تكلیف من با آدم های محله و شهر و كشور و جهانمون كه دچار فقرن چیه؟ آیا من حق دارم كه شب سیر بخوابم؟ یا حتی باید گرسنه بخوابم؟ آیا گرسنه خوابیدن برای من واجبه؟ یا مكروه ؟ و یا حتی حرام؟ (به دلیل ضررات پزشكیش) یه مثال دیگه: تو تقسیمات سربازی، هركسی یه جایی و یه گوشه ای از سازمان های نظامی و انتظامی میافته. یكی میشه افسر نیروی انتظامی و از صبح تا ظهر و گاهی تا شب و حتی جمعه ها باید سر پا تو خیابون وایسته. یكی هم مثلاً میشه مأمور دارایی و از صبح تا ظهر با ماشین به چند تا بانك سر می زنه و بعد میره خونه شون. یكی پاسدار میشه و روی برجك توی سرما و گرما با اسلحه و خشاب و سرنیزه نگهبانی میده. یكی هم میشه سرباز عقیدتی-سیاسی كه اصلاً نگهبانی نمیده و بلندترین وزنه ای كه در طی روز بلند می كنه شاید خودكارش باشه. خب اونی كه توی اتاق گرم پشت میز می شینه نسبت به اونی كه توی آشپزخونه عرق می ریزه و بار جابه جا می كنه وظیفه ای نداره؟ آیا اگه كاری از دستش برنیاد، باید بخاریش رو خاموش كنه و پشت میزش سر پاوایسته؟ سیر نسبت به گرسنه و سواره نسبت به پیاده چه وظیفه ای داره؟
هر مسلماني در برابر افراد گرسنه، تشنه و برهنه و ضعيف در پيشگاه خدا مسؤليت دارد. كوتاهي در برابر مسؤليت ها موجب مؤاخذه است. پيامبر اكرم (ص) فرمود: ايمان نياورده است آن كسي كه سير و سيراب بخوابد در حالي كه همسايه اش گرسنه، تشنه(1)يا برهنه باشد.(2) و خداوند خطاب مي كند به فرشتگان آسمان و مي فرمايد: اي ملائكه من ! شما را شاهد مي گيرم كه من بندگانم را در مورد افراد گرسنه و تشنه و.. دستوراتي داده ام ولي آنان عصيان ورزيدند و نافرماني كرده اند و از نفس شيطاني خويش اطاعت كرده اند. من آنان را به خودشان واگذار كردم. به مقام عزت و جلال خود سوگند مي خورم كه آنان را نمي آمرزم. (3)
اما هميشه دو اصل اساسي را در همه كارها در نظر داشته باشيد .
1. هر كاري كه براي بدن ضرر داشته باشد، حرام است. بنابراين پاسخ اين قسمت پرسش شما روشن مي شود كه نوشته ايد: آیا گرسنه خوابیدن برای من واجبه؟ یا مكروه ؟ و یا حتی حرام؟ (به دلیل ضررات پزشكیش).
اصل دوم :« تكليف بر پايه توان و قدرت است ». چنان كه قرآن كريم مي فرمايد : «لا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها »،(4)خداوند هيچ كس را جز به اندازه توانش تكليف نميكند.
بر اساس اين آيه شريفه خداوند براي هيچ انساني در هيچ زمينه اي - امور عبادي محض باشد يا مسايل مالي و يا هر موضوع ديگري - وظيفه اي زيادتر از قدرت و توانايي اش تعيين نكرده است. در ارتباط با همسايگان، فقراء، گرسنگان، برهنگان،بيماران،ضعفاء و يا هر انساني كه مشكلي و نيازي يا غم و غصه اي داشته باشد، خداوند براي كساني كه مي توانند به آنان كمكي كنند و قدمي براي حل مشكل آنان بر دارند وظايفي تعيين كرده است.اما هر كسي به اندازه اي كه مي تواند كمك كند و زندگي اش به درد سر و دچار مشكل حاد نشود، تكليف دارد نه بيشتر. با توجه به اين اصل مهم پاسخ بقيه سؤالات شما روشن مي شود .
پي نوشت ها :
1. مستدرك الوسايل، محدث نوري، ج16، ص264، مؤسسه آل البيت ، قم 1408 ش.
2. همان،ص 265.
3. بحار الانوار ، علامه مجلسي، ج71، ص387، مؤسسه الوفاء بيروت - لبنان، سال انتشار 1404 ق.
4.بقره (2)، آيه 286
