امسال دارم برای كنكور می خونم ...

در پاسخ به مسائلی كه مطرح كرده اید، مطالبی را در قالب نكات زیر تقدیم حضورتان می كنیم:

الف) از آن جا كه دين مقدس اسلام، بر اساس فطرت و خلقت و مصلحت زندگي انسان‌هاست و خداوند كه بهتر از هر كس ساختمان فطري انسان را مي‌شناسد، از روي محبت و به خاطر خود ما احكامی را وضع نموده كه با فطرت و خلقت ما تناسب و هماهنگی دارد، مسلماً اگر جایی مطلبی را بیان كند حتی اگر علم امروز نتواند فلسفه و حكمت آن را مشخص كند، آن مطلب درست بوده و بهتر است اجرا گردد ، ولی چون شیوه دین بیان كلیات بوده و بنا نداشته كه به همه جزئیات اشاره كند و در بسیاری موارد، دستیابی به جزئیات را بر عهده خود بشر قرار داده است، انسان ها باید به دنبال كسب دانش و تجربه باشند تا زندگی بهتری را برای خود رقم بزنند.

ب)  بسیاری از یافته های علمی و روانشناسی بر اساس تحقیقات و آزمایش و تجربه به دست آمده است . این طور نیست كه كاملاً اشتباه و به درد نخور باشند، بلكه ممكن است چون انسان به همه رموز آفرینش و علوم اشراف ندارد، در پاره ای از تحقیقات اشتباه كند، ولی این ارزش علوم كسب شده را زیر سؤال نمی برد. 

ج)  برای كسب اطلاعات بیش تر، راهبرد و روش مطالعه مؤثر را در زیر بیان می كنیم:

يكي از دانشمندان مي¬گويد: آنچه را مي‌توان بعد از بيست سال تجربه آموخت، مطالعه صحيح در يك ساعت به ما مي آموزد. مونتسكيو مي‌گويد: كتاب، عمر دوباره است كه مي توان با مقداري پول تجربه تمام عمر بزرگ ترين عقلاي عالم را تصرف كرد.

همیشه قبل از مطالعه اين دعا را بخوانيد:

اللّهم اخرجني من ظلمات الوهم و اكرمني بنور الفهم. اللّهم افتح علينا ابواب رحمتك و انشر علينا خزائن علومك. برحمتك يا ارحم الرّاحمين.

يكي از روش هاي موفق بهبود مطالعه و يادگيري روش پس ختام است. پس ختام از حروف اول شش مرحله آن تشكيل يافته است:

1. پيش خواني2 . سؤال كردن 3. خواندن تفصيلي 4. تفكر 5. از حفظ گفتن 6. مرور كردن                              

در زير مراحل را توضيح مي دهيم:

1. پيش خواني:

اگر مي خواهيد مطالب كتابي را ياد بگيريد، نخست تمام آن كتاب را يك بار از رو بخوانيد تا يك برداشت كلي از موضوع ها و قسمت هاي مهم آن كسب نماييد. خواندن اجمالي يا پيش‌خواني مي تواند شما را در سازمان دهي به مطالب، مثلاً ايجاد نوعي ساخت سلسله مراتبي براي آن ها، كمك نمايد. مطالبي كه لازم است در پيش خواني فصل هاي يك كتاب مورد توجه قرار گيرند، عبارتند از مقدمه يا توضيحات مقدماتي، هدف-ها، تيترهاي اصلي و فرعي، خلاصه، و جملات مقدماتي يا جملات موضوعي پاراگراف ها.

2. سؤال كردن:

براي هر قسمت يا فصل از كتاب كه مي خوانيد ،در رابطه با هدفي كه از مطالعه داريد، سؤال هايي را طرح نماييد. يكي از راه هاي انجام اين كار اين است كه عناوين را به سؤال تبديل كنيد. سؤال هاي خود را با كلمات چگونه، چه كسي، چرا، چه چيزي بسازيد.

