در حديثي از امام صادق علیه السلام آمده : «إِنَّمَا خُلِّدَ أَهْلُ النَّارِ فِي النَّارِ لِأَنَّ نِيَّاتِهِمْ كَانَتْ فِي الدُّنْيَا أَنْ لَوْ خُلِّدُوا فِيهَا أَنْ يَعْصُوا اللَّهَ أَبَداً...» (کافي/2/85)
آیا خيلي از ما براي اين که مي دونيم اين دنيا ابدي نيست کار خوب مي کنيم که بريم بهشت.
پس اين حديث رو توضيح دهيد؟
براي فهم روايت بهتر است روايات هم موضوع و شرح هایی که در مورد آن نگاشته شده ديده شود. اين روايت در ذيل باب نيت در کتاب کافي آمده است. براي روشن شدن اين موضوع بهنر است اين حديث در کنارش قرار بگيرد که رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: نيت مؤمن بهتر از عمل اوست و نيت كافر بدتر از عملش باشد و هر كس طبق نيتش كار مي كند. (1)
علامه مجلسي بياني را ذکر کردند که مقصود حديث را روشن مي سازد: تصحيح نيت از مشكل ترين اعمال انسان است، زيرا نيت تابع حالت دروني است و قبول و رد و درجات كمالش مربوط بهمان حالت دروني مي باشد و تصحيح نيت جز با بيرون ساختن محبت دنيا به وسيله رياضت هاي سنگين و تفكّرات صحيح ممکن نمي گردد، زيرا دل فرمانرواى بدن است و همه اعضاء و جوارح از او فرمان مي برند و در يك دل دو محبت مخالف جمع نمي شود، چنانچه خداى تعالى فرمايد: ما جَعَلَ اللَّهُ لِرَجُلٍ مِنْ قَلْبَيْنِ فِي جَوْفِهِ «خدا در درون هيچ كس دو دل قرار نداده» و چون دنيا و آخرت دو مطلوب مخالف يكديگرند، محبت آن دو در يك دل جمع نمي شود، از اين رو كسى كه محبت دنيا در دلش جايگزين شده و آخرت را فراموش كرده است، هميشه فكر و خيال و اعضاء و جوارحش متوجه دنياست و هر عملى كه انجام مي دهد نتيجه غائى و مقصود حقيقيش دنياست، اگر چه به دروغ دم از خدا و آخرت زند از اين رو در عبادات و طاعاتش هم اعمالى را انتخاب مي كند كه بدانها وعده بسيارى مال داده شده و به طاعاتى كه موجب تقرّب و محبّت خداست اعتنائى ندارد.
و نيز كسى كه دوستدار مقام و شهرت باشد اين دو بر دلش چيره گردد و در همه اعمال و رفتارش از آن منظور و هدف پيروى مي كند، و همچنين است هدف دنيوى ديگر كه عمل بنده خالص نگردد تا زمانى كه تمام اين اهداف فاسد كه موجب دورى از حق تعالى است از دل بيرون رود، بنا بر اين درجات و مراتب نيّت در مردم متعدّد و بلكه بي شمار است و بلكه هر انسانى در حالات مختلف و متفاوت نيت هاى مختلف و متفاوت دارد كه برخى از آنها موجب فساد و باطل شدن عمل و بعضى موجب درستى آن و پارهئى موجب كمال و ترقى آن است.(2)
معلوم گشت كه نيت خوب لازمه طينت پاك و صفات پسنديده است و بدان جهت استحقاق جاودانى بودن در بهشت را پيدا مي كند، زيرا چنين اشخاصى آماده اعمال صالحه و مستحق ثواب مي باشند و مانعي براي انجام دادن از جانب آنها نيست و كافر با آن حالت خبيثى كه دارد، براى ضد اعمال و صفات مؤمن آماده است.(3)
پي نوشت:
1. الكافي (ط - الإسلامية)، ج2، ص: 84
2. أصول الكافي / ترجمه مصطفوى، ج3، ص: 133
3. همان، ص 136
