منظور احادیثی که به سکوت و خانه نشینی در اخرالزمان توصیه کرده اند چیست؟وظیفه در مورد مسائل سیاسی چیست؟

پرسش: منظور احادیثی که به سکوت و خانه نشینی در اخرالزمان توصیه کرده اند چیست؟
پاسخ:

پرسشگر گرامی با سلام و سپاس از ارتباطتان با این مرکز
در باب 13 از "کتاب الجهاد" وسایل الشیعه (باب حکم الخروج بالسیف قبل قیام القائم) 17 روایت آورده که مضمون آن ها جایز نبودن قیام قبل از ظهور امام زمان (عج) و دعوت به سکوت و خانه نشینی می باشد، از جمله روایت زیر از امام سجاد (ع):
والله لا يخرج أحد منا قبل خروج القائم إلا كان مثله كمثل فرخ طار من وكره قبل أن يستوي جناحاه فأخذه الصبيان فعبثوا به؛ (1)
به خدا قسم !هیچ کدام از ما (امامان معصوم ) قبل از خروج قائم قیام نمی کند، مگر این که مثل جوجه ای می ماند که قبل از رسیدن وقت پرواز از لانه بیرون بپرد که بازیچه بچه ها می گردد.
بسیاری می خواهند با استناد به این روایات ، هر گونه قیام به امر به معروف و نهی از منکر و برای تشکیل حکومت قبل از ظهور حضرت حجت را نامشروع بشمارند.
عالمان این روایات را نقل کرده و بررسی نموده ، منظور و مقصود این روایات را روشن کرده اند.يكي از مراجع در کتاب "دراسات فی ولایه الفقیه" همه این روایات را نقل کرده و بررسی نموده و جواب داده است.
ایشان بعد از نقل و بررسی همه روایات وارده در این زمینه ، در نتیجه گیری نهایی می گوید:
جهاد دفاعی برای دفاع از موجویت اسلام و مسلمانان و دفع هجوم دشمنان واجب است . اجازه امام معصوم یا فقیه واجد شرایط را لازم ندارد . برای دفاع، مسلمانان باید مقدمات لازم از اسلحه و آموزش نظامی و سازماندهی و تعیین امیر و فرمانده و... را انجام دهند تا به هرج و مرج نینجامد . اما روایاتی که ما را به سکوت قبل از قیام حضرت حجت فرا می خواند، بر فرض صحیح بودن سند همه آن ها :
1.یا اخبار از آینده و حاکم شدن دشمنان شیعه (مثل بنی امیه و بنی عباس) و شکست قیام های شیعیان است . در صدد نفی و تحریم قیام برای امر به معروف و نهی از منکر نیست .
2.یا در صدد این است که شیعیان را از همراهی با مدعیان امامت باز دارد .
3.یا در صدد این است که شیعه را از عجله در قیام قبل از تهیه مقدمات لازم و فراهم شدن شرایط نهی نماید.
4.یا در صدد این است که بفرماید قیامی که صد در صد موفقیت آمیز باشد، قبل از قیام قائم ، نخواهد بود و قیام های شیعه قبل از قائم یا شکست می خورد یا به مراحلی از موفقیت می رسد.(نه صد در صد )
یا...
این روایات به هیچ وجه وظیفه امر به معروف و نهی از منکر و قیام علیه ستم و برای تحقق عدل و داد را نفی نمی کند و نامشروع نمی شمارد.
در قبال این اخبار ، اخبار فراوان دیگری داریم که مسلمانان را به قیام برای امر به معروف و نهی از منکر و برای پیاده کردن حکومت اسلامی و اجرای قوانین در حد ممکن ، فرا می خواند . قیام و جهاد را ارزشمند شمرده و کشته شدن در این راه را شهادت می شمارد و... .
با توجه به معانی بالا و اخبار دعوت کننده به قیام برای امر به معروف و... نباید به این توهم بها داد که وظیفه مسلمان در دوران غیبت سکوت و تحمل است. (2)
اما در مورد روایت امام سجاد (ع) :
1. روایت مرفوعه است . البته چون از حماد نقل شده ، اجماع بر این است که او جز صحیح نقل نمی کند. پس از لحاظ سندی ایراد قابل اعتنایی ندارد.
2. به نظر می رسد روایت از ساخته های امویان و عباسیان در آن شرایط اختناق باشد تا بزرگان علوی را از فکر قیام منصرف کنند.
3. روایت در صدد بیان حکم شرعی و تحریم و منع و جواز نیست، بلکه اخبار غیبی است بر این که قیام کنندگان از ما ، به پیروزی نهایی نمی رسند ،گر چه قیام شان نتایج ارزشمندی داشته باشد.
4. ممکن است سخن امام فقط ناظر به امامان معصوم و جواب به انتظار شیعیان از آن ها بوده است. شیعیان از امامان به خصوص بعد از واقعه کربلا انتظار قیام علیه حکومت داشتند . بر این انتظار اصرار می ورزیدند . امام برای قانع کردن آن ها این امر غیبی را آشکار کرد که اگر امامان قیام کنند، به جهت نداشتن یاور کافی و امکانات لازم و نبودن شرایط ، به پیروزی نمی رسند و شکست می خورند و بازیچه دشمنان می شوند. (3)
پی نوشت ها:
1. حر عاملی ، وسایل الشیعه ،چ پنجم ،بیروت ،دار احیاء التراث العربی ، 1104 ق ، ج11 ،ص36.
2. منتظری ، دراسات فی ولایه الفقیه ، اول ، قم ، دفتر تبلیغات اسلامی ، 1408 ق ، ج1 ، ص255-257.
3. همان ، ص 222-223.