3. خواندن تفصيلي:

در اين مرحله، مطلب يا موضوع را مفصل بخوانيد. به هنگام مطالعه سعي كنيد سؤال هايي را كه مطرح كرده ايد جواب دهيد. توجه خود را به انديشه هاي اصلي، جزئيات مؤيد انديشه هاي اصلي، ساير اطلاعاتي كه به هدف هاي خواندن شما مربوط اند معطوف سازيد. در صورت لزوم، سرعت خواندن خود را متناسب با سهولت و پيچيدگي متن تغيير دهيد.

4. تفكر:

سعي كنيد با تفكر درباره مطالبي كه مي خوانيد آن ها را بفهميد و به آن ها معني دهيد. براي اين منظور مي توانيد كارهاي زير را انجام دهيد:

•        آنچه را كه مي خوانيد ،با مطالبي كه از قبل ياد گرفته ايد ربط دهيد.

•        نكات فرعي را به مطالب اصلي پيوند دهيد.

•        بكوشيد تا تناقضات موجود را حل نماييد.

•        با استفاده از اطلاعاتي كه مي خوانيد مسائل طرح شده را جواب دهيد.

5.  از حفظ گفتن:

پس از خواندن هر قسمت، سعي كنيد مطالب مهم آن را به ياد آوريد و براي خود بازگو كنيد. ضمن اين كار به سؤال¬هايي كه طرح كرده¬ايد پاسخ دهيد. از حفظ گفتن به شما كمك مي¬كند تا بر درك خود نظارت كنيد . از اين طريق به شما معلوم مي¬گردد كه چه قسمت هايي را خوب ياد نگرفته ايد و بايد آن ها را از نو بخوانيد.

6.  مرور كردن:

وقتي كه خواندن تمام كتاب يا كل مطلب را به پايان رسانيديد، آن را مرور يا بازبيني كنيد. بهترين راه مرور كردن اين است كه بكوشيد تا، بدون مراجعه به متن، سؤال هاي مهم را جواب دهيد. قسمت هايي را كه نتوانستيد به سؤال هاي آن ها جواب دهيد ، دوباره بخوانيد. دوباره خواندن نوعي مرور كردن است. اما اين كار براي همه كتاب ضروري نيست، سعي در جواب دادن به سؤال هاي اساسي بهترين راه مرور كردن است. راهبرد از حفظ گفتن را براي فصل¬هاي كتاب و راهبرد مرور كردن را براي كل كتاب به كار بنديد.

به 3 شيوه مي¬توانيد به مرور مطالب بپردازيد:

 اول آن كه خلاصه اي از نكات كليدي را در 4-3 جمله بنويسيد.

 راه ديگر، از حفظ گفتن نكات اساسي هر عنوان يا بخش بدون نگاه كردن به متن است. مرور، همچنين مي تواند از طريق پاسخگويي به سؤالاتي كه در پايان فصل آمده است يا شما، آن ها را طرح كرده ايد، انجام شود. بنابراين:

مرور، روخواني دوباره مطالب نيست، بلكه پس دادن درس، بدون كمك گرفتن از كتاب است. یادگیری در مرحله اول و دوم صورت می¬گیرد . مرحله مرور در چندین نوبت صورت می¬گیرد. اهمیت آن در افزایش زمان پایداری مطالب در حافظه است. در دو مرحله یادگیری 100 % مطالب فراگرفته شده در حافظه كوتاه مدت قرار می گیرد، اما برای ثبت و پایداری دایمی مطالب در حافظه، نیاز به انتقال آن ها از حافظه كوتاه مدت به حافظه بلند مدت است كه این امر از راه « مرور» انجام می گیرد.

 در چند نوبت مي توان اين مرور را انجام داد كه عبارتند از: مرور اول، یك روز پس از مطالعه مرور دوم، ده روز پس از مرور اول مرور سوم، یك ماه پس از مرور دوم.

