سوالات احکام

پرسش:
وقتي جنب مي شويم و وقت نماز هم دارد مي گذرد ، چه کار بايد بکنيم ،آيا مي توانيم وضو بسازيم و نماز را در همان حالت بخوانيم يا بايد طهارت گرفته و غسل نماييم تا پاک شويم ؟ اگر مي ترسيم نماز قضا شود چه کار بايد بکنيم ؟ مرجع تقليد من آقا خامنه اي هستند.

پاسخ:
پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
اگر وقت نماز تنگ باشد و فرصت انجام شستشوي بدن و انجام غسل جنابت نداشته باشيد، بايد تيمم به جاي غسل جنابت بکنيد . نمازتان را با همان بدن نجس بخوانيد ، ولي اگر فرصت شستن بدن و عوض کردن لباس داشته باشيد ، بايد جاهايي از بدن تان را که به مني آلوده و نجس شده بشوييد و با تيمم نماز بخوانيد .(1)
پي نوشت:
1 . آيت الله خامنه اي ، رساله اجوبه الاستفتاات، س 167 .

پرسش:
در موقع خواندن بعضي دعاها در مفاتيح يا مثلا خواندن مجموعه سوره ها و اذکاري که بايد بر آب نيسان بخوانيم ،آيا مجاز هستيم وسط کار بلند شويم و مثلا اگر وقت اذان است ،نماز خود را بخوانيم و بعد از اتمام نماز به خواندن آن سوره ها ادامه دهيم ؟
پاسخ:
پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
در موقع خواندن بعضي دعاها در مفاتيح يا مثلا خواندن مجموعه سوره ها و اذکاري که بايد بر آب نيسان بخوانيم ، مجاز هستيد وسط کار بلند شويد و مثلا اگر وقت اذان است، نماز خود را بخوانيد و بعد از اتمام نماز به خواندن سوره ها ادامه دهيد.

پرسش: آيا مي توانيم در ميان يک سري ذکر مثلا تسبيحات حضرت زهرا (س) جواب يک نفر را بدهيم يا دعاهاي طولاني مثل جوشن کبير بخوانيم يا کمي در وسط آن استراحت کنيم يا مثلا چيزي بخوريم ؟

پاسخ:

در دعاهاي طولاني مثل جوشن کبيرمي توانيد کمي در وسط آن استراحت کنيد يا مثلا چيزي بخوري اما در مورد تسبيحات حضرت زهرا (س) اگر ضرورت ندارد ،حرف ديگري نزنيد تا دستور خاص ذکر و تعداد ذکر مخدوش نشود.

