امام حسين ( ع ) وارث پيامبران گذشته است. اين سخن به چه معنا است؟
از كتاب هاي واژه شناسي و فقهي بر مي‌آيد: "الوارث من انتقل اليه تركه الميت؛ وارث كسي است كه اموال و اشياي متوفا به او منتقل مي شود"، اما كاربرد اين واژه محدود به اين معنا نيست زيرا ارث تنها به اشيا و اثاثيه ميت گفته نمي‌شود، بلكه به اوصاف و سرمايه هاي معنوي و صفات عالي هم اگر به ديگري برسد، ارث اطلاق مي‌شود، مثلاً مي‌گويند فلاني وارث تجربه هشتاد ساله استادش است يا فلاني شجاعت و سخاوت را از پدر يا جدش به ارث برده است.
در قرآن مجيد آمده است: "و ورث سليمان داود و قال يا ايها الناس عُلِّمنا منطق الطير و اُوتينا مِن كلِّ شئ إنّ هذا لهو الفضل المبين؛ سليمان از داوود ارث برد و گفت: اي مردم! خداوند به ما زبان پرندگان را تعلم فرمود و از هر چيزي عنايت فرمود. در اين تعليم و عنايت او فضل آشكار است". (1) حضرت سليمان مال و دولت و ملك و نبوت و علم داوود را به ارث برد. (2)
در كافي روايت كرده كه امام صادق( ع ) فرمود: "إنّ داود ورث الانبياء و إنّ سليمان ورث داود و إنّ محمداً (ص) ورث سليمان و إنّا ورثنا محمداً (ص) و إنّ عندنا صحف ابراهيم و الواح موسي؛ داوود از پيامبران ارث برد و سليمان از داوود ارث برد و محمد (ص) از سليمان و ما از محمد (ص) و نزد ما صحف ابراهيم و الواح موسي است".
نيز در روايتي كه شيعه و سني نقل كرده اند پيامبر اكرم ( ص ) به علي ( ع ) فرمود: " تو برادر و وارث مني" گفت: يا رسول‌الله، چه چيز تو را از تو ارث مي‌برم؟ فرمود: آن چه را پيامبران پيش از من به ارث گذاشتند... ) كتاب خدا و سنت پيامبر". (3)
در اين روايت به كتاب‌هاي آسماني و سنت هاي پيامبران ارث اطلاق شده و به كسي كه به آنها آگاه است، وارث گفته شده است.
در زيارتنامه هاي امامان (ع) به آنان وارث پيامبران اطلاق شده، از جمله در زيارت جامعه كبيره (كه از نظر متن و سند از بهترين و كامل ترين زيارت‌ها است) مي خوانيم: "السّلام علي ائمه الهدي و مصابيح الدجي و.. . ورثه الانبياء... ؛ درود بر شما پيشوايان هدايت و چراغ‌هاي درخشان و.. . و وارثان پيامبران. "(4)
بنابراين وقتي به امام حسين ( ع ) وارث پيامبران گفته مي‌شود، پيداست كه ارث مادي و مالي نيست، زيرا اوّلاً: هنگامي كه در پيشگاه مقدسش براي زيارت مي ايستيم و اين كلمات را بر زبان جاري مي‌كنيم، به قصد تعظيم و تجليل از مقام شامخ او است، نه خبر دادن از اين كه چه اموالي را از پيغمبران به ارث بُرد!
دوم: اگر هم مالي از پيغمبران باقي مانده بود، زماني طولاني بين آدم و ديگر پيامبران با امام حسين (ع) است و مي‌بايست به بازماندگان مستقيمشان مي رسيد، نه امام حسين، پس بايد معناي ديگري را جستجو كرد. با اندكي تامل در مي يابيم كه ميراث ظاهري و مادي مراد نيست بلكه مجد و عظمت و مقام معنوي و خليفه اللهي است. (5)
وراثت حسين(ع) از انبيا و اوصيا براي آن است كه خط جهاد در راه حق و مبارزه با باطل و ستم و طاغوت، سرلوحه دعوت همه انبياي الهي بوده، كربلا تجلي‌گاه درگيري حق و باطل است. عاشورا حضور دوباره آدم و نوح و ابراهيم و موسي و عيسي(ع) در قله‌فريادگري و هدايت است. اين كه حسين را وارث آدم(ع) مي‌خوانيم و زيارت وارث را با سلام بر آن پيمبران الهي آغاز مي‌كنيم، براي همين است؛ يعني نقطه اتصال همه حركت‌هاي الهي و انقلاب‌هاي خدايي، به صورت تجسم دوباره پيامبران و اوصيا در لحظه‌هاي خورشيدي عاشورا و واقعيت سرشار كربلا. (6)
از سوي ديگر قرآن مجيد يكي از اهداف بعثت پيامبران را قيام براي عدالت اجتماعي يا آماده كردن زمينه براي آن مي‌داند: "لقد ارسلنا بالبينات و انزلنا معهم الكتاب و الميزان ليقوم الناس بالقسط؛ پيامبران را با دلائل روشن فرستاديم و با آنها كتاب و ميزان نازل كرديم تا مردم براي برپايي عدالت قيام كنند". (7) در زيارت امام حسين(ع) مي‌خوانيم: "أشهد أنّك قد أمَرتَ بالقسط و العدل و دعوت إليهما؛ گواهي دهم كه دستور به عدل و داد فرمودي و مردم را به آن دعوت كردي". (8)
از اين رو مي‌توان نتيجه گرفت: تلاش براي برپايي عدالت اجتماعي و مبارزه با ستم، رسالت همه‌انبيا و ميراث مشترك رسول الهي است و حسين بن علي(ع) به دليل دعوت به عدل و مبارزه با بي عدالتي، وارث همه‌انبيا است.
زيارت وارث كه امام حسين را وارث حضرت آدم و ديگر پياميران معرفي مي كند، به ما مي آموزد كه امام رسالت تاريخي همه اديان توحيدي را بر عهده دارد و امامت امتداد رسالت الهي است. امام بر اثر قرار گرفتن در مقطع حساس تاريخ و اوج اختناق اموي و خودسري هاي يزيد (كه تصميم داشت حق و حقيقت را از بين ببرد و وحي را به تمسخر گرفته و رسالت را باور نداشت) احساس كرد همه رسالت هاي پيامبران بر دوش اوست و نبايد اجازه دهد پيوند زمينيان با آسمان قطع گردد و بشر به عصر جاهليت باز گردد. عاشورا نقطه اوج نبرد مكتب توحيد با شرك و تجلي‌گاه يكتا پرستي ابراهيمي و باطل كننده شرك نمرودي بود. امام حسين ( ع ) وارث رسالت انسان سازي، قيام براي پيروزي حق بر باطل و هدايت بشر به كمال بود كه ميراث همه پيامبران الهي است.
پي‌نوشت‌ها:
1. نمل(27 ) آيه 16.
2. تفسير اطيب البيان، ج10، ص 119؛ تفسير نمونه، ج17، ص 119.
3. بحارالانوار، ج38، ص 154؛ ينابيع الموده، ج1، ص 177.
4. التحقيق في الامامه و شؤونها، عبدالطيف البغدادي، ص 228.
5. اين مضمون از عبارت "السلام عليك يا وارث آدم خليفه‌الله" قابل برداشت مي‌باشد.
6. جواد محدثي، فرهنگ عاشورا، ص 460.
7. حديد (57) آيه 25.
8. مصباح كفعمي، ص 491.