د)  بهترین زمان برای خواب

هميشه از قديم شنيده‌ايم كه بايد شب‌ها زود خوابيد و صبح زود بيدار شد. حتي در تعليمات مذهبي نيز به خواب شب توصيه شده است. مثلاً خداوند در قرآن مي‌فرمايد كه شب را براي استراحت شما قرار دادم يا حتي به حضرت محمد(ص) مي‌فرمايد: «قسمتي از شب را بخواب و قسمتي از آن را بيدار باش.»

راستي چرا كساني كه شب‌ها بيدار مي‌مانند، از نظر عصبي به هم ريخته هستند و زود رنج و كم‌طاقت مي‌شوند؟ چرا دير خوابيدن در شب باعث بي‌اشتهايي و كاهش رشد بدن مي‌شود؟ چرا وقتي ساعت‌هاي زيادي در روز مي‌خوابيم به جاي سرحال شدن و شادابي بعد از بيدار شدن احساس خستگي و بيماري مي‌كنيم؟

از نظر علمي پاسخ اين سؤال‌ها به شرح زير است:

 در بدن ما از غده هيپوفيز، هورمون‌هاي مختلفي براي رشد قسمت‌هاي مختلف بدن ترشح مي‌شود كه هورمون (GH) يكي از آن‌ها است . براي رشد تمامي سلول‌هاي بدن به خصوص رشد استخوان‌ها موثر است.

پس اين هورمون در سن نوجواني باعث افزايش قد مي‌شود . چون روي بقيه سلول‌هاي بدن نيز موثر است به فعاليت‌آن‌ها كمك مي‌كند.

طبق بررسي‌هاي انجام شده، ميزان ترشح هورمون رشد طي خواب عميق شبانه افزايش مي‌يابد. پس حدود نيم ساعت تا يك ساعت بعد از شروع خواب ترشح هورمون رشد شروع به افزايش خواهد داشت كه حدود دو ساعت اين افزايش ترشح ادامه مي‌يابد و بعداً كاهش مي‌يابد.

پس اگر فردي ساعت9 يا10 شب بخوابد، وقت كافي براي خواب عميق شبانه دارد كه هورمون رشد به افزايش ترشح خود برسد، ولي اگر ساعت يك يا 2 نيمه شب بخوابد، خواب شبانه كاهش مي‌يابد و هورمون رشد به اندازه كافي ترشح نمي‌شود، بنابراين در طول روز احساس خستگي مي‌كند حتي اگر در سن نوجواني باشد، روي رشد قد او نيز اثر كاهنده خواهد داشت.

جالب توجه است كه ترشح هورمون كورتيزول كه به هورمون جنگ و ستيز نيز معروف است. با طلوع خورشيد افزايش مي‌يابد و با افزايش آن ترشح هورمون رشد كاهش مي‌يابد، بنابراين وقتي فردي روز مي‌خوابد، مقدار ترشح هورمون كورتيزول در بدنش افزايش و ترشح هورمون رشد كاهش مي‌يابد.

بدن آماده فعاليت است . چون اين هورمون اجازه افزايش به ترشح هورمون رشد را نمي‌دهد، فرد از خواب روز احساس خستگي و حتي سردرد مي‌كند.

ـ پس شب‌ها زودتر بخوابيد تا رشد بدني و عصبي خوبي داشته باشيد و احساس خستگی نكنید.

خواب به اندازه غذا، هوا و آب برای انسان ضروری می باشد. یعنی به همان اندازه كه اگر غذا به بدن انسان نرسد مشكلاتی را برای او فراهم می آورد، خواب هم در صورتی كه به اندازه و با كیفیت نباشد، مشكلاتی را برای فرد به وجود خواهد آورد. اگر بدن در شرایط بهینه و بدون استرس باشد ، در سنین جوانی و میانسالی حدوداً 6 الی 7 ساعت نیازمند خواب می باشد. هر چه این كیفیت خواب بیش تر باشد ، كسلی و خستگی فرد در روز بعد، كم تر خواهد بود.

