دوست یابی

درخت دوستي بنشان كه كام دل به بار آرد نهال دشمني بر كن كه رنج بي شمار آرد
یکی از نیازهای اساسی بشر در تمام طول عمر، از کودکی تا کهنسالی، به ویژه در دوران نوجوانی و جوانی، انتخاب دوست و داشتن رفیق و همنشینی است که از جهت روحی، اخلاقی، فکری و اجتماعی با او موافق و یک دل باشد. هر انسانی ضرورت و نیاز به رفاقت و همنشین خوب را در وجودش می‌یابد.
انسان بی دوست در دنیا غریب است.
اسلام به دوستی و ضرورت دوست‌یابی، اذعان دارد و به آن توصیه کرده است. هماهنگ با آفرینش و طبیعت و نیاز انسان، احکام، قوانین و ضوابطی را وضع نموده است. بدین وسیله ملاک و معیارهای دوست خوب و دوست بد را تعیین نموده، آثاری را که هر یک از دوستان خوب و بد در زندگی، رفتار، اخلاق، عقاید و سرنوشت بشر می‌گذارد، بیان کرده است. لیکن وقتي ما مي‏توانيم دوستان خوب و بد را تشخيص دهيم كه خوب و بد را درست تشخيص داده باشيم و آن ها را باور كرده و خودمان خوب و از بدي دور باشيم. در اين صورت است كه تشخيص دوست خوب و بد بسيار آسان و ساده مي‏شود.
ذره ذره اندر اين ارض و سما جنس خود را همچو كاه و كهربا
نوريان مرنوريان را طالبند ناريان مرناريان را جاذبند
دوست مورد نظر بايد از ويژگي هاي اخلاقي و رفتاري و فكري خاصي برخوردار باشد تا سزاوار محبت ورزيدن و دوستي نمودن گردد. به برخی از ويژگي هاي يك دوست خوب اشاره مي كنيم تا با رعايت آن ها در انتخاب دوست خوب موفق باشيد:

