پاسخ:

پرسشگر گرامی مستجاب نشدن دعاهای انسان دلیل‌های متفاوتی می‌تواند داشته باشد.
در این مورد مردی به حضرت امیرالمؤمنین (ع) عرض کرد: خداوند می‏فرماید: «ادعونی استجب لکم» پس چرا ما دعا می‏کنیم، ولی اجابت نمی ‏شود؟
حضرت فرمود: چون دل‏های شما در هشت مورد خیانت و بی‌وفایی کرد:
1 -خدا را شناختید، ولی حقش را آن‌گونه که بر شما واجب بود، ادا نکردید. ازاین‌رو آن معرفت به کار شما نیامد.
2-به پیامبر خدا ایمان آوردید، ولی در عمل باسنت و روش او مخالفت کردید، پس ثمره ایمان شما چه شد؟
-3 کتاب خدا (قرآن) را خواندید، ولی در عمل با آن مخالفت کردید.
4-گفتید ما از آتش دوزخ می‏ترسیم، ولی در همه حالات به‌واسطه گناهان خود به‌سوی جهنم می‏روید.
-5 گفتید ما به بهشت تمایل و رغبت داریم، ولی کارهایی انجام می‏دهید که شمارا از بهشت دور می‏سازد.
-6 نعمت‏های خدا را استفاده می‏کنید، ولی شکر و سپاس‌گزاری نمی‏کند.
7 -خداوند فرمود: شیطان دشمن شما است، او را دشمن‌گیرید.(1) به زبان او را لعن می‏کنید، ولی در عمل با او دوستی می‏نمایید و از او اطاعت می‏کنید.
-8 عیب‏های مردم را برابر دیدگان‏تان قراردادید و عیب‏های خود را پشت سر انداختید، درنتیجه کسی را ملامت می‏کنید که خود به ملامت سزاوارتر از او هستید.
با این وضع چه دعایی از شما مستجاب گردد، درصورتی‌که شما راه‏ها و درهای دعا را به روی خود بسته‏اید؟!
«پس تقواپیشه کنید؛ کارهای تان را اصلاح کنید؛ امربه‌معروف و نهی از منکر کنید تا خدا دعایتان را مستجاب کند». (2)
راه دعا از دیدگاه امام صادق (ع):
شخصی خدمت امام صادق (ع) عرض کرد: دو آیه در قرآن است که تأویل و معنای آن را نمی‏دانم. یکی «ادعونی استجب لکم» است که ما هر چه دعا می‏کنیم، اجابت نمی‏شود. حضرت فرمود: «سر عدم اجابت دعایتان را به شما می‏گویم. اگر خدا را در آن چه دستور فرموده، اطاعت کنی و آن گاه او را بخوانی، دعایت را اجابت می‏کند، ولی تو با (دستورهای) او مخالفت کرده، نافرمانی‏اش می‏کنی. او نیز اجابت نمی‏کند. بااین‌حال، اگر خدا را از راهش بخوانی - اگرچه گناهکار باشی - خدا دعایت را مستجاب می‏کند».