پرسش: 3)
در مورد دعاي معراج هر چه مي دانيد بهم بگيد .
پاسخ:
دعايي که به معراج معروف است ، در مصباح کفعمي ص 273 آمده و به شرح زير است:
اللهم إني أسئلك يا من أقر له بالعبودية كل معبود، يا من يحمده كل محمود، يا من يطلب عنده كل مفقود. فيا من يفزع إليه كل مجهود ، يا من سائله غير مردود ،يا من بابه عن سؤاله غير مسدود، يا من هو غير موصوف ولا محدود. يا من عطاؤه غير ممنوع ولا منكود .يا من ليس ببعيد و هو نعم المقصود ،يا من رجاء عباده بحبله مشدود. يا من ليس بوالد ولا مولود. فيا من شبهه و مثله غير موجود، يا من كرمه وفضله ليس بمعدود ( غير معدود ) يا من حوض بره للأنام مورود، يا من لا يوصف بقيام ولا قعود، يا من لا تجرى عليه حركة ولا جمود ،يا الله يا رحمن يا رحيم يا ودود .يا راحم الشيخ الكبير يعقوب. يا غافر ذنب داود، يا من لا يخلف الوعد و يعفو عن الموعود ،يا من رزقه وستره للعاصين ممدود ،يا من هو ملجا كل مقصى مطرود، يا من دان له جميع خلقه بالسجود، يا من ليس عن نيل وجوده أحد مصدود، يا من لا يحيف في حكمه ويحلم عن الظالم العنود، ارحم عبيدا خاطئا لم يوف بالعهود ،انك فعال لما تريد ،يا بار يا ودود ،صل على محمد خير مبعوث .دعا إلى خير معبود وعلى آله الطيبين الطاهرين أهل الكرم والجود و افعل بنا ما أنت أهله يا ارحم الراحمين.........
ترجمه:
خدايا ! از تو مي خواهم ،اي کسي که همه پرستش شده ها به بندگي ات اعتراف دارند .همه ستايش شده ها ستايشگر تواند .همه نايافته ها را نزد تو مي جويند، همه گرفتاران به تو پناه مي برند و تقاضا کنندگان از تو رد نمي شوند . درت براي هيچ تقاضايي بسته نيست . اي کسي که نه توصيف شدني است و نه حد پذير مي باشد . مانندي برايش نيست و عطايش منع شدني نيست . دور نيست و بهترين مقصد و مقصود است . ريسمان اميد بندگان به سوي او کشيده شده است . نه پدر است و نه فرزند مي باشد . شبيه و مثل براي او وجود ندارد. کرم و فضل او شمارش پذير نمي باشد . حوض نيکي او براي مردمان آماده ورود است . اي کسي که به ايستادن و نشستن توصيف نمي شوي . حرکت و ايستايي بر تو جاري نمي شود. اي خدا ، اي رحمان، اي مهربان، اي رحم کننده بر يعقوب پير و اي بخشنده لغزش داوود .اي کسي که خلف وعده نمي کني و از عذابي که وعده داده اي مي گذري . رزق و پوشانندگي ات بر گناهکاران کشيده شده. اي کسي که پناهگاه همه رانده شدگاني و اي کسي که همه با سجده بندگي ات مي کنند . راه هيچ کس براي رسيدن به بخشش تو بسته نيست . در حکمت ظلم نمي باشد . در کيفر ظالم ستگر، صبر مي کني. بر بنده خطاکاري که به عهد خود وفا نکرده ،رحم کن که تو هر چه بخواهي مي کني، اي نيکي کننده و اي مهربان بر محمد، بهترين فرستاده که به بهترين معبود دعوت مي کرد و بر آل پاکيزه و طيب محمد که اهل کرم و بخشش اند ، درود فرست و با ما آنچه کن که سزاوار تو باشد، اي مهربان ترين مهربانان
اين دعا گر چه در مصباح کفعمي با سند ذکر نشده، ولي معمولا دعاهاي جمع آوري شده توسط ايشان معتبر هستند . در فقرات دعا هم فقره اي که معناي غير قابل قبولي داشته باشد، به نظر نمي رسد . با اين اوصاف اين دعا معتبر است و اميد است تلاوت کننده آن به حاجاتش برسد.

