چرا درسوره روم آيه ي شريفه ي "وَهُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِم سَيَغْلِبُون" واژه ي " غلبهم" به معناي " شکستشان" ترجمه شده است. در حالي که باید " پيروزيشان" معنا شود؟

در تفسير آيه دو نظريه وجود دارد:

الف ) ضماير سه گانه در عبارت به روم بر مي گردد و "غلب" مثل "قتل" که براي قاتل و مقتول استفاده مي شود و مثلا مي گوييم "شهيدان بعد از قتلشان روزي داده مي شوند" يعني بعد از اين که مقتول گرديدند ، در اينجا هم کلمه "غلب" براي غالب و مغلوب به کار مي رود و معناي جمله مي شود بعد از غلبه اي که بر آنها واقع شد و آنان مغلوب گرديدند ، غالب مي شوند. (1) 

از نظر اصطلاحي مصدر گاهي مبني بر فاعل معنا مي شود به اين معنا که اين مصدر بنا شده براي فاعل و اينکه کار فاعل را توضيح دهد مثلا " ضرب " معنايش ميشود : زدن ، که فعل فاعل است و گاهي مبني بر مفعول است به اين معنا که مصدر کار مفعول را بيان مي کند مثلا "ضرب " وقتي مبني بر مفعول است معنايش مي شود "زده شدن "در آيه هم  "غلب " معنايش " مغلوب شدن " است. (2)

ب) بعضي هم ضمير در "غلبهم" را - با توجه به قرينه - به فارس برگردانده و ترجمه چنين مي شود:

و روميان بعد از غلبه فارسيان به زودي غالب مي شوند. (3)

پي نوشت ها:

1. ابن قتيبه، تأويل مشکل القرآن، ص 240.

2. طباطبائي، الميزان في تفسير القرآن، ج‏16، ص 155.

3. همان.