پرسشگر گرامي آموزش رفتن به دستشويي به اين طريق است كه شما بايد در طي روز ساعاتي را براي اينكار تعيين كنيد مثلا هر سه ساعت يكبار كودك خود را به دستشويي ببريد و ايشان را در دستشويي بنشانيد و بدون هيچ گونه كلامي تاكيد مي كنم بدون هيچ گونه كلامي( نه تشويق و نه تهديد)، چند دقيقه اي منتظر بمانيد و آنگاه ايشان را از دست شويي بيرون آوريد. بايد به اين توجه داشته باشيد كه كودكان و مخصوصا كودك شما بسيار باهوش مي باشند و چون خواهان توجه پدر و مادر به خودشان هستند از هر موضوعي كه بتواند اين كاركرد را داشته باشد استفاده مي كنند و گاهي نيز در صدد انتقام گرفتن از پدر و مادر مي باشند و به دنبال مستمسكي براي اينكار مي گردند مثلا امكان دارد ايشان از شما  اسباب بازي اي خواسته باشد كه برايش نخريده باشيد و از اين كار ناراحت شده باشد. لذا در صدد انتقام بر مي آيد و متقابلا براي ناراحت كردن شما اين مسئله را مستمسك خوبي تشخيص مي‌دهد و لذا شما مي توانيد با بي اعتنايي به موضوع بطور غير مستقيم به او بفهمانيد كه اين موضوع براي شما اهميت ندارد تا او از زوم كردن براين موضوع جهت توجه طلبي و يا انتقام صرف نظر نمايد

فرزندان وقتي به دنيا مي‌آيند همچون مومي در اختيار والدين قرار مي‌گيرند و به جز يكسري بازتاب‌هاي غريزي كه دست تقدير الهي آن را براي حفاظت نوزادان در اختيارشان قرار داده چيز ديگري بلد نيستند.

خداوند در قرآن كريم در اين خصوص مي‌فرمايد: «وَ اللَّهُ أَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهاتِكُمْ لا تَعْلَمُونَ شَيْئاً؛ و خداوند شما را از شكم مادران‌تان بيرون آورد در حالي كه چيزي نمي‏دانستيد.» (نحل، آيه‌ي78)

به هر حال، فرزندان به هر شكلي كه در آيند در حقيقت، پدر و مادر اين شكل‌ها را به او داده اند. اين مسئله اهميت نقش تربيتي والدين را نشان مي‌دهد. از اين روي، والدين بايد در راه تربيت نيكو و خداپسندانه فرزندان نهايت كوشش را بكنند تا وظيفه‌ي خود را به درستي انجام دهند.

شواهد گوياي اين است كه فرزندتان نياز به فراگيري برخي مهارت‌ها را دارد تا بتواند در برابر زورگويي‌ها و يا رفتارهاي بد هم بازي‌هاي خود واكنش مناسبي از خود نشان دهد. شما به عنوان مادر وي مي‌توانيد اين مهارت‌ها را به وي بياموزيد.

مهارت جرأت‌ورزي يكي از آن مهارت‌هاست كه شما مي‌توانيد آن را به فرزندتان بياموزيد. مهارت جرأت‌ورزي به معناي آن نيست كه شما كودك‌تان را وادار كنيد كه مقابله به مثل كند و يا با كودكان ديگر درگير و گلاويز گردد و به كتك‌كاري و يا به ناسزاگويي آنان بپردازيد، بلكه به او آموزش مي‌دهيد كه در برابر زورگويي‌ها و يا رفتارهاي بد هم بازي‌هاي خود ساكت ننشيند، ابراز وجود كند و اجازه ندهد دوستانش او را بزنند براي اين منظور، مي‌توانيد به او ياد دهيد كه وقتي يكي از هم بازي‌هايش قصد زدن او را داشت از معركه فاصله بگيرد و از وي دور شود و يا از قدرت اطرافيان و بزرگ‌ترها براي فيصله دادن به موضوع دعوا كمك بگيرد و يا به والدين و ديگران پناه بياورد تا از زورگويي كودك خاطي بكاهد.

يكي ديگر از كارهايي كه بايستي آن را در فرزندتان تقويت كنيد، افزايش اعتماد به نفس و احساس ارزشمندي اوست. يادتان باشد كودكان به عزت‌نفس و احساس ارزشمندي و توجه مداوم احتياج دارند، فعاليت هايي مثل نقاشي، طراحي، كاردستي، بازي دوستانه و... كه با فنوني در ارتباط است، سطح اعتماد به‌نفس و احساس ارزشمندي كودكان را افزايش مي‌دهد، در واقع زماني كه بتوانند با كمك بزرگ‌ترها و با حوصله به خرج دادن آنها، از عهده چنين كارهايي برآيند نه تنها به خودباوري مي‌رسند، بلكه احترام به خود و ديدن ارزش‌هاي خود را فرا مي‌گيرند و اعتماد به نفس شان تقويت مي‌شود. البته بايد توجه داشت كه والدين هرگز نبايد به تنبيه بدني كودك‌شان مبادرت ورزند. اين مسئله شديداً اعتماد به نفس او را تضعيف مي‌كند.

همچنين توصيه مي‌شود، اگر والدين با فن يا حرفه‌ي خاصي آشنا هستند، در انجام كارها، كودكان را نيز سهيم كنند و با آنان بازي كنند و قوانين بازي را به آنها ياد دهند. با ارائه اين روش، ضمن سرگرم كردن فرزندان، حرفه و فنوني هم به آنها آموزش داده مي‌شود و اين فرآيند، در آينده بهتر آنها و احساس ارزشمندي آنان بسيار مؤثر است.

گاهي مي‌توانيد در مواقعي كه فرزندتان در موارد مشابه اي كه توسط بچه‌هاي ديگر مورد بي‌مهري قرار مي‌گيرد و يا كتك مي‌خورد ولي در عين حال گريه نمي‌كند و قاطعانه از حق خود دفاع مي‌كند در اين حالت او را مورد توجه قرار دهيد و تشويق و تحسين كنيد و در مقابل مواقعي كه زير گريه مي‌زند و منفعلانه برخورد مي‌كند او را تحويل نگيريد و توجه نكنيد تا به تدريج كودك به بيهودگي رفتار خود پي ببرد و آن را ترك كند و شما نيز سعي كند به جاي گريه كودك جايگزين مناسبي براي گريه او پيدا كنيد و با ترتيب يك بازي جديد احساس ارزشمندي او را باز يابيد.

