همه كتاب هاي آسماني در زمان نزول خود كامل بوده اند و آنچه از معارف و احكام تا آن زمان براي هدايت بشر لازم بوده در آنها آمده بود. قرآن در مورد تورات مي نويسد:

ثُمَّ آتَيْنا مُوسَي الْكِتابَ تَماماً عَلَي الَّذي أَحْسَنَ وَ تَفْصيلاً لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ وَ هُديً وَ رَحْمَةً لَعَلَّهُمْ بِلِقاءِ رَبِّهِمْ يُؤْمِنُون (1)

سپس به موسي كتاب (آسماني) داديم (و نعمت خود را) بر آنها كه نيكوكار بودند، كامل كرديم و همه چيز را (كه مورد نياز آنها بود، در آن) روشن ساختيم كتابي كه مايه هدايت و رحمت بود شايد به لقاي پروردگارشان (و روز رستاخيز)، ايمان بياورند!

در اين آيه تصريح شده كه تفصيل آنچه براي آن مردم لازم بود از معارف و احكام در تورات بوده است و همين گونه بوده كتاب هاي آسماني ديگر و قرآن حاوي معارف همه كتب پيشين بوده به اضافه معرفي كه بشر از آن عصر به بعد با توجه به رشد فكري و اجتماعي بدان نياز يافته و تا ابد بدان نياز مي يابد.

اگر كتاب آسماني نازل شده براي هدايت بشر در بيان معارف و دستور العمل هاي لازم نقصان داشته باشد ، اين نقصان يا از جهل خداست يا از بخل خدا يا مانعي نگذاشته خدا كتاب كامل بفرستد و همه اينها در حق خدا محال است زيرا خدا فياض مطلق است و هيچ مانعي در برابر اراده او نيست.

قرآن آخرين كتاب آسماني است كه همه معارف حق كتب پيشين و همه احكام مورد نياز بشر براي هدايت از زمان نزولش تا آخر حيات بشر را بايد داشته باشد تا بتواند وحي نهايي و آخرين باشد از اين رو خداوند در باره قرآن مي فرمايد:

وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتابِ وَ مُهَيْمِناً عَلَيْهِ  (2)

و اين كتاب [قرآن‏] را به حق بر تو نازل كرديم، در حالي كه كتب پيشين را تصديق مي‏كند و مهيمن (داراي تفوق و برتري و هيمنه و احاطه) بر آنها است.

و مي فرمايد:

نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْ‏ء(3)

قرآن را بر تو نازل كرديم كه در آن هر چيز (كه مورد نياز هدايتي بشر بوده)بيان شده است.

بنا بر اين همه كتاب هاي آسماني در زمان نزول خود كامل بوده اند ولي با پيشرفت علمي بشر ، مسائلي مطرح شده كه معارف و احكام آن براي بشر بيان نشده بود چون بشر بدان محتاج نبود ؛ نه اين كه كتاب آسماني قبلي ناقص بوده است. كتاب ناقص كتابي است كه در زمان نزول جوابگوي صد در صد نياز بشر نباشد كه خدا چنين كتابي را اصلا نازل نمي كند . بله جوابگويي به نيازهاي آينده بشر در كتابي ، قبل از اين كه بشر بدان نياز يابد ، ضروري نيست و تا باب وحي باز است ، لازم نيست قبل از نياز معارف نازل شود.

2. خداوند يكتا و بي نظير است از اين رو شرك به معناي دو يا چند خداي يكسان وجود ندارد. حتي دوگانه پرستان هم اهريمن را همسان يزدان نمي دانند. بلكه اهريمن را مخلوق يزدان مي دانند كه طغيان كرده و خالق شرور شده و ... .

ديگر مشركان هم براي خدا در خدايي شريك مي تراشند يعني خدا را "رب الارباب" و خداي خدايان مي دانند كه برتر از آن است كه مورد معرفت و عبادت بندگان واقع شود و زير مجموعه و مخلوق او خدايان ديگري فرض مي كنند كه در عين اين كه مخلوق اويند، ولي در خدايي شريك اويند يعني بايد عبادت شوند يا براي آنان قدرت مستقل قائل هستند.

خداوند هم، خالق يگانه است هم معبود يگانه، هم مؤثر يگانه و غير خدا در هيچ صفتي از صفات خدايي، كسي با او شريك نيست.

غير خدا همه مخلوق، عبد، فقير و محتاج مي باشند كه اگر به مراتبي هم رسيده اند، به بندگي رسيده اند نه اين كه از بندگي خارج شده و در مرتبه الوهيت وارد شده باشند.

انكارهاي قرآن نسبت به مشركان رد اين توهمات غلط است. توجه كنيد: 

َ قالُوا اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَداً (4)

وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَتَّخِذُ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَنْداداً يُحِبُّونَهُمْ كَحُبِّ اللَّهِ (5)

بعضي از مردم خدا را همتاياني اختيار مي‏كنند و آنها را چنان دوست مي‏دارند كه خدا را.

قُلْ أَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَ لا نَفْعاً وَ اللَّهُ هُوَ السَّميعُ الْعَليم (6)

بگو: آيا جز اللَّه خداي ديگري را كه براي شما مالك هيچ سود و زياني نيست مي‏پرستيد و حال آنكه اللَّه شنوا و داناست؟

أَ يُشْرِكُونَ ما لا يَخْلُقُ شَيْئاً وَ هُمْ يُخْلَقُونَ وَ لا يَسْتَطيعُونَ لَهُمْ نَصْراً وَ لا أَنْفُسَهُمْ يَنْصُرُونَ وَ إِنْ تَدْعُوهُمْ إِلَي الْهُدي‏ لا يَتَّبِعُوكُمْ سَواءٌ عَلَيْكُمْ أَ دَعَوْتُمُوهُمْ أَمْ أَنْتُمْ صامِتُونَ إِنَّ الَّذينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ عِبادٌ أَمْثالُكُمْ فَادْعُوهُمْ فَلْيَسْتَجيبُوا لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صادِقينَ (7)

آيا شريك خدا مي‏سازند چيزهايي را كه نمي‏توانند هيچ چيز بيافرينند و خود مخلوق هستند؟ نه مي‏توانند ياريشان كنند و نه مي‏توانند به ياري خود برخيزند. اگر آنها را به راه هدايت بخواني، از شما پيروي نخواهند كرد. برايتان يكسان است چه دعوتشان كنيد و چه خاموشي پيشه سازيد. آنهايي كه جز اللَّه به خدايي مي‏خوانيد، بندگاني چون شمايند. اگر راست مي‏گوييد، آنها را بخوانيد، بايد شما را اجابت كنند.

پي نوشت ها:

1. انعام (6) آيه 154.

2. مائده (5) آيه 248.

3. نحل (16) آيه 89.

4. بقره (2) آيه 116.

5. همان ،آيه 165.

6. مائده (5) آيه 76.

7. اعراف (7) آيه 191-194.