پرسش: 4) در مورد يارهاي امام زمان کمي بگوييد.
پاسخ:
بنابر نقل روايات اصحاب و ياران خاص و يژه حضرت حدود 313 نفر به تعداد ياران رسول خدا(ص) در غزوه بدر خواهد بود كه تعداد آنان از شهرهاي مختلف مشخص است.
مرحوم سيد محسن امين در كتاب گرانسنگ اعيان الشيعه از هشتاد و چند شهر و ديار نام مي‌برد كه اين عده (سيصد و سيزده تن) از آن شهرها بر مي‌خيزند. ياران حضرت از شهرها ومليت­ها و کشورهاي مختلف هستند
از جمله آن‏ها قم، كوفه، طالقان، گرگان، طبرستان، طرابلس، بيروت، دمشق، ري(تهران)، فلسطين، قزوين، شيراز، ديلمان، بصره، اهواز و كرمان است.
اين­ها همديگر را نمي‌شناسند و بدون اين كه با هم وعده‏اي گذاشته باشند، در موعد مقرر جمع مي‌شوند .(1)
برخي در مورد کشور وشهر‌هاي ياران امام زمان را اين گونه نوشته‌اند:
24 نفر از طالقان، 18 نفر از قم، 14 نفر از كوفه، 12 نفر از هرات، 12 نفر از مرو، 3 نفر از سجستان،
3 نفر از رقه، (نزديك مرز سوريه و تركيه)، 12 نفر از جرجان، 9 نفر از بيروت، 8 نفر از مدائن، 8 نفر از نيشابور، 3 نفر از بصره، 3 نفر از خابور (نزديك مرز عراق و سوريه در استان حسكه و ديرزور)، 7 نفر از ري (تهران) 7 نفر از طبرستان (مازندران )، 6 نفر از يمن، 5 نفر از طوس (مشهد)، 3 نفر از دمشق، 2 نفر از مدينه منوره، 5 نفر از تفليس، 4 نفر از همدان، 4 نفر از ديلم، 4 نفر از زنجان، 4 نفر از فسطاط (در كشور عراق )، 2 نفر از سبزوار و بقيه از ساير شهرها و مناطق خواهند بود. (2)
در برخي روايات به بعضي از خصوصيات ياران امام زمان(ع) اشاره شده است كه عبارتند:
1 - خداجويي:
خداجويي و توحيد سرلوحه عقايد و خصال ياران مهدي است. آنان خدا را به شايستگي شناخته و همه وجودشان غرق جلوه نور ايزدي است و ايماني خالصانه در سينه دارند كه شك و ترديد با آنان بيگانه است.(1) امام صادق(ع) فرمود: مرداني كه گويا دل‌هاي شان پاره‏هاي آهن است، غبار ترديد در ذات مقدس خداي، خاطرشان را نمي‏آلايد... همانند چراغ‏هاي فروزانند، گويا دل‌هاي شان نور باران است... براي شهادت دعا مي‏كنند....(3)
2 - بصيرت و آگاهي:
يكي از ويژگي‏هاي ياران امام بصيرت و آگاهي است. آنان در فرمانبري از امام و شناخت او و تشخيص حق و باطل دچار مشكل نشده و در فتنه‏ها هوشيارانه راه جويند. بصيرت آنان سبب مي‏شود كه در احياي سنت و مبارزه با بدعت درنگ نكنند و در رسالت شرك‌زدايي به همراه امام خود تبر بردارند و بت شكني كنند. چون فرمان خدا آزمايش را به سر آورد، شمشيرها را در راه حق آختند و بصيرتي را كه در راه دين داشتند، آشكار كردند....(4)
3 - عبادت و بندگي:
يكي از ويژگي‏هاي مهم ياران امام زمان(ع) عبادت و بندگي است. ياران مهدي، شيران روز و نيايشگران شب هستند. عبادت از ديدگاه ياران امام، نوعي معامله و داد و ستد نيست، بلكه عبادت آنان، نيايش عارفانه و پاكبازانه، پيوند روح با ابديت، عالي‏ترين واكنش سپاسگزارانه انسان در برابر خدا و عبادت آزادگان است. آنان چون مادران فرزند مرده مي‏گريند.(5)
امام باقر(ع) فرمود: گويا قائم و يارانش را در نجف اشرف مي‏نگرم، توشه هاي شان به پايان رسيده و لباس‏هاي شان مندرس گشته است. جاي سجده بر پيشاني شان نمايان است. شيران روزند و راهبان شب.(5)
4 - شجاعت:
ياران امام زمان(ع) دلير مردند و جنگ آوران ميدان‏هاي نبرد. ايمان به هدف، همه وجودشان را تسخير كرده و هر كدام قوّت چهل مرد را دارند.(6)
شجاعت بي بديل شان، ترس را بر دل‏هاي مستكبران چيره ساخته و جان‌هاشان از سنگ خارا محكم‏تر است. امام باقر(ع) فرمود: گويا آنان را مي‏نگرم... سيصد و اندي مرد بلند بر بلنداي نجف و كوفه ايستاده‏اند، دل‏هايي چون پولاد دارند....(7)
5 - فرمانبري:
يكي از ويژگي‏هاي ياران امام زمان(ع) اطاعت و فرمانبري از مولا و مقتداي شان است. آنان عاشقان مولاي خود و فرمانبرترين انسان‏ها هستند و در انجام دستورهاي امام خويش بر يكديگر پيشي مي‏گيرند.(8)
پيامبر اسلام(ص) فرمود: "كدّادون مجدّون في طاعته؛(9) تلاشگر و كوشا در پيروي از او هستند".
6 - ايثار (از خود گذشتگي) و برابري‏
از خصوصيات بارز ياران مهدي ايثار و برابري است. وحدت مقصد و اخلاص نيت، دل‌هاي شان را به هم پيوند داده و يار و غمخوار يكديگرند. آنان براي يكديگر خود را به رنج افكنده و در بهره‏گيري از مواهب الهي، ديگران را بر خود پيش مي‏دارند. يكي از شاخصه‏هاي حكومت امام زمان(عج) مواسات و برابري است.
در برخي از روايات از ياران امام زمان به «رفقا» ياد شده كه به معناي دوستان همدل، همراز، با لطف و صفا است، گويا برادران تني‏اند: كأنّها ربّا هم أبٌ واحد أو أمٌ واحدةٌ، قلوبهم مجتمعة بالمحبّة و النّصيحة؛(10) گويا يك پدر و مادر آنان را پروريده‏اند. دل‏هاي آنان از محبت و خيرخواهي به يكديگر آكنده است.
7 - نظم:
ياران امام داراي نظم و تشكيلات مناسب با حكومت جهاني‏اند. با مردم روابط گرم داشته، ولي كارهاي خويش را بر اصولي محكم و روشن پيش مي‏برند.
سپاهيان امام از لباس يكسان استفاده مي‏كنند و منظم‏ترين نيروي رزمي جهان هستند. امام علي(ع) ياران امام زمان را اين گونه مي‏ستايد: گويا آنان را مي‏نگرم كه زي و هيأتي يكسان، قد و قامت برابر دارند، در جمال و برازندگي همانند و هم لباس‏اند.(11)
8 - زهد و ساده زيستي .
آنان خوشكامي و نيك بختي را در آرامش ديگران مي‏جويند و بستر بهره‏گيري از مواهب الهي را براي ديگران فراهم كرده و خود با دنيا گرايي در ستيزند. غذاي شان ساده و لباس شان بي پيرايه است. امام صادق(ع) در برابر پافشاري دوستان براي قيام و شتاب در خروج قائم(ع) فرمود: چرا در خروج قائم شتاب مي‏ورزيد؟! به خدا سوگند، لباسش درشت و غذايش ناچيز است. زندگي در حكومت او جنگيدن و مرگ در سايه شمشير است.(12)
9 - عدالت:
يكي از ويژگي‏هاي ياران امام عدالت است. عدالت كه در رعايت حقوق ديگران و پرهيز از هر گونه ستم ظهور مي‏كند، زينت ياران مهدي است.
يكي از شاخصه‏هاي مهم حكومت جهاني عدالت است.(13)
كارگزاران و سربازان او نيز بايد عدالت گرا باشند. كساني كه در صدد هستند از ياران امام زمان باشند ،بايد با بهره‏گيري از دستورهاي اسلامي و رعايت واجبات، ترك محرّمات و تقواگرايي، به تقويت ريشه عدالت در وجود خود اقدام كنند تا بتوانند قابليت ديدن يار را پيدا كنند كه امام عادل، ياران عادل را مي‏طلبد.
پي‌نوشت‌ها‏:
1. سيد محسن امين، اعيان الشيعه، ج 2، ص 84.
2. منتخب التواريخ، ص 1193.
3. كمال الدين، ج 2، ص 378.
4. همان.
5. نهج البلاغه فيض الاسلام، خطبه 150.
6. علي يزدي حايري، الزام الناصب، ج 2، ص 20.
7. بحالارانوار، ج 53، ص 7.
8. خصال شيخ صدوق، ترجمه كمره‏اي، ج 2، ص 318.
9. بحارالانوار، ج 53، ص 310.
10. عيون اخبار الرضا، ص 63.
11. الزام الناصب، ج 2، ص 20.
12. الملاحن و الفتن، ص 148.