گاهي مي‌توانيد خودتان با فرزندتان بازي كنيد و زمينه‌ي احساس ارزشمندي او را فراهم آوريد و گاهي مي‌توانيد جمعي از كودكان هم سن و سال كودك‌تان را دور هم جمع كنيد و با طراحي يك بازي دوستانه و با نظارت خودتان، زمينه‌ي رقابت سالم بين آنها را فراهم آوريد. كودكان نياز به بازي كردن به صورت دونفري و چند نفري داشته و بازي كردن باعث مي‌شود نياز ذهني كودك تأمين شده و رشد ذهني آنها افزايش پيدا كند. بنابراين، از هيچ فرصتي براي بازي با كودك‌تان غافل نباشيد. بازي كردن – مخصوصاً بازي‌هاي تعاملي و دوطرفه والدين با كودك- احساس عشق، قدرداني و نهايتاً احساس ارزشمندي را در فرزندان بالا مي‌بريد. اين عشق دوطرفه باعث تشويق ذهن بچه‌ها به بالا بردن مهارت‌هاي شناختي و سلامت مغزي مي‌شود.

در حالتي كه فرزندتان احساس ناكامي دارد و يا به هر دليلي گريه مي‌كند، نبايد از گريه او ممانعت انجام دهيد و يا او را سرزنش و مسخره كنيد، بلكه بايستي اجازه دهيد كه او مقداري با گريه كردن و اشك ريختن خودش را سبك كند و احساسات منفي را كه بر اثر تجربه‌ي شكست و ناكامي پيدا كرده¬است بيرون بريزد. البته بعد از آن كه مقداري سبك شد در اين هنگام همراهي، همدلي و كمك شما و ساير اعضاي خانواده مي‌تواند خيلي مثمر ثمر واقع گردد.

اصولا در مواردی مشابه مشكل شما، پدر و مادر با دیدن عمل فرزندشان چنان ناراحت، دلخور و گاه عصبانی می‌شوند كه ممكن است رفتاری خشن و پرخاش‌آمیز با كودكشان داشته باشند. آنها نگرانند كه مبادا فرزندشان در بزرگ‌سالی نیز دست به رفتارهای غیر شرعی دیگری بزند. باید توجه داشت كه كودكان اغلب بعضی از كارها را بدون آگاهی از ناپسند بودن آن عمل انجام می دهند. پس گاها مخالفت و ممانعت از این عمل، بدون آگاهی بخشی و فرهنگ سازی، احتمالا به لجبازی او در بزرگسالی منجر گردد.

كودكان به چند دلیل ممكن است علاقه مند به رقص در مجالس باشند.البته این دلایل از كودكی به كودك دیگر و از شرایطی به شرایط دیگر فرق می‌كنند.

1.       گاهی والدین ناخواسته رفتارهای منجر به رقص كودك را تقویت می‌كنند. پدر و مادری كه معتقد است، رقص برای دیگران حرام شرعی است، می بایست در همان دوران ابتدایی شكل گیری این عمل، به كودك خود تذكر همراه با ملاطفت را داشته باشد. اما هرگونه تشویق یا حتی به خود بالیدن والدین در جمع موجب تقویت این عمل و در نتیجه سختی تغییر عادات زشت می شود.

2.       گاهی كودك با مشاهده رفتار اطرافیانش این عمل را یاد می‌گیرد. والدین یا فامیلی كه اقدام به رقص در جمع خانوادگی می كند، بهنوعی موجب بدآموزی كودك می‌شوند.

3.       گاها بی توجهی والدین به نقاط مثبت و ویژگی های منحصر بفرد كودكشان موجب شكسته شدن اعتماد به نفس كودك می شود. در نتیجه كودك برای جبران این نقیصه به راه های آسیب زایی در اجتماع روی می آورد كه به نوعی رنگ و بوی جلب توجه دیگران را می دهد.

راهكارها

1.       آرام باشید: اگر پدر، مادر با این عمل كودكشان مواجه شوند، مهم‌تر از هر چیز آن است كه رفتارهای هیجانی، تند و اغراق‌آمیزی از خود نشان ندهند. آنها باید بكوشند آرامش خود را حفظ كنند و روشی منطقی و سنجیده برای رویارو شدن با این رفتار كودك برگزینند.

2.       رابطه  شفاف و صمیمانه با كوكانتان برقرار كنید: والدین باید نهایت تلاششان را بكنند تا ارتباطی مؤثر و فعال با كودكان خود داشته باشند. كودكانی كه از بودن با پدر و مادرشان احساس صمیمیت و نزدیكی می‌كنند، نسبت به كودكانی كه این احساس را ندارند، تمایل بیشتری برای هماهنگ كردن خود با ارزش‌ها و باورهای والدینشان دارند.

3.       علت رقص كودك در جمع  را پیدا كنید:  بهتر است به بررسی رفتارها و موقعیت‌هائی كه در طول روز كودك در آن قرار می‌گیرد؛ با چه كسانی دوست است، چه نیازهائی دارد، كجا می‌رود و ... بپردازید. اگر والدین بتوانند علت اصلی مشكل كودك را پیدا كنند، قادر خواهند بود این رفتار كودك را اصلاح نمایند.

4.       كودك را به‌دلیل اشتباهش شرمنده نكیند:  والدین نباید با سرزنش كردن‌های مكرر كودك، او را دچار احساس گناه كنند. آنها هم‌چنین نباید لقب‌ها و برچسب‌های ناروا به كودكشان بزنند. برخی از این روش‌ها، شدیداً موجب كاهش عزت‌نفس كودك می‌شود. در عوض والدین می‌توانند با رفتارهای خود به كودك نشان دهند كه از كار او ناراحت شده‌اند.

5.       سعی كنید راههای افزایش اعتماد به نفس كودك خود را آموزش ببینید و از همین دوران كودكی او را فردی با شخصیت بار بیاورید.

6.       مفهوم دین و لزوم انجام كارها بر اساس شرع را در یك بازه زمانی مشخص به او آموزش دهید.

7.       علت اشتباه بودن رقص در جمع  را برای كودكتان توضیح دهید: والدین ابتدا باید اطمینان حاصل كنند كه فرزندشان، ناشایست بودن عملش را فهمیده است. آن ها می‌توانند به این موضوع اشاره كنند كه دختری با كمالات و ویژگی های منحصر به فردی چون شما، شایسته نیست توانمندی های خودش را صرف چنین عملی كند. زیرا دین مقدس ما از این عمل نهی كرده است.

