مدت آفرينش آسمان ها و زمين (يعني مجموعه خلقت) شش روز است. در آياتي كه در نامه آورده ايد ، به صراحت آمده است. در چهار آيه تصريح دارد كه آسمان ها و زمين را در شش روز آفريديم و در سه آيه ديگر تصريح دارد كه آسمان ها و زمين و آنچه بين آن دو است، در شش روز آفريده شده است.
بيان آيات سه آيه دوم تفصيل بيان چهار آيه اول است كه مقداري اجمال و كلي گويي داشت . اين هفت آيه در اين كه جهان خلقت در شش روز آفريده شده ، صراحت دارد و بحثي در آن نيست.
در آيه 9-12فصلت جريان خلقت با تفصيل بيشتري بيان شده:
زمين را در دو روز خلق كرديم ... و لنگرها(كوه ها)را در آن قرار داديم . روزي ها را در چهار روز تقدير كرديم ... آسمان هاي هفتگانه را در دو روز آفريديم.
بعضي گمان كرده اند در آيات فصلت مجموع زمان خلقت 8 روز است ، در حالي كه صحيح نيست، زيرا:
ممكن است آن جا كه ميگويد" اربعه ايام" (چهار روز) منظور تتمه چهار روز است، به اين ترتيب كه در دو روز اول از چهار روز، زمين آفريده شد . در دو روز بعد ساير خصوصيات زمين(تقدير اقوات و جعل رواسي و...) . خلقت آسمان ها نيز در دو روز كه مجموعا شش روز (شش دوران) ميشود.
نظير اين تعبير در زبان عرب و تعبيرات فارسي نيز وجود دارد كه گفته ميشود:فرض كنيد از قم تا مكه ده روز راه باشد و از مكه تا مدينه هم پنج روز در مقام بيان گفته ميشود از قم تا مكه ده روز طول ميكشد و از مكه تا مدينه پانزده روز( يعني ده روز قم تامكه را در قسمت دوم هم ذكر كرد ) (1)
از آن جا كه آيات قرآن يكديگر را تفسير ميكنند و قرينه يكديگر ميشوند، تفسير بالا قابل قبول است ،چون تصريح آيات ديگر بر اين كه خلقت آسمان ها و زمين در شش روز بوده، قرينه مي شود كه منظور از چهار روز در اين جا، تتمه چهار روزي است كه دو روزش صرف خلقت زمين شده است، نه اين كه چهار روز غير از دو روز اول (2)
ممكن است اربعه ايام (چهار روز) مربوط به خلقت نباشد ، بلكه اشاره به فصول چهارگانه سال باشد، كه مبدء پيدايش ارزاق و پرورش مواد غذايي انسان ها و حيوانات است چون نفرموده خلق كرديم بلكه فرموده قدر فيها اربعه ايام .(3)
بنا بر اين زمين در دو روز خلق شده و در دو روز براي سكونت آماده گرديده ، دو روز هم صرف خلقت آسمان ها شده ، مجموع مي شود شش روزي كه در آيات ديگر بدان تصريح شده است.
منظور از روز هم دوره زماني به هم پيوسته مي باشد همچنان كه وقتي مي گوييم:" زندگي و زمانه براي تو دو روز است، رزوي كه به سود توست و روزي كه به ضرر توست"، منظور از روز دوره و برهه زماني مي باشد نه از طلوع آفتاب يا طلوع فجر تا غروب آفتاب و تاريك شدن هوا.
پي نوشت ها:
1. طبق اين تفسير آيه تقديري دارد ، به اين صورت : قدر فيها اقواتها في تتمه اربعه ايام و يا به تعبيري كه در تفسير كشاف آمده :كل ذلك في اربعه ايام.
2.حديثي نيز به اين مضمون در تفسير علي بن ابراهيم آمده است.
3.ترجمه الميزان ، ج10،ص224.