پرسش: وظیفه ما در مورد مسائل سیاسی چیست؟

پاسخ:
پرسشگر گرامی با سلام و سپاس از ارتباطتان با این مرکز
پرسش جنابعالی بسیار کلی است .اما ما وظیفه داریم که با رعایت مبانی اسلامی در مسائل سیاسی دخالت نمائیم ولی لازم است که اخلاق اسلامی را دقیقا مراعایت کنیم واز توهین وبرچسب به دیگران ونشر مطالبی که صدق انها اشکار نشده یا موجب ضربه زدن به ابروی دیگران است اجتناب نمائیم وبه گفته هرکسی اعتماد نکنیم همچنین به انچه در سایت ها یا نشریات یافت میشود اعتماد ننمائیم مگر اینکه دلیل محکمی بر صحت انها وجود داشه باشد متاسفانه در جامعه ما مطالب غیر واقعی زیاد منتشر می شود وبرخی افراد که نسبت به مبانی دینی اگاهی ندارند انها نقل میکنند که اثار بدی در جامعه ایجاد میکند برای اگاهی بیشتر به گفتار زیر توجه نمائید :
سیاست در اصل واژه ای عربی است و در لغت به معانی : پاسداشتن ملک ، نگاه داشتن ،حفاظت ، نگاه داری ، حراست ، حکم راندن بر رعیت ، رعیت داری کردن ،حکومت و ریاست و داوری ، مصلحت ،تدبیر ، دور اندیشی می باشد .(1)
ابوالبقاء گوید: «السیاسة استصلاح الخلق بارشادهم الی الطریق المنجی فی العاجل والآجل » ; (2) سیاست عبارت است از یافتن صلاح بندگان و راهنمایی آنان به راه نجات در حال و آینده » .
جویری گوید: «سست الرعیة سیاسة وسوس الرجل امورالناس علی ما لم یسع فاعله اذا ملک امرهم ؛ (3) رعیت را سیاست کردم یا فلان مرد امور مردم را سیاست کرد، در اموری که توانایی انجام آن را ندارند» . (به معنای آن است که اختیار آنان را به دست گرفت) .
بنا بر این علم سیاست عبارت است از تدبیر امور کشور به گونه ای که امور زندگی ملت به صلاح آید . سیاستمدار به کسی گفته می شود که عضوی است از یک گروه سیاسی، دیدگاه و نظر ویژه ای در مورد اداره جامعه خود دارد.عضو گروهی است که نظر خاص دارند و در بازی رقابت سیاسی کشور خود شرکت دارد.
به یک اعتبار سیاست را می‏توان به دو قسم: مشروع و غیر مشروع تقسیم نمود. سیاست غیر مشروع، یعنی خدعه، نیرنگ و فریب. متأسفانه غالب اوقات از واژه سیاست همین معنا به ذهن می‌رسد. امام راحل فرمود:
"وقتی که ما در حبس بودیم... رئیس امنیت آن وقت گفت: آقا، سیاست عبارت است از دروغگویی، عبارت است از خدعه، عبارت است از فریب، عبارت است از پدرسوختگی... این را بگذارید برای ما، من به او گفتم: این سیاست مال شما است...". (4)