8.       رفتارهای صادقانه كودك را تحسین و تشویق كنید: پدر و مادر باید از رفتارهای شایسته، مناسب و صادقانهٔ كودك حمایت و قدردانی كنند. اگر آن ها رفتارهای شایسته را به موقع مورد تحسین خود قرار دهند، موجب تقویت و تكرار آن ها در فرزندشان می‌شوند.

راه كارهاي زيادي براي تشويق كودكان به امور مذهبي و معنوي وجود دارد كه بسياري از آن ها در كتاب هاي با همين عناوين آمده است:

* روش های پرورش احساس مذهبی "نماز" در كودكان و نوجوانان، غلامعلی افروز، نشر: انجمن اولیاء و مربیان، 1390.

* پرورش حس مذهبی كودكان و نوجوانان، داود جعفرپورآلانق، محمد دادی، نشر: كوثر قلم، 1388.

* فرصت پرواز: روش هایی برای هدایت كودكان و نوجوانان به نماز در مدارس، پدیدآورنده: محمد محمدی، ناشر: مهر برنا، 1386.

* مربی عزیزم چرا نماز بخوانم؟ 110 نكته ی آموزنده درباره ی نماز (ویژه ی كودكان و نوجوانان)

پدیدآورنده: سیدحیدر شاهزیدی (تهیه و تنظیم)، ناشر: راه سبز، 1385.

كه همگی از طریق سایت «آدینه بوك» قابل دستیابی است.

همان طور كه مي دانيد نحوه تعامل مثبت والدين با فرزند نقش موثري در الگو گيري كودكان از آن ها دارد. پدر و مادر خوش اخلاقي كه نماز مي خوانند بهترين مشوق براي نماز خواني فرزند محسوب مي گردند. كودكي كه به همراه پدر يا مادر به مسجد محل مي رود و بعد از آن توسط يك امر معنوي مانند تحسين و تمجيد يا امر مادي مانند يك بستني و ... مورد تشويق قرار مي گيرد گرايش بيشتري به نماز پيدا خواهد كرد. نقش همسالان و دوستان در گرايش كودكان به نماز بسيار جدي است و اگر صميمي ترين دوستان كودك، نمازخوان يا متمايل به نماز خواندن باشند سهم بسزايي در گروش كودكمان به نماز دارد معلم و مربي و دست اندركاران مدرسه نيز سهم بسزايي در ارتقاء روحيات مذهبي كودكان دارند بايد به ياد داشت كه نبايد در نماز خوان كردن كودك تعجيل كرد و بايد به كمترين حد آن رضايت داد بايد از تاكيد بيش از حد بر نماز و امور معنوي خودداري كرد چرا كه باعث مقاومت منفي كودك مي گردد. بايد امور مذهبي را با امور هيجاني و نشاط افزا در آميخت و پيوند شرطي مثبتي بين اين دو ايجاد كرد. بايد فرايند نماز خوان كردن كودك در طولاني مدت طي شود و مثلا از 11 سالگي تا 15 سالگي به تدريج صورت پذيرد.

بايد در امر بازداري كودك از امور بدي مانند دروغ گويي از امور معنوي كمتر بهره گرفت و مثلا  دروغ گويي را با جهنم يا خشم خداوند در هم نياميخت. بايد در قالب داستان ها يا حكايات به صورت كاملا نامحسوس، فلسفه نماز را به كودكان آموخت و كودك را از طريق قصه هاي جذاب و خواندني با منطق نماز خواندن آشنا كرد بايد شگفتي هاي خلقت را به او آموخت و رابطه با خالق اين شگفتي ها را معقول و ضروري جلوه داد. در هر صورت بايد روش گام به گام را در پيش گرفت و به محض اين كه شاهد موضع گيري و مقاومت كودك بوديم بايد دو سه هفته فرايند انس با نماز  را به تعويق انداخت. تعجيل يا تشويق افراطي در اين امر بسيار آسيب زاست و بايد در صورت نياز كارگرداني اين امر را به ديگران از جمله اعضاي ديگر فاميل يا مربيان و ... واگذار كرد. نقش تربيتي پدر را جدي گرفت و او را به نحوي در اين امر مقدس دخالت داد.

در زمينه دروغگويي كودكان نيز بايد گفت دروغ گويي علل مختلفي دارد و بدون شناخت دقيق اين علل از طريق مصاحبه حضوري توسط يك روان شناس كودك و ارائه راه كارهاي كلي زياد مثمر ثمر نمي باشد. كتاب و مقالات زيادي در زمينه علل و درمان دروغگويي كودكان وجود دارد كه هيچ كدام به اندازه مراجعه به يك متخصص روان شناسي اثر گذار نمي باشد. متخصص مي تواند با سوالات هدفمند از شما و يا احيانا پسرتان به زمينه ها و علل زيرين دروغگويي وي پي ببرد و با اتكا بر همين دانسته ها راه كار كار امدي براي كودك شما تجوير نمايد.

برای مطالعه مقالات اینترنتی فراوان در این زمینه در گوگل دو واژه دروغ و كودكان و یا كودك را تایپ و جستجو نمایید.

وابستگي كودك به مادر در اين سن طبيعي است؛ البته اين وابستگي ماندگار نيست و به مرور از بين خواهد رفت. همچنين با توجه به سن كودك، قضاوت در مورد علت جيغ هاي او عجولانه به نظر مي رسد. اگر وابستگي فرزند شما با ترس و واهمه شديد همراه است و بيش از 6 ماه ادامه يافت، به متخصص مراجعه كنيد. در ادامه به نكات ذيل توجه فرماييد.

1. از او بيش از حد مراقبت نكنيد. مراقبت بيش از حد به او پيام مي دهد كه دنيا جاي ناامني است و وابستگي اش بيشتر مي شود.

2. او را با اخم كردن و به كار بردن جمله هايي چون خجالت بكش و ... هنگامي كه به مادرش مي چسبد آزار ندهيد.

3. به او اجازه بدهيد هرگاه دوست داد، شما يا مادرش را در آغوش بكشد. اين اجازه وابستگي، او را به دور شدن از شما تشويق مي كند.

4. شما يا همسرتان از بازي قايم باشك استفاده كنيد. توجه داشته باشيد كه در ابتدا خيلي از او دور نشويد و پشت مبل يا كمد پنهان شويد و به تدريج فاصله را بيشتر كنيد و به اتاق هاي مجاور برويد.

