من سه سال هست براي شغل همسرم خيلي دعا می‌کنم به معصومين متوسل شدم و هرلحظه و هر ثانيه دعا مي کنم ولي هنوز دعایم مستجاب نشده و واقعاً نمي دونم چکارديگه اي باید بکنم و خیلی دارم عذاب می‌کشم لطفاً به هم کمک کنيد.
پاسخ:
در اين رابطه مرور چند مطلب ضروري است:
اول آنکه بايد توجه داشت که دعا نيز داراي شرايط، آداب و موانعي است. به‌عنوان‌مثال يک چراغ نفت‌سوز در صورتي نور می‌دهد که هم داراي سوخت باشد و هم مانعي براي خاموش شدن آن مثل وزش باد نباشد (بقول اصولي حوزه‌های علميه مقتضي موجود و مانع هم مفقود باشد)
همچنين يقين به اجابت دعا يكي از آداب دعا كردن هست، يعني يكي از آداب دعا آن است كه دعاکننده به اجابت آن يقين داشته باشد و با شك و ترديد خدا را نخواند. امام صادق (ع) می‌فرماید: «إذا دعوت فظن أنّ حاجتك بالباب؛ هرگاه دعا كردي، گمان كن كه حاجتت نزد تو حاضر است. (1)
خواهر ارجمند به نظر می‌رسد اين مطلب در نظر شما مقداري کم‌رنگ شده است که با تجدیدنظر و توجهات خاصه به محضر امام عصر (عج) آن را تقويت نماييد. چراکه شک و ترديد زمینه‌ساز تضعيف يقين انسان شده و درنتیجه پاي ارادت انسان به معبود خويش می‌لنگد.
نکته ديگر این است که همان‌گونه که خود شما بيان کرديد، سعي داشته‌اید با توسلات و ادعيه، شرايط و آداب دعا را رعايت نماييد و لکن به نظر خودتان آيا به موانع استجابت دعا نيز توجه نموده‌اید؟ چراکه ظرفيت نگاه ما به اشياء و دانسته‌های علمی‌مان محدود است و خدای حکيم از باب حکمت خويش و گستره علمي نامحدودش استجابت دعاي ما را در حال حاضر به مصلحت نمی‌داند چون برخي مواقع علاوه بر اينکه فلان کار نفعي براي بنده‌اش ندارد حتي ضرر نيز دارد.
با توجه به اين نکات بايد اذعان کرد که خداوند متعال که خود را اجابت‌کننده خوانده و فرموده است: «اُدعُوني أَسْتَجِبْ لَكُمْ؛ مرا بخوانيد تا (دعاي) شمارا بپذيرم. (2)
؛ اما بايد توجه هم داشت كه اين استجابت و پذيرش دعا لزوماً به معناي رسيدن ما به خواسته‌های خودمان نيست و چه‌بسا بسياري از خواسته‌های مشروع بندگان، حتي بهترين بندگان خداوند به اجابت موردنظر نمی‌رسد.
سوم آنکه به تعبير قرآن کريم همه ما انسان‌ها در معرض امتحانات گوناگون الهي قرار داريم چنانکه آيه شريفه می‌فرماید: «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ في كَبَد» كه ما انسان را در رنج آفريديم (و زندگى او پر از رنج هاست)! (3)
چه تعبير جالبي صاحب تفسير تسنيم حضرت علامه جوادي آملي دارند که بيان داشتند: خداوند نه آن‌کسی را که ثروت داد عزيز شمرد و نه آنکه را فقير کرده است خوار نموده است بلکه خالق حکيم، ثروتمند را با امکاناتش و فقير را با فقرش آزمود. اين زندگي هفتادسال يا هشتاد سال، جاي امتحان است. ما هشتاد سال داريم کنکور مي‌دهيم، هيچ لحظه‌اي انسان از آزمايش الهي بيرون نيست. انسان وقتي يک کنکور مي‌دهد براي یک سال يا سه چهار سال راحت است. ما هشتاد سال هم کنکور بدهیم براي هشتاد ميليارد ميليارد ميليارد ميليارد و ابد! اين هشتاد سال کنکور براي ابد، زمان کمي است. چراکه ما اگر يک مدت محدودي داشتيم بعد از مرگ مي‌گفتيم به‌اندازه بايد تلاش و کوشش بکنيم، اما اگر ما يک موجود ابدي هستيم، ابد نه زمان برمي‌دارد نه زمين. ما يک چنين عالمي در پيش داريم. (4)
خواهر گرامي چقدر بزرگان ما حکيمانه سخن گفته‌اند «هر که در اين بزم مقرب‌تر است جام بلا بيشترش می‌دهند» چنانکه حضرت ايوب (ع) نيز مشکلات و امتحانات سنگین‌تری را تحمل نمودند درحالی‌که ايشان معصوم و هيچ خطايي هم نداشتند. لذا وظيفه و رسالت شما و امثال شما صبر و بردبارى و تلاش دائمى است و نمی‌توان انتظار داشت یک‌مرتبه افراد به همه‌چیز برسند، بلکه بايد سعى كنيم قدم‌به‌قدم پيش رويم تا نتيجه موردنظر حاصل گردد.
