چرا در قرآن به صراحت نیامده است كه خوردن مشروب حرام است و فقط اشاره به سود و ضرر و گناه در آن است . ولی درباره بسیاری از موارد مثل گوشت خوك و مردار و ... به صراحت حرام بودن آن نوشته شده است .
شراب در همه شریعت ها حرام بوده و در اسلام هم هیچ گاه شراب حلال نبوده كه بعدا حرام شود، بلكه حرمت شراب تدریجی و ابتدا به صورت مجمل و بعد با وضوح بیش تر و در نهایت با وضوح كامل و تاكید شدید، بیان شد.
در عرب قبل از اسلام، میگساری بسیار رواج داشت . از عادات شایع عرب بود .متاسفانه در امت ها و ملل دیگر نیز این عادت شوم رواج فراوان دارد . به توجیهات مختلف سعی می شود آن را موجه جلوه دهند.
از آن جا كه اعلام حرمت آن به صراحت و یك باره به احتمال قریب به یقین با انكار عمومی مواجه می شد، قرآن اعلام تدریجی حرمت آن را پیش گرفت و در چهار مرحله آن را بیان نمود :
در مرحله اول فرمود:
و من ثمرات النخیل و الاعناب تتخذون منه سكرا و رزقا حسنا.(1)
در این آیه از شراب در مقابل رزق نیكو نام برد تا از نیكو نبودن آن به طور غیر مستقیم یاد كند .
در مرحله دوم به صورت كلی و مجمل و بدون تبیین و تفصیل گناه و فحشا را حرام شمرد، بدون این كه تصریح كند كه شراب از مصداق های گناه است:
قل انما حرم ربی الفواحش ما ظهر منها و ما بطن و الاثم و البغی بغیر الحق.(2)
این آیه در مكه نازل شد . بدون نام بردن از شراب خواری و اعلام مشتمل بودن آن بر گناه ، به صورت كلی هر آنچه گناه و فحشا باشد، حرام اعلام كرد.
در این آیه و آیات دیگر كه عنوان گناه و فحشا حرام شده، هر كاری كه مخالف فرمان خدا و تجاوز به حریم عبودیت یا به حق دیگران باشد، گناه شمرده شده و چون در میگساری هم گناه بزرگ است، از این رو به حكم این آیات ممنوع است.
در مرحله سوم به صراحت از نماز خواندن در حال مستی نهی كرد:
لا تقربوا الصلوة و انتم سكاری. (3)
در مرحله بعد یادآوری كرد كه گرچه شراب منافعی دارد (از خرید و فروش و تجارت آن به منفعت مالی می رسند و یا با خوردن آن از ترس و اضطراب و اندوه نجات یافته و شادابی به دست می آورند)(4) ولی منافع در قبال گناهی كه در آن است، قابل اعتنا نمی باشد:
و یسالونك عن الخمر و المیسر قل فیهما اثم كبیر و منافع للناس و اثمهما اكبر من نفعهما.(5)
با وجود این آیات كه حرمت را می رساند، بعضی باز از نوشیدن شراب دست بردار نبودند تا اینكه خداوند به شدیدترین وجه و با چندین تاكید حرمت آن را اعلام كرد :
یا ایها الذین آمنوا انما الخمر و المیسر و الانصاب و الازلام رجس من عمل الشیطان فاجتنبوه لعلكم تفلحون انما یرید الشیطان ان یوقع بینكم العداوة و البغضاء فی الخمر و المیسر و یصدكم عن ذكر الله و عن الصلوة فهل انتم منتهون.
در هیچ موردی قرآن با این تاكید و تصریح و شدت حرمتی را اعلام نكرده و شراب را فقط پلیدی و عمل شیطان خوانده است.
در روایات نیز بر پلیدی شراب تاكید فراوان شده و شراب كلید تمام معصیت ها و منشا و مادر تمام گناهان معرفی گردیده است.
رسول خدا در ارتباط با شراب ده نفر را لعن كرد :
كسی كه درخت خرما یا انگور را برای تولید خرما و انگور برای تولید شراب می كارد؛
آن كه باغبانی آن ها را می كند (با اینكه می داند برای چه كاشته شده اند)؛
آن كه عصاره انگور یا خرما را برای تهیه شراب می گیرد؛
آن كه شراب می نوشد؛
آن كه ساقی می شود؛
آن كه بار شراب حمل می كند ؛
آن كه تجارت شراب می كند؛
آن كه شراب می فروشد؛
آن كه می خرد؛
آن كه قیمت و پول شراب را می خورد .
امام صادق (ع) فرمود: خمر و شراب از ازل حرام بود. همه پیامبران در شریعت شان هنگام كامل شدن، حرمت شراب هم بود.
این نمونه ای از آیات و روایات در حرام بودن شراب بود.
بنا بر این بر عكس گفته شما، حرمت شراب به صریح ترین و شدیدترین وجه اعلام شده است، ولی بعد از مراحل تدریجی و زمینه سازی لازم.
پی نوشت ها:
1-نحل(16)،آیه 67: میوه های درخت خرما و انگور از نعمت هایی است كه شما از آن شراب و رزق پاكیزه می گیرید.
2-اعراف(7)،آیه 32:بگو پروردگارم همه گناه های آشكار و پنهان را و نیز گناه و ستم بدون حق را حرام كرده است.
3- نساء(4)،آیه 42: با حال مستی به نماز نزدیك مشوید.
4- ترجمه المیزان،ج2،ص294؛ الآصفی،ج1،ص104؛ارشاد الاذهان،ص39.
5-بقره(2)،ایه 219: از تو در باره خمر و قمار می پرسند ؛ بگو: در آن دو گناه بزرگ است و منفعت هایی و گناهش بیش از منافع آن است.