5. پس از اين مراحل، با همسرتان هماهنگ كنيد تا او را به طور مقطعي و براي زمان بسيار كوتاهي با شما، بعد پدربزرگ يا مادر بزرگ، سپس با يكي از نزديكان تنها بگذاريد. زمان تنهايي بايد با توجه به ميزان وابستگي اش به مادرش باشد. بنابراين هر قدر وابستگي اش بيشتر است، زمان تنهايي بايد كمتر باشد. پيشنهاد مي كنيم زمان جدايي از مادرش، وسايل شخصي مادراز قبيل كيف، روسري يا عكسي از ايشان را در اختيار كودك قرار دهيد.

6. در ادامه، او را به پارك ببريد و وقتي مشغول بازي شد به آرامي 50 قدم از او دور شويد. اگر ترسيد 3 قدم بازگرديد و اين كار را با فاصله زماني مناسب تكرار كنيد.

7. وقتي  جدايي چند قدمي را پذيرفت در پارك روي نيمكتي بنشينيد و مطالعه كنيد. ولي گاهي برايش دست تكان دهيد و با او صحبت كنيد. توجه داشته باشيد كه وقتي از او جدا مي شويد، از جمله هاي آرامش دهنده (نگران نباش، من اين جا هستم، اگر مشكلي پيش آمد مرا صدا كن و ...) استفاده نكنيد.

8. ارتباط او را با همسالان در منزل يا بيرون از منزل بيشتر كنيد.

 در مورد خوابیدن نوزاد در كنار پدر و مادر و یا جدا كردن رختخواب و اتاق كودك از رختخواب و اتاق والدین تحقیقات متعدد انجام شده و نظرات مختلف و متفاوت ارائه شده است، از سوی دیگر همیشه نمی توان یك نسخه واحد برای همه كودكان پیچید و آن ها را ملزم به تبعیت از شیوه برخورد واحد نمود، بلكه كودكان هر یك به خاطر اصل تفاوت های فردی و همین طور شرایط و ویژگی های خاص موقعیتی كودك و مادر، شیوه برخورد متفاوتی را اقتضا می كنند، بنابراین از آن جا كه از وضع كودك تان و شما بی اطلاعیم، برخی نكات كلی را بیان می كنیم و مزایا و معایب برخی از نظریات را متذكر می شویم و جمع بندی و نتیجه گیری نهایی را به شما محوّل می كنیم.

برخی نظریات مهم :

1. برخی از روان شناسان و محققان بر جدا ساختن رختخواب كودك از رختخواب والدين از ابتدای تولد تاكيد مي كنند. خوابیدن كودك در رختخواب پدر و مادر و همراه آنان را ممنوع می دانند.

امتیازات این روش:

 - جدا بودن رختخواب كودك باعث رشد بهتر شخصيت وی و كمك به استقلال او می گردد.

- از ايجاد بسیاری از وابستگي ها در كودك جلوگيري می شود. خوابیدن كودك كنار والدین ممكن است وی را وابسته كند و كودك بعداً نتواند تنها بخوابد.

- در كاهش ترس و اضطراب كودك بسیار مؤثر است. با جدا كردن رختخواب در ابتداي تولد، به این شیوه عادت می كند. نیز تصوري از ترس و اضطراب ندارد، بنابراین بهانه جويي و بي قراري از این جهت نخواهد كرد.

- جدا بودن رختخواب و اتاق خواب كودك در آینده در كاهش ترس از مدرسه كودك موثر است.

معایب این روش:

- تماس بدنی و ارتباط عاطفی مادر با كودك هنگام خواب قطع می شود. كودك از مراقبت و برخی دیگر از امتیازات محروم می گردد.

- در عملكرد خواب كودك و مادر اخلال ایجاد می شود. تعادل فیزیولوژیكی كودك به هم می خورد و مشكلاتی ایجاد می گردد.

2. برخی دیگر معتقدند كه بهتر است كودك از بدو تولد در رختخواب والدین و همراه والدین به خصوص مادر بخوابد.

امتیازات این روش:

- خوابیدن كودك كنار والدین برای كودك بسیار لذّتبخش و ایمن خواهد بود. تماس بدنی كودك با بدن پدر و مادر باعث می شود كه رابطه عاطفی عمیق تری، بین آن ها به وجود آید كه موجب سلامت روحی روانی و رشد جسمانی كودك و آرامش بیش تر او خواهد شد.

- زمانی كه مادر و فرزند كنار یكدیگر می خوابند، دوره خواب، رویاها و امواج مغزی آن ها به صورت هماهنگ و یكسان عمل می كند.

- اعمال حیاتی ضربان قلب و تنفس كودك تنظیم می گردد.

- بیداری و خواب كودك تنظیم می شود.

- حرارت بدن نوزاد طبیعی می شود.

- سوخت و ساز بدن طبیعی می گردد.

- مقدار و میزان هورمون های بدن تنظیم می گردد.

- ترشح آنزیم های بدن متعادل می شود.

- سطح آنتی كرهای بدن برای مقابله با بیماری های عفونی افزایش می یابد.

- مدت زمان شیردهی مادر به كودك بیش تر می شود. علاوه بر فواید شیردهی، عمل مكیدن نوزاد جریان اكسیژن را افزایش می دهد كه هم برای رشد و هم برای سیستم ایمنی بدن نوزاد مفید است.

- مراقبت از كودك برای مادر آسان تر می شود. نیازی به این كه از اتاقی به اتاق دیگر بروید نیست. زمان بیش تری برای خوابیدن پیدا می كنند. از طرف دیگر، نوزادانی كه شب ها كنار مادران شان می خوابند، مراقبت و توجه بیش تری دریافت می كنند.

- كودكانی كه شب ها در كنار والدین شان می خوابند، ترس از به خواب رفتن ندارند. این بچه ها هرچه بزرگ تر می شوند و به اتاق خود منتقل می شوند، تصویری بسیار مثبت تر و مطمئن تری از خواب شبانه دارند.

- خوابیدن كودك همراه والدین، اعتماد و عزت نفس، همچنین صمیمیت را ارتقا می دهد. احساس گناه و اضطراب را كاهش می دهد.

- چنین بچه هایی در سنین پایین تر تمایل شان به جدا شدن بیش تر می شود. بین دو تا سه سالگی خودشان به راحتی جدا می شوند. مقاومت كم تری در برابر جدایی نشان می دهند.

- همخوابی بچه ها در سنین پایین در اتاق والدین تنظیم فیزیولوژیكی آنان را ارتقا می دهد. نزدیك بودن والدین كمك می كند كه سیستم عصبی نابالغ نوزاد در طی خواب تنظیم و تعدیل شود. همچنین با پیشگیری از وارد شدن نوزاد به خواب بسیار عمیق، از وقوع مرگ ناگهانی كودك جلوگیری می شود.

