با عرض سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما گرامیان در این ماه مبارک. من یک مشکل بزرگی دارم و این است که نمی دانم باید دقیقا با نامحرمان چگونه رفتار کنم که نه بدشان بیاید و به آن ها بی احترامی شود و نه خود را یک فرد غیر اجتماعی و بی عرضه جلوه دهم و نه گناهی مرتکب شده باشم. خصوصا در ارتباطات فامیلی و خصوصا خویشاوندانی که آقایی جوان و مجرد هستند. من هم همیشه در ارتباطات فامیلی در موقع سلام و یا خداحافظی، کمی چشمانم را به طرف دیگر می اندازم و کمی به طرف مقابل نگاهی گذرا( نه بخاطر کم نیاوردن و بدون قصد گناه) می اندازم و سلام و احوالپرسی گرمی می کنم(بدور از گناه). ولی خیلی نگرانم که در رفتار من خدای ناکرده اشتباهی باشد یعنی بعضی از مواقع طرف مقابلم طوری است که یا خیلی مذهبی است و خجالتی و اکثرا بدون جواب دادن رفتار می کند یا اینکه فردی است که من اعتمادی به او ندارم و می دانم که زیاد روابط و شئونات را رعایت نمی کند مثلا اینکه خیره به نامحرم نگاه کرده و سلام و احوالپرسی می کند؛ به همین دلایل من واقعا بعضی اوقات اگر بخواهم سلام احوالپرسی عادی و مورد تأیید قلبیم را انجام دهم احساس گناه به من دست می دهد و به همین دلیل گاهی اوقات(منظور: با بعضی افراد خاص) خیلی کم و شل معاشرت می کنم که هم صحبت کرده باشم و هم گناهی به من دست ندهد و همین رفتار را احساس می کنم درست نباشد چون از لحاظ رفتار اجتماعی درست نیست و با این رفتار دچار مشکل می شوم. به دلایلی که خدمتتان عرض نمودم، می خواستم بدانم که باید با نامحرم دقیقا چگونه رفتار کرد و با هر شخصی باید چگونه رفتار کرد(اشخاص زیاد افراطی و اشخاص دچار تفریط در روابط و اشخاص عادی و مذهبی خوب و ...)؟ همینطور خواهش می کنم درباره ی رابطه ی درست مرد با زن نامحرم نیز بفرمائید. کلا اینکه چه در جامعه و چه در روابط خویشاوندی و چه در منزل، زن باید چگونه باشد و چگونه رفتار کند و مرد نیز باید چگونه باشد و چطور رفتار کند؟ با عرض تشکر فراوان.
پاسخ:
با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما در اين ماه عزيز؛ و تشكر به خاطر ارتباطتان با اين مركز؛
قرآن سه توصيه مهم به خانم ها دارد:
نخستين توصيه، رعايت حجاب است كه در چند آيه مطرح شده است . و قل للمؤمنات يغضضن من ابصارهن و يحفظن فروجهن و لا يبدين زينتهن الا ما ظهر منها و ليضربن بخمورهن علي جيوبهن و لا يبدين زينتهن الا لبعولتهن او ابائهن او اباء بعولتهن او ابنائهن او ابناء بعولتهن او اخوانهن او بني اخوانهن او بني اخواتهن او نسائهن او ما ملكت ايمانهن او التابعين غير اولي الاربة من الرجال او الطفل الذين لم يظهروا علي عورات النساء و لا يضربن بارجلهن ليعلم ما يخفين من زينتهن و توبوا الي الله جميعا ايها المؤمنون لعلكم تفلحون (1)
و به زنان مؤمن بگو: چشمهايشان را فرو اندازند و دامنهايشان را حفظ كنند و زينتهاشان را جز آنچه ظاهر است، در ديد ديگران آشكار نسازند. سينه و بر و دوش خود را با مقنعه بپوشانند و زينتهاشان را جز براي شوهرانشان يا پدرانشان يا پدر شوهر هاشان يا پسرانشان يا پسر شوهرانشان يا برادرشان يا پسر برادرانشان يا خواهرانشان يا زنانشان (زنان مسلمان) يا كنيزهاشان يا مرداني كه از تبعه خانواده و بي رغبت به زن هستند. يا كودكي كه هنوز بر عورت و محارم زنان آگاه نيست (آري زينتهاشان را جز براي اينان كه نام برديم) آشكار نسازند و پاهاشان را طوري به زمين نزنند كه خلخال و زيورهاي پنهانشان معلوم شود. و همگي به درگاه خدا توبه كنيد. اي مؤمنين، باشد كه رستگار شويد.