آن شخص پرسید: راه دعا چیست؟ فرمود: «نماز که خواندی، غسل توبه نماید، سپس با وضو چهار رکعت نماز بخواند، در هر رکعت یک‌مرتبه سوره حمد و سه مرتبه توحید و یک‌مرتبه سوره «الناس» و یک‌مرتبه «فلق» را بخوانید. بعد از نماز هفتاد مرتبه استغفرالله ربی و اتوب الیه و بعد از هفت مرتبه «لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم» سپس بگویید: یا عزیز یا غفار اغفرلی ذنوبی و ذنوب جمیع المؤمنین و المؤمنات فانه لا یغفر الذنوب الا انت.»(3) ابتدا تمجید کرده، او را به بزرگی می‏ستایی و به هرگونه که می‏توانی، حمد و ستایش می‏کنی، سپس بر پیامبر و آلش درود می‏فرستی و به تبلیغ رسالتش گواهی می‏دهی و بر ائمه هدی سلام می‏دهی،
آنگاه نعمت‏های خدا را بر خود می‏شماری و او را به خاطر آن‏ها ستایش و شکر می‏کنی. بعد به گناهان خود یکایک اعتراف می‏کنی و هرکدام را که به بادداری، اقرار می‏نمایی. هرکدام را به خاطر نداری، به‌طور سربسته به زبان می‏آوری و از همه گناهان به درگاه خدا توبه می‏کنی. تصمیم می‏گیری که دیگر گناه نکنی. از روی پشیمانی و صدق نیت و خلوص و در بیم و امید از آن‏ها استغفار و طلب آمرزش می‏کنی، سپس می‏گویی: اللهم انی أعتذر الیک من ذنوبی و استغفرک و أتوب الیک فأعنی علی طاعتک و وفّقنی لما اوجبت علیّ من کل ما یرضیک فانی لم أر أحداً بلغ شیئاً من طاعتک الا بنعمتک علیه قبل طاعتک، فأنعم علیّ بنعمة أنال به رضوانک و الجنةَ. بعد از رعایت این مراتب، حاجت خود را بخواه که امیدوارم خدا ناامیدت نکند و حاجتت را برآورد. (4)
چند تذکر:
1 -گاهی باوجود تمام شرایط دعا، دعا مستجاب نمی‏شود، چون به مصلحت ما نیست، یعنی چیزی را طلب می‏کنیم که به سود ما نیست، اگرچه می‏پنداریم به نفع ما است. (5)
2 -گاهی دعا مستجاب می‏شود، ولی از روی مصالحی تحقق عملی آن به تأخیر می‏افتد، حتی ممکن است تا چند سال طول بکشد تا محقق گردد.
3 -در روایت است خداوند وقتی بنده‏ای را دوست داشته باشد، اجابت دعای او را به تأخیر می‏اندازد تابنده‌اش با او راز گوید.
ازاین‌رو مؤمنان ثابت‌قدم هیچ‌گاه از تکرار دعا مأیوس نمی‏شوند، بلکه می‏گویند:
دسـت از طلب نـدارم تا کـام من برآید یا جان رسد به جانان یا جان ز تن درآید
مطالبی که تقدیم نمودیم کلیاتی بود که اگر شما حاجت و خواستۀ خود را برایمان بنویسید بهتر راهنمایی‌تان خواهیم کرد.
پی‌نوشت‌ها:
1. مؤمن (40) آیه 60.
2. علامه مجلسی، بحارالانوار، موسسه الوفاء، بیروت،1404 ق، ج 93، ص 376 و 377.
3. رساله «لقاءالله»، میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، انتشارات آل علی، ص 119.
4. سيد بن طاوس‏، فلاح السائل، دفتر تبليغات اسلامى حوزۀ علميۀ قم‏، ص 38 و 39.
5. بقره (2)، آیه 216.

پرسش: استخاره در ازدواج وموانع پيش آمده شرح : دردانشگاه خواستگاري دارم که مدت دوسال همديگررا مي شناسيم وبه هم علاقه مندشديم.منتهاخانواده ايشان مخالفند.آن ها بدون آن که مرا ديده باشند و به خواستگاري بيايند،استخاره گرفتندکه جواب آن بد بود و به همين دليل تحت هيچ عنوان راضي نمي شوندکه به خواستگاري بيايند.
پاسخ:
با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما در اين ماه عزيز؛ و تشكر به خاطر ارتباطتان با اين مركز؛
استخاره تنها براي رفع حيرت و دو دلي در انجام يك كار است،
متأسفانه بسيارى از مردم نمى دانند كه استخاره چيست و در چه مواقعى مى بايست استخاره كرد!
زمان استخاره آن هنگامي است که انسان بعد از فکرکردن و مشورت و تحقيق نمودن اگر باز زوايايي از مسئله برايش پنهان باشد و فکر آدم به جاي نرسد، بلکه در حيرت و سرگرداني و دو دلي بماند، استخاره صحيح است،
خداوند از يک سو انسان را عاقل و صاحب خِرَد و انديشه آفريد . به او توصيه کرده است که در انجام هر کاري نخست انديشه کنيد . حتي سفارش شده ، پيش از حرف زدن ابتدا در باره حرفي که مي خواهيد بزنيد و واژه ها و کلماتي که به کار مي گيريد و در مورد بازتاب و عواقب آن فکر کنيد، بعد حرف بزنيد . از سويي ديگر گفته شده که اگر با فکر فردي و شخصي نتوانستيد به يک تصميم گيري قاطع و صحيحي برسيد، از فکر جمعي استفاده کنيد . با ديگران و کارشناسان و متخصصان در همان رشته مشورت کنيد . تا با كمك عقل فردي و جمعي و شورايي و متخصصان بتوانيد تصميم درستي بگيريد . برنامه اي هماهنگ با منافع و مصالح ، واقعيت ها وتوانايي هاي همه جانبه جسمي ، روحي ، مالي و.. خودتان بريزيد و اجرا کنيد .
