پيامبر فرمودند: هر كس سوره طلاق را بخواند بر سنت پيامبر از دنيا مي رود!

برای جوابگویی به این سوال و سوال های مشابه در مورد ثواب زیارت ها یا ثواب بعضی اعمال مستحبی یا ثواب بعضی اذكار توجه به چند نكته لازم است:

1.   روایاتی داریم به این مضمون كه اگر بنا بر حدیثی از رسول خدا بر انجام عملی وعده پاداشی داده شده باشد و فرد به خاطر وعده پیامبر و برای رسیدن به ثواب موعود آن عمل را انجام دهد، خدا آن ثواب را به وی خواهد داد حتی اگر آن حدیث سخن پیامبر نباشد.(1)

با توجه به این روایات كه متعدد و معتبر هستند، عالمان نسبت به سند روایات ثواب تلاوت سوره ها یا زیارت ها یا اذكار سخت گیری نكرده  و مؤمنان را به همان وعده اجمالی واگذارده اند.

2. این وعده ها اجمالی است . قید و شرط آن ها در روایات دیگر به صراحت و بارها ذكر شده است.مثلا آیه شریفه می فرماید:" َ إِنَّما يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقين‏"(2) خدا فقط از باتقوایان می پذیرد".

این آیه قید عامی را به همه عبادات و اعمال ما می زند و آن "رعایت تقوا " است. خدا در این آیه با حصر "انما" اعلام می كند كه فقط از باتقواها می پذیرد. بنا بر این اگر كسی تقوا سرلوحه اعمالش نباشد و به جای یك بار هزار بار سوره "یس" و طلاق و... ، بخواند، دردی از او دوا نخواهد كرد.

3. امام خمینی "قدس سره" در زمینه احادیث  بیان زیبایی دارند كه به شرح زیر است:

"هر كس مراجعه كند به وصيت هايي كه رسول اكرم (ص) به حضرت امير المؤمنين، عليه السلام، مي‏كردند، و وصيت هاي ائمه بعضي به بعضي، و وصيت هايي كه به خواص شيعيان و خلص مواليان مي‏فرمودند و تأكيدات و سفارش هاي خيلي بليغي كه مي‏فرمودند و آن ها را از معصيت خداي تعالي تحذير مي‏نمودند، كه در اصول و فروع تكاليف، كتب اخبار از آن مشحون است، علم قطعي حاصل مي‏كند كه اگر بعض روايات‏ به حسب صورت و ظاهر مخالف با آن احاديث وارد شده است، ظاهر آن ها مراد نيست. پس، اگر طوري ممكن بود تأويل آن كه منافات با آن احاديث قطعيه صريحه، كه از ضروريات دين است، نداشته باشند، آن را تأويل می كنيم، يا جمع عرفي داشت جمع می كنيم، و الا ردّ علم آن به قائلش مي‏نماييم‏...

اين است چند حديث از احاديث شريفه صريحه به اينكه اين اشتهاي كاذبه كه ما اهل دنيا و معصيت داريم( كه با یك عمل جزیی و بدون توبه و تدارك گناهان به ثواب های عظیم برسیم و از عذاب و كیفر گناهان مان نجات یابیم) غلط و باطل است، و از هوس هاي شيطاني و مخالف با عقل و نقل است. و ضميمه نما به آن آيات شريفه قرآنيه را، مثل قول خداي تعالي:

كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ رَهينَةٌ. (3) و مثل قوله تعالي: فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ. وَ مَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرّاً يَرَهُ. (4) و مثل قوله تعالي: لَها ما كَسَبَتْ وَ عَلَيْها مَا اكْتَسَبَتْ(5) و غير اين‏ها از آيات شريفه كه در [هر] صفحه از كتاب الهي موجود است، كه تأويل و تصرف در آن خلاف ضرورت است.

در مقابل اين‏ها احاديث ديگري است كه آن ها هم در كتب معتبره مذكور است( مشابه حدیث بالا با سند معتبر)، ولي نوعا جمع صحيح عرفي دارد. و اگر جمع نيز پسند نيفتد و قابل تأويل نباشند، مقاومت با اين همه حديث صحيحه صريحه متواتره مؤيّده به ظواهر قرآنيه و نصوص فرقانيه و عقل سليم و ضرورت مسلمين ننمايد... مردم مطلقا به اعمال خود گرفتارند و مؤاخذ در زشتي ها هستند، مگر آن هايي كه ايمان آورند و توبه از گناهان كنند و عمل صالح به جا آورند. و اين سه در هر كس جمع شود، رستگار و مورد الطاف خداوند است و در پيشگاه مقدس حق محترم است، و سيّئات و گناهان [او] مبدل به حسنات شود...

