پرسشگر محترم در مورد سند احاديث و شناسايي احاديثي كه از لحاظ سند و نقل كنندگان معتبر و قابل اعتنا هستند و رواياتي كه از لحاظ سند ضعيف مي باشند، تلاش هاي فراواني صورت گرفته است و در نرم افزارهاي حديثي و درايه (مانند نرم افزار نور الدرايه ) شما به راحتي مي توانيد سند آن حديث را از جهت قوت و ضعف ببينيد.
نكته مهم ديگري كه توجه به آن لازم است اين كه احاديث وارد شده از امامان در باب خلقت آسمان و زمين و ... كه مورد توجه شما است، غالبا خبر واحدند يعني يك يا چند راوي محدود آن را از معصوم نقل كرده اند و كم اتفاق مي افتد كه روايتي را چندين راوي از معصوم نقل كرده باشند تا حديث مشهوري گردد كه اعتماد آوري اش بيشتر باشد.
ديگر اين كه غالب اين روايات از لحاظ سندي اشكال دارند يعني يا راوي ناشناخته است يا سند تا معصوم متصل نيست و ...
اگر روايتي در اين زمينه متواتر باشد يعني راويان بسياري آن را نقل كرده باشند و دلالت و معناي روايت هم صريح باشد، آن قطعا سخن معصوم است و حق مي باشد و مي توانيد به آن با اطمينان خاطر اعتماد كنيد ولي روايات اين گونه بسيار كم مي باشند و روايات معمولا غير متواتر هستند و در اين باب هم غالبا از لحاط سندي ضعف هايي دارند بنا بر اين نمي توان يقين داشت كه آنها سخن معصوم باشند و انتساب آنها به معصوم يقيني نيست.
پس اين روايات بدون اين كه لازم باشد در سند آنها تحقيق و بررسي كنيم و بررسي در سند آنها هم كمك چنداني به ما نخواهد كرد، با اين وجود مي توانند ما را در تحقيقات علمي مان كمك باشند و به عنوان نشانه هاي احتمالي بر حقيقت مورد استفاده قرار گيرند.
شما مي توانيد مضمون و مفهوم اين روايات را به عنوان سخن معصوم در نظر بگيريد و به كنكاش علمي در مورد آن معنا و مفهوم بپردازيد. اگر تلاش علمي و تجربي شما آن معنا و مفهوم برداشت شده را تاييد كرد، كه خدا را شكر و در غير آن صورت متوجه مي شويد معناي برداشتي شما صحيح نبوده يا اصل روايت اساسي ندارد.
در هر حال اين روايات را كه هم سندشان قطعي نيست و هم دلالتشان، مي توان به عنوان سخن احتمالي امام در نظر گرفت و برداشت خود از روايت را به عنوان معناي احتمالي مورد نظر امام فرض كرد و به بررسي و كنكاش حول آن پرداخت ولي چون اين روايات متواتر نيستند نمي توان به يقين اصل آن را سخن امام و مفهوم آن را معناي مورد نظر امام شمرد.
