به اختصار بايد بگوييم كه يكي از مسائلي كه در مباحث عرفاني مطرح مي گردد مسئله موت اختياري و مرگ ارادي است يعني انسان مي تواند با سير و سلوك و مبارزه با نفس اماره به اين قدرت و توانايي برسد كه بتواند قبل از موت طبيعي و اجباري خودش روح خود را از بدن و تعلقات مادي جدا كند و حديثي كه عرفا در اين زمينه از آن بهره مي جويند اين روايت است كه مي فرمايد: «موتوا قبل أن تموتوا» (1) « بميريد قبل از آنكه ميرانده شويد» روشن است كه مراد اين روايت خودكشي و موت اجباري نيست بلكه مراد روايت اين است كه آثار مرگ طبيعي را قبل از مرگ در خود ظاهر سازيد و همانگونه كه بعد از مرگ طبيعي انسان از بدن مادي و تعلقات و وابستگي هاي آن فارق مي گردد قبل از مرگ و به اختيار خود نيز مي تواند از وابستگي به لذات دنيوي و امور مادي فارق شود و كساني كه اين حالت را در خود ايجاد مي كنند و منيت و هواهاي نفساني را در خود مي ميرانند به چنين قدرت و توانايي دست مي يابند و قادر به خارج كردن روح از بدن و موت ارادي و اختياري هستند كه در خصوص برخي از علماي عظام مانند مرحوم آيت الله قاضي و مرحوم آيت الله بهجت وجود چنين حالتي نقل شده است. البته اين به معناي انحصار اين حالت به علماي نامبرده نيست و چه بسا علمايي كه در طول تاريخ بر اثر تهذيب نفس به چنين كمالاتي دست يافته اند و گمنام مانده اند.
پي نوشت ها:
1. علامه مجلسي، بحارالانوار، بيروت، مؤسسه الوفاء ، سال 1404 هـ ق، ج‏69، ص: 59.