سلام، دو سال پیش یکی از آشنایان خانوادگی ما به دلایل نامعلوم با پنهان حقیقت و صحنه سازی مانع از ازدواج من با یکی ازاقوامش شد و هم با اینکه با تحقیقاتی که کردم متوجه شدم ایشان به عمد از وقوع این ازدواج ممانعت کرد او را مقصر اصلی می دانم ولی اصلا زیر بار این حقیقت نمی رود. در این مدت خیلی ها از من می پرسیدند که چرا این گونه ناراحت هستی و افسرده شدی و چراازدواج نکردی و من ایشان را مقصر اصلی برمی شمردم و اصلا هم او را تا زمانی که اعتراف نکند به کاری که کرده نمی بخشم. آیا من در مورد مقصر شناختن ایشان پیش دیگران دچار گناه غیبت شده ام؟
با سلام و تشکر به خاطر ارتباط تان با اين مرکز
به نظر مي رسد با توجه به کار زشتي که انجام داده اند ،دو گناه را مرتکب شده ايد : يکي کينه و عداوت و ديگري غيبت.
از نظر اسلام بي مهري نسبت به وابستگان در هيچ وضعي روا نيست. مردي خدمت امام صادق(عليه السلام )آمد و از بستگان خود شكايت نمود، فرمود: در عين حال به آنان نيكي كن! آيا تو هم مي‌خواهي مثل آنان باشي و - با بي مهري -ارتباط خود را با آن ها قطع كني؟ اگر چنين كني ،خدا نظر لطفش را از همه شما خواهد برداشت.(1)
در صورت خشم و كينه ،خودت را همانند كساني خواهي كرد كه از آنان متنفر هستي . براي بيرون آمدن از اين حالت كافي است كه به خود تلقين كني و بفهماني كه مانند آنان نيستي . بدي را با بدي جواب نمي دهي ، البته اگر واقعاً قصد بدي نداشتند. شايد دلايل بسياري بوده كه ما و شما از آن بي خبريم؛ دلايلي كه فكر مي كردند، درست است، اگر چه در واقع درست نباشد.
براي بيرون راندن صفات رذيلهاي همچون كينه ، به خصوص وقتي در وجود فرد ريشه دوانده است، علاوه بر شناخت و اراده جدّي، صبر و مقاومت در برابر مشكلات و سختيهاي درمان نيز ضرورت دارد. در زمينه حِقْد و كينه توزي در كلمات گهربار معصومين(ع) گفتههاي فراواني درباره نكوهش كينهتوزي و آثار زيان بار آن بيان شده است، مثلاً امام حسن عسكري(ع) فرمود: «رنجورترين و كم آسايشترين مردمان، فرد كينهتوز است».(2)
بر اساس اين روايات و روايات بسيار ديگر، شخص با كينه توزي و خشم و نفرت بيش از همه به خود آسيب مي زند؛ بنابراين براي بر طرف كردن اين حالت از درون خود بينديشيد كه جز به خود كمك نمي كنيد.در قرآن خطاب به مسلمانان آمده :"ادفعْ بالتي هي أحسن فإذا الذي بينك و بينه عداوة كأنّه وليٌ حميم؛
همواره به نيكوترين وجهي پاسخ ده، تا كسي كه ميان تو و او دشمني است چون دوست مهربان تو گردد".(3)
رسول اكرم(ص) فرمود:ميخواهيد شما را از بهترين اخلاق دنيا و آخرت آگاه سازم؟ عفو از كسي كه به تو ستم كرده . پيوند با كساني كه با تو قطع رابطه كرده . نيكي به كسي كه به تو بدي كرده . بخشش به آن كس كه تو را محروم كرده است.(4)
كينه داشتن نسبت به ديگران، گناه است و آثار سخت اُخروي در پي دارد.