پرسشگر محترم با توجه به آنچه ذكر شد روشن می‌شود كه به‌یقین اين امر صحيح نيست كه گمان كنيم اگر از خداوند درخواستي داشتيم حتماً بايد آن حاجت را همان‌گونه كه خواستيم به ما عنايت بفرمايند و اگر به همان نتيجه نرسيديم پس بايد از خدا و بندگي او دست بكشيم، زيرا مبنا و معيار در اين امر و همه امور رعايت مصالح و ضرورت‌های خود ما و مجموعه عالم و قضا و تقدير الهي است نه آنچه ما مصلحت و خوب و مطلوب می‌پنداریم.
چنانکه دربياني نوراني از مولاي متقيان (ع) نيز آمده است:...گاه، در اجابت دعا تأخير مىشود تا پاداش درخواست‌کننده بيشتر و جزاى آرزومند كاملتر شود، گاهى درخواست مىكنى امّا پاسخ داده نمىشود، زيرا بهتر ازآنچه خواستى به‌زودی يا در وقت مشخص، به تو خواهد بخشيد، يا به جهت اعطاء بهتر ازآنچه خواستى، دعا به اجابت نمىرسد، زيرا چه‌بسا خواستههايى دارى كه اگر داده شود مايه هلاكت دين تو خواهد بود. (5)
در پايان و نتيجه اين بحث بايد گفت:
معناي درست استجابت دعا اين است كه: هيچ دعايي بی‌اثر نيست. هر دعايي در دنيا و آخرت تأثير مناسب خود را دارد. هر دعاي مقبولي یقیناً به استجابت می‌رسد، اما گونه‌های استجابت مختلف است.
امام سجاد (علیه‌السلام) می‌فرماید: دعاي مؤمن يكي از سه فايده را دارد: براي او ذخيره می‌گردد، يا در دنيا برآورده می‌شود، يا بلايي را كه می‌خواست به او برسد، از وي می‌گرداند.
البته زمان نيز در اجابت دعا خيلي مؤثراست به چند مورد آن اشاره می‌شود:
... امام باقر عليه السّلام فرمود: به‌راستی، خداى گرامى و بزرگ در ميان بندگان مؤمن خويش دعاكنندگان را دوست دارد؛ پس بر شما باد كه از سحرگاه تا هنگام برآمدن آفتاب دعا كنيد؛ زيرا آن هنگام درهاى آسمان گشوده شوند و بادهاى رحمت بوزند و روزى آفريدگان تقسيم گردد و حاجتهاى بزرگ برآورده شود. (6)
همچنين امیرالمؤمنین (ع) فرمودند كه گشاده مىشود درهاى آسمان در پنج وقت: نزد آمدن باران و وقت كارزار با كافران و وقت اذان و وقت خواندن قرآن و وقت پيشين يا وقت بيرون آمدن آفتاب. (7)
مطمئناً توجه و عمل به این‌گونه موارد علاوه برتقويت روحيه معنوي شما، اميد شمارا به آینده‌ای روشن چند برابر خواهد نمود.
ضمناً به ادعيه گشايش رزق و روزي موجود در کتاب مفاتیح‌الجنان مرحوم شيخ عباس قمي (ره) نيز مراجعه نماييد.
اميد است در پرتو عمل به دستورات دين و راهنمايان ديني در محضر امام و مولاي خود حضرت بقیه‌الله الأعظم (عج) سربلند باشيم.
پی‌نوشت‌ها:
1. ثقة الاسلام كليني، الكافي، دار الكتب الإسلامية تهران، 1365 ه.ش، ج 2، ص 473.
2. غافر (40)، آيه 60.
3. بلد (90)، آيه 4.
4. سايت اسرا نيوز، حضرت آیت‌الله‌العظمی جوادي آملي، جلسه درس اخلاق معظم له، اسفندماه 95.
5. سيد رضي، نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتي، نشر مشرقين، قم 1379 ش، ص 531.
6. شيخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ترجمه حسن‌زاده، انتشارات ارمغان طوبى، تهران، 1382 ش، ص 371.
7. شعيري، محمد بن محمد، كاشف الأستار- ترجمه جامع الأخبار، کتاب‌فروشی اسلاميه، چاپ تهران، ص 122.