- به خاطر نزدیك بودن نوزاد، نیاز نیست كه نوزادان كاملاً بیدار شوند و گریه كنند تا پاسخ دریافت كنند. در نتیجه، مادر به نوزاد نزدیك می شود ،بدون اینكه هر دو كاملاً بیدار شوند. در نتیجه، مادران ارزیابی مثبت تری از خواب شبانه شان خواهند داشت، چون به این طریق خواب بهتری داشته و كم تر مجبور می شوند كه از خواب بیدار شوند.

- خوابیدن فرزند  كنار مادر در طول شب، كمبود حضور روزانه مادر را جبران می كند.

 معایب این روش:

- كودك به والدین خصوصاً مادر وابسته می گردد. دیگر به سادگی ها حاضر به ترك بستر پدر و مادر نمی شود.

- كودك لوس و پر توقع می شود. انتظار توجه دائمی و حمایت شبانه روزی والدین را دارد.

- به خاطر حضور كودك در رختخواب والدین، در روابط زناشویی والدین محدودیت ایجاد می شود. احتمال اختلال در روابط زناشوئی افزایش می یابد.

- گاهی موجب برقراری روابط زناشوئی پنهانی در حضور كودك می شود. این رفتار، ناخواسته اثر منفی می گذارد. منجر به بروز برخی ناهنجاری های روحی در كودك و ایجاد حساسیت و برخی سوءظن ها می شود.

3. كودك و نوزاد در كنار پدر و مادر می خوابد تا زمانی كه حس كند به تنهایی می تواند بخوابد. البته به شرطی كه والدین شرايط صحيح جدا كردن رختخواب كودك را بلد باشند و به درستی اجرا كنند تا بعداً مشكلات روحي، اخلاقي و تربيتي، در پی نداشته باشد. بر اساس این نظریه، كودك حداقل در سال نخست تولد و حداكثر تا پایان شیرخوارگی كنار مادر و اتاق والدین می خوابد. سپس مرحله به مرحله از رختخواب مادر جدا می شود. ابتدا رختخواب كودك از رختخواب والدین جدا می شود. سپس رختخواب او به تدريج فاصله بيش تري از رختخواب والدين به خود می گیرد تا آن كه در نهایت به اتاق خود كودك منتقل شود.

به نظر می رسد كه این شیوه، دو نظریه قبلی را پوشش می دهد. اكثر امتیازات هر دو نظریه را در خود جای می دهد و اثرات منفی كمتری دارد.

4. از ديدگاه اسلام ضرورتی برای جدا كردن رختخواب و اتاق كودك از بدو تولد احساس نمی شود. از آن جا كه بايد بين زن و شوهر و فرزندان آنان مرزهاي مشخصي باشد و زن و مرد در طول شبانه روز چند نوبت فرصت خلوت با يكديگر را داشته باشند، به والدین توصیه شده است كه بستر كودكان شان را از سني كه قادر به اجازه گرفتن براي ورود به اتاق والدین هستند و اصطلاحاً به سن تمییز رسیده اند، جدا كنند. كودكان را در اتاق جداگانه‌اي بخوابانند. البته در هر صورت توصیه اكید اسلام این است كه والدین عمل زناشویی خود را از كودك كاملاً پوشیده نگه دارند حتی هنگام خواب بودن كودك، در حضور وی رابطه ای با هم نداشته باشند تا سلامت روحی و روانی كودك آسیب نبیند و مشكلاتی ایجاد نشود.

اگر محيط مدرسه آلوده است و دوستان فرزند شما نامطلوبند، نگراني شما درست است؛ زيرا به هر حال انسان، موجودي اجتماعي است و به دوست نياز دارد. دوستي ها جنبه مهمي از زندگي كودك شما را تشكيل مي دهند و آثار مثبتي دارند. فرزند شما همكاري را با انجام كارهاي گروهي با همسالان مي آموزد؛ براي آزمودن عقايد، رفتار و جايگاه خود و اين كه فردي طبيعي است يا نه، از دوستان خود ياري مي گيرد و در گروه همسالان، احساس آرامش و امنيت مي كند.

برخي والدين گمان مي كنند كه ارتباط اعضاي خانواده با هم، جاي ارتباط با همسالان را مي گيرد، در حالي كه چنين نيست؛ زيرا نوجوان حس تعلق به گروه دارد و كنار روابط خانوادگي با گروه هاي همسالان نيز بايد ارتباط داشته باشد.

لطفا در ادامه به نكات ذيل توجه كنيد

1. بايد با مشاور مدرسه كودك خود صحبت كنيد تا با كمك هم به علت واقعي روي آوردن به غيرهمسالان پي ببريد. ممكن است كودك شما در روابط بين فردي و دوست يابي دچار مشكل شده باشد. و يا ممكن است از بين همسالانش كسي كه او را به عنوان يك دوست قبول داشته باشد، پيدا نشود و.... همچنين با مشورت با مشاور مدرسه مي توانيد احتمال وجود ايراد در رفتار خودتان را هم بررسي كنيد.

2. در صورتي كه دوستان ايشان، آلودگي جدي ندارند و خيلي كم پيش مي آيد كه از آنها بدرفتاري هايي را ببينيد و يا سخنان ناخوشايندي را بشنويد، او را از ارتباط با آنان منع نكنيد.

3. نديدن هيچ گونه بدرفتاري و نشنيدن هيچ گونه سخن زشت از ديگران، براي فرزند شما مطلوب نيست. كودكان و نوجواناني كه هرگز سخنان زشت نمي شنوند و رفتار بد نمي بينند، در مواجهه با چنين رفتار ها و سخناني در آينده (در محيط هاي اجتماعي)شكننده خواهند بود. يادمان باشد كه بدن فرزندان ما به مقداري ويروس نياز دارد تا نقش پادزهر را در بدن ايفا كند.

4. البته والدين هم بايد فرزندان خود چنان پشتوانه ديني و فرهنگي بدهند كه از بدرفتاري هاي متعارف همسالان اثر نپذيرند. اگر ارزش ها و ضد ارزش ها و زشتي ها و زيبايي ها را برايشان تبيين كنيد، خود، خوب را از بد تشخيص مي دهند و در مقابل زشتي ها مقاومت خواهند كرد. حتما تا كنون كودك يا نوجواني را ديده اي كه به دليل رفتار زشت دوستش، خود با او قطع ارتباط كرده است بدون اينكه والدين از او بخواهند.