دومين توصيه به خانم ها اين است كه با مرد اجنبي، كمتر اختلاط داشته باشند. البته اگر زن با رعايت حدود حجاب شرعي در بازار رفت و آمد كرد، از نظر قانوني، قابل تعقيب نيست، مگر اين كه به فساد و فحشا كشيده شود؛ اما از نظر اخلاقي، زن مسلمان، موظف است خود را از مرد اجنبي دور نگهدارد و سعي كند كه كارش در محيط خانه باشد.البته گاهي ممكن است شرايط خاصي پيش آيد و مصالح اجتماعي و سياسي، اقتضاي شركت زنان در اجتماعات داشته باشد كه در اين صورت نيز تا آنجا كه ممكن است، بايد اجتماعات زنها جداي از مردها باشد؛ زيرا اختلاط زن و مرد اجنبي، به ويژه اگر زن آرايش كرده باشد، از نظر اسلام، داراي ارزش اخلاقي منفي است. خداوند در اين باره مي فرمايد: وقرن في بيوتكن و لا تبرجن تبرج الجاهليه الاولي (2) در خانه خود بمانيد و چون زنان دوران جاهليت نخستين، با آرايش در ميان مردم ظاهر نشويد.
سومين توصيه به خانم ها، رعايت حياء است. حيا به اين معنا است كه انسان به خاطر ترس از آلوده شدن به گناه، خود را از مظان آلودگي به گناه دور بدارد. بنا بر اين، هر گونه كم رويي يا ضعف نفس را نمي توان حيا ناميد. قرآن كريم، در داستان دختران شعيب مي گويد: فجائته احداهما تمشي علي استحياء (3) پس يكي از آن دو (دختران شعيب) آمد نزد او (موسي) در حالي كه همراه با شرم و حيا گام بر مي داشت.از اين آيه، استفاده مي شود كه حيا براي زن، داراي ارزش اخلاقي ويژه است.
توصيه چهارم به خانم ها آن است كه در هنگام سخن گفتن با مردان، وقار و متانت را رعايت كنند و كيفيت سخن گفتنشان به گونه اي نباشد كه هوس آنان را بر انگيزد. خداوند در اين باره مي فرمايد: فلا تخضعن بالقول فيطمع الذي في قلبه مرض و قلن قولا معروفا (4)پس در گفتار خود، آن چنان با نرمي و لطافت سخن نگوييد تا آنان كه دل بيماري دارند، در شما طمع نكنند.
البته اين، توصيه اي به همسران پيامبر است؛ اما مسلماً يك توصيه اخلاقي است كه رعايت آن براي هر زن مسلمان رجحان اخلاقي دارد.
اگر صحبت زن با نامحرم و يا صداي زن معمولي باشد و با لذت و شهوت همراه نباشد, اشكالي ندارد, اما اگر با لذت و شهوت توأم باشد, هم صحبت زن حرام مي شود و هم استماع صداي او حرام است . امام خميني ره مي فرمايد:بنابر اقوي شنيدن صداي زن نامحرم جايز است , در صورتي كه به قصد لذت وشهوت نباشد.(5) ايشان مي افزايد: صحبت كردن بانوان با مرد نامحرم و رساندن صدايشان به مردان بيگانه , در صورتي كه ترس از فتنه و فساد نباشد جايزاست ... البته اگر گفت و گو و صحبت كردن زنان با مردان , با كيفيت تهييج كننده باشد, حرام است , مانند نازك كردن صوت و نرم كردن كلام و زيبا ساختن صدابه گونه اي كه شخص بيماردل را به طمع اندازد.(6)
پي نوشت ها :
1. نور(24)آيه 31.
2. احزاب(33) آيه 33.
3.: قصص(28)آيه 25.
4.: احزاب(33) آيه 32.
5.امام خميني , تحرير الوسيله , ج 2 ص 245.
6.همان .
