دیدگاه ائمه اطهار(ع) نسبت به موضوع جنگ‌های بعد از خلیفه اول، تا زمان عمر بن عبدالعزیز چگونه بود؟ آیا حسنین(ع) در جنگ ها شرکت داشته اند؟
آنچه از نظر تاریخی مسلم است، حضرت علی(ع) گرچه شخصا خودش در هیچ یک از جبهه ها حضور نداشت و در مدینه بود، ولی در جنگ های سه خلیفه ی پیش از خودش به صورت ضمنی همکاری می کرده است، به آنها مشاوره ها و نظر صائب نظامی می داد. لذا استنباط علماء از این مسئله تائید ضمنی حضرت علی(ع) بوده است و از نظر فقهی در مورد تصرف زمین های عراق حکم می کنند. در زمان سه خلیفه ی اول، ضوابط اسلامی جنگ و صلح، نه صددرصد، ولی رعایت می شد.
اما هیچ سندی نداریم که ائمه(ع) فتوحات و جنگ های بعد از خلافت حضرت علی(ع)، یعنی در زمان معاویه، را تائید کرده باشد. به این جهت که جنبه ی کشورگشایی پیدا کرد. و خلفاء وقت و کسانی به اریکه ی قدرت تکیه می زدند، انگیزه ی اسلامی نداشتند گرچه از قدرت و نیروی ایمان مردم مسلمان استفاده می کردند. دوم اینکه؛ با ملل مغلوب مطابق با ضوابط اسلامی عمل نمی کردند. مثلا آقای دکتر اشتهاردی، در کتاب « امور مالی و مالیه ی مسلمین » می نویسند؛ در زمان یکی از خلفای بنی امیه، از اهل ذمه هم خراج و هم جزیه می گرفتند. آنها اعتراض کردند ولی از طرف دربار به آنها گفتند: ما نمی خواهیم شما مسلمان شوید، خرج دربار زیاد است، هم خراج و هم جزیه بدهید.
در مورد شرکت حسنین(ع) در جنگها، اشکالات تاریخی وجود دارد و نمی شود آنها را قبول کرد.