خوبي و محبت كردن به ديگران را، نه براي نيكي به شما، بلكه به عنوان اطاعت از دستور خدا و معامله با حضرت حق بدانيد. چنانچه طرف مقابل محبت خود و صله رحم را خدا و دستور خدا بدانيد، اين عمل براي شما آسان خواهد شد، زيرا جواب نيك دادن فاميل، يا جواب مثبت ندادن، شما را از كاري كه كرديد، پشيمان نخواهد كرد. اين جمله شما که او را تا زماني که اعتراف نکند به کاري که کرده، نمي بخشم ، نشان دهنده کينه توزي شماست.
غالبا كينه ملازم با آفاتي است از قبيل: حسد، دوري و بريدن از شخص مورد كينه،اذيت او و دست زدن به محرماتي از قبيل:دروغ، غيبت، بهتان، فاش كردن راز، پردهدري، اظهار عيب، سرزنش او به بهانه بلايي كه به وي رسيده و خوشحالي از آن، شادي از ظهور لغزشها و خطاهاي او، استهزا و مسخره كردن وي، رويگرداني از او جهت خوار کردنش، ادا نكردن حقوق او (مانند قرض يا صله رحم)و... همه اين ها حرام است و به تباهي دين و دنيا ميانجامد.
كينه از امراضي است كه بر باطن آدمي سنگيني ميكند و روح از آن در آزارميباشد. همچنين كينه، انسان را از قرب الهي و از وصول به ملكوت اعلي و همدمي ساكنان عالم قدس باز ميدارد . صاحب خود را از شيوه اهل ايمان و از شكفتگي، رفق، مهرباني، فروتني و تلاش براي برآوردن نيازهاي مردم و همنشيني با آنان و رغبت به ياري وغمخواري منع مي کند.
پيغمبر اكرم(ص) فرمود: «هيچ وقت جبرئيل نزد من نيامد مگر اين كه گفت: اي محمد! از دشمني و عداوت مردم احتراز كن» نيز حضرت ميفرمايد: «جبرئيل هرگز در مورد هيچ دشمني و عداوت اين قدر سفارش نكرد كه در خصوص دشمني با مردم». حضرت صادق(ع) فرمود: " مَن زَرَعَ العَداوَةَ حَصَدَ ما بَذَرَ ؛ هر كه تخم عداوت بكارد ، همان را كه كِشته است ميدرود".(5)
راه علاج اين خوي بد آن است كه: آدمي بداند عداوت باطني در دنيا ثمري ندارد؛ زيرا كينه توز لحظهاي از درد و رنج آسوده نيست و در آخرت گرفتار عذاب خواهد بود . بايد بداند آن كه با او دشمن است ، هيچ زياني نميرسد . عاقل حاضر نيست در حالتي باقي بماند كه براي او زيانآور و براي دشمنش سودمند باشد. بعد از اين بايد سعي كند با شخصي كه عداوت دارد ،همانند دوستان رفتار نمايد، با شكفتگي و مهرباني با او ملاقات كند . براي برآوردن نيازهاي وي بكوشد؛ بلكه بيش از ديگران به او نيكي و احسان كند تا نفس را گوشمالي داده و بيني شيطان را برخاك بمالد .پيوسته اين روش را ادامه دهد تا آثار اين خوي زشت به كلي از ميان برود. كينهتوزي عداوت باطني است . در حقيقت بدخواهي پنهاني و نخواستن خير است . ضد آن خيرخواهي و نخواستن شر است.
البته کينه نداشتن الزاما به معناي عفو کردن نيست، هرچند عفو بهتر است .اسلام مي گويد کينه ديگران را نداشته باشيد و آن ها را به خدا واگذار کنيد. قطعا در قيامت به حساب افراد رسيدگي مي شود.
با مقصر شناختن ايشان پيش ديگران دچار گناه غيبت شده ايد.از اين کار توبه کن و کار او را به خدا واگذار کن.
پي نوشت ها :
1. بحار الانوار، ج 74، ص 131، حديث 7067.
2. تحف العقول ، ص 263.
3. فصلت (41) آيه 34.
4. بحارالانوار، ج 71، ص 399، ج 1، چاپ مؤسسةالوفاء بيروت.
5.الكافي ،ج 2 ،ص 302.
