جاهلیت عرب قبل از اسلام

در خصوص دختر كشی زمان جاهلیت عوامل متعدد تاثیر داشتند از جمله :

1- خوف از اسیرشدن در جنگ

2- فقر

3- تعصب

اعراب دوران جاهلیت به جهت ترس از اسیر شدن دختران شان در جنگ ،فقر و تعصب های نابجا دختران را زنده به گور می نمودند . تصور می كردند كه دختران در جنگ اسیر می شوند و همین طور تصور می كردند كه آنها  نمی توانند زندگی دختران خود را تامین كنند، لذا دختران را زنده به گور می كردند . از سوی دیگر اعراب جاهلیت از اینكه چه كسانی با دختران آنان از دواج می نمایند احساس ترس می كردند ، مهم تر از همه اینكه  آنان تعصب داشتند كه دختران خود را به ازدواج دیگر آن در بیاورند ، از این رود ختران شان را می كشتند. در تفسیر نمونه می خوانیم :"در عصر جاهليت نيز، براي توجيه جنايت بزرگ «فرزند كُشي» مي‏گفتند: از اين مي‏ترسيم كه در جنگ‏ها دختران ما به دست دشمنان بيفتند، غيرت ناموسي ما ايجاب مي‏كند كه نوزادان دختر را زير خاك پنهان كنيم!، و گاه مي‏گفتند: اگر فرزندانمان زنده بمانند، قادر بر تأمين زندگي آنها نيستيم! (1 )

 "گفته‏اند: سنت دختر كشي از اينجا پيدا شد كه نعمان بن منذر، قومي از عرب را غارت و زنانشان را اسير كرد. در ميان اسيران دختر قيس بن عاصم بود. سپس صلح كردند. از این رو است كه

در سوره: تكوير: آيه- 7 و 8- ميفرمايد: (وَ إِذَا الْمَوْؤُدَةُ سُئِلَتْ، بِأَيِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ) يعني آن هنگامي كه از دختر زنده بگور شده سؤال مي شود: شما بعلت چه گناهي بقتل رسيده اید. "(2)

علامه طباطبای درذیل این آیه:

" وَ لا تَقْتُلُوا أَوْلادَكُمْ خَشْيَةَ إِمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَ إِيَّاكُمْ إِنَّ قَتْلَهُمْ كانَ خِطْأً كَبِيراً". می نویسد:

و معناي آيه اين است كه فرزندان خود را از ترس اين كه مبادا دچار فقر و هلاكت شويد و به خاطر ايشان تن به ذلت گدايي دهيد به قتل نرسانيد، و دختران خود را از ترس اينكه گرفتار داماد ناجوري شويد و يا به جهت‏هاي ديگري مايه آبرو ريزي شما شود مكشيد. زيرا اين شما نيستيد كه روزي اولادتان را مي‏دهيد، تا در هنگام فقر و تنگدستي ديگر نتوانيد روزي ايشان را برسانيد، بلكه مائيم كه هم ايشان و هم شما را روزي مي‏دهيم، آري كشتن فرزندان خطايي است بزرگ.

مساله نهي از فرزندكشي در قرآن كريم مكرر آمده، و اين عمل شنيع در حالي كه يكي از مصاديق آدم‏كشي است، چرا فقط اين مصداق ذكر گرديده؟ مي‏توان گفت كه چون فرزندكشي از زشت‏ترين مصاديق شقاوت و سنگدلي است و جهت ديگرش هم اين است كه اعراب در سرزميني زندگي مي‏كردند كه بسيار دچار قحطي مي‏شد، و از همين جهت همين كه نشانه‏هاي قحطي را مي‏ديدند اول كاري كه مي‏كردند به اصطلاح براي حفظ آبرو و عزت و احترام خود!! فرزندان خود را مي‏كشتند.(3) 

عادت زنده به گور كردن دختران، در عصر جاهلیت در میان همه قبایل عرب رواج نداشته،  این عادت بیش تر از همه در طایفه بنی‌اسد و تمیم شیوع داشته است.(4) اگر چه در میان آن قبایل نیز همه دست به چنین كاری نمی زدند. هچنین طایفه‌های مهم و معروف و اصیل، چنین عملی انجام نمی‌دادند.

پی نوشت ها :

1.تفسیر نمونه ، ناصر مكارم ودیگران ، ج22 ، ص125 ،دار الكتب الإسلامية ،تهران‏ ، 1374 ش‏.

2. ترجمه تفسير الميزان‏ ، (ترجمه محمد باقر موسوي همداني) ، ج13 ، ص 116ناشر: دفتر انتشارات اسلامي جامعه‏ي مدرسين حوزه علميه ،قم‏1374 .

3.همان،ج8، ص289 .

4. تاریخ سیاسی اسلام، حسن ابراهیم حسن، ص 36 ـ 37( ترجمه دكتر پاینده.)، بی نام