پاسخ ارائه شده به سؤالِ یک پرسشگر با مشخصات خاص است. در صورتی که سؤال یا ابهامی برای شما ایجاد شده از طریق درگاه های پاسخگویی پیگیری فرمائید.
اينها مقام هاي علمي پروردگارند.

"لوح محفوظ" كتاب علم خداست كه آن را "كتاب مبين" هم ناميده و همه چيزدر آن ثبت است و غير خدا را بر آن احاطه نيست:

عالِمِ الْغَيْبِ لا يَعْزُبُ عَنْهُ مِثْقالُ ذَرَّةٍ فِي السَّماواتِ وَ لا فِي الْأَرْضِ وَ لا أَصْغَرُ مِنْ ذلِكَ وَ لا أَكْبَرُ إِلاَّ في‏ كِتابٍ مُبينٍ(1)

خداوندي كه از غيب آگاه است و به اندازه سنگيني ذرّه‏اي در آسمانها و زمين از علم او دور نخواهد ماند، و نه كوچكتر از آن و نه بزرگتر، مگر اينكه در كتابي آشكار ثبت است!

اين كتاب را لوح محفوظ خوانده چون در امان از تغيير و محو و اثبات است بر خلاف لوح محو و اثبات.

ان را "امّ الكتاب" هم خوانده چون مرجع و مآل همه كتاب ها و مقام هاي علمي ديگر است. (2)

كرسي اشاره به احاطه قيّومي خدا بر همه جهان مادي و غير مادي دارد.(3)

قلم شايد اشاره به مقام ايجادي خداوند باشد كه بر لوح وجود رفته است. در روايتي اينها نام فرشتگان و وسائط علمي خداوند خوانده شده اند:

سفيان ثوري مي‏گويد به امام  صادق(ع) گفتم: يا بن رسول اللَّه امر لوح و قلم و مداد را برايم بيشتر شرح بده و از آنچه خدا به تو آموخته تعليمم بفرما.

فرمود: اي ابن سعيد اگر نبود كه تو اهليت پاسخ را داري پاسخت نمي‏دادم، بدانكه" نون" فرشته‏اي است كه به قلم گزارش مي‏دهد، و قلم فرشته‏اي است كه به لوح گزارش مي‏دهد، لوح هم فرشته‏اي است كه به اسرافيل گزارش مي‏دهد، و او نيز فرشته‏اي است كه به ميكائيل گزارش مي‏دهد و ميكائيل هم به جبرئيل، و جبرئيل به انبيا و رسولان. آن گاه فرمود اي سفيان برخيز برو كه بيش از اين را صلاحت نمي‏دانم.(4)

عرش هم اشاره به مقام فرمانروايي و احاطه تدبيري و سلطنت مطلقه خداوند است.

در روايتي در باره عرش و كرسي و تفاوت آن دو  آمده:

 عرش همان علم به كيفيت دادن به اشياء است و در جايي كه عرش و كرسي جداي از هم ذكر شوند هر يك معنايي جداگانه دارند، براي اينكه عرش و كرسي دو باب از بزرگترين ابواب غيب بوده، و خود آن دو نيز غيب هستند و همچنين آن دو مقرون با غيب هستند، چون كرسي باب ظاهر از غيب است كه براي اولين بار موجودات بي سابقه از آن باب طلوع مي‏كنند، و آن گاه همه اشياء از همانجا به وجود مي‏آيند، اما عرش، باب باطن غيب است كه علم چگونگي‏ها و علم عالم كون و علم قدر و اندازه‏گيريها، و نيز مشيت و صفت اراده و علم الفاظ و حركات و سكنات و علم بازگشت و ابتدا، همه در آن باب است، پس عرش و كرسي در علم دو باب قرين همديگرند، چون ملك عرش، غير ملك كرسي است، و علم آن پنهان‏تر از علم كرسي است.

از اين جهت است كه خداي تعالي در باره عرش مي‏فرمايد:" رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ" يعني عرشي كه صفتش عظيم‏تر از صفت كرسي است، در عين اينكه هر دو، علم قرين هم هستند.(5)

در باره اين مقامات علمي سخن فراوان است كه از سطح درك و فهم ما بالاتر است و شما مي توانيد به ترجمه الميزان ذيل آيات مربوطه مراجعه فرمائيد.

پي نوشت ها:

1. سبأ (34) آيه 3.

2. طباطبايي، الميزان، ترجمه موسوي همداني، قم، انتشارات اسلامي، 1374ش، ج18، ص123.

3. همان، ج2، ص513.

4. همان، ج19، ص630.

5. همان، ج2، ص519.