5. دوستي كودك شما در خارج از منزل (با شرايط پيش گفته)، اگر ضابطه مند باشد، اشكالي ندارد و تا زماني كه در اعتقادات ديني، رفتار، ادب و تحصيل او تغيير مهمي را احساس نكرده ايد، نگران نباشيد. (البته از كنترل نامحسوس غفلت نكنيد) و در نخستين موردي كه آثار نامطلوب همسالان را احساس كرديد، براي قطع ارتباط او اقدام كنيد.

براي قطع ارتباط او با دوستان نامناسب به نكته هاي ذيل توجه و از راهكارهاي پيشنهادي استفاده كنيد.

1. از اهرم فشار استفاده نكنيد؛ زيرا به موضع لجاجت مي افتد و در برابر خواسته شما مقاومت خواهد كرد.

2. براي قطع ارتباط، زياد اصرار نكنيد. حريص تر مي شود. بنابراين بهتر است كلي گويي كنيد. مناسب ترين جمله مي تواند اين باشد كه "پسرم مدتي است رفتار و كردارت تغيير كرده. خودت بررسي كن و ببين از كجا سرچشمه مي گيرد. آيا معلم، همكلاسي يا دوست روي تو اثر گذاشته است؟ (دوست را عمدا در جايگاه سوم قرار بدهيد تا حساسيت او برانگيخته نشود).

3. هرگز به دوستان او توهين نكنيد. توجه داشته باشيد كه نوجوان درباره دوستان خود، تعصب ويژه اي دارد و جسارت شما او را سخت مي آزارد و سبب پايداري دوستي اش خواهد شد.

4. انتظار نداشته باشيد كه يكباره تمام دوستانش را كنار بگذارد و با همه قطع رابطه كند؛ بنابراين، بردبار باشيد و به تدريج مشكل را حل كنيد بدين صورت كه ابتدا از او بخواهيد برخي از دوستان را كه آلودگي بيشتري دارند رها كند و با بقيه نيز كمتر ارتباط داشته باشد و به مرور ارتباط را قطع كند.

5. اگر لازم شد با تغيير منزل، مدرسه، سرويس مدرسه... زمينه ديدار با دوستانش را كمتر كنيد.

6. با ارتباط بيشتر با نزديكان مطلوب، زمينه جايگزيني دوستان شايسته را برايش فراهم سازيد.

7. اگر به دين و ارزش هاي مذهبي پايبند است، او را با آموزه هاي دين در اين زمينه آشنا سازيد و به او گوشزد كنيد كه دوست نامطلوب مي تواند بر دين او اثر بگذارد. (المرء علي دين خليله؛ انسان بر دين دوست خود است؛ حرعاملي، وسائل الشيعه، ج4، ص207). بهترين زمان براي القاي اين ارزش ها، موقعيت هاي عاطفي و بهترين شيوه، تحريك عواطف و احساسات است كه بايد با نرمي و عطوفت، او را متوجه ضرر جدي دوست نامطلوب كنيد.

8. در صورت وجود زمينه هاي مذهبي در او، آيات شريف قرآن و روايات معصومين (ع) مي تواند بر وي اثر گذار باشد.

به او بگوييد كه روز قيامت، برخي با حسرت و پشيماني مي گويند: اين كاش فلاني را دوست نمي گرفتم. او مرا از راه حق گمراه ساخت: يا ويلتي ليتني لم اتخذ فلانا خليلا. لقد اضلني عن الذكر بعد اذ جاءني. (فرقان، 289)

سخن امام علي (ع)نيز دراين زمينه بسيار هشدار دهنده است.

همنشيني با هواپرستان سبب فراموشي ايمان مي شود و محضر شيطان است(نهج البلاغه، خطبه 86، ش11).

الف) شب ادراري

خواهر گرامي!

 يكي از مسائلي كه ذكر كرده‌ايد شب ادراري است. در اين رابطه  لازم به ذكر است كه معمولا شب ادراري با گذشت زمان بهبود مي‌يابد. ولي براي اين‌كه بتوانيد زودتر كنترل كرده و برطرفش كنيد، بهتر است اول عوامل احتمالي آن را بررسي كنيد. سپس با برطرف كردن آنها و انجام برخي تكنيك‌ها به كودك كمك كنيد تا شب ادراري خود را كنترل نمايد.

به طور كلي شب ادراري گاه علل عضوي مانند عدم تكامل دستگاه عصبي، بيماري ديابت، بيماري كليه، كمبود كلسيم و ... علت آن است و گاه علل رواني مثل استرس، تضاد و كشمكش خانوادگي، بدرفتاري والدين با كودك ، جدايي از مادر، خستگي كودك و ... باشد. گاه علل فيزيكي مانند دور بودن توالت از محل خواب، سرگرمي و علاقه فراوان كودك به بازي، تاريكي، سرما مي‌تواند علت شب ادراري باشد. مهمترين مرحله درمان ، رفع علل بروز شب ادراري است. در كنار آن روشهايي نظير استفاده از بازتابهاي شرطي ، بيدار كردن ، تجويز دارو و آموزش افزايش حجم مثانه ( البته از طريق مراجعه به متخصص) استفاده مي‌شود.

خواهر گرامي!

 ان شاءالله كه فرزندتان مشكل جسمي و جدي ندارد در مرحله اول چند  توصيه نسبتا ساده داريم. اگر این توصيه هاي فايده نكرد و روز بروز شب ادراري او افزايش يافت و مدتها هم ادامه داشت در آن صورت نزد متخصص ارولوژي ببريد:

اما توصيه‌ها:

1. شب هنگامي كه نزديك زمان خواب است، خوردن مايعات را براي او محدود كنيد. همچنين او را تشويق كنيد كه قبل از خواب مثانه خود را تخليه نمايد.

2. اگر توانستيد از تشكچه‌هاي زنگ‌دار استفاده كنيد.

استفاده‌از تشكچه‌های‌مخصوص‌كه ‌با رسيدن‌اندك ‌رطوبت ‌به ‌آن‌زنگ ‌به‌صدا در می‌آيد سبب‌بيداری‌كودك‌هنگام‌شروع‌دفع‌ادرار و كنترل‌آن ‌می‌گردد. اين‌روش‌در بيش‌از ۵۰ درصد موارد موجب‌كنترل ‌ادرار در كودكان‌مبتلا به‌«شب‌ادراری‌» شده ‌است‌.

3. خودتان زماني از شب كه احتمال زياد براي ادرار كودك مي‌دهيد، او را بيدار كنيد تا رفع ادرار كند.

4. اگر به لحاظ روحي دچار استرس و مشكل خاصي است تلاش خود را براي برطرف كردن آن بكنيد تا احساس امنيت و آرامش بيشتري بكند.

