علماي اسلام در اين مورد به تامل پرداخته و نظريه هايي داده اند :

1. قرآن در شب قدر  يكباره از لوح محفوظ به آسمان دنيا نازل شد . پس از آن به مدت 23سال به تدريج توسط جبرئيل بر قلب مطهر پيامبر(ص) فرود آمد.

2. در شب قدر هر سال آياتي كه  بنا بود در طول آن سال بر پيامبر نازل شود، يكباره بر پيامبر نازل مي شد.

3.مراد آغاز نزول است . آغاز نزول در ماه رمضان و در شب قدر و يا شب مبارك بود.

4. قرآن يكباره بر فرشتگان نازل شد . آنان قرآن را در بيست قسمت بر جبرييل فرود آوردند . جبرييل هم به مدت بيست سال بر پيامبر نازل كرد.(3)

علامه طباطبايي بعداز اشاره به نظريه هاي فوق ، آن ها را محكم و پذيرفتني ندانسته و نظر ديگري مي دهد كه واقعا قابل تامل است.

ايشان مي گويد: با تدبر در آيات فهميده مي شود كه قران وراي اين الفاظ و در لوح محفوظ داراي حقيقتي است يگانه و متعالي كه از درك و فهم افراد  عادي بالاتر است . اين حقيقت به اراده خدا   نازل شده و صورت لفظ و سوره و آيه به خود گرفته و براي ما قابل فهم گرديده است:

كتاب احكمت آياته ثم فصلت من لدن حكيم خبير. (4)

از آيات ديگري كه بر حقيقت متعالي قرآن تاكيد مي كند، آيات زير است :

انه لقرآن كريم في كتاب مكنون لا يمسه الا المطهرون. (5)

و انه في ام الكتاب لدينا لعلي حكيم.(6)

بنا بر اين آيات، قراني كه در مدت 23 سال بر رسول خدا نازل شده، تكيه بر حقيقتي متعالي دارد كه از عقول بشر برتر است . اين حقيقت متعالي در شب قدر بر قلب حضرت نازل شده ؛ تفصيل و تنزيل آن در مدت 23 سال رسالت ،نازل گرديده است.

آيات دلالت كننده بر نزول قرآن در شب قدر بر نزول حقيقت متعالي و واحد قرآن بر قلب پيامبر دلالت دارد . آيات ديگر بر نزول تدريجي آيات و سوره ها ؛ و هر كدام مربوط به يك مقام است و با هم منافات ندارد.(7)

پي نوشت ها:

1. دخان(44) آيه 3 ؛ قدر (97) آيه 1.

2. فرقان (25) آيه32 ؛ اسراء (17) آيه 106.

3. كليات علوم قرآن،محسن اسماعيلي، ص26 به بعد.

4.كتابي است كه نزد حكيم آگاه، محكم و يگانه است و از نزد خدا تفصيل يافته است.(هود(11)آيه 1).

5.  قرآني است ارجمند ، در كتابي نهفته كه جز پاكان بدان دسترسي نيابند.(واقعه(56)آيه 80).

6. و آن در ام الكتاب  نزد ما مقامي دست نايافتني و بلند مرتبه دارد .(زخرف(43)آيه 4).

7. ترجمه الميزان ،ج2،ص18-24.