پس اي عزيز، شيطان تو را مغرور نكند و هواهاي نفسانيه تو را گول نزند. البته انسان تنبل مبتلا به شهوات و حب دنيا و جاه و مال، مثل نويسنده، هميشه دنبال بهانه است از براي تأييد تنبلي خود، و هر چه موافق با شهوات او باشد و مؤيد هواهاي نفسانيه و خيالات شيطانيه او باشد، اقبال به آن نمايد و چشم و گوش خود را به آن باز كند، بدون آنكه فحص از مغزاي آن نمايد يا به مقابلات و معارضات آن نظر نمايد.

بيچاره گمان مي‏كند به مجرد دعوي تشيع و حب اهل بيت طهارت و عصمت(و انجام بعض اعمال مستحب یا تلاوت بعض سور و ادعیه) جواز ارتكاب هر محرّمي را خداي نخواسته دارد و قلم تكليف، نعوذ باللّه، از او برداشته شده! بدبخت نمي‏داند كه شيطان بر او تعميه كرده(بینایی او را گرفته)، و در آخر عمر بيم آن است كه محبت بي مغز بيفايده نيز از دستش برود و با كف تهي در صف نواصب اهل بيت محشور گردد. آخر دعوي محبت كسي [كه‏] بيّنه نداشته باشد پذيرفته نيست.

ممكن نيست من با شما دوست باشم و محبت و اخلاص داشته باشم، و بر خلاف تمام مقاصد و مطلوبات شما اقدام كنم. درخت محبت ثمره و نتيجه‏اش عمل بر طبق آن است، و اگر اين ثمره را نداشته باشد، بايد دانست كه محبت نبوده، خيال محبت بوده.

پيغمبر اكرم و اهل بيت مكرم او، صلوات اللّه عليهم، تمام عمر خود را صرف در بسط احكام و اخلاق و عقايد نمودند و يگانه مقصد آن ها نشر احكام خدا و اصلاح و تهذيب بشر بوده و هر قتل و غارت و ذلت و اهانتي را در راه اين مقصد شريف سهل شمردند و از اقدام باز نماندند، پس محبّ و شيعه آن ها كسي است كه در مقاصد آن ها با آن ها شركت كند و پيروي از آثار و اخبار آن ها كند. اينكه در اخبار شريفه اقرار به لسان و عمل به اركان را از مقوّمات ايمان شمرده، بيان يك سرّ طبيعي و سنّة اللّه جاريه است، چون كه حقيقت ايمان ملازم با اظهار و عمل است. عاشق در جبلّه طبيعيه اوست اظهار عشق و تغزّل در شأن معشوق، و عمل به لوازم ايمان و محبت خدا و اولياي او. [اگر] عمل نكرد مؤمن نيست و محبت ندارد. و اين صورت ايمان و محبت بي مغز و معني نيز با جزئي حوادث، و في الجمله فشار، از بين مي‏رود و صفر اليد به دار جزاي اعمال منتقل شود.(6)

بنا بر این، احادیث مشابه حدیث بالا انسان را به خوبی تشویق می كند . وعده اجمالی می دهد . اگر كسی دنبال این وعده برود و سعی در تحصیل نماید، خود را در معرض توبه و هدایت و عمل صالح قرار داده ؛ امید است كه اصلاح شود و نجات یابد . عملش كیمیا شده و همه اعمال بدش را به خوب تبدیل كرده ؛ خوبی هایش را خالص ساخته و شایسته برترین ثواب ها گرداند كه خدای بزرگ فرموده:

إلاّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلاً صالِحاً فَأُولئِكَ يُبَدِّلُ اللَّه سَيِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ كانَ اللَّه غَفوراً رَحيما؛(7)

زنا كاران و قاتلان و مشركان در جهنم جاویدند مگر كسی( از آنان) كه توبه كند و ایمان آورد و عمل صالح به جا آورد كه خدا گناهان اینان را بدل به خوبی می كند و خدا آمرزنده و مهربان است.

پی نوشت ها:

1. بحارالانوار،ج2،ص256.

2. مائده(5)آیه27.

3. مدثر(74)آیه38.

4. زلزال(99)آیه7-8.

5.بقره(2)آیه286.

6. شرح چهل حدیث،ص568-576.

7. فرقان(25)آیه70.