ب) مكيدن انگشت:

اگر فرزند شما دچار مكيدن شست است بايد گفت خيلي جاي نگراني نيست؛ زيرا بر خلاف ناخن جويدن، معمولا نوعي عادت است. ( ناخن جويدن مي‌تواند نشانه اضطراب و نگراني باشد.)

براي اين كه بهتر بتوانيد كودك خود را در ترك اين عادت كمك كنيد، بهتر است به توصيه‌هاي زير توجه فرماييد:

1- اگر خود كودك مايل به ترك اين عادت است، مي توانيد از روش يادآوري استفاده كنيد. به اين صورت كه يك نوار چسب بهداشتي و ضد آب به انگشت او ببنديد تا هنگام كه مي خواهد انگشتش را داخل دهان ببرد، متوجه شده و انگشت را داخل دهان نبرد.

2- كودك خود را تشويق كرده و تحريك كنيد تا اين عادت را ترك كند. براي اينكه انگيزه او قوي‌تر شده و تلاش بيشتري براي ترك اين عادت داشته باشد، با او قرارداد ببنديد؛ مثلا بگوييد اگر ميزان انگشت مكيدن را در شب 50 درصد كاهش دهد، جايزه‌اي خاص خواهيد داد و اگر بيشتر كاهش دهد، جايزه بهتري خواهيد داد.

3- زمان‌ها و موقعيت هايي را  كه بيشتر انگشت مي‌مكد را شناسايي كرده و سعي كنيد در آن مواقع به صورت غيرمستقيم او را وادار به كارهاي ديگري كنيد تا تدريجا اين عادت را ترك كند.

4- محروم سازي از برخي امتيازات: مثلا اگر كودك هنگام تماشاي فيلم، شروع به مكيدن انگشت كرد تلويزيون را خاموش كنيد و به او بگوييد انگشتش را بيرون بيارود تا آن را روشن كنيد.

در ضمن به اين نكته هم توجه داشته باشيد هر چه روابط شما با كودك‌تان صميمانه‌تر باشد، بهتر مي‌توانيد او را در رفع مشكلاتش كمك كنيد.

ج) شلوغ‌كاري:

خواهر گرامي !

در اين رابطه توجه داشته باشيد كه فعاليت زياد و شلوغ كاری در كودكان تا حدودی طبيعی است. لذا خود را خیلی نگران نكنيد. ولي اگر احساس مي‌كنيد كه فرزندتان بيش از حد شلوغ كاري مي‌كند و در مقايسه با همسالانش شيطنت فوق‌العاده زيادي دارد، مي توانيد از طريق تكنيك هاي تقويت رفتار مطلوب و حذف رفتار نامطلوب، شلوغ كاري او را كنترل كنيد.

به عنوان نمونه رفتارهاي مثبت او را تقويت كنيد. مثلا اگر برادارنش را اذيت نكرد، و برعكس به آنها كمك كرد يا بجاي شكستن ظرف، آن را شست و منظم سر جايش گذاشت او را تشويق كنيد، مورد محبت و توجه قرار دهيد، تا رفتار مثبت او تقويت شود. ولي اگر مثلا شلوغ كاري زياد كرد، يا ظروف را شكست تا مدتي او را از توجه و محبت خود محروم كنيد تا كم كم رفتارهاي منفي او دچار خاموشي شود.

انجام توصيه هاي زير هم مي‌تواند مفيد باشد:

1- جدولي طراحي كنيد. به كودك خود بگوييد هر روز كه شلوغ كاري و اذيت كمتري داشته باشد به اندازه رفتارهاي خوبي كه داشته است، ستاره خواهد گرفت. اگر تا آخر هفته مثلا 15 ستاره گرفت به او جايزه خواهيد داد.

2- اگر بيش از حد رفتارهاي نامطلوب نشان داد، او را از برخي امتيازات مورد علاقه‌اش، محروم كنيد. مثلا به او بگوييد اگر امروز زياد شلوغ كني نمي‌گذارم پارك بري يا نمي‌گذارم كارتون نگاه كني و ...

3- براي اينكه كودك هيجانات خود را به نحو درست تخليه كند، سرگرمي‌هاي مفيد براي او درنظر بگيريد يا او را كلاس ورزشي ثبت نام كنيد و .... خلاصه اين كه كاري كنيد تا هيجانات و جنب و جوش هاي او در مسير مثبت جهت دهي شود.

4- برخي از خوراكي مانند: كاكائو و شكلات مي‌تواند باعث تحريك پذيري بيشتر شود؛ لذا بهتر است او را كنترل كنيد تا بيش از حد از اين نوع خوراكي‌ها استفاده نكند.

  توجه شما را به نكات ذيل جلب مي‌نمايم:

1. مشكل شما يكي از مشكلات يكي دو دهه اخير است كه بر خلاف دهه‌هاي گذشته والدين به جاي چند فرزندي به تك فرزندي روي آورده‌اند. با عنايت به اين مطلب نبايد به گونه‌اي به مشكل خود بنگريد كه گويا در داشتن اين مشكل نيز تنها هستيد.

اولين گام در حل هر مشكل پذيرش اصل مشكل است. بايد بپذيريد كه شما تنها هستيد و نمي‌توان به صورت معجزه‌آسا به خواهر يا برادري نايل آييد.

2. حال كه مشكل خود را پذيرفته‌ايد بايد به جاي وادادگي و انفعال در برابر این مشكل ، با همتي والا و استوار به حل مشكل خود بپردازيد. اين مشكل يكي از مشكلات متوسط شما در طي دوران زندگي است و مشكلات بسيار سخت‌تر و پيچيده‌تر فراروي شما مي‌باشد . از هم اكنون بايد ياد بگيريد كه خود را در برابر مشكلات ريز و درشت نبازيد و به اصطلاح كم نياوريد.

3. خوشبختانه مشكل شما هميشگي نيست و احتمالا حداكثر تا 10 و 15 سال آينده با ازدواج موفق به اين مشكل خود پايان خواهيد داد.

4. يكي از بدترين شيوه‌هاي مواجهه با مشكل بزرگ‌نمايي و بغرنج سازي مشكل مي‌باشد . چه بهتر در كنار راه‌كارهاي عيني و بيروني از درون نيز به خود تلقيني و خودنگري مثبت بپردازيد. آيه يأس خواندن و خودگويي‌منفي هنري براي شما محسوب نمي‌گردد و اين القائات مثبت و انرژي‌زاست كه از هنر زندگي كردن شما حكايت دارد.

