آیا در دین اسلام مسئله ای به نام نحس وجود دارد؟(لطفا با کمک ایات قرآن پاسخ داده شود)
در اینکه اصل تعبیر «نحس» در اسلام وجود دارد شکی نیست و در آیات قرآن کریم نیز تعبیر «أَيَّامٍ نَحِسات»(1) و « يَوْمِ نَحْس»(2) استعمال شده است اما بحثی که وجود دارد این است که اولا: معنای «نحس» در اصطلاح قرآنی چیست و آیا به همان معنای متداول بین ما، یعنی شوم بودن است یا معنای دیگری دارد.
ثانیا: بر فرض که تعبیر «نحس» در اصطلاح قرآنی به همان معنای شوم باشد آیا این نحس بودن و شومی ایام، به خاطر ذات آن ایام و روزهاست یا به سبب اعمالی است که در آن روزها صورت گرفته و باعث بدنام شدن آن روزها شده است.
درباره مسئله اول باید بگوییم که گرچه معنای متعارف نحس همان شوم بودن است. اما در برخی از منابع تفسیری آمده که بعضى آن را به معناى روزهاى پر گرد و غبار، يا روزهاى بسيار سرد دانستهاند.(3)
درباره مسئله دوم هم باید بگوییم که بر فرض که معنای نحس در آیات قرآن به همان معنای متعارف یعنی شوم بودن باشد باید توجه داشت که همهى روزها و شبها مخلوقات خدا هستند و ذاتاً شرّ و نحس و مايهى بدبختى نيستند. نحس و نيك بودن روزها بستگى به اعمال انسانها در آن روزها و واكنش آن اعمال دارد، همان طور كه در برخى احاديث نيز به اين مطلب اشاره شده است.
بنابراین اگر در برخى آيات و روايات بعضى از شبها، مثل شب قدر، و يا برخى از روزها هم چون روز اول ماه و نوروز مبارك شمردهاند. مبارك يا نحس و شرّ بودن روزها و شبها به خاطر چيزهايى است كه در آن ظرف زمانى واقع شدهاند؛ يعنى به خاطر مظروف است نه ظرف، ولى عرفاً به ظرف زمانى نسبت داده مىشود.
در حديثی آمده است كه يكى از ياران امام هادی (ع) مىگويد: خدمت حضرت (ع) رسيدم در حالى كه در مسير راه انگشتم مجروح شده بود، و سوارى از كنارم گذشت و به شانه من صدمه زد، و در وسط جمعيت گرفتار شدم و لباسم را پاره كردند، گفتم: خدا مرا از شر تو اى روز حفظ كند، عجب روز شومى هستى! امام فرمود: با ما ارتباط دارى و چنين مىگويى؟! و روز را كه گناهى ندارد گناهكار مىشمرى؟ آن مرد عرض مىكند از شنيدن اين سخن به هوش آمدم و به خطاى خود پى بردم، عرض كردم اى مولاى من من استغفار مىكنم، و از خدا آمرزش مىطلبم، امام (ع) افزود:
«ما ذنب الايام حتى صرتم تتشامون بها اذا جوزيتم باعمالكم فيها؟!»
« روزها چه گناهى دارد كه شما آنها را شوم مىشمريد هنگامى كه كيفر اعمال شما در اين روزها دامانتان را مىگيرد؟! » راوى مىگويد: عرض كردم من براى هميشه از خدا استغفار مىكنم و اين توبه من است اى پسر رسول خدا»
امام (ع) فرمود:
ما ينفعكم و لكن اللَّه يعاقبكم بذمها على ما لا ذم عليها فيه، اما علمت ان اللَّه هو المثيب و المعاقب، و المجازى بالاعمال، عاجلا و آجلا،؟ قلت: بلى يا مولاى، قال لا تعد و لا تجعل للايام صنعا فى حكم اللَّه!
«اين براى تو فايدهاى ندارد، خداوند شما را مجازات مىكند به مذمت كردن چيزى كه نكوهش ندارد، آيا تو نمىدانى كه خداوند ثواب و عقاب مىدهد، و جزاى اعمال را در اين سرا و سراى ديگر خواهد داد، سپس افزود:
ديگر اين عمل را تكرار مكن و براى روزها در برابر حكم خداوند كار و تاثيرى قرار مده»(4) اين حديث پر معنا اشاره به اين است كه اگر روزها هم تاثيرى داشته باشد به فرمان خدا است، هرگز نبايد براى آنها تاثير مستقلى قائل شد، و از لطف خداوند خود را بى نياز دانست، و آنگهى نبايد حوادثى را كه غالبا جنبه كفاره اعمال نادرست انسان دارد به تاثير ايام ارتباط داد، و خود را تبرئه كرد.(5)
پی نوشت ها:
1. فصلت(41) آیه 16.
2. قمر(54) آیه 19.
3. تفسير نمونه، ج20، ص: 238.
4. علامه مجلسي، بحارالانوار، بيروت، مؤسسه الوفاء ، سال 1404 هـ ق، ج : 84 ص : 161، ج56، ص: 2.
5. آيت الله مكارم شيرازى ، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية ، 1374ش، ج23، ص: 46.
