پاسخ:
پيش از هر چيز عرض تسليت ما را به خاطر از دست دادن چنين پدر بزرگواري پذيرا باشيد؛ از خداوند متعال براي ايشان رحمت و مغفرت و سعادت زندگي در جوار پاكان درگاه ربوبي را خواستاريم.
به طور كل به دليل عدم دسترسي ما به عالم برزخ و جزئيات آن، ما نمي توانيم در مورد وضعيت خاص افراد در آنجا به آگاهي دقيق و قطعي برسيم، هرچند اعمال و رفتار اين افراد در طول زندگي بهترين شاهد بر حال آنان در آن عالم خواهد بود و يا سختي ها و رنج هايي كه كشيده اند نيز مي تواند زمينه تطهير آنان را فراهم نمايد كه اميدواريم در مورد پدرتان اين گونه باشد و انشاء الله ايشان وضعيت خوبي در برزخ دارند.
چنان كه در روايات ما بيان شده كساني كه در زندگي خود به جهت كار و كسب روزي حلال تلاش دارند از اجر. قرب بالايي برخوردارند؛ اصولا كار و تلاش در اين مسير از بالاترين عبادات شمرده شده است؛ در روايتي از نبي اكرم (ص) آمده: «العبادة سبعون جزءا أفضلها طلب الحلال‏ (1)عبادت هفتاد جزء دارد، برترينش در طلب روزى حلال بودن است.»
به علاوه نفس وفات ايشان در روز عاشورا و در روز شهادت امام حسين(ع) و پاك ترين اصحاب و ياران ان حضرت نيز مي تواند مويد ديگري بر وضعيت مطلوب ايشان در عالم برزخ باشد. زيرا ما معتقديم كه زمان و مكان مرگ نيز در راحتي و آساني جان دادن و در محاسبه اعمال برزخ از اموات بي تاثير نيست(2) و اين ها همه نشانه هاي مثبتي از وضعيت مطلوب ايشان در عالم برزخ است ان شاء الله.
هرچند بر اساس معيارهاي ديني مهم ترين عامل تعيين وضعيت افراد در عالم آخرت اعمال خود آنان است چنان كه خداوند به صراحت مي فرمايد:« كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ رَهينَة (3) هر كس در گرو اعمال خويش است».
بد نيست در مورد كارهايي كه مي توان براي اموات انجام داد هم اشاره اي داشته باشيم:
آنچه مسلم است به طور كلي صدقات و خيرات خالصانه به نيت اموات به حال آن ها سودمند بوده و مي تواند مشكلات احتمالي آنان را بر طرف نمايد، كه مهمترين كارها در اين مسير پرداخت بدهي هاي (حق الله يا حق الناس) آنها است.
در اين زمينه اگر احتمال مي دهيد ايشان بدهي از حيث عبادات واجب دارند و كمبودهايي از اين جهت داشتند، براي اداي آن خود اقدام نماييد يا با گرفتن اجير اين كار را انجام دهيد؛ به علاوه اگر احتمال مي دهيد دين و قرض مالي بر عهده دارند براي اداي آن تلاش نماييد و بخصوص اگر حق كسي هرچند حق غير مالي بر عهده ايشان بوده، مثلا كدورتي با كسي داشتند يا حق كسي را به نوعي خواسته يا ناخواسته ضايع كردند ، تلاش كنيد براي حل اين امر اقدام نماييد.
در اين زمينه اگر از موردي اطلاع نداريد بهترين كار پرداخت حق مظالم به حاكم شرع ( مراجع ) است كه در امور خاصي از صدقات مصرف مي شود و ثواب آن در مسير رضايت طلبكاران ناشناس آن مرحوم به كار مي رود كه آن شاء الله رضايت آن ها درپيشگاه الهي جلب خواهد شد. در ضمن به فرموده برخي از بزرگان، اموات از چيزي به اندازه هديه ثواب صلوات به ايشان خوشحال نمي شوند.

پي نوشت ها:
1. خرمشاهي، بهاء الدين، پيام پيامبر، چاپ منفرد، تهران، 1376 ه ش ، ص 790.
2. رك: شيخ صدوق، من لايحضر الفقيه، چ جامعه مدرسين، قم 1404 ه ق، ج 1، ص 138.
3. مدثر (74) آيه 38.
موفق باشید.

پاسخ:
در صورتی که پدر شما وصیت خاصی داشته باشد، لازم است که به آن عمل شود. البته وصیت میت در مورد اموالش فقط در یک سوم از اموال او نافذ می باشد. در بیشتر از آن بستگی به اجازه ورثه دارد.(1)
اگر میت نماز و روزه قضا داشته باشد، بر پسر بزرگ تر واجب است که آن را به جا آورد. البته این تکلیف در صورتی است که پسر بزرگ علم و یقین به قضای نماز و روزه پدر داشته باشد.(2)
همچنین در صورتی که میت بدهی و یا حق الناس و یا خمس و زکات به عهده اش باشد و اموالی داشته باشد، لازم است که ورثه بدهی میت را از اصل مال ادا کنند.(3)
فقط در مواردی که علم و اطمینان به تکلیف داشته باشید، وظیفه انجام آن را دارید، پس در تکالیف احتمالی وظیفه ای ندارید، لازم نیست که خود را به زحمت بیاندازید.
یک هشتم از دارایی های پدرتان به مادرتان می رسد. زن از تمام اموال منقول شوهر ارث می برد. زن از خود زمین و از قیمت آن ارث نمی برد. زن از عین ساختمان ارث نمی برد. فقط از قیمت هوایی ساختمان ارث می برد، یعنی بنای ساختمان، قیمت می شود. از قیمت آن یک هشتم به زن می رسد. زن غیر از یک هشتم، مهریه اش را هم می گیرد.(4)
بقیه اموال بین فرزندان تقسیم می شود. پسر دو برابر دختر ارث می برد، بدین صورت که باقی اموال به پنج قسمت تقسیم می شود. دو قسمت به یک پسر و دو قسمت به پسر دیگر و یک قسمت هم به دختر می رسد.
قرآن و انگشتر و لباس های میت هم برای پسر بزرگ تر می باشد.(5)

پی نوشت ها:
1. آیت الله مکارم ، توضیح المسائل ، م2347.
2. همان ،م1205.
3. همان ، م2346.
4. همان ، م2397.
5 . همان ، م2406.