بنابراین بهتر است خواب شب بین 10 تا 2 شب باشد تا مغز خوب استراحت كند؛ گفتنی است كه حدود 85 درصد خواب، باید در شب باشد . فقط 15 درصد آن در روز؛ زیرا خواب روز هرگز نمی تواند كیفیت خواب در شب را داشته باشد . همان طور كه خواب قیلوله هم در اسلام آمده است، در طول روز هم در حدود30 تا 45 دقیقه بخوابید.

خواب نيمروز، باعث بهبود هوشياري تا 10 ساعت مي شود . سرعت حافظه را تقويت می كند. نتايج تحقيقي انجام شده در دانشگاه هاروارد نشان داد كه چرت زدن به مدت 45 دقيقه در روز توانايي يادگيري و به خاطر سپردن را افزايش مي‌دهد . فشارهاي روحي را كم مي‌كند. خطر حمله قلبي و سكته، ديابت و افزايش وزن را كاهش مي‌دهد . باعث مي‌شود تا منطقي تر، سالم تر و ايمن تر باشيد.

 بهترين خواب نيمروز :

اگر تمايل داريد تا صبح زود مانند ساعت 6 از خواب برخيزيد و حوالي ساعت 21 تا 22 به بستر رويد، بهترين زمان خواب روزانه شما ساعت 13 تا 30/13 است. اما اگر دوست داريد تا پاسي بعد از نيمه شب بيدار باشيد و حوالي ساعت 8 تا 9 صبح بيدار شويد، دروازه خواب روزانه شما اندكي ديرتر باز مي شود، يعني حوالي ساعت 30/14 تا 15.

و)  برای تغذیه مناسب برای رشد بیش تر جسم و فكر:

از مواد غذايي متنوع و طبيعي و سالم به ويژه ميوه ها و مواد غذايي ويتامين دار و داراي مواد قندي به جاي مواد غذايي پروتئيني و يا پرچربي استفاده كنيد، زيرا اين قبيل مواد غذايي به دليل جذب آسان و سبكي معده فرصت بيش تري را به جريان خون براي رفتن به مغز و كمك به فعاليت هاي فكري مي دهند.

برای افزایش انرژی و رفع خستگی: گوشت قرمز، سبزیجات با برگ های سبز تیره، سبزی، حبوبات، مرغ و ماكیان بخورید.

گوشت قرمز، سبزیجات برگ دار و سبزی، همه حاوی مقدار قابل توجهی آهن هستند، معدنی معدنی مهمی كه باعث می شود سلول های خونی قرمز اكسیژن كافی به مغز و بافت های بدن برسانند . هوشیاری ذهنی را به همین ترتیب افزایش دهد. كمبود آهن ممكن است باعث تنبلی، كندی، خستگی و كم خونی شود . مقاومت بدن را در برابر استرس و بیماری ها كاهش دهد. غذاهایی كه حاوی میزان زیادی آهن هستند، باید همراه با غذاهایی استفاده شوند كه حاوی ویتامین Cمركبات هستند ، چون این ویتامین به جذب آهن در بدن كمك می كند.

گوشت قرمز، مرغ و حبوبات انرژی بدن را بالا می برند ،چون حاوی مقدار زیادی پروتئین هستند . ذخیره  تیروسین (ماده  شیمیایی كه در پیام رسانی به مغز دخیل است و هوشیاری، تحرك و تیزفهمی بر عهده  اوست) را در بدن بالا می برند.

برای تقویت حافظه: گل كلم، زرده ی تخم مرغ، سیب، آوكادو، كلم بروكلی، گوجه فرنگی، میگو بخورید.

