قرطاس(كاغذ)، قلم ، مداد(به معناي مركّب) ، صحف(برگه هايي از كاغذ كه روي آن  نوشته شده) ، سجلّ (نوشت هاي لوله شده) ، رَقّ (پوست نازكي كه روي آن مي نوشتند) .

زيد بن ثابت وقتي از جانب خليفه اول به جمع قرآن در يك كتاب موظف شد گفت:

فوالله لنقل جبل من الجبال ما كان اثقل عليّ من الذي امرني به من جمع القرآن ، اجمع من الرقاع و اللخاف  و العسب و صدور الرجال؛

 سوگند به خدا كه جا به جا كردن كوه ها سخت تر از آن نبود كه مرا مأمور به جمع آوري قرآن كردند تا آن را از روي برگ ها و سنگ ها و چوبه خرما و محفوظات مردم جمع آوري كنم. (1)

پي نوشت :

1. پژوهشي در تاريخ قرآن، ص216 به نقل از الفهرست،ص36 و الاتقان،ج1، ص99.