لفظ "الله"

الله اسم ذات خداوند در زبان عربي پيش از اسلام نيز اين اسم به همين معنا به كار مي رفته است.(1) گفتني است كه به لحاظ ادبي در لفظ جلالة «الله» اقوال متعددي از جانب صرفيون وجود دارد كه بنا بر قول مشهور در اصل «اِله» بر وزن فِعال بمعني «مالوه» يعني معبود بوده كه بعدها بدليل كثرت استعمال جهت تخفيف همزه «اله» حذف مي شود «لاه» باقي مي ماند و چون كلمه «اله» نكره بوده جهت تعريف آن الف و لام تعريف به آن داخل مي كنند. پس «الـ لاه» مي شود كه دو لام دارد، اولي لام تعريف و دومي لام كلمه «لاه».

 قانون اين است كه هرگاه الف و لام تعريف قبل از يكي از حروف شمسيه آيد، لام تعريف بر حرف بعدي در تلفظ ادغام مي شود. يعني حرف ما بعد تعريف به صورت مشدده تلفظ مي شود و روي آن تشديد واقع مي شود. ليكن لام تعريف در كتابت به حالت خود باقي مي ماند. مثل «والشّمس ـ الشّجر ـ اللّطيف» در لفظ مباركه «الله» نيز همانند اين كلمات با اينكه لام تعريف خوانده نمي شود و به حرف دوم ادغام شده و حرف دوم تشديد گرفته به صورت مشدد تلفظ مي شود. ليكن لام اول نيز در كتابت به حالت خود ثابت مي ماند.(2)

بر اين اساس كلمه الله از ماده ( ا ل ه) گرفته شده كه به معناي پرستش است، وقتي مي‏گويند (اله الرجل و ياله)، معنايش اين است كه فلاني عبادت و پرستش كرد؛ در عين حال ممكن هم هست ريشه كلمه الله  ماده (و ل ه) باشد، كه بمعناي تحير و سرگرداني است، و كلمه الله به اين معناست كه عقول بشر در شناسايي او حيران است . (3) 

در نتيجه حروف الف و لام و ه در كلمه الله معناي مستقل ندارند .

پی نوشت

1. خرمشاهي  دانشنامه قرآن، نشر دوستان تهران، 1377 ش، ج اول، ص 276.

2. ر،ك: طبرسي، مجمع البيان، نشر وزارت ارشاد اسلامي  1380 ش، با ترجمه  علي كرمي، ج1، ص 63.

3. علامه طبا طبايي . تفسير الميزان، نشر جامعه مدرسين قم 1380 ش . ج‏1، ص 29.