چكار كنيم كه موقع درس خواندن فقط فكر و حواس ما در درس باشد ؟
در پاسخ به سؤال شما مطالبی را در قالب نكات زیر تقدیم می داریم:
1. همه فعالیت های انسان برای توفیق و موفقیت، نیازمند تمركز است. موفقیت زندگی روزانه ما تماماً به میزان تمركز ما به امور روزانه بستگی دارد. اما از سلسله فعالیت های نیازمند تمركز، درس خواندن و مطالعه جدی ترین فعالیتی است كه تمركز در آن نقش اساسی و محوری دارد. اگر شما قادر باشید به هنگام مطالعه فقط روی موضوع درس توجه و تمركز كنید، عملاً موفقیت شما در درس به میزان چشمگیری افزایش می یابد. تمام نوابغ دنیا كسانی بوده اند كه از قدرت تمركز فوق العاده ای برخوردار بوده اند. آشفتگی و شوریدگی ذهنی، عملاً باعث حواس پرتی می شود و شما را از موفقیت باز می دارد.
2. برای موفقیت در درس و مطالعه لازم است تمركز حواس پیدا كنید. موفقیت در یك كلمه یعنی تمركز، تمركز و تمركز. تمركز حواس یك مهارت بی چون و چرا است و نیاز به فراگیری تكنیك ها و تمرین مستمر دارد. تمركز حواس موجب افزايش بهرهروي در مطالعه ميشود و بازده مطالعه را به صورتي مطلوب بالا ميبرد.
3. بسیاری از انسانها در مواردی كه نمی توانند تمركز حواس داشته باشند، می گویند:« من ذاتاً آدم حواس پرتی هستم» همین ذهنیت نادرست باعث می شود كه فرد نتواند از چنین تمركزی برخوردار باشد. تمركز حواس به هیچ وجه ذاتی نیست. بلكه كاملاً اكتسابی و آموختنی است. ما ژن مشخصی برای تمركز در مغز نداریم و هیچ یك از ما با تمركز مادرزادی به دنیا نیامده ایم. آنچه مسلم است استعداد بالقوه تمركز حواس در همگان وجود دارد و مانند هر استعداد دیگر می توان آن را در خود رشد داد و پروراند. شما به راحتی می توانید این خصلت همگانی را در خورد پرورش دهید و به عالی ترین مراتب خویش برسانید. یادتان باشد كه تمام استعدادهای بالقوه انسانی را می توان به صورت بالفعل در آورد و پرورش داد كافی است پشتكار داشته باشید و مقداری تمرین و ممارست كنید و مهارت تمركز را با فراگیری تكنیك های آن بیاموزید و با تمرین آن را در وجودتان نهادینه كنید.
4. مهم ترین علت عدم دستیابی به یك فكر عالی و تمركز حواس، تعاریف نادرستی است كه در ذهن شما برای تمركز حواس وجود دارد. بیشتر انسانها تمركز حواس را فكر كردن به یك موضوع خاص به طور كامل و مطلق و صد در صد می دانند در حالی كه چنین چیزی نه تنها برای شما كه برای هیچ انسانی در هیچ شرایطی به هیچ عنوان ممكن نیست. شما ابداً قادر نیستید تمام ذهن خود را به طور كامل و مطلق در اختیار یك موضوع بگذارید و بقیه افكار را در آن زمان از ذهن خود كاملاً حذف كنید. بنابراین منطقی نیست كه شما تعریف بالا را برای تمركز حواس قبول كنید. چنین تعریفی، سطح توقع شما را بالا می برد و با كوچكترین عامل حواس پرتی احساس سرخوردگی می كنید و گمان می كنید كه قدرت تمركز ندارید، حال آنكه این تصور فقط ناشی از برداشت اولیه نادرستی است كه از تمركز داشته اید و همین تصور عملاً شما را در تلاش برای بهبود تمركز ناكام می سازد.
5. برای تعریف درست تمركز ابتدا باید حواس پرتی را به عنوان یك واقعیت انكار نشدنی بپذیریم و بعد بگوییم: تمركز حواس یعنی« به حداقل رساندن عوامل حواس پرتی » تمركز هر شخص به نسبت كاهش عوامل حواس پرتی او بستگی دارد.
