اهانت به قرآن و اهل بیت در مواقع عصبانیت چه حكمی داره؟

انسان هایی كه دارای مبانی اعتقادی محكمی نسبت به مقدسات دینی چون قرآن و اهل بیت هستند،هنگام عصبانیت خود را كنترل كرده ،هرگز حاضر نخواهند شد به آن  توهین كنند . نیز اگر در حالت عصبانیت از كنترل خارج شوند، سمت و سوی آن را به طرف مقدسات نشانه نخواهند گرفت.

اما گاهی دیده می شود بعضی از انسان ها از فرط عصبانیت دیواری كوتاه تر از دیوار خدا و یا مقدسات  پیدا نكرده و جملات ناخوشایندی را بر زبان می آورند . البته بدون درنگ پشیمان شده و  پشیمانی، قرار گرفتن در مسیر بازگشت و كاری مثبت است. به هر حال انسان باید به خود ریاضت دهد . با توجه به این كه اگر  این مسئله به شكل عادت در آمده و تكرار شود ،به عواقب ناخوشایندی دچار خواهد شد،  سعی كند عصبانیت خودش را كنترل كند،

اگر نتوانست كنترل كند، سمت و سوی آن را از مقدسات دور كند.

  كنترل و درمان هیجانات عصبی خصوصا وقتی به چنین حالی منجر می شود، بر عهده روانشناس یا روان پزشك متدین و متعهد  بوده ؛ گاهی لازم است با مصرف بعضی از داروها، این عارضه ناپسند درمان شود. 

در پایان مناسب است به یكی دو مورد پرسش و پاسخ از بعضی از مراجع در این زمینه توجه كنیم:

سوال:در بعضي از مناطق دور افتاده چون سطح آگاهي مذهبي مردم پايين است، هنگام عصباني شدن (حتّي روي كوچك ترين مسائل و مناقشات)  به خدا و پيامبران و امامان عليهم السّلام و امامزادگان ناسزا مي‌گويند، آيا  دشنام دادن و ناسزا گفتن، باعث ارتداد مي‌شود؟

جواب: مجرّد ناسزا گفتن موجب ارتداد نمي‌شود.(1)

سؤال 94: آيا با توهين و فحاشي به قرآن  مسلمان مرتد مي‌شود و تكليف كساني كه مي‌بينند مكرّر توهين مي‌كند چيست؟

جواب: اگر توهين و فحاشي از روي عصبانيت باشد و عصبانيت به حدي بوده كه از خود بي‌خود شده ،بايد توبه كند.(2)

پی نوشت ها:

1.امام خمینی، استفتاآت، قم،انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،چاپ اول، 1381 ،جلد سوم، ص 589.

2. آیه الله فاضل لنكرانی ،جامع المسایل(استفتاآت) قم، انتشارات امیر العلم،چاپ دهم،  1380 ،جلد اول، ص 42 ، سوال 94.

 منشأ پیدایش غضب چیست؟

دوست عزیز! عاملی كه موجب می شود انسان از نور "انسانیت" خارج گردد(1) و به ظلمت عصبانیت وارد شود، "جهل و حماقت" است. گاهی برخی جاهلان دست به كاری خشن و نادرست می زنند، پرخاشگری می كنند . كار خود را نوعی شجاعت و شهامت و كمال می دانند.برای نشان دادن خود دست به هر كار نامعقولی می زنند.از انجام كارهای سخیف و زننده، حتی توهین به قرآن و اهل بیت (ع)- كه صرفا برای هدایت و خدمت به بشر آفریده شده اند و در مظلومیت آن ها همین بس كه هیچ شناختی از آن ها نداریم - هیچ ابائی ندارند. اینان از خود تعریف و توصیف ها می كنند، در حالی كه عصبانیت و خشم جاهلان، ناشی از "ضعف نفس" سستی ایمان، سالم نبودن روح و روان آنان و خوف از دست رفتن لذّت ها و موقعیت های آنان است".(2)پس در ابتدای راه باید آن ها را متوجه اهمیت و قداست قرآن و اهل بیت(ع)كه برای خدمت به بشر و خروج از گمراهی خلق شده اند،كرد.