گل كلم و زرده تخم مرغ هر دو حاوی كولین هستند كه یكی از مواد مغذی مهم است كه  به تولید انتقال دهنده عصبی استیل كولین نقشی مهم در ارتباطات سلول های عصبی دارد . بیماران آلزایمری از كمبود این ماده رنج می برند كمك می كند. افزایش استیل كولین قدرت تمركز شما را بالا برده و حافظه تان را تقویت می كند. سیب، آوكادو و كلم بروكلی حاوی مقدار زیادی بور هستند كه ماده معدنی مهم در تمركز و تقویت حافظه كوتاه مدت است. گوجه فرنگی و میگو منابع خوبی از آنتی اكسیدان سلنیوم و لیكوپن هستند. آنتی اكسیدان ها در نگهدری حافظه نقشی اساسی دارند، چون به خنثی كردن رادیكال های آزاد كه باعث از بین رفتن حافظه و اختلالات حافظه می شوند كمك می كنند.

ی) اضطراب و استرس در زندگی روزمره، امری عادی است . گاه می‌‌تواند نتایج مثبتی داشته باشد؛ اما هنگامی كه جنبه مرضی پیدا كند و به صورت نگرانی و اضطراب دائم درآید و افكار و اعمال انسان را تحت تأثیر قرار دهد، می‌‌تواند خطرناك باشد. میزان اضطراب در افراد گوناگون، متفاوت است. ممكن است موقعیتی كه برای فردی بسیار نگران كننده است برای دیگری اصلاً استرس زا نباشد و برعكس.

راه های زیادی برای غلبه بر اضطراب وجود دارد، اما  باید راهكار مناسبی را كه با شخصیت شما متناسب است، بیابید و به كار ببرید. به خاطر داشته باشید بعضی از این مهارت‌ها نیاز به تمرین مستمر دارند تا ثمر بخش شوند. درست مثل دوچرخه سواری و یا شنا كه نیاز به تمرین مداوم دارند، این مهارت نیز با تمرین مداوم، پرورش می‌‌یابد . به زودی  می‌‌توانید احساس نگرانی خود را به راحتی كنترل كنید.

۱- نفس عمیق بكشید. وقتی مضطرب هستید، نمی توانید به راحتی نفس بكشید و این مسأله به خودی خود تولید استرس می‌‌كند. ممكن است حتی بدون آن كه متوجه باشید نفس خود را در سینه حبس كنید. میزان اكسیژن در خون كاهش می‌‌یابد . عضلات شما منقبض می‌‌شوند. ممكن است احساس سردرد كنید و یا نگرانی شما افزایش یابد. بعد از این هرگاه احساس نگرانی كردید، نفس عمیق بكشید. چند ثانیه هوا را در ریه های خود نگه دارید. سپس به آرامی تا ۱۰ بشمارید و هوا را آزاد كنید.

۲- برای انجام كارهای خود برنامه ریزی كنید. یكی از عوامل استرس زا استفاده نادرست از زمان و نداشتن برنامه ریزی مناسب می‌‌باشد. لیستی از وظایف روزانه خود تهیه كنید . بر اساس درجه اهمیت آن ها را تنظیم كنید. سعی كنید كارهای مهم تر را زودتر انجام دهید. بعد از انجام هر كار، آن را از لیست برنامه خود خط بزنید. صبح قبل از هر چیز كارهای را انجام دهید كه علاقه چندانی به آن ها ندارید، اما مجبورید انجام دهید. به این ترتیب، بقیه روز احساس نگرانی كم تری خواهید كرد.

۳- با اطرافیان خود ارتباط برقرار كنید. سعی كنید دوستان بیش تری پیدا كنید. هرگاه احساس تنهایی و یا نگرانی كردید ،به دیدار یكی از دوستان خود بروید و با او صحبت كنید.

۴- به ذهن خود استراحت بدهید. تجسم یك منظره زیبا می‌‌تواند ذهن شما را از یك موقعیت استرس زا دور كند. هر گاه فرصت كردید، چشم های خود را ببندید . مكانی آرام و زیبا را در ذهن خود مجسم كنید. سعی كنید تمام جزئیات آن مكان را احساس كنید. ( نوای دلنشین، منظره زیبا، عطر دل انگیز و … ) همچنین می‌‌توانید با خواندن یك كتاب و یا گوش كردن به یك موسیقی آرام و دلنشین، اضطراب را از خود برانید.

