گوش فرا دادن و سكوت از جمله آدابي است كه بايد در هنگام قرائت قرآن رعايت شود، و اين امري است كه خود قرآن به آن توصيه نموده چنانكه فرموده:« وَ إِذا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ»(1) «هنگامي كه قرآن خوانده شود، گوش فرا دهيد و خاموش باشيد؛ شايد مشمول رحمت خدا شويد».
خاموشي و سكوت در هنگام استماع قرآن، توجه و تدبر در آيات الهي را به دنبال دارد، و موجب رقّت قلب و انقلاب روحي و خوف تؤام با گريه و زاري است.
البته مقصود از «استماع قرآن»، استماع با خصوصيات ويژه‌اي است كه يك دگرگوني روحي و معنوي در انسان ايجاد كند و چنين استماعي است كه مورد سفارش قرآن و اهل بيت عصمت و طهارت(ع)بوده و آثار پربركتي به همراه دارد. لذا مقدمه آن، آشنايي با محتوا و مفاد آيات قرآن كريم است و لازم است هر مسلماناني به اندازه توانايي و استعداد و امكانات خود نسبت به ترجمه و تفسير آيات آگاهي پيدا كند.
اما نكته اي كه درباره وجوب يا عدم وجوب حكم استماع قرآن لازم به ذكر است اين است كه فقها با استناد به آيه 204 سوره أعراف و روايات اهل بيت (عليهم السلام) ، استماع «حمد» و «سوره» را كه امام جماعت قرائت مي‌كند، بر مأمومين واجب مي‌دانند؛ زيرا در نماز تنها «حمد» و «سوره» جزء قرآن است و بقيه ذكرهاي نماز جزء قرآن نيست، هر چند محتواي آن ذكرها در قرآن و روايات وجود دارد؛ از اين رو، از ميان همه ذكرهاي نماز، حكم وجوبي استماع فقط در مورد «حمد» و «سوره» است؛ البته تا آنجايي كه صداي امام جماعت شنيده مي‌شود.
اما در غير نماز، لزوم استماع و گوش دادن به قرآن، دستوري مستحبي است يعني بهتر است كه هنگام قرائت قرآن به آن گوش فرا داده شود و حواس انسان متوجه الفاظ و معاني قرآن باشد تا از يك سو حرمت اين كتاب آسماني حفظ شود و از سوي ديگر بركات و معارف ارزشمندآن مشمول حال انسان گردد.
بنابراين اگر ضمن انجام كارهاي منزل، قرآن هم پخش كنيد اشكال شرعي ندارد و اگر در ضمن پخش، به آن گوش دهيد از ثواب گوش دادن به قرآن و بركات آن بهره مند مي شود.
پي نوشت ها:
1. أعراف(7) آيه 204.
