن‏جا که ذهن و جسم را ـ هر دو را ـ مشغول مي‏کند، مفيدند. اين نوع فعاليت‏ها، احساس خوبي را در فرد ايجاد مي‏کنند . از سوي ديگر، توجه فرد را از افکار ناراحت کننده به چيزهاي ديگر معطوف مي‏کنند. اگر انسان خسته باشد، با استراحت، خستگي رفع مي‏شود؛ اما اگر افسرده شود، افسردگي با فعاليت از بين مي‏رود. عدم فعاليت، باعث مي‏شود انسان بيش تر به مشکلات زندگي توجه کند و افسردگي‏اش تشديد شود.
3- استفاده از رنگ هاي شاد:
استفاده از نور طبيعي مناسب و رنگ‏هاي شاد و ملايم در محيط کار و زندگي و همچنين در نوع پوشش فرد مي‏تواند به عنوان محرکي خوشايند به طور غيرمستقيم در روحيه فرد افسرده تأثيرگذار باشد. همين‏طور، تغيير دکوراسيون محيط خانه و يا کار، تازگي و تنوعي ايجاد مي‏کند که فرد را از حالت يکنواختي و کسالت، خارج مي‏سازد و او را به سوي نشاط و تحرک، سوق مي‏دهد.
4-اصلاح شناختِ شخص افسرده که به «شناختْ درماني» موسوم است، يکي از تکنيک‏هايي است که به منظور درمان افسردگي به کار مي‏رود. در اين روشِ درماني، سعي مي‏شود بيمار نسبت به ويژگي‏هاي تفکر خود آشنا شود. اين ويژگي‏ها که در بالا تحت عنوان عوامل ايجاد افسردگي از آن ها ياد شد، عبارت‏اند از:
تفکرِ همه يا هيچ، تعميم افراطي، اِسنادهاي اشتباه، مسئول دانستن خويش در حوادث بد و ناگوار و... . پس از شناسايي اين افکار، به بيمار کمک مي‏شود تا تحريف‏هاي شناختي خويش را اصلاح کند يا تغيير دهد.
5-تکنيک «توجّه برگرداني» براي تسکين افسردگي، هر چند موقتي، اما مفيد است. از فعاليت‏هايي که منجر به سرگرم شدن فرد و عدم توجه به مشکلات مي‏شود، مي‏توان به خواندن شعر، نقّاشي، پياده‏روي، ورزش، بازي و... اشاره کرد. نوشتن خاطرات شاد گذشته با تمام جزئيات آن، روش سودمندي است؛ چرا که افراد افسرده تمايل دارند به خاطرات تلخ بينديشند که اين، خود، منجر به تشديد افسردگي در آنان مي‏شود.
5-همچنين آموزش مهارت‏هاي حل مسئله براي مقابله با مشکلات واقعي زندگي ضروري است. بايد به آن ها آموزش داد که کناره‏گيري از مشکل، راه حل مشکلات نيست. درگير شدن با مشکلات و در نظر گرفتن راه‏هاي متعدد حل مسئله، مشورت و انتخاب بهترين راه، حلاّل مشکلات خواهد بود.
موفق باشيد.

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
دغدغه ديني و احساس مسؤليت شما شايسته تقدير است .در پاسخ لازم است به دو نکته پرداخته شود
نکته اول : ريا يک امر قلبي است ، هر انساني به درون خويش نگاه کند، زود متوجه مي شود که دارد ريا مي کند يا نه .چون ريا يعني تظاهر و خودنمايي و انجام عمل به قصد جلب توجه و ستايش ديگران.
امام خميني(ره) در مورد ريا مي‌نويسند:«بدان که ريا عبارت از نشان دادن و وانمود کردن چيزي از اعمال حسنه يا خصال پسنديده يا عقايد حقه است به مردم براي منزلت پيدا کردن در قلوب آن ها و اشتهار پيدا کردن (مشهور شدن) پيش آن ها به خوبي و صحت و امانت و ديانت بدون قصد صحيح الهي».(1)
البته گاهي ممکن است شيطان در نفس انسان وسوسه هاي ايجاد کند . براي جلو گيري از انجام کارخير، وسوسه و شبهه افکني کند، اما تا زماني که نيت انسان خالص باشد، با وسوسه نفساني حکم ريا بر عمل انسان بار نمي شود.نماز خواندن شما اشکال ندارد و ريايي نيست.
نکته دوم :حکم رابطه شما با دختر.
برادر ! اگر رابطه شما صرفا به صورت سخن گفتن باشد، اشكال ندارد، اما اگر با لذت و شهوت همراه باشد حرام است . از‌آن جا كه به طور طبيعي سخن گفتن دختر و پسر جوان به واسطه قوي بودن غريزه شهواني، در معرض شهوت و تحريك شهواني قرار دارد، بايد سعي شود جز در موارد ضروري از اين كار دوري شود.هر گونه ارتباط و تماس بدني دختر و پسرنامحرم مثل دست دادن و مصافحه کردن حرام است.
نگاه مرد به بدن زن (چه با قصد لذت يا بدون آن ) اشكال دارد و حرام است؛ هم چنين نگاه كردن زن به بدن مرد نامحرم نيز حرام است ، البته نگاه كردن زن به بدن مرد نامحرم(به آن مقداري كه معمولاً نمي‌پوشانند) مانند سر و صورت و گردن و مقداري از پا و دست اشكال ندارد. ولي نگاه كردن به صورت و دست‌هاي زن نامحرم تا مچ با دو شرط اشکال ندارد ،
يک: به قصد لذت نباشد.
دوم: مايه فساد و گناه نگردد، يعني ممکن است طرف قصد لذت جويي نداشته باشد ،ولي به صورت نا خواسته، خواسته هاي جنسي اش تحريک شود و در دام گناه و نگاه شهوت انگيز بيفتد ،
بنابر اين رابطه دختر و پسر اگر مفسده‏اى نداشته باشد و ترس وقوع در حرام نباشد و از روى شهوت صورت نگيرد، اشكالى ندارد، ولى خلوت كردن دختر و پسر نامحرم،( اعم از فاميل و غير فاميل در اتاق يا خانه در بسته كه محل رفت و آمد ديگران نباشد،) حرام است. حتي اگر به عبادت يا به بحث و جدل علمي مشغول باشند، ؛ زيرا غريزه جنسى و وسوسه شيطانى ممكن است هر لحظه انسان را از مسير خارج بكند.
قرآن در دو جا ،يعني يکي در سوره مائده آيه 5 و ديگري در سوره نساء آيه 25 زنان و مردان را از داشتن روابط دوستانه با نامحرم برحذر داشته، آن را مورد نکوهش و ملامت قرار داده است. در آيه 25 سوره نساء به مردان مي گويد: با دختراني که روابط دوستي مخفيانه­اي با ديگران داشته­اند، ازدواج نکنيد:
«فانکحوهن باذن اهلهن و اتوهن اجورهن بالمعروف محصنات غير مسافحات و لا متخذات اخدان؛ آنان را با اجازه خانواده­هاي شان به همسري خود در آوريد . مهرشان را به طور پسنديده به آنان بدهيد (به شرط آن که) پاکدامن باشند و زناکار و دوست گيران پنهاني نباشند».
در آيه 5 سوره مائده نيز به مردان خطاب مي کند و مي فرمايد: با زنان پاکدامن مسلمان ازدواج کنيد . خود نيز پاکدامن باشيد، نه زناکار و هيچ وقت زنان و دختران را در پنهاني دوست خود نگيريد.
پي نوشت :
1- امام خميني ، چهل حديث ، ص 35.