نفس

پرسش 1:
نفس شرح :
يه دختر 15ساله هستم . خيلي فکراي بدي مياد تو سرم راجع به دنيا. خود به خود ميان تو ذهنم. به خدا دارم ديوونه مي شم .کمکم کن

پاسخ:
2@@پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
در سوال تان مشخص نشده که منظور از افکار بد راجع به دنيا دقيقاً چيست؟ در ارتباط بعدي مشخصات آن را روشن تر بيان نماييد تا بهتر بتوانيم در مورد آن ها و رفع مشکل براي تان بنويسيم.احتمالامشکلي که مطرح کرديد ، نوعي وسواس فکري است که هيچ گونه گناه يا عقوبت اخروي را متوجه شما نمي کند ، اما ضمناً يک نوع بيماري است که بايد درمان کنيد . راه درمان براي آن وجود دارد.
وسواس يكي از واكنش‏هاي عصبي است كه معمولاً به دو شكل وسواس فكري و وسواس عملي بروز مي‏كند.
وسواس فكري عبارت است از افكار پوچ و بيهوده تكراري، كه گرچه بيمار به بيهودگي آن اطمينان دارد، ولي براي جلوگيري از آن نمي‏تواند اقدامي كند.
وسواس عملي عبارت است از يك رشته رفتارهايي كه قطع نظراز منطقي نبودن آن‏ها، جنبه تكراري به خود مي‏گيرد.(1)
اغلب مبتلايان به وسواس فكري، افكار بيهوده و شرم آور و يا وحشتناكي در ذهن خود به وجود مي‏آورند كه اين افكار در چرخه‏اي بي پايان، مرتب تكرار مي‏شود.
بعضي از مبتلايان، مشكل خود را پنهان نگه مي‏دارند. گاهي دور از چشم ديگران چندين ساعت را صرف افكار خود مي‏نمايند اما خوشبختانه شما با ارسال نامه به طرح موضوع پرداخته‏ و در واقع تصميم به حل و درمان آن داريد.
پس نيمي از راه درمان را كه شناخت بيماري و عزم بر درمان آن است پيموده‏ايد. در ادامه و حل كامل مشكل بايد بدانيد كه درمان وسواس فكري و عملي، نياز به صبر و حوصله و پشتكار دارد. انتظار حل و درمان يك شبه آن را نداشته باشيد، پس راهكارهايي را كه ارائه مي‏شود، با دقت مورد توجه قرار دهيد . ارزيابي و نتيجه آن، نيز ميزان پيشرفت خود در مهار وسواس را در مكاتبه بعدي مشخص فرماييد.
قطعاً به ضررهاي وسواس فكري آگاهيد، كه عبارتند از: اتلاف وقت، عدم توانايي در تمركز حواس، بازماندن از كارهاي اصلي، خسته شدن ذهن، عدم تعادل رواني، بي حوصله شدن براي فكر كردن درباره موضوعات مهم و اساسي زندگي و تحصيلي.
نيازي به شرح و بسط اين پيامدها نيست، پس هر چه زودتر بايد به راهكارهاي عملي جهت مقابله با وسواس فكري بينديشيد كه عبارتند از:
1 - بازسازي شناختي: درمان وسواس فكري به تصميم و همت شما بستگي دارد. در اين جهت كسي جز خودتان نمي‏تواند به شما كمكي بنمايد. امام علي(ع) مي‏فرمايد: "كسي كه در اصلاح خود كمك نكند، ديگري نه مانع بروز مشكلات او مي‏شود و نه او را به سوي رشد و خير مي‏كشاند".(2)
بايد كمر همت را ببنديد و با اتكا به توانايي‏هاي خود وارد عمل شويد و نسبت به درمان بيماري خويش اميدوار باشيد.
2 - شفاف كردن افكار: براي مقابله با افكار انحرافي بايد انديشه خود را پالايش كنيد و ابهام زدايي نماييد. امام علي(ع) مي‏فرمايد: "به دليل شفافيت افكار ملائكه، آنان به وسواس فكري مبتلا نمي‏شوند".(3)
اگر شبهه و سؤالي در ذهن خود نسبت به خدا و يا اولياي الهي داريد، بدون واهمه آن‏ها را مطرح نماييد و در پي پاسخ برآييد.