1- وفاداري :
از شرايط يك دوست ايده ال وفاداري است . دوست بايد به اصول اخلاقي و تعهدات دوستي و عهد و پيماني كه منعقد مي سازد ، پايبند و وفادار باشد.
2- ديانت و پايبندي به احكام دين و فرامين الهي:
اهل دين بودن يك امتياز است و پايبندي به احكام شريعت يك ضرورت مي باشد.
3- دور انديشي:
یکی ديگراز ويژگي هاي دوست خوب دور انديشي است تا پیش از بروز خلل و انحراف در زندگي و هر گونه حادثه منفي و ناخوشايندي شما را آگاه و مطلع سازد و گرنه دو نفر همراه هم به خطا مبتلا مي شويد.
4- آينه يكديگر بودن:
خير خواهي نمودن و عيب يكديگر را دوستانه - نه خصمانه - متذكر شدن شرط ديگري است كه موجب پيشرفت روز افزون شما خواهد شد. راه ايراد گرفتن ديگران و برخوردهاي تلخ و تهديدآميز و... را سد خواهد كرد.
5- تواضع و همترازي :
از شرائط دوست خوب همترازي اجتماعي دو دوست و تواضع نمودن و احترام متقابل است .
مهم ترین معیارها و روش های به دست آمده از روایات برای شناخت دوست خوب و بد این است.
دوست خوب آن است كه:
1- در راه خوب ما را همراهی کند . ما را از راه بد و كار بد باز دارد.
2- به خوبي‏ها و خوبان عشق بورزد . از بدي‏ها و بدها بدش بيايد.
3- فردي آگاه، با معرفت، با فرهنگ و زيرك باشد.
4- بدي‏هاي ما را به ما تذكر بدهد . ما را در انجام كار خوب و پيمودن راه خوب تشويق و كمك كند.
5- با ما به طمع مال و منال و... رفاقت نكند .
6- از خود ما در خوبي‏ها و كمالات بهتر و بالاتر باشد.
همنشين تو از تو بِه بايد تا تو را عقل و دين بيفزايد.
بالاخره دوست خوب آن است كه سخن گفتنش موجب افزوني علم و دانش شما گردد.
رفتارش شما را به فكر آخرت بياندازد. ديدارش شما را به ياد خداوند اندازد.
از دوستي با چه اشخاصي بايد اجتناب نمود:
از دوستي با افرادي كه ويژگي هاي زير را دارند، بايد پرهيز نمود:
1- افراد سخن چين و نمام .
2- افراد پست و تن پرور و آسوده خواه.
3- افراد دروغگو.
4- افرادي كه به احكام و مقررات ديني پايبند نيستند.
5- كساني كه تندخو و بد اخلاق مي باشند.
6- افراد ترسو .
7- افراد بخيل و خسيس.
8- افرادي كه متهم شناخته شده و حيثيت اجتماعي مطلوب ندارند.
9- افرادي كه از ستمگري و عدم رعايت حقوق ديگران ابا ندارند.
10- نادان , كم ظرفيت و پر توقع و...
به چند راهكار در كيفيت دوستي اشاره مي كنيم :
- دو دوست صميمي بايد از عمق جان نسبت با يكديگر همدرد و خيرخواه باشند . يك لحظه يك رنگي و صفا را فراموش نكنند .
- در تمام حالات از حقوق دوستي و رفاقت دفاع كنند .
- بر لغزش ها و خطاهاي پيش آمده و غير منتظره صبر كنند. همدیگر را مورد عفو بخشش قرار دهند .
در سختی ها بردباري نشان دهند و بر ناملايمات بخندند .
- از يكديگر توقع و انتظار نداشته باشند . دوستي را زمينه رسيدن به اميال و خواهش هاي شخصي خود قرار ندهند.
- از مجادله و جر و بحث های غير علمی با يكديگر پرهيز كنند .
- در برابر يكديگر متواضع و فروتن باشند. به حرف های همديگر گوش دهند .
- از سرزنش و مذمت يكديگر پرهيز نمايند .
- خيرخواه و ناصح همديگر باشند. در حق يكديگر دعا كنند و اسرار هم را بپوشانند.
- همه اسرار و حرف های دل را نباید به دوست خویش گفت . زیرا همیشه این احتمال است که روزی دوست دشمن گردد ، چنان که ممکن است روزی دشمن دوست گردد . بنا بر این باید اسرار و مطالبی را با دوست در میان گذاشت که اگر روزی دشمن شد ، نتواند از آن حرف ها سوء استفاده کند . با دشمنت به گونه ای بر خورد کن و در بحث و مجادله حرف هایی را بزن که اگر روزی با تو دوست شد، به خاطر حرف ها و رفتارهایت شرمنده نباشی.
- با دادن هديه - در حد توان - و كلمات محبت آميز اظهار دوستي كنند و در شاد نمودن يكديگر بكوشند .

جهت آگاهی بیش تر به کتاب های زیر رجوع شود:
1- دوستي در قرآن و حديث , نوشته آقاي ري شهري
2- دوستي و دوستان , نوشته آقاي سيد هادي مدرس , ترجمه حميدرضا شيخي و حميدرضا آژير, از انتشارات آستان قدس رضوي , 1376
3- آئين دوستي (دوست يابي) نوشته ديل كارنگي , انتشارات پيمان 1378
4- آئين دوستي در اسلام , نوشته آقاي بابازاده
آنچه به عنوان ويژگي هاي دوست خوب بيان شد ، مطلق و صد در صد نيست، چه اين كه انسان ها كم و بيش داراي نواقصي هستند. خود ما وقتي به كارنامه زندگي خود نگاهي مي افكنيم ، آن را بي نقص و عيب نمي بينيم. همه ويژگي هايي كه گفته شد، به اين معناست كه به طور نسبي دوست خوب بايد اين خصوصيات را داشته باشد و جهت كلي زندگي او نيز به سمت و سوي اين ويژگي ها و جنبه هاي مثبت باشد.