۵- فعال باشید. فعالیت های بدنی نقش مهمی در كاهش اضطراب دارد. شما با ورزش كردن و سایر فعالیت های بدنی می‌‌توانید فشارهای روانی ناشی از اضطراب را كاهش دهید. سرگرمی مورد علاقه خود را پیدا كنید و به طور منظم به انجام آن بپردازید. ورزش، كارهای هنری، رسیدگی به گل‌ها و باغچه و … در زمانی كه مضطرب هستید ،می‌‌تواند شما را آرام كند و انرژی بیش تری به شما بدهد. به خاطر داشته باشید كه جسم و روح جدایی ناپذیرند.

۶- مراقب سلامتی خود باشید. شرط داشتن جسم و روحی سالم، تغذیه مناسب و استراحت كافی می‌‌باشد. بدن سالم و قوی برای غلبه بر استرس آمادگی بیش تری دارد. درست مثل یك ماشین كه بدون بنزین از حركت می‌‌ایستد، بدن شما نیز بدون تغذیه مناسب و خواب كافی قدرت خود را از دست داده و به راحتی تسلیم موقعیت های استرس زا می‌‌شود. پس مراقب خواب و خوراك خود باشید.

۷- خندیدن را فراموش نكنید. خنده بهترین راه برای غلبه بر استرس می‌‌باشد. گاه گاهی فیلمی كمدی نگاه كنید و یا جمله طنزی بخوانید تا حس شادی و نشاط در شما زنده شود.

۸- خوش بین باشید. وقتی كه مضطرب هستید اغلب به همه چیز با دید منفی نگاه می‌‌كنید. برخی افراد به این مسئله عادت كرده اند و در واقع همیشه نیمه خالی لیوان را می‌‌بینند. اگر شما جزو این دسته افراد هستید، سعی كنید این عادت را ترك كنید. به نقاط روشن و زیبای زندگی فكر كنید و خوش بین باشید. بعد از این به دنبال نكات مثبت یك مسأله باشید، نه نكات منفی. خنده یك كودك، دیدن یك دوست قدیمی، آواز یك پرنده، طلوع خورشید، سلامتی، شادابی، جوانی و…. نمونه هایی از نكات مثبت و روشن زندگی می‌‌باشند. ممكن است این نكات بسیار ساده و ناچیز به نظر آیند، اما به تدریج همین نكات ناچیز می‌‌توانند دید شما را نسبت به زندگی تغییر دهند و از اضطراب شما بكاهند.

۹- به خدا توكل كنید. آخرین و مهم ترین نكته آن كه در همه حال به خدا توكل كنید . از او یاری بخواهید تا همواره در آرامش به سر ببرید. ایمان و اعتقاد قلبی به خداوند، آرامش بیش تر را در همه‌امور زندگی به ارمغان خواهد آورد

 درس خواندن، كنكور، و همه‌فعالیت‌های دیگر با فلسفه‌زندگی ارتباط دارند. یاد خدا اگر همراه با یك فلسفه‌زندگی روشن و آگاهانه باشد، به طور حتم در آرامش انسان مؤثر خواهد بود. انسان خدامدار، افق زندگی بسیارگسترده و وسیعی دارد . اهداف زندگی را در امور كوچك و گذرا خلاصه نمی‌كند. برای او هم شكست و هم پیروزی معنای خاصی دارد.  آنان كه ایمان آورده‌اند و دل‌های‌شان به یاد خدا آرام می‌گیرد، آگاه باشید كه یاد خدا  آرامش‌بخش دل‌ها است. (سوره‌رعد، آیه‌۲۸)

همواره موفق و پیروز باشید