موانع استجابت دعا

پاسخ:

پرسشگر گرامی مستجاب نشدن دعاهای انسان دلیل‌های متفاوتی می‌تواند داشته باشد.
در این مورد مردی به حضرت امیرالمؤمنین (ع) عرض کرد: خداوند می‏فرماید: «ادعونی استجب لکم» پس چرا ما دعا می‏کنیم، ولی اجابت نمی ‏شود؟
حضرت فرمود: چون دل‏های شما در هشت مورد خیانت و بی‌وفایی کرد:
1 -خدا را شناختید، ولی حقش را آن‌گونه که بر شما واجب بود، ادا نکردید. ازاین‌رو آن معرفت به کار شما نیامد.
2-به پیامبر خدا ایمان آوردید، ولی در عمل باسنت و روش او مخالفت کردید، پس ثمره ایمان شما چه شد؟
-3 کتاب خدا (قرآن) را خواندید، ولی در عمل با آن مخالفت کردید.
4-گفتید ما از آتش دوزخ می‏ترسیم، ولی در همه حالات به‌واسطه گناهان خود به‌سوی جهنم می‏روید.
-5 گفتید ما به بهشت تمایل و رغبت داریم، ولی کارهایی انجام می‏دهید که شمارا از بهشت دور می‏سازد.
-6 نعمت‏های خدا را استفاده می‏کنید، ولی شکر و سپاس‌گزاری نمی‏کند.
7 -خداوند فرمود: شیطان دشمن شما است، او را دشمن‌گیرید.(1) به زبان او را لعن می‏کنید، ولی در عمل با او دوستی می‏نمایید و از او اطاعت می‏کنید.
-8 عیب‏های مردم را برابر دیدگان‏تان قراردادید و عیب‏های خود را پشت سر انداختید، درنتیجه کسی را ملامت می‏کنید که خود به ملامت سزاوارتر از او هستید.
با این وضع چه دعایی از شما مستجاب گردد، درصورتی‌که شما راه‏ها و درهای دعا را به روی خود بسته‏اید؟!
«پس تقواپیشه کنید؛ کارهای تان را اصلاح کنید؛ امربه‌معروف و نهی از منکر کنید تا خدا دعایتان را مستجاب کند». (2)
راه دعا از دیدگاه امام صادق (ع):
شخصی خدمت امام صادق (ع) عرض کرد: دو آیه در قرآن است که تأویل و معنای آن را نمی‏دانم. یکی «ادعونی استجب لکم» است که ما هر چه دعا می‏کنیم، اجابت نمی‏شود. حضرت فرمود: «سر عدم اجابت دعایتان را به شما می‏گویم. اگر خدا را در آن چه دستور فرموده، اطاعت کنی و آن گاه او را بخوانی، دعایت را اجابت می‏کند، ولی تو با (دستورهای) او مخالفت کرده، نافرمانی‏اش می‏کنی. او نیز اجابت نمی‏کند. بااین‌حال، اگر خدا را از راهش بخوانی - اگرچه گناهکار باشی - خدا دعایت را مستجاب می‏کند».
آن شخص پرسید: راه دعا چیست؟ فرمود: «نماز که خواندی، غسل توبه نماید، سپس با وضو چهار رکعت نماز بخواند، در هر رکعت یک‌مرتبه سوره حمد و سه مرتبه توحید و یک‌مرتبه سوره «الناس» و یک‌مرتبه «فلق» را بخوانید. بعد از نماز هفتاد مرتبه استغفرالله ربی و اتوب الیه و بعد از هفت مرتبه «لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم» سپس بگویید: یا عزیز یا غفار اغفرلی ذنوبی و ذنوب جمیع المؤمنین و المؤمنات فانه لا یغفر الذنوب الا انت.»(3) ابتدا تمجید کرده، او را به بزرگی می‏ستایی و به هرگونه که می‏توانی، حمد و ستایش می‏کنی، سپس بر پیامبر و آلش درود می‏فرستی و به تبلیغ رسالتش گواهی می‏دهی و بر ائمه هدی سلام می‏دهی،
آنگاه نعمت‏های خدا را بر خود می‏شماری و او را به خاطر آن‏ها ستایش و شکر می‏کنی. بعد به گناهان خود یکایک اعتراف می‏کنی و هرکدام را که به بادداری، اقرار می‏نمایی. هرکدام را به خاطر نداری، به‌طور سربسته به زبان می‏آوری و از همه گناهان به درگاه خدا توبه می‏کنی. تصمیم می‏گیری که دیگر گناه نکنی. از روی پشیمانی و صدق نیت و خلوص و در بیم و امید از آن‏ها استغفار و طلب آمرزش می‏کنی، سپس می‏گویی: اللهم انی أعتذر الیک من ذنوبی و استغفرک و أتوب الیک فأعنی علی طاعتک و وفّقنی لما اوجبت علیّ من کل ما یرضیک فانی لم أر أحداً بلغ شیئاً من طاعتک الا بنعمتک علیه قبل طاعتک، فأنعم علیّ بنعمة أنال به رضوانک و الجنةَ. بعد از رعایت این مراتب، حاجت خود را بخواه که امیدوارم خدا ناامیدت نکند و حاجتت را برآورد. (4)
چند تذکر:
1 -گاهی باوجود تمام شرایط دعا، دعا مستجاب نمی‏شود، چون به مصلحت ما نیست، یعنی چیزی را طلب می‏کنیم که به سود ما نیست، اگرچه می‏پنداریم به نفع ما است. (5)
2 -گاهی دعا مستجاب می‏شود، ولی از روی مصالحی تحقق عملی آن به تأخیر می‏افتد، حتی ممکن است تا چند سال طول بکشد تا محقق گردد.
3 -در روایت است خداوند وقتی بنده‏ای را دوست داشته باشد، اجابت دعای او را به تأخیر می‏اندازد تابنده‌اش با او راز گوید.
ازاین‌رو مؤمنان ثابت‌قدم هیچ‌گاه از تکرار دعا مأیوس نمی‏شوند، بلکه می‏گویند:
دسـت از طلب نـدارم تا کـام من برآید یا جان رسد به جانان یا جان ز تن درآید
مطالبی که تقدیم نمودیم کلیاتی بود که اگر شما حاجت و خواستۀ خود را برایمان بنویسید بهتر راهنمایی‌تان خواهیم کرد.
پی‌نوشت‌ها:
1. مؤمن (40) آیه 60.
2. علامه مجلسی، بحارالانوار، موسسه الوفاء، بیروت،1404 ق، ج 93، ص 376 و 377.
3. رساله «لقاءالله»، میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، انتشارات آل علی، ص 119.
4. سيد بن طاوس‏، فلاح السائل، دفتر تبليغات اسلامى حوزۀ علميۀ قم‏، ص 38 و 39.
5. بقره (2)، آیه 216.