3 - متمركز شدن بر افكار مطلوب: براي رهايي از افكار ناخواسته، لازم است افكار خوشايند را جايگزين كنيد. توجه به افكار معقول و تقويت و تمركز آن به وسيله تكرار زباني، شما را از افكار مخرّب و آزاردهنده باز مي‏دارد. پيامبر اكرم(ص) مي‏فرمايد: "كسي كه مبتلا به وسواس فكري است، سه بار ايمان به خدا و رسول را به زبان تكرار كند (آمنت بالله و رسوله) كه آن وسواس از بين مي‏رود".(4)
4 - ذكر زباني: شخصي از امام صادق(ع) در مورد وسواس و شك سؤال كرد، حضرت فرمود: "لا شي فيها، تقول لا اله الا الله؛ اين وسواس و شك مشكلي ندارد. هر گاه به وسواس فكري مبتلا شدي، لا اله الا الله بگو".(5) با اين ذكر و تغيير حالت دادن، از فكر تكراي رهايي مي‏يابيد.
5 - تقويت اعتقادات مذهبي: "كول جي آر" با مرور بر زندگي "مارتين لوتر" رهبر مذهبي شهيري كه مبتلا به وسواس فكري بود، اظهار داشت كه اعتقادات مذهبي "لوتر" نقش بسيار مهمي در كنار آمدن او با نگراني‏ها و ناراحتي‏هاي دروني ناشي از وسواس داشته است.
6 - ورود افكار منحرف را به ذهن دراختيار خود بگيريد تا اين افكار ناخواسته به ذهن شما وارد نشود. به اين منظور براي فكر در اين امور، ساعت خاصي تعيين كنيد، يعني با خود عهد ببنديد كه زمان فكر كردن درباره موضوع وسواس، ساعت خاصي باشد.
در طول روز هرگاه اوهام و افكار وارد ذهن تان شد، به خود بگوييد: زمان فكر كردن فلان ساعت است. در زمان مقرر مدتي را به فكر كردن درباره آن موضوع اختصاص دهيد، تا در طول روز ذهن تان مشغول آن نشود. البته زمان اختصاصي را به تدريج در طي (مثلاً سي روز) روزي يك دقيقه كم كنيد تا به صفر برسد.
7 - هر روز به خود تلقين كنيد كه من قادرم افكار ناخواسته را كنار بگذارم. تلقين يكي از راه‏هاي مبارزه با افكار منفي است.
نكته مهم و قابل توجه آن است كه از افكار ناخواسته و مزاحم، احساس وحشت و نگراني نكنيد . بدانيد كه آن‏ها موجب كفر نمي شود . اصلاً گناه نيست، بلكه يك نوع بيماري است كه بايد درمان شود. پس اثر وضعي (نجاست) و اثر تكليفي (گناه و كفر) ندارد.
پيامبر اكرم(ص) فرمود: "از امت من هر چه كه در ذهن شان خطور مي‏كند، عفو شده است، تا وقتي كه آن را به زبان جاري نكرده و عملي انجام نداده باشند".(6) يعني عمل تان طبق افكار كافرانه و آلوده نباشد. نسبت بد دادن در ذهن و يا تصوير نادرست ايجاد كردن، هيچ كدام از نظر فقهي گناه محسوب نمي‏شود. البته از نظر اخلاقي پسنديده نيست.
افسوس خوردن مشكلي را حل نمي‏كند، بلكه اعصاب شما را ضعيف‏تر مي‏سازد. با صبر و بردباري و با ياري جستن از خدا و توسل به اهل بيت(ع) و انجام راهكارهاي ارائه شده، از افكار منفي رها خواهيد شد.
چنانچه نياز به راهنمايي و مشاوره مستقيم داشته ايد با بخش پاسخگويي تلفني مرکز (09640) بدون کد تماس بگيريد.
موفق باشيد.

پي‏نوشت‏ها:
1 . دكتر شكوه نابي نژاد، رفتارهاي بهنجار و ناهنجار، ص 162.
2 . نهج البلاغه، فيض الاسلام، خطبه 89.
3 . همان، خطبه 90.
4 . كنزالعمال، حديث 1245.
5 . كافي، ج‏2، ص 424.
6 . بحارالانوار، ج‏66، ص 42.