5. در دل هر تهديدي يك يا چند فرصت طلايي خوابيده است . به عنوان مثال: اگر تك فرزندي شما يك تهديد محسوب گردد در كنار آن ده‌ها فرصت كليدي و حياتي براي شما به ارمغان آورده است . سعي نماييد با فهرست نمودن مزايا و معايب تك فرزندي به شكار فرصت‌هاي ناشي از آن بپردازيد. شك نكنيد هر گونه منفي نگري به سوختن فرصت‌ها مي‌انجامد و در آينده‌ایي نزديك حسرت اين دوران طلايي را خواهید ‌خورد.

6. در حد امكان از آرامش‌گرهاي موقت بر حذر باشيد؛ چرا كه پناه بردن به موسيقي يا فيلم يا بازي كامپيوتري و اس‌ام‌اس شما را از حل اساسي مشكل باز مي‌دارد . درست است كه موسيقي آرامش‌دهنده است، ولي در كوتاه مدت اثر خود را از دست مي‌دهد و شما را به شرايط به مراتب بدتر از شرايط فعلي در مي‌افكند. بايد ياد بگيريد مردانه و به صورت منطقي و پايدار (شيوه مسأله مدار) به حل مسائل خود بپردازيد و نه به شيوه هيجان مدار و غير پايدار.

7. در كلاس‌هاي مهارت‌هاي زندگي شركت كنيد و به ويژه با مهارت خلق منفي و حل مسئله آشنايي يابيد.

8. رابطه سالم و غير افسرده‌وار با خداوند را تقويت نماييد و با ارتباط عميق و وثيق با خداوند از ميزان عطش خود به ديگران بكاهيد. بسياري از افرادي كه از سلامت و بهداشت روان بالايي برخوردارند ، از استقلال عاطفي و رواني مطلوبي برخوردارند و بسياري از خلأهاي رواني هيجاني خود را به صورت غيرافراطی با خداوند پر مي‌كنند.

9. تجربه شخصي بنده به عنوان كارشناس ارشد روان‌شناسي نشان مي‌دهد كه مسجد و شركت مستمر در نماز جماعت، بزرگ‌ترين سهم تأثير را در پر كردن غير آسيب‌زاي خلأهاي عاطفي ارتباطي دارد.

امروزه در غرب نيز به توصيه روان‌شناسان و روان‌پزشكان بسياري از افراد از طريق شركت در مراسم كليسا و ...، به بهداشت روان خود كمك مي‌كنند.

10. سعي نماييد به صورت دو هفته يك بار يا به صورت ماهانه با يك روان‌شناس باليني در ارتباط باشيد. روان‌شناس مي‌تواند به شما تكنيك‌هايي بياموزد كه به بهترين نحو به مديريت تنهايي خود بپردازيد.

11. در اينترنت عبارت: «احساس تنهايي» را جست و جو نماييد و با مقالات مفيد در اين زمينه آشنا شويد.

12. ورزش دسته‌جمعي  به صورت مستمر را از نظر دور نداريد و به گونه‌اي برنامه ريزي كنيد كه سه روز در هفته با دوستان خود به باشگاه برويد. شركت در كلاس ها و برنامه ریزی دقیق و جزیی برای پیشرفت باعث می شود كه احساس تنهایی تان كاهش پیدا كند.

ترديدي نيست كه فرزندان يك خانواده در بهترين شرايط دچار يك سري تعارضات و ناسازگاري ها  مي گردند . اين امر تا حد زيادي طبيعي است.

 اگر اختلاف سني دو پسر شما به جاي 8 سال 1 سال يا حتي بدون اختلاف سني بود، باز  تعارضات و بدرفتاري ها پيش مي آمد.

آن چه كه مهم است ،تعديل و كاهش تعارضات و اختلافات مي باشد.

 به عنوان مادر اين دو پسر از حساسيت هاي و اخلاقيات خاص هر دو با خبرید . به اصطلاح رگ خواب آن ها را به خوبي مي شناسيد.

شاید به عنوان یك غیر متخصص ساده ترین كار اين باشد كه با كار كردن روي رگ خواب هر يك از آن ها (البته به صورت انفرادي و بدون اطلاع ديگري) سعي در كم رنگ سازي اختلافات نماييد.

 مي توانيد با بالا بردن فرزند بزرگ تر و تلقین مستمر فهيم و عاقل تر بودن به ایشان و همچنين تمجيد از يكسري صفات مردانه و بزرگانه ايشان به وي يك شخصيت جديد ببخشيد. سعي نماييد به جاي دفاع حساسيت برانگيز از فرزند كوچك تر به نقد ضمني رفتارهاي او پرداخته و كوچكي او را دليل برخي رفتارهاي تنش زا قلمداد كنید.

بايد كوچك ترين رفتار سازگارانه اين دو به ويژه از جانب پسر بزرگ تر مورد تشويق قرار گيرد . با وارد كردن پسر بزرگ تر در يكسري تصميم گيري هاي خانوادگي به عزت نفس و اعتماد به نفس ايشان كمك كنيد.

فرزند كوچك نيز بايد به صورت انفرادي مورد توجه ويژه تان قرار گيرد و شما را حامي واقعي در برابر زورگويي ها پسر بزرگ تر بداند.

بايد امكان تفريحات سالم در بيرون خانه را مهيا ساخت و از مجاورت بيش از حد اين دو جلوگيري كرد.

سعي كنيد به پس ذهن پسر بزرگ تان نفوذ كنيد. ناكامي بستر ساز  پرخاشگري ها و بدرفتاري را شناسايي نماييد. در برخي موارد ناكامي و افسردگي علت اصلی برخي پرخاشگري ها و نازسازگاري ها مي گرد.

در هر صورت بايد تمركز بيش تر شما بر روي پسر بزرگ تر باشد تا پسر كوچك تر. با توجه به فقدان برخی جزئيات ضروري در نامه بسیاري از  راهكارها كلي و غير اختصاصي مي باشد . شايد همه رفتارهاي پسر بزرگ تر تحت تأثير بحران بلوغ ايشان باشد و ..

 باید زمان هایی را كه با همدیگر رابطه خوبی دارند ببینید و به آن ها با توجه به دوره سنی شان پاداش بدهید. از طرفی با وضع قانون و مقررات، با فرزندان تان شرط كنید كه اگر مشكلی با هم دارند ، به هیچ وجه حق ندارند خودشان مستقیم اقدام كنند. باید به مدیر خانه (والدین ) بگویند. از طرفی شما هم نباید در اختلافات آن ها شركت كرده و یا طرف یكی از آن ها را بگیرید. موفق باشید.