سیاست مشروع، سیاست اصولی و منطقی است که جهت اصلاح جامعه و حفظ نظم از آن بهره گرفته ‏می‏شود. امام راحل در تعریف سیاست مشروع می‏گوید:
"اما سیاست به معنای این که جامعه را ببرد هدایت کند و به آن جایی که صلاح جامعه و افراد است، این در روایات ما برای نبی اکرم با لفظ سیاست ثابت شده است".(5)
"و انبیا شغل شان سیاست است و دیانت همان سیاستی است که مردم را از این جا حرکت می‏دهد [ و به ] تمام چیزهایی که به صلاح ملت و مردم است هدایت می‏کند".(6)
این مطلب واقعیت دارد که سیاست به معنای دروغ و خدعه وجود دارد و بیش تر سیاست‌های دروغ که در کشورها اعمال می‌شود ، غیر مشروع است.
از این رو بزرگان دین بین سیاست مشروع و غیر مشروع مرزبندی کرده‏اند و هیچ گاه از سیاست غیر مشروع بهره نمی‏گرفتند. امام علی علیه‏السلام در دوران حکومت خود از سیاست مشروع بهره گرفت. از این رو یکی از مشکلات حضرت، صداقت در سیاست بود، که بعضی آن را برنمی‏تابیدند.(7)
برخی از اصحاب به ایشان عرض نمودند که در سیاست این قدر صداقت شرط نیست. امام فرمود: "آیا به من دستور می‏دهید که برای پیروزی خود از ظلم در حق کسانی که بر آن‏ها حکومت می‏کنم ، یاری جویم؟! به خدا قسم! تا خورشید طلوع می‏کند و ستاره‏ها در آسمان چشمک می‏زنند چنین کاری نمی‏کنم". (8)
به خاطر عدم بهره‏گیری علی علیه‏السلام از سیاست غیر مشروع بود که مردم تصور می‏کردند معاویه از امام علی(ع) سیاست مدارتر است. امام در برابر چنین تصوری فرمود: "قسم به خدا! معاویه از من سیاستمدارتر نیست، ولی او نیرنگ می‏زند و مرتکب گناه می‏شود. اگر نیرنگ خصلت زشتی نبود، من سیاستمدارترین مردم بودم". (9)

پی‌نوشت‌ها:
1. لغتنامه دهخدا،‌ج 8 ، ص 12226 .
2. باقر شریف قرشی، النظام السیاسی، ص 43 و ص 44 . سال چاپ : 1398 ،ناشر : دار التعارف بیروت.
3. جویری، صحاح اللغة، «سوس».
4. صحیفه نور، ج13، ص 216 - 217. ولایت فقیه إمام الخمینی ، ص140، ناشر : مؤسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی.
5. روزنامه جمهوری اسلامی، 10/5/1373، ص 15.
6. صحیفه نور ، ج‏13، ص 432- 433 ، ناشر : مؤسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی .
7. مرتضی مطهری، سیری در سیره ائمه اطهار(ع) ص 28. چاپ دهم : 22بهمن 1373 ، ناشر : انتشارات صدرا.
8. أمالی شیخ مفید، ص: 176 ، ناشر: کنگره شیخ مفید.
9. نهج‌البلاغه، سید رضى‏، کلمه 200. ص 318، ناشر: هجرت‏، قم‏ ،سال چاپ: 1414 ق‏، نوبت چاپ: اول‏.