آب يك چرخه اي دارد و با تابيدن آفتاب و وزيدن بادها بر درياها آب بخار مي شود و وارد جو و اتمسفر مي گردد و در بالاي جو كه هوا سرد است و با برخورد با رشته كوه ها كه مثل سد جلوي حركت و پخش شدن بخار را مي گيرند ، متراكم شده و به صورت توده هاي ابر كه در حقيقت بخار متراكم يا دانه هاي ريز آب يا دانه هاي ريز يخ است ، در مي آيد و با سردتر شدن و متراكم تر گرديدن و به هم چسبيدن اين دانه هاي ريز معلق ، وزنشان سنگين شده به صورت باران ، برف يا تگرگ بر زمين مي ريزند.

قرآن و روايات و عالمان دين براي شرح و تبيين اين چرخه نيامده اند تا بگوييم چنين رواياتي داريم يا نه و چقدر معتبرند.

بله در آيات و وروايات در راستاي هدايتگري گاهي به گوشه هايي از اين حقايق اشاراتي شده تا قدرت خدا يا حكمت و علم او نمايانده شود و بشر به شكر و سپاسگزاري ترغيب گردد.

در آيه زير سخن از كوه هاي يخ در آسمان است:

أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُزْجي‏ سَحاباً ثُمَّ يُؤَلِّفُ بَيْنَهُ ثُمَّ يَجْعَلُهُ رُكاماً فَتَرَي الْوَدْقَ يَخْرُجُ مِنْ خِلالِهِ وَ يُنَزِّلُ مِنَ السَّماءِ مِنْ جِبالٍ فيها مِنْ بَرَدٍ فَيُصيبُ بِهِ مَنْ يَشاءُ وَ يَصْرِفُهُ عَنْ مَنْ يَشاءُ يَكادُ سَنا بَرْقِهِ يَذْهَبُ بِالْأَبْصارِ (1)

آيا نديدي كه خداوند ابرهايي را به آرامي مي‏راند، سپس ميان آنها پيوند مي‏دهد، و بعد آن را متراكم مي‏سازد؟! در اين حال، دانه‏هاي باران را مي‏بيني كه از لابه‏لاي آن خارج مي‏شود و از آسمان- از كوه‏هايي كه در آن است [ابرهايي كه همچون كوه‏ها انباشته شده‏اند]- دانه‏هاي تگرگ نازل مي‏كند، و هر كس را بخواهد بوسيله آن زيان مي‏رساند، و از هر كس بخواهد اين زيان را برطرف مي‏كند نزديك است درخشندگي برق آن (ابرها) چشمها را ببرد!

در آياتي نيز چرخه بالا به اجمال بيان شده است:

وَ هُوَ الَّذي يُرْسِلُ الرِّياحَ بُشْراً بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ حَتَّي إِذا أَقَلَّتْ سَحاباً ثِقالاً سُقْناهُ لِبَلَدٍ مَيِّتٍ فَأَنْزَلْنا بِهِ الْماءَ فَأَخْرَجْنا بِهِ مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ كَذلِكَ نُخْرِجُ الْمَوْتي‏ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ (2)

او كسي است كه بادها را بشارت دهنده در پيشاپيش (باران) رحمتش مي‏فرستد تا ابرهاي سنگين‏بار را (بر دوش) كشند (سپس) ما آنها را به سوي زمينهاي مرده مي‏فرستيم و به وسيله آنها، آب (حياتبخش) را نازل مي‏كنيم و با آن، از هر گونه ميوه‏اي (از خاك تيره) بيرون مي‏آوريم اين گونه (كه زمينهاي مرده را زنده كرديم،) مردگان را (نيز در قيامت) زنده مي‏كنيم، شايد (با توجه به اين مثال) متذكّر شويد.

اللَّهُ الَّذي يُرْسِلُ الرِّياحَ فَتُثيرُ سَحاباً فَيَبْسُطُهُ فِي السَّماءِ كَيْفَ يَشاءُ وَ يَجْعَلُهُ كِسَفاً فَتَرَي الْوَدْقَ يَخْرُجُ مِنْ خِلالِهِ فَإِذا أَصابَ بِهِ مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ إِذا هُمْ يَسْتَبْشِرُونَ (3)

خداوند همان كسي است كه بادها را مي‏فرستد تا ابرهايي را به حركت در آورند، سپس آنها را در پهنه آسمان آن گونه كه بخواهد مي‏گستراند و متراكم مي‏سازد در اين هنگام دانه‏هاي باران را مي‏بيني كه از لا به لاي آن خارج مي‏شود، هنگامي كه اين (باران حياتبخش) را به هر كس از بندگانش كه بخواهد مي‏رساند، ناگهان خوشحال مي‏شوند .

در روايتي آمده كه مأمون عباسي روزي باز شكاري خود را به شكار فرستاد كه ناگاه باز با ماهي كوچكي در منقار بازگشت و او كه با ديدن آن ماهي در آن بيابان خشك و بي آب تعجب كرده بود ، آن را در آستين خود پنهان كرد و به محضر امام جواد كه در سن كودكي بود ، رسيد و پرسيد كه در دست او چيست و امام جواب داد كه ابر ( و باد) وقت آب برداشتن از دريا ماهي ريزه با آب برداشته و در وقت افتادن آن ماهي (با آرام شدن باد)، باز ملك آن را در هوا ربوده و صيد خود كرده است. (4)

بنا بر اين آب درياها از آب آسمان است كه بر زمين مي بارد و جاري مي شود و به درياها مي ريزد و آب آسمان ها از درياها است كه در اثر تابش آفتاب و وزيدن باد ها به آسمان بالا مي رود و اين چرخه پيوسته ادامه دارد.

پي نوشت ها:

1. نور (24) آيه 43.

2. اعراف (7) آيه 57.

3. روم (30) آيه 48.

4. علي بن طيفور بسطامي، منهاج النجاح في ترجمه مفتاح الفلاح، تهران، حكمت، 1384 ش، ص 275.