 چون فرد خشم آلود غالباً خود را در موضع قدرت و برتری و سلطه می بیند، باید با عواملی كه باعث شعله‌ور شدن غضب می شود، پنجه درافكند. با عامل آن ها كه "حبّ نفس" (خویشتن خواهی) می باشد و یا عدم شناخت صحیح معارف و اهل بیت(ع) یا مال دوستی و جاه طلبی و شهرت خواهی و تكبّر و ... مبارزه كند. روحیه و میانه روی به نفس ببخشد تا "حبّ نفس" وسیلة انسان گردد و او را در جاده "كرامت و عزّت" راه ببرد، نه این كه بر آدمی چیره گردد و او را در لجنزار "غرور و خودپسندی" فرو ببرد و راه رسیدن به مقصود را به مراتب سخت و دشوار كند.

"غضب و عصبانیت" در وجود انسان مانند سگ شكاری است كه نیازمند آموزش دادن است، ‌تا حركات و سكناتش با اشاره صاحبش صورت گیرد، نه با میل خودش. (3)

عامل بعدی؛ كار زیاد، خستگی، گرسنگی و تشنگی و درگیربودن با مشكلات زندگی و سختی های روزگار و برخورد نادرست متدینان كه منتسب به قرآن و اهل بیت(ع)می باشد، موجب شعله ور شدن عصبانیت می گردد. هر كس كه اسم اسلام و قرآن را به یدك می كشد،تمام سخنان قرآن و اهل بیت(ع)را در زندگی به اجرا نمی گذارند؛ برخورد نادرست آن ها را نباید به پای اسلام گذاشت.توصیه اهل بیت(ع)به مومنان این است كه:كونوا زینا و لاتكونوا شینا؛برای ما موجب افتخار باشید،نه باعث سرافكندگی.(4)

...... درمان عصبانیت:

الف) انسان از راه مراقبت و مواظبت بر احوال خویش نباید بگذارد تنور آتش غضب و عصبانیت روشن گردد مبادا دست به كارهای توهین آمیز بزند و خودرا در مقابل قرآن و اهل بیت(ع) قرار دهد.

هر كسی از وضع و حالات خویش آگاه است-الانسان علی نفسه بصیره-(5) و می داند از چه حرف ها، كارها و برخوردهایی ناراحت و عصبانی می شود. سعی كند در چنین صحنه هایی وارد نشود.

ب) اگر وارد محیط تحریك كننده شد، به مجرد روشن شدن كبریت خشم وعصبانیت، از آن محل خارج شود.

پ) اگر نمی تواند از آن محل خارج شود، تغییر وضع دهد، مثلاً اگر نشسته است، بایستد یا بخوابد. اگر ایستاده است بنشیند، یا خود را به كاری مشغول نماید. شستن سر و صورت با آب سرد موجب فرو نشستن خشم می گردد.

...... راههای تقویت اراده برای دفع عصبانیت:

برای تقویت بردباری باید طبق برنامه‏ای جدی به تقویت اراده خود بپردازید . همواره سعی كنید برخود مسلط باشید. در این‌‌باره راه های مختلفی وجود دارد، ولی مهم آن است كه در راه درمان آن كاملاً جدی باشید و آنچه را پیشنهاد می‏شود، بدون كم ترین كاستی به اجرا گذارید:

1. كاملاً به خود مطمئن باشید كه می‏توانید روحیه خود را تغییر دهید، ولی برای نتیجه گیری عجول نباشید، بلكه با خود فكر كنید باید حداقل یك سال بر رفتارهای خود كار كنید. اگر چنین نمودید ،حتماً پس از آن، دگرگونی رفتاری خواهید داشت.