خداوند عقل را در تمام ابعاد زندگى راهنما و پيامبر دروني انسان قرار داده است. بنا براين عقل چون چراغ هدايتى است كه نورافشانى مي کند. انسان را از حيرت و سرگرداني و ندانم کاري ها نجات مي دهد . از اين رو گفته مي شود ،استخاره هميشه بعد از فکر کردن و استشاره و مشورت نمودن با افراد صاحب نظراست . حال اگر عقل و مشورت راه به جايى نبُرد و هنوز زاويه هايى وجود دارد كه ناشناخته مانده است , براى اطمينان خاطر ونجات از سردرگمى , بد نيست که انسان با قرآن يا تسبيح و خواندن دعا و ذکر خدا استخاره يعني طلب خير از خدا کند . استخاره در واقع نوعي تفأل زدن و فال گرفتن همراه با ذکر خدا است که هيچ گونه الزامي به دنبال ندارد . يعني اگر بعد از استخاره اي که بد آمده، انسان از راه تفکر يا تحقيق بيش تر متوجه خوبي آن شد ، يا به عکس استخاره اي ديد ، خيلي خوب آمد ، بعد متوجه بد يا زيان آور بودن آن شد ، مي تواند خلاف استخاره خود عمل کند . زيرا خداوند عقل و بينش فردي و جمعي و شورايي انسان را پيامبر دروني و چراغ راهنماي انسان قرار داد . نه استخاره با آن مفهوم نا درستي که ميان مردم جا افتاده است و متأسفانه به غلط اسم آن را هم مي گذارند « مشورت با خدا ».
بنا براين ببينيد آيا مخالفت والدين خواستگار شما صرفا به خاطر نتيجه استخاره است يا چيز و چيزهاي ديگر ، که استخاره يکي از آن ها است . اگر به خاطر استخاره است بايد کسي را واسطه قرار داد تا با آن ها صحبت کند ،يعني يک فرد عاقل و اهل اطلاع مثل روحاني يا امام جماعت محل و کسي که والدين خواستگارت آن فرد را قبول دارد و حرفش روي تصميم گيري آن ها تأثير مي گذارد واسطه شود تا مسئله استخاره را براي شان تبيين کند . تا به جاي استخاره به تحقيق و استشاره رو آورند . اگر باز دغدغه دا رند و راضي نمي شوند بگويند ، مالي انفاق کنند و صدقه اي بدهند و مجددا استخاره کنند. اما اگر استخاره بهانه است و مسئله چيز ديگري است . بايد ديد علت مخالفت شان چيست ؟ اگر عقلايي و قابل توجه است ، شما هم به آن ملتزم باشيد . چه بسا دختران و پسراني هستند که از جهت ايمان، عقل و اخلاق ، اصالت خانوادگي و ساير ويژگي ها و ملاک ها ، خوب و پسنديده اند ، اما آن دو همسر شايسته و مکمل يکديگر نيستند. ولي اگر با فرد ديگري ازدواج کنند ،هر دو خوشبخت و عزيز خواهند شد .
اگر مخالفت آن ها دليل محکمه پسند عقلايي و ديني ندارد، اگر چه بدون رضايت والدين خواستگارت ازدواج از جهت شرعي اشکال ندارد اما سعي کنيد از طريق واسطه ها رضايت شان را جلب کنيد تا از فرايند ازدواج از خواستگاري و بله برون تا عقد و عروسي خاطره شيرين و به ياد ماندني داشته باشيد . در فرايند زندگي و تلخي و شيريني هايش از حمايت و پشتيباني آن ها برخوردار گرديد .