علوم ژنتیک و شبیه سازی

پرسشگر محترم با سلام و تشکراز ارتباطتان با اين مرکز
سؤال 1- حال سوال اینجاست که فارغ از این که این موضوع صحت دارد یا نه؟
پاسخ:
فارغ از صحت و سقم جريان عروسك هاي ياد شده، سوال شما در كامل ترين شكل خود در خصوص موجودات شبيه سازي شده و يا تغيير ژنتيك داده شده قابل تطبيق است ؛ آيا ايجاد موجوداتي خارج از سيستم طبيعي يا ايجاد موجوداتي جديدي كه ممكن است در آينده از طريق تغييرات گسترده ژنتيكي متولد شوند، با ساختار انحصاري خلقت در عالم منافات ندارد و نمونه نقضي براي تنها خالق بودن خداوند نيست؟
براي پاسخ لازم است به معناي دقيق خلق نگاهي دوباره بيندازيم؛ چنان كه در كتب لغت ذكر شده خلق داراي معاني متعددي است و در موارد مختلفي مورد استفاده قرار مي گيرد، در يك نگاه عام خلق به معني ايجاد و تقدير است، يعني چيزي را از عدم به وجود آوردن و براي آن اندازه و حدود معين مشخص نمودن؛ البته در مواردي هم تعبير خلق در معناي تبديل چيز موجود به چيز ديگر به كار رفته است.
توحيد در خالقيت كه از ابعاد توحيد فاعلي خداوند است به اين حقيقت اشاره دارد كه حقيقت همه خلق ها در عالم به خداوند بر مي گردد، همان گونه كه منشا همه افعال عالم خداوند است و نمي توان هيچ حادثه و فعلي را در عالم خارج از حيطه قدرت و اراده الهي تصور نمود؛ در واقع هرچند موجودات مختار قدرت و اراده انجام امور گوناگون را در محدوده اي كه براي شان تعريف شده دارند، اما در عين حال نبايد از ياد برد كه حقيقت انجام همه اين امور در دست خداوند و در تحت اراده و قدرت او تعريف مي شود. به همين معنا خداوند فاعل حقيقي همه افعال عالم است.
بر همين اساس مي توان گفت حتي اگر نوعي خلق را به برخي موجودات ديگر نسبت بدهيم، در حقيقت اين خلق به خداوند بر مي گردد .خالق حقيقي آن ها خداوندي است كه قدرت و اراده و توان اين ايجاد را به ما عطا نموده است . اگر گفته مي شود نمي توانيم خلق كنيم ،يعني به طور مستقل و بدون اراده و اعطاي قدرت الهي توان چنين كاري را نداريم .
همه اين ها در صورتي است كه معناي خلق را منطبق بر ايجاد چيزي از چيز ديگر بدانيم ،اما در نگاهي دقيق تر بايد گفت: حقيقت خلق ايجاد چيزي از عدم است ،يعني موجودي را از نيستي به هستي درآوردن و بر اين معنا خداوند تنها خالق عالم است كه توان خلق دارد ،چنان كه در برخي تعابير روايي آمده است : «الذي خلق الاشياء من العدم» .
بدون ترديد تنها خالق عالم خداوند متعال است . انسان ها توان ايجاد كوچك ترين موجود حتي يك پشه را ندارند . اگر قرار بود كه ايجاد هر چيز جديدي كه سابقه نداشته خلق دانسته شود ،پس كشيدن هر تصوير جديد يا ساختن هر مجسمه نو و بديعي بايد نوعي خلق به حساب آيد، زيرا خلق كردن انحصار در موجودات زنده ندارد .
آنچه در شبيه سازي سلولي يا توليد موجودات با تغييرات ژنتيكي رخ مي دهد، تنها دخالت در فرايند خلقي است كه خداوند ترسيم نموده است ، همان طور كه زراعت و روياندن درخت و گياه از دانه در حقيقت كار خداست. انسان زارع و كشاورز تنها زمينه اين امر را با ريختن دانه در بستر مناسب فراهم مي كند ، دخل و تصرف انسان در شكل موجودي كه در حال رشد است يا تغيير در شكل تهيه تخمك و جنين اوليه او خلق جديد محسوب نمي شود، بلكه بهره گيري از فرايند خلق خداوند است.

پرسش 2:
دوم اينکه اگر اين اقدام در محيط آزمايشگاهي باشد، يعني از رحم طبيعي استفاده نشود ،اين کار با انحصار خلقت در دست خدا چگونه توجيه مي شود، يعني اين نوعي دخالت در خلقت و خلقت جديد نيست ؟ يعني تناقضي با انحصار خلقت در دست خدا پيش نمي آيد؟
پاسخ:
با توجه به آنچه ذكر شد ،شكل گيري فرايند توليد عروسكي ژنتيكي يا موجودي تازه كه از تغييرات ژنتيكي و دستكاري در ژن هاي موجودات ديگر حاصل شده ،در هر صورت خلق به معناي خاص و انحصاري آن نخواهد بود ،چه اين كار در رحم طبيعي انجام بپذيرد و چه در لابراتوار؛ اگر مراد از خلق را تغيير و تبديل و ايجاد يك چيز از چيزي ديگر بدانيم ، اين امر در نگاهي عادي انحصار در خداوند ندارد ، چنان كه خداوند در قرآن اين نوع خلق را به غير از خودش هم نسبت داد .
خداوند خطاب به حضرت عيسي عليه السلام مي فرمايد : « وَ إِذْ تخَْلُقُ مِنَ الطِّينِ كَهَيَْةِ الطَّيرِْ بِإِذْنى(1) ؛ هنگامى كه از گِل، شكل مرغى به امر من مي ساختي » .
در نگاه دقيق ، خلق به اين معنا هم حقيقتا منحصر به خداوند است . خلق هر موجودي در واقع به خداوند بر مي گردد، زيرا خداوند است كه در واقع قدرت و اراده انجام اين عمل را ايجاد نموده است . به علاوه فرايند و سيستم تاثير و تاثر مواد بر يكديگر و امكان شكل گيري مراحل حيات و رشد و تكامل در موجودات گوناگون را در سلول ها و ژن ها نهادينه كرده است . دانشمندان مي توانند آن فرايند را در محيط هاي مختلف به اجرا در آوردند و تفاوتي بين محيط انجام اين فرايند نيست .

پي نوشت :
1. مائده(5)آيه 110.