چرا احمد لقب حضرت محمد (ص)شد ؟
طبق برخی روایات نام حضرت پیامبر اسلام (ص) در آسمان ها احمد و در زمین محمد می باشد.
در باب نام‌های مبارك پیامبر از جنبه‌های مختلف سخن گفته شده است. برخی ، چهارصد اسم برای پیامبر- با توجه به آیات - شمرده‌اند(1) كه از آن میان دو اسم مبارك احمد و محمد(ص) است. اسم احمد در قرآن یك بار ذكر شده است، آن جا كه سخن حضرت عیسي(ع) را خطاب به بنی اسرائیل می‌خوانیم :
«و مبشّراً برسولٍ مِن بعدی اسمه أحمد؛(2) به فرستاده‌ای كه پس از من می‌آید و نام او احمد است بشارتگرم».
اما اسم مبارك محمد چهار بار در قرآن آمده است، یكی در آن جا كه فرمود:
«و آمَنوا بما ُنزّل علي محمّد؛(3) به آنچه بر محمد نازل شده گرویدند».
در سه جای دیگر نیز (4) نام مبارك محمد(ص) یاد شده است. چرا حضرت به اسم احمد و محمد خوانده شده است؟به لحاظ ادبی از سیبویه نقل شده :
احمد بر وزن افعل و الف آن برای تفضیل است كه دلالت بر فضیلت حضرت بر سایر انبیا می‌كند.
محمد بر وزن مفعّل و تشدید آن برای مبالغه است كه دلالت می‌كند بر این كه حضرت از سایر انبیا ستوده تر بوده است. اما به لحاظ روایی، در حدیثی نقل شده كه وقتی از رسول خدا(ص) سبب نامگذاری او را پرسیدند، حضرت در پاسخ فرمود: «أمّا محمّد فإنّی محمود فی الأرض و أمّا أحمد فإنّی محمود فی السماء».(5)
از امام باقر(ع) نقل شده است : به جهت كردار پسندیده پیامبر، خداوند از او در كتاب‌های انبیای پیشین به احمد یاد كرده است. به جهت آن كه خدا و فرشتگان و تمام انبیا و فرستادگان و همة امت‌های انبیا حضرت را ستایش می‌كنند و بر او درود می‌فرستند، خداوند او را محمد نامیده است».(6)
امام خمینی در تحلیل سرّ نامگذاری پیامبر اسلام به احمد و محمد(ص) با رویكرد عرفانی به نكتة ژرفی اشاره كرده و گفته است:
محمد نام مُلكی(زمینی) آن حضرت است. به همین سبب حروف اتصال در آن بیش‌تر به كار رفته، احمد نام ملكوتی اوست . به این جهت در احاطة حروف انفصال قرار گرفته است . در این كه حرف انفصال، در آخر نام ایشان به كار رفته، اسراری نهفته است.
حروف الفبا (حروف هجا) به لحاظ كتابت به دو قسم حروف انفصال و اتصال تقسیم می‌شوند. حروف نظیر: د، ذ، ر، ز و مانند آن حروف اتصال‌اند. حروف انفصال به قبل خود متصل می‌شوند، ولی به بعد خود اتصال نمی‌یابند. به همین جهت آن ها را حروف انفصال می‌گویند، اما حروف اتصال از دو طرف (قبل و بعد) قابل اتصال هستند، از این رو آن ها را حروف اتصال خوانند.
وجود حضرت ختمی مرتبت چون مقام شان برزخ بین عالم كثرت و وحدت است، اسم مُلكی(زمینی) او محمد
است . حروف اول و دوم و سوم آن از حروف اتصال و حروف آخر آن از حروف انفصال است. ولی اسم ملكوتی آن احمد است كه حرف اول و آخر آن از حروف انفصال است.
بنابر این سرّ نامگذاری پیامبر(ص) به احمد و محمد از دید عرفانی امام خمینی این است كه اسم محمدی او ناظر به جنبة مُلكی و اسم احمدی او ناظر به جنبة ملكوتی ایشان است.(7)
پی‌نوشت‌ها:
1. مناقب آل ابی طالب، ج 1، ص 195، نشر دار الاضواء، بیروت 1412ق؛ خرم شاهی ، دانش نامه قرآن ، ذیل كلمه "احمد"
2. صف (61) آیه 6.
3. محمد (47) آیه 2.
4. فتح (48) آیه 29؛ احزاب (33) آیه 40؛ آل عمران (3) آیه 144.
5. بحار الانوار، ج 9، ص 294.
6. همان، ج 16، ص 98، حدیث 37.
7. محمد امین صادقی ،پیامبر اعظم در نگاه عرفانی امام خمینی، ص23 25، نشر مؤسسه آثار امام خمینی، 1386ش.