6. تمركز حواس در وهله اول یك تلاش ذهنی برای انسجام بخشیدن به فكر و جمع و جور كردن آن است. هر چه بیشتر به این تلاش ادامه دهید، تمركز شما بهبود می یابد و در نتیجه آن در درس و مطالعه موفقیت كسب می كنید و هر چه از این تلاش باز بمانید، تمركز شما كاهش پیدا می كند.
7. براي ايجاد اين عنصر مهم، بايد عواملي را كه باعث عدم تمركز و حواس پرتي ميشود، شناسايي كرد و به رفع آنها پرداخت. به طور كلي عوامل عدم تمركز و حواس پرتي بر دو قسم است: 1 - دروني، 2 - بيروني.
1 - عوامل دروني، آنها است كه در داخل فكر و دل و حالات مطالعه كننده است، مانند غم و غصه، تشويش و اضطراب و نگراني، كثرت مشاغل و كارهاي به هم ريختهاي كه بايد انجام دهید.
براي برطرف كردن هر يك ميتوان كار خاصي انجام داد. براي رفع نگراني با طرف كردن غصه يا سامان بخشيدن به كارهاي محوله بايد كاري كرد كه ذهن، از آن جهت مشغوليتي نداشته باشد. اگر به هيچ وجه نتوانست بر آن عوامل غلبه كند، بهتر است مطالعه را قطع كند تا آمادگي فكري لازم پيدا شود. در غير اين صورت مطالعه بي ثمر خواهد بود.
2 - عوامل بيروني: آنهايي است كه به محيط پيرامون و بيرون از خود انسان مربوط شود، مانند سر و صدا، رفت و آمد، وجود صحنههاي مشغول كننده، روشن بودن راديو يا تلويزيون يا هر نوع صداي مزاحم، نور بيش از حد يا بسيار كم، دماي بسيار زياد يا بسيار كم و كم باعث ميشوند خواننده، نتواند در هنگام مطالعه تمركز حواس داشته باشد، براي غلبه بر اين عوامل ميتوان نكات زيرا را رعايت كرد:
- مطالعه در محيط آرام،
- خاموش ساختن صداهاي اطراف در صورت امكان،
- تند خوانی
- خواندن كتاب با صداي بلند كه خود انسان بشنود،
- يادداشت برداري از مطالب در حین مطالعه،
- خلاصه نويسي،
- تداعی نوشته های خود،
- برخورد سؤالي با كتاب و مباحث آن،
- زنده نگه داشتن انگيزه و هدف مطالعه در طول كار و جدي گرفتن مطالعه.
برای آشنایی بیشتر با روش های و تكنیك های تمركز و مطالعه مؤثر و روشمند، می توانید كتابهای زیر را مطالعه كنید:
1. مطالعه موفق: راهنمای مطالعه. پدیدآورنده: لادن مقیمی اسكویی (مترجم)، پیرایه كلهر (ویراستار) ناشر: شركت انتشارات فنی ایران 1387.
2. مهارتهای مطالعه. پدیدآورنده: بهرام طوسی ناشر: تابران 1386.
3. روشهای یادگیری و مطالعه. پدیدآورنده: علی اكبر سیف. ناشر: دوران 1387.
4. مطالعه موفق با تمركز. پدیدآورنده: سیدمجتبی حورایی، ناشر: دكلمه گران 1387.
5. مهارتهای ضروری مطالعه موفق. پدیدآورنده: الین پین، لسلی وایتاكر، فاطمه محمدی (مترجم) ناشر: فرامتن 1384.
6. مطالعه موفق در هشت گام. پدیدآورنده: علی اصغر پورشانظری. ناشر: علمی و فرهنگی 1386.
7. آموزش مهارتهای مطالعه و یادگیری. پدیدآورنده: غلامرضا حجتی، سیدعلی اصغر دادگر، مهرداد چترایی (ویراستار) ناشر: دژ نپشت 1384.
8. روش ها و فنون صحیح مطالعه، پدیدآورنده: حجت الله كریمی. ناشر: سفیر علم 1386.
