می خواستم بدانم اگر كسی بابت كفاره گناهان صدقه می دهد، در هنگام صدقه دادن باید با نیت راضی و با اخلاص باشد، چون گاها انسان در هنگام صدقه دادن ، از بابت از دست دادن پول خود ممكن است ناراحت شود، كه به دل آدم می آید.آیا چنین حالتی ارزش صدقه را كلا از بین می برد یا به دل آدم آمدن چنین حالاتی طبیعی است؟
اگر پیدایش این گونه خطورات ذهنی كه در اصطلاح روایات از آن به «حدیث نفس» تعبیر می شود، بدون اختیار و به دور از عقیده و باور انفاق كننده، به تلف شدن مال باشد، ضرری به انفاق و اخلاص عمل برای خدا ندارد و از ارزش عمل كاسته نمی شود؛ ولی اگر هنگام انفاق چنین باوری داشته و یا بعداً این توهم در ذهن ایجاد شود و به تدریج در ذهن تثبیت و تقویت گردد و به باور تبدیل شود، اصل عمل را كم ارزش خواهد ساخت. از این رو، پیامبر اكرم (ص) می فرماید: «تصفیة العمل اشدّ من العمل»؛ (1) «خالص گردانیدن عمل برای خدا، از انجام دادن آن مشكل تر است». دلیل كم ارزش شدن انفاقی كه با بی رغبتی و كراهت نفس داده شود، این است كه خداوند، غنی و بی نیاز مطلق است. اگر دستور به انفاق، صدقه، كفاره، زكات و خمس و مانند آن داده، جهت تطهیر نفس و تكامل روح انسان و تقرب به كمال مطلق و نزدیك شدن به خدا است. رسیدن به این مقصد و منزل رفیع، بدون اخلاص و انگیزه و هدف الهی ممكن نخواهد بود. از این رو، قرآن كریم می فرماید: «وَ ما تُنْفِقُونَ إِلَّا ابْتِغاءَ وَجْهِ اللَّهِ؛ جز براي طلب خشنوديِ خدا انفاق مكنيد. » (2)
توضیح این كه: بر اساس آیات قرآن و روایات اهل بیت (ع)، انفاق مال در صورتی ارزشمند و مطلوب است كه در بر دارنده شرایطی باشد؛ از جمله آن شرایط این است كه برای نزدیك شدن به خدا و خشنودی و رضای خداوند و همچنین برای تطهیر روح و تثبیت و تحكیم ملكات عالی انسانی در روح باشد. (3) این گونه انفاق كردن كه از صفات و ویژگی های مؤمنان است، همانند بذر پاشیدن در باغی است كه در نقطه بلندی قرار داشته باشد و باران های درشتی به آن برسد. در این صورت، در عین وجود داشتن نشاط و طراوت و شادابی همیشگی در آن، میوه و محصول آن چند برابر زمین های دیگر خواهد بود. (4) ولی انفاقی كه با كسالت روحی و بی میلی یا با منت و آزار داده می شود، به بذری تشبیه شده كه بر روی قطعه سنگی افشانده شده كه روی آن قشر نازكی از خاك باشد و بر روی این سنگ، رگبار باران تندی ببارد و در نتیجه، همه را بشوید و با خود ببرد و روی سنگ را صاف و خالی از خاك و بذر كند. (5) روشن است كه افشاننده این بذر، چیزی جز حسرت و ندامت درو نخواهد كرد.
آنچه شما گفته اید، در وهله اول طبیعی است كه انسان چنین احساسی داشته باشد؛ ولی مطمین باشید كه آنچه ما در راه خدا می دهیم، از دست نمی رود و بلكه اثرش در زندگی ما بیش تر است.
موفق باشید.
پی نوشت ها:
1. ثقه الاسلام كليني، الكافي، دار الكتب الاسلاميه، طهران، سنه النشر: 1365 ه.ش، ج 8، ص 22.
2. بقره (2)، آیه 272.
3. بقره (2)، آیه 264.
4. همان.
5. بقره (2)، آیه 263.