2. از حساسیت بیش از حد در هر زمینه بپرهیزید.زندگی را ساده تر از آن چیزی كه تصور می كنید بدانید.

3. با خود شرط كنید كه هیچ گاه و در هیچ وضعی برخوردوگفتار تند نداشته باشید . اگر ناگهان از شما برخوردویاگفتار تندی سر زد، خود را جریمه كنید؛ مثلاً تصمیم بگیرید -یا در صورت امكان نذر كنید - كه مثلاً اگر بر سر كسی فریاد زدید و به كسی توهین كردید، فلان مبلغ صدقه بدهید. كارآیی این روش، بسیار بالا است . بسیاری از علمای بزرگ بدین سان تمرین عملی و خودسازی كرده‏اند.

4. از تفریحات سالم و تقویت كننده اراده؛ مانند كوهنوردی، شنا، دو و پیاده‏روی و گردش در طبیعت و... نیز استفاده كنیدتا هیجانات و مشكلات زندگی از شما دور شود و با روحیه عالی و مستحكم وارد زندگی شوید.

5. بیش تر با افراد خوش اخلاق ودانا معاشرت كنیدتانیم نگاهی به معارف قرآن و مسایل اعتقادی داشته باشید.

6. از موقعیت‏ها و مسایلی كه زمینه تندخویی و فحاشی در آن فراوان است، دوری كنید. در موقعیت‏هایی حضور یابید كه مایه آرامش شماست .رفتار پرخاشگرانه و توهین آمیز در آن جا دیده نمی‏شود

7. پیش از هر عملی، در مورد پیامد آن، تفكّر و اندیشه كنید . آن گاه اقدام نمایید و ببینید در چه فضای نادرستی قدم برمی دارید. با تمرین این راهكار و به كارگیری آن در مورد تمام رفتارها، اندك اندك كنترل خویش را بر تمام رفتارها توسعه بخشید.

8. سطح شناخت خود را با مطالعه و تفكر از زشتی، ناپسند بودن، غیرقابل جبران بودن اعمال پرخاشگرانه - مخصوصا امورناپسندی همانند توهین به قرآن و اهل بیت(ع)كه از اهمیت بسزایی برخورداراست_  بالا ببرید. آیات ، روایات و داستان‏هایی را كه در مورد این نوع رفتارها و آثار آن‏ها نوشته شده است، مطالعه كنید. بعد در مورد آن ها فكر نمایید، حتی در برخی موارد به آثار رفتار تندی كه مرتكب آن شده‏اید،توجه نمایید . آن عمل و زشتی آن را در ذهن خود مرور و بزرگ معرفی كنید، به گونه‏ای كه به خود هشداری از درون دست یابید. آثار فردی و اجتماعی و پیامدهای حیثیتی عمل زشت را در ذهن خود مرور كنید. زشتی آن را برای خود بزرگ جلوه دهید تا از درون از آن عمل متنفّر شوید.

پی نوشت ها:

1. محمد بن الحسن الحر العاملي، وسائل الشيعه، ج15،ص358،  مؤسسه آل البيت، قم، 1409 ه.ق پیامبراكرم(ص)فرمود:الغضب یفسد الایمان كما یفسد الخل العسل."غضب ایمان را فاسد می كند،همان طور كه سركه عسل را.

2.امام خمینی (ره)، چهل حدیث، ص 142، چاپ12،تابستان1376، موسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینی(ره).تهران.

3. سید عبدالله شبر،كتاب الاخلاق، ترجمه محمد رضا جباران،ص33،موسسه انتشارات هجرت ،قم،چاپ4،زمستان1378 .

4. ثقه الاسلام كليني، الكافي،ج2ص77،  دار الكتب الاسلاميه، طهران، 1365 ه.ش .

5. العلامه المجلسي، بحار الانوار، ج68،ص366، مؤسسه الوفاء، بيروت، 1404 ه.ق .