پرسش: 5) نماز هاي نافله چه نمازهايي هستند ؟
پاسخ:
نماز هاي مستحبي را نافله مي گويند و بر دو قسم است :
1 ) مبتدئه .
2 ) مرتبه .
مبتدئه نافله اي است كه وقت معيني نداشته باشد و در هر وقت از شبانه روز مي توان خواند. چون نماز بهترين عبادت است ، هر وقت انسان خواست مي تواند دو ركعت نمار مستحبي بخواند .
اما نوافل مرتبه، نافله هاي شب و روز که در غير روز جمعه 34 ركعت است :
1 ) نافله نماز صبح ، دو ركعت ، قبل از نماز صبح .
2 ) نافله نماز ظهر، هشت ركعت ، قبل از نماز ظهر .
3 ) نافله نماز عصر، هشت ركعت، قبل از نماز عصر .
4 ) نافله نماز مغرب،چهار ركعت، بعد از نماز مغرب .
5 ) نافله نماز عشاء، دو ركعت نشسته، بعد از نماز عشا .
6 ) نافله شب،يازده ركعت است که وقتش از نصف شب تا اذان صبح است و بهتر است نزديک اذان صبح خوانده شود . هشت ركعت آن ‏، نافله شب‏ » نام دارد، دو ركعتش به نام‏«شفع‏»،و يك ركعت ديگرش‏ به نام‏«وتر»است. در روز جمعه علاوه بر شانزده رکعت نافله ظهر و عصر ، چهار رکعت اضافه مي شود . (1)
در حديث است: نمازهاى نافله، به منزله هديه است و در هر صورت، پذيرفته مى‏شود .(2)
نماز مستحب را، هم مى‏توان ايستاده خواند، هم نشسته ، نيز مي توان نافله را در حال راه رفتن و يا در ماشين خواند . در نماز مستحب، مى‏توان فقط سوره حمد خواند و به ركوع رفت. در نماز مستحب، شك ميان ركعت اول و دوم، نماز را باطل‏نمى‏كند و نمازگزار مى‏تواند تصميم بر هر كدام بگذارد. انجام كم و زيادهاى اشتباهى در نماز مستحب، سجده سهو ندارد .

پي نوشت ها :
1 . آيت الله مکارم ، استفتائات جديد ، ج‏2 ، ص 75 ، س 144 و رساله توضيح المسائل ، ص 140 ، م 700 و م 704
2 . قصار الجمل، واژه النافله.

نافله هاي شبانه روزي عبارت اند از:
1 - نافله نماز صبح دو ركعت است و پيش از نماز صبح خوانده مي شود، وقت آن ازپيش از اذن صبح شروع مي شود وتا روشن شدن هوا ادامه دارد.
2 - نافله نماز ظهر، هشت ركعت،(چهارتا دوركعتي) و وقتش بعد از اذان ظهر است .قبل از نماز ظهر،خوانده مي شود . پايان وقت نافله ظهر رسيدن سايه شاخص به دو قدم يعني دوهفتم قد يک انسان است(حدود يک ساعت و نيم بعد از اذان ظهر.)
3 - نافله نماز عصر، هشت ركعت،(چهارتا دوركعتي) قبل از نماز عصر؛ وقت آن پس از فريضه ظهر تا هنگام رسيدن سايه به چهار قدم (چهارهفتم قد يک انسان ) است.(حدود 5/2 ساعت بعد از اذان ظهر )
4 - نافله نماز مغرب،چهار ركعت(دوتا دو ركعتي)،بعد از نماز مغرب؛ وقت نافله مغرب پس از فراغت از نماز مغرب است تا وقتي که سرخي طرف مغرب برطرف شود(حدود نيم ساعت) .
5 - نافله نماز عشا، دو ركعت نشسته، بعد از نماز عشا؛ وقتش تا نيمه شب ادامه دارد.
6 - نافله شب،يازده ركعت،پيش از اذان صبح، كه هشت ركعت آن‏(يعني چهارتا دوركعتي)«نافله شب‏»نام دارد، دو ركعتش به نام‏«شفع‏»،و يك ركعت ديگرش‏ به نام‏«وتر»است. و وقت نماز شب پس از نيمه شب تااذان صبح است.(1)
شاخص اصطلاحا به چوب يا ميله اي مي گويند که براي تعيين وقت ظهر و عصر و نافله هاي آن ها نصب مي کنند
فجر اول(يا فجر کاذب) به مقداري از زمان که قبل از اذان صبح است مي گويند ،حدود 45 دقيقه قبل از اذان صبح که قدري طرف مشرق روشن مي شود، ولي بعد از حدود نيم ساعت الي 45 دقيقه بعد ، طرف مشرق به صورت پهنا در سطح افق روشن مي شود. ابتداي روشن شدن طرف مشرق، موقع اذان صبح است که به آن فجر صادق مي گويند .

پي نوشت:
1 . توضيح المسايل مراجع ، مسئله 768 تا 774 .

لطفا هرگاه سوال شرعي مي پرسيد ،نام مرجع تقليد خود را ذکر کنيد تا بر اساس نظر مرجع شما پاسخ بدهيم .

پرسش: 6) آيا اگر اين آيه ها را بعد از نماز عشا بخوانيم خداوند ثواب نماز شب را براي مان مي نويسد؟ آيه ها : 285 و 286 سوره بقره . از کتابچه نماز شب تاليف محسن کاظمي انتشارات ميم گرفتم .
پاسخ:
قرائت آيات ( 286 ـ 285 ) از سوره بقره پس از خواندن نماز عشا ثواب دارد اما اينکه ثواب نماز شب را براي قرائت کننده در پي داشته باشد ، به مطلب روشني نرسيديم.
اگر در آن کتاب منبعي براي اين مطلب ذکر کرده باشد، لطف کنيد منبع را براي ما ارسال کنيد تا بررسي نمائيم.
لطفا هرگاه سوال شرعي مي پرسيد ،نام مرجع تقليد خود را ذکر کنيد تا بر اساس نظر مرجع شما